راهبرد سیاسی

راهبرد سیاسی

راهبرد سیاسی سال سوم پاییز 1398 شماره 10

مقالات

۱.

واکاوی شرایط داخلی و بین المللی انعقاد قرارداد 1919(ابعاد و رویکردها)

کلید واژه ها: قرارداد 1919 نظام مستشاری وثوق الدوله مشروطه خواهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 174 تعداد دانلود : 656
یکی از مهمترین جریانات سیاسی دوره مشروطه قرارداد1919 بود که در 18 مرداد 1298 ه . ش بوسیله وثوق الدوله نخست وزیر وقت سلطنت احمد شاه بسته شد. ق رارداد 1919 ایران و انگلیس نقطه عطف بزرگی در تاریخ ایران در دوران جدید،و در مناسبات کشورمان با انگلستان بود. بسیاری بر این اعتقاد بودند که اگر قرارداد رویتر همهء منابع ثروت ک شور را در اخ تیار انگلیس می گذاشت،قرارداد 1919 هم م نابع ث روت و هم م نابع ق درت ک شور را تسلیم بریتانیا می کرد. وثوق الدوله اما انعقاد این قرارداد را در راستای حفظ تمامیت ارضی کشور می دانست و معتقد بود که با انعقاد این قرارداد از خودمختاری خوزستان توسط انگلیس جلوگیری به عمل آمد. شکست این قرارداد به کودتای سوّم اسفند 1299 (1921)،ظهور رضاخان،استقرار دولت پهلوی، انجامید.این پژوهش از طریق روش توصیفی تحلیلی به بررسی شرایط داخلی و بین المللی انعقاد این قرارداد واهداف طراحان آن می پردازد.
۲.

حضور آمریکا در افغانستان بعد از حوادث 11سپتامبر

کلید واژه ها: ایالات متحده آمریکا افغانستان حوادت 11سپتامبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 242 تعداد دانلود : 655
فروپاشی شوروی در اوایل دهه 1990 فرصتی مغتنم برای آمریکا بود تا در یک جهان تک قطبی سیاست خارجی خود را به عنوان قدرتی هژمونیک اعمال نماید. ایالات متحده در جایگاه رهبری ناتو(سازمانی که بعد از فروپاشی شوروی دچار بحران هویت شده بود) نقش مؤثری در ابقاء آن به واسطه خلق تهدیدات نوین مانند: تروریسم و بنیادگرایی اسلامی، مقابله با دولتهای مستقل و جنبشهای آزادیبخش مخالف سیاستهای توسعه طلبانه غرب، مقابله با تولید و استفاده از سلاح های کشتارجمعی، تضمین امنیت و ثبات در تولید- استخراج- انتقال انرژی(نفت و گاز) و... که تمامی این موارد به زعم غرب مصادیقی در منطقه خاورمیانه دارند. حملات تروریستی 11سپتامبر را میتوان سهمگین ترین بازتاب سیاستهای متکبرانه و غیر انسانی ایالاتمتحده در خاورمیانه و در قبال مسلمانان دانست. دولت جرج بوش با این استدلال که مورد تهاجم عملیاتی تروریستی قرار گرفته، دفاع را حق خود دانست و با همکاری جامعه جهانی تحت عنوان مبارزه با تروریسم، توانست افغانستان را اشغال نماید. ایالات متحده تلاش کرد 11سپتامبر را ابزاری برای دستیابی به هدف کوتاه مدت مبارزه با تروریست و تسلط بر منطقه خاورمیانه و دستاویزی برای هدف طولانی مدت تثبیت هژمونی بر نظام جهانی قرار دهد، چون آمریکا پس از این حادثه جهان را به دو قطب دوست و دشمن تقسیم نمود تا سیاستهای امپریالیستی خود را توجیه و عملی سازد.
۳.

فهم استراتژی دریایی دولت ترامپ در خلیج فارس: مشارکت یا واگذاری مسئولیت؟

کلید واژه ها: خلیج فارس استراتژی هژمونی گرایی آمریکا بازدارندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 829 تعداد دانلود : 503
با توجه به اهمیت حیاتی خلیج فارس در بحث انرژی جهان، قدرت های بزرگ همواره نسبت به حفظ ثبات در این منطقه حساس بوده اند. بعد از خروج انگلیس از خلیج فارس در سال 1971 ایالات متحده این نقش را برعهده گرفته است. نقشی که برای ایالات متحده هزینه زا نیز بوده است. با روی کار آمدن دونالد ترامپ و انتقادات وی از حضور نظامی در منطقه، این سؤال پیش می آید که استراتژی دریایی جدید آمریکا در خلیج فارس چه مؤلفه هایی دارد؟ به نظر می رسد استراتژی نظامی - دریایی آمریکا در خلیج فارس با توجه به اسناد راهبردی دولت ترامپ و علی رغم انتقادات وی، مبتنی بر مشارکت عمیق و حضور گسترده در خلیج فارس می باشد و هدف آن تضمین جریان آزاد انرژی و ناتوان سازی قدرت دریایی ایران در انسداد تنگه هرمز (مهار ایران) است. در این پژوهش از روش کتابخانه ای برای گرداوری داده ها و از روش توصیفی تحلیلی برای تبیین داده ها استفاده شده است.
۴.

