مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)

مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال بیستم پاییز 1398 شماره 47 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

روزنامه نگاری صلح و ارزش های خبری آن در ایران؛ نحوه انعکاس اخبار حمله نیروهای ائتلاف به عراق در 6 روزنامه سراسری کشور (کیهان، رسالت، اطلاعات، همشهری، اعتماد و یاس نو)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صلح جنگ روزنامه نگاری صلح اخلاق رسانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 311 تعداد دانلود : 861
پژوهش پیش رو به روزنامه نگاری صلح، که مفهومی به نسبت تازه در ادبیات روزنامه نگاری جهان محسوب می شود، می پردازد. هدف اصلی این پژوهش کمک به تبیین و ارتقای سطح ادبیات موضوعی روزنامه نگاری صلح است. در این میان، به تبیین شاخص ها و ارزش های این شیوه روزنامه نگاری پرداخته ایم، تا میزان بهره گیری شش روزنامه سراسری کشور (کیهان، رسالت، اطلاعات، همشهری، اعتماد، یاس نو) را از ارزش های صلح، در جنگ میان نیروهای ائتلاف و عراق در فروردین 82 بسنجیم. در این پژوهش، نظریه گالتونگ و چهار مؤلفه اصلی روزنامه نگاری صلح (راه حل گرایی، فرایندمداری، حقیقت گرایی و مردم گرایی) را مبنا قرار دادیم و دو بایسته اساسی را یعنی «موازین حرفه ای» و «اصول اخلاقی» به آن افزودیم؛ بنابراین ادعای نظری ما این است که چهار مؤلفه ذکر شده باید با دو بایسته موازین اخلاقی و حرفه ای رابطه ای دوسویه داشته باشند و استمرار آن می تواند زمینه صلحی پایدار توسط رسانه ها را فراهم کند. پس از استخراج و تعریف ارزش ها و مؤلفه های مربوط به روزنامه نگاری صلح با روش تحلیل محتوا نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان استفاده از مؤلفه های مربوط به روزنامه نگاری صلح در دوره مورد بررسی بسیار پایین است و هرچند به مؤلفه مردم گرایی در مقایسه با سایر مؤلفه ها بیشتر توجه شده، اما به نظر می رسد این امر در جنگ عراق برخاسته از نوعی مجاورت معنوی میان ایران و عراق باشد. از طرف دیگر، انعکاس مظلومیت مردم عراق در شش روزنامه مورد بررسی کاملاً یک سویه و محدود به جنگ است و کمتر برای روشن کردن ابعاد و دامنه های جنگ تلاش شده است. روزنامه ها خبرنگار اعزامی به عراق نداشته اند و گزارش های توصیفی کمتری به چاپ رسانده اند و به جای گزارش های تحلیلی و تحقیقی ترجیح داده اند ابتدا فقط به مسئله و خبر درگیری میان دو طرف بپردازند.
۲.

تأثیر فیلم های هنری و غیر هنری بر هوش و عملکرد تحصیلی درس علوم اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فیلم هنری فیلم غیرهنری هوش عملکرد تحصیلی دانش آموز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 618 تعداد دانلود : 182
هدف پژوهش پیش رو تأثیر نوع فیلم (هنری و غیر هنری) بر هوش و عملکرد تحصیلی درس علوم اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر دبیرستان شهر سنندج است که با استفاده از نمونه گیری در دسترس سه کلاس 20 نفری در درس «علوم اجتماعی» برای نمونه آماری انتخاب شدند. بدین ترتیب که سه گروه دانش آموزان به صورت تصادفی در سه گروه آزمایش1، آزمایش 2 و گواه جایگزین شدند. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه است. بدین ترتیب که دانش آموزان به صورت تصادفی در سه گروه آزمایش و گواه گماشته شدند. به گروه آزمایش 1 فیلم های هنری، گروه آزمایش 2 فیلم های غیر هنری نشان داده شد و گروه گواه هیچ فیلمی را مشاهده نکردند. اطلاعات از طریق پرسشنامه های هنجار شده؛ هوش چندگانه گاردنر و عملکرد تحصیلی جمع آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی؛ میانگین، انحراف استاندارد و آمار استنباطی؛ مدل تحلیل کواریانس چند متغیره با نرم افزار اس پی اس اس استفاده شد.نتایج پژوهش نشان داد که نوع فیلم بر هوش بین فردی، هوش درون فردی و عملکرد تحصیلی درس علوم اجتماعی دانش آموزان تأثیر معناداری دارد؛ بدین ترتیب دانش آموزان گروه آزمایش 1 که فیلم های هنری را همراه با تدریس مشاهده کردند، به نسبت دانش آموزان گروه گواه که هیچ فیلمی مشاهده نکردند و گروه آزمایش 2 که  فیلم های غیر هنری را همراه تدریس مشاهده کردند، عملکرد بهتری در هوش بین فردی، درون فردی و عملکرد تحصیلی داشتند.
۳.

تأمین مالی جمعی تولیدات بلند سینمایی در ایران؛ موانع، ظرفیت ها و الزامات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأمین مالی جمعی سینمای ایران جمع سپاری تحلیل محتوای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 573 تعداد دانلود : 309
تحقیق پیش رو با هدف امکان سنجی شیوه نوین تأمین مالی جمعی در سینمای ایران و شناخت الزامات، موانع و ظرفیت ها برای تحقق آن شکل گرفت. برای تحقق هدف تحقیق از بین متولیان سینما در کشور، براساس قاعده اشباع نظری و به واسطه نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی 31 تن از صاحبنظران حوزه سینما انتخاب و مصاحبه باز با آنها انجام شد. این مصاحبه های به روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها نشان داد که ظرفیت هایی نظیر مهربانی مردم، نقدینگی بالا، علاقه مردم به سینما، اعتماد مردم به سلبریتی ها و غیره و موانعی همچون دخالت بالای دولت در سینما، وجود فساد در کشور، ضعیف بودن زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری سینما، بی اعتمادی، نبود ثبات اقتصادی، مقاومت صنفی در برابر تغییر، ناآگاهی عمومی و نخبگانی و عدم امکان ورود به بورس توسط شرکت های فعلی سینمایی و غیره برای تحقق تأمین مالی جمعی به عنوان یک شیوه نوین وجود دارد؛ مهمترین الزامات تحقق تأمین مالی جمعی در سینما نیز شامل کاهش دخالت دولتی در سینما، اعتماد سازی، راه اندازی بورس سینما و صندوق های سرمایه گذاری، آگاهی بخشی، صنعتی شناخته شدن سینما، به رسمیت شناختن سینما توسط بیمه و بانک، اجرای قانون کپی رایت در کشور و غیره بود. براساس یافته های این تحقیق می توان نتیجه گرفت امکان تحقق مدل سهام به عنوان یکی از شقوق تأمین مالی جمعی با برآورده شدن الزامات آن در کشور ما وجود دارد؛ با این حال تأمین مالی جمعی در ابتدا نباید به عنوان یک مدل مستقل تأمین مالی بکار گرفته شود، بلکه از آن باید به عنوان یک مدل مکمل استفاده کرد.
۴.