توسعه سیاسی؛ بحران مشروعیت و کارآمدی در ایران و حکمرانی خوب؟

کلید واژه ها: توسعه سیاسی بحران مشروعیت بحران کارآمدی جمهوری اسلامی ایران حکمرانی خوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 183 تعداد دانلود : 116
جمهوری اسلامی ایران به مثابه یکی از آخرین نظامهای سیاسی - ایدئولوژیک بازمانده از قرن بیستم برغم تفاوت با فضای جدید حاکم بر عرصه ملی و بین المللی به حیات خود ادامه می دهد. بی شک ادامه این روند مستلزم انطباق نظام با الزامات جدید جامعه جهانی ازجمله پارادایم توسعه سیاسی است. اما با گذشت چهار دهه از عمر حکومت جمهوری اسلامی ایران به نظر می رسد که نظام با دو بحران عمده مشروعیت و کارآمدی مواجه است. این بحران ها موجودیت نظام را هدف قرار داده و به تدریج در حال قوام و تقویت می باشند. با توجه به این موضوع، سوال اصلی که مطرح می گردد این است که دلایل بروز بحران مشروعیت و بحران کارآمدی در نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ و راهکار خروج از این بحران ها چیست؟ فرضیه اصلی در پژوهش حاضر این است که جامعه ایران جامعه ای در حال گذار از سنت به مدرنیته است، چنین جوامعی برای پذیرش مدرنیته نیازمند به نوسازی و تغییر هستند. مقاومت نظام سیاسی در برابر تغییر و رویارویی دولت با جامعه اصلی ترین علت بروز بحران هایی مانند مشروعیت و کارآمدی است، بهترین راهکار خروج از این بن بست نیز کاربست حمکرانی خوب است. برای تبیین بهتر موضوع پژوهش حاضر از نظریه بحران های توسعه سیاسی لوسین پای و تجمیع این بحران ها ذیل دو عنوان کارآمدی و مشروعیت استفاده شده است. روش پژوهش تبیینی- تحلیلی است و داده ها از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده اند.
۵.

گفتمان جهانی شدن و اسلام سیاسی سلفی جهادی

کلید واژه ها: گفتمان جهانی شدن اسلام سیاسی سلفی جهادی هویت معنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 90 تعداد دانلود : 940
هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر گفتمان جهانی شدن بر گفتمان های حاکم در جهان اسلام و چگونگی ظهور اسلام سیاسی سلفی جهادی در پرتو امواج جهانی شدن است. فرضیه مورد آزمون نیز عبارت است از اینکه: «جهانی شدن، با به چالش کشیدن هویت رسمی حاکم بر دولت ها، ضمن هموار کردن بستر ظهور گفتمان اسلام سیاسی سلفی جهادی، چالشی بنیادین در تداوم مناسبات قدرت سنتی محسوب می شود». نتایج حاصل از پژوهش که با روش تحلیل گفتمان و با استمداد از نظریات ارنستو لاکلا و شانتال موف به دست آمده، نشان می دهد که جهانی شدن در برخی کشورهای اسلامی با به چالش کشیدن گفتمانهای حاکم و تک گفتار، ضرورت هویت یابی و عطش جستجوی معنا را تشدید کرده است. سلفیگری، یکی از پاسخهایی است که به این نیاز داده شده است. آنها با گزینش معنا و انحصاری کردن آن، انرژی خود را صرف به کار بستن معانی و ویژگیهای برگزیده می کنند. بازسازی معنا توسط گروههای سلفی، با تکیه بر مفاهیم جمعی همچون شریعت، رهبری، جهاد، خدامحوری، تفاسیر دینی حداکثری و اجتماع صورت می پذیرد. این مسئله آینده مناسبات قدرت را در برخی کشورهای اسلامی به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
۶.

ژئوتروریسم و گفتمان ضد تروریسم ایالات متحده آمریکا در نظم هزاره جدید

کلید واژه ها: ژئوتروریسم گفتمان سازی ژئوپلیتیک تروریسم دشمن سازی هویت سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 573 تعداد دانلود : 816
در فضای پسا جنگ سرد، الگوی ژئوپلیتیک و عملی مقامات سیاسی و امنیتی آمریکا بر این مبنا تدوین شد که نباید فضای لازم برای ظهور تهدیدات بالقوه فراهم شود. به همین جهت گفتمان سازی ژئوپلتیکی به عنوان ابزار اصلی در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا نمود واقعی به خود گرفت و آمریکایی ها «اسلام سیاسی» را به عنوان نماد تروریسم معرفی نمودند. در این راستا گفتمان سازی ژئوپلیتیکی آمریکا با فعال سازی استراتژی جنگ پیش دستانه برای تحقق منافع ژئوپلیتیک یعنی مداخله گرایی، مبارزه با تروریسم، یکجانبه گرایی و منازعه ایدئولوژیک اجرایی شد که می توان از آن با عنوان راهبرد ژئوتروریسم نام برد. به عبارت بهتر، قالب های معنایی و گفتمانی جدیدی بعد از جنگ سرد توسط ایالات متحده جهت دشمن سازی و دگرسازی صورت گرفت که این مسئله به ظاهر مبارزه با خشونت و تروریسم را در سرلوحه برنامه های ژئوپلیتیک جهانی این کشور قرار داد. لذا سوال اصلی این پژوهش عبارت از این است که میان ژئوتروریسم و گفتمان مبارزه با تروریسم امریکا در نظم پسا جنگ سرد چه ارتباطی وجود دارد؟ فرضیه پژوهش عبارت از این است که: «ژئوتروریسم بستر گفتمان سازی و مبنای سیاست راهبردی آمریکا در فضای پساجنگ سرد است که از طریق آن به مبارزه با تروریسم بنیادگرا و دشمن تمدن غرب(اسلام)، به عنوان دگر ایدئولوژیک خود پس از سقوط شوروی پرداخته است و از طریق آن در پی تحقق مطالبات استراتژیک خود بویژه در منطقه غرب آسیا بوده است.»

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۰