تجربه زیسته فرهنگ سیاسی دانشجویان در شبکه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ سیاسی شبکه های اجتماعی مجازی پدیدارشناسی دانشجویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 851
پژوهش پیش رو از نظر اهداف کاربردی، از نظر ماهیت و نوع مطالعه در زمره پژوهش های کیفی و در زمره مطالعات تفسیری است که با بهره گیری از راهبرد پژوهش پدیدارشناسی «وان مانن» در صدد تبیین و تفسیر جوهره تجربه زیسته فرهنگ سیاسی دانشجویان در شبکه های اجتماعی مجازی و شناخت عمیق این پدیده است. میدان مطالعه تحقیق شامل دانشجویان واحد علوم و تحقیقات تهران است و انتخاب نمونه تا اشباع نظری داده ها ادامه یافت و به 21 نفر رسید. پس از تجزیه و تحلیل داده ها درون مایه های اصلی و چندین درون مایه فرعی بدست آمد که در مجموع نتایج نشان داد که نقش روشنفکران به مثابه افراد آگاه وجدان بیدار جامعه، چه در نهادهای مدنی و سازمان های اجتماعی غیرسیاسی و چه در حالت متعلق بودن به احزاب و تشکل های سیاسی، به صورت عمومی به مثابه افراد متعلق به یک قشر اجتماعی به شکلی از اشکال تاحدودی موجب ارتقای فرهنگ سیاسی جامعه بوده و موجب پویایی و بیداری شعور اجتماعی و سیاسی دانشجویان نهایتاً در شکل گیری تفکر و احساسی ملی خواهد شد.
۵.

اصول اخلاق حرفه ای مجری گری در صداوسیما(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق مسئولیت اخلاقی اخلاق حرفه ای مجری گری صاحبان حق مجری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 950 تعداد دانلود : 173
مجری از یک سو خواهان موفقیت حرفه ای و کسب رضایت مدیران و جذب مخاطب است و از سوی دیگر موفقیت حرفه ای او، مرهون چگونگی رفتار ارتباطی و تعامل اخلاق مدار او با محیط درونی و بیرونی رسانه خواهد بود. موضوع اخلاق حرفه ای مجری از همین تعامل های ارتباطی سرچشمه گرفته و بایدها و بایستگی های اخلاقی این حرفه، به چگونگی مدیریت رفتار ارتباطی او با صاحبان حق این حرفه بر می گردد. مجری رادیو و تلویزیون با کسب دانش اخلاق حرفه ای و شناخت مسئولیت های اخلاقی خود، می تواند در مسیری متعالی گام بردارد. لازمه شناخت این مسئولیت های اخلاقی شناخت صاحبان حق در هر حرفه است. صاحبان حق حرفه مجری گری درواقع فرد، گروه یا هر عنصری است که از او اثر می پذیرد و مجری می بایست در قبال نحوه رفتار خود با او پاسخگو و ملزم به رعایت حقوق اش گردد. مهمترین دغدغه پژوهش پیش روی، شناخت و تبیین اصول اخلاقی حرفه مجری گری با رویکرد دینی مبتنی بر آیات و روایات است. این پژوهش به مفهوم شناسی اخلاق حرفه ای مجری گری ذیل تعریف اخلاقی منتخب (مسئولیت های اخلاقی فرد و سازمان در قبال ذی حقان) پرداخته و در گام بعد، با احصاء و شناسایی گروه ها و عوامل مرتبط با حرفه مجری گری (صاحبان حق) و حقوق آنها، با رویکرد استقرایی، منشور اخلاق حرفه ای مجری گری در قالب الگویی هشت ضلعی را ارائه می دهد. براساس این الگو مجری در برنامه های رادیو و تلویزیونی در قبال حقوق جامعه و منافع ملی، مخاطبان، مهمانان، عوامل تولید و همکاران، مالکان فکر، رقبا، کارفرما و خود حرفه مجری گری، مسئولیت اخلاقی دارد.
۶.

مطالعه رابطه بین سرمایه اجتماعی و مدارای اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان 15 تا 44 سال استان مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدارای اجتماعی سرمایه اجتماعی منش میدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 548 تعداد دانلود : 63
مدارای اجتماعی با توجه به حضور انسان هایی با فرهنگ، هویت، تفکر و ارزش های متفاوت در عرصه های مختلف اجتماعی می تواند عاملی اثرگذار در افزایش تعامل و ارتباط اجتماعی افراد جامعه باشد. مطالعه مدارای اجتماعی در کاهش تنش ها و افزایش درک متقابل، انسجام و تعامل اجتماعی تأثیر بسزائی دارد. در این مقاله با استفاده از نظریه منش و میدان بوردیو به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با مدارای اجتماعی پرداخته شده است. برای سنجش مدارای اجتماعی از ترکیب نظریه های پیترکینگ و وگت و ابعاد مدارای هویتی، مدارای اجتماعی، مدارای سیاسی و مدارای اخلاقی رفتاری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شهروندان 15تا 44 سال استان مازندران هستند که 400 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شده اند. همچنین داده های مورد نیاز تحقیق از طریق ابزار پرسشنامه و به روش پیمایشی گردآوری شده است. تحلیل داده نیز به وسیله نرم افزار اس پی اس اس و ایموس انجام گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با مدارای اجتماعی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. نتایج آزمون مدل ساختاری نشان می دهد که سرمایه اجتماعی تأثیر مستقیم (Beta:0/36) بر مدارای اجتماعی دارد. همچنین سازه سرمایه اجتماعی توانسته 22درصد از تغییرات سازه مدارای اجتماعی را تبیین نماید.
۷.

مفهوم فرهنگ و نسبت آن با خیر اعلا در فلسفه کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فرهنگ خیر اعلا فرهنگ انضباط فرهنگ مهارت آزادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 554 تعداد دانلود : 143
کانت بحث فرهنگ را معطوف به خیر اعلای انسان که بیان گر کمال مطلوب انسان در جمع میان فضیلت و سعادت است و غایت نهایی او به شمار می رود، طرح کرده است. وی که پیش از این در نقد دوم مفهومی انتزاعی و ایده آل از خیر اعلا عرضه داشته و تحقق آن را مبتنی بر کمک خداوند کرده بود، در نقد سوم برای نشان دادن وجه انضمامی خیر اعلا از مفهوم فرهنگ بهره می گیرد که انضباط و مهارت دو مؤلفه آن به شمار می روند و به ترتیب ناظر به فضیلت و سعادت انسان هستند. مفهوم مذکور مبتنی بر تلاش و فعالیت مختارانه انسان است و به مثابه یک هدف اجتماعی از طریق فاعل بشری محقق خواهد شد. بزرگترین ظهور فرهنگ از نظر کانت آزادی معقول است. آزادی معقول درون انسان را که ناظر به اخلاق است و بیرونِ او را که ناظر به جامعه مدنی است، دربرمی گیرد و رشد و گسترش آن در نوع انسان و در طول تاریخ و در طی نسل ها منجر به سیادت عقل بر جهان و حاکمیت فرهنگ آزادی خواهد شد.
۸.

فهم دلالت های سیاستی قوانین و مقررات رسانه های پخش گسترده در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاستگذاری ارتباطات سیاست رسانه های پخش گسترده تحلیل محتوای مضمونی سیاست عمومی سیاست رسانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 294 تعداد دانلود : 521
هدف این مقاله کشف دلالت های سیاستی مربوط به رسانه های پخش گسترده در ایران از زمان انقلاب تاکنون است. سیاست رسانه های پخش گسترده زیرمجموعه ای از سیاست رسانه ها در معنای موسع آن است و سیاست عمومی چتر مفهومی این حوزه محسوب می شود. از آنجا که قوانین، مقررات و اسناد قانونی ابزارهای اصلی اعمال سیاست های عمومی از سوی حکومت در مواجهه با انواعی از موضوعات و مسائل عمومی از جمله نظام های خدمات پخش گسترده عمومی است، در این پژوهش همه قانون های مصوب و بخش مهمی از اسناد سیاستی و مقررات مربوط به رسانه های پخش گسترده در ایران به عنوان مواد پژوهشی گردآوری شده است. به منظور تحلیل این داده های تجربی از تحلیل محتوای کیفی و کدگذاری مضمونی استفاده شده تا مضمون های اصلی سیاستی در رسانه های پخش گسترده شناسایی شود. یافته ها نشان می دهد که در چهل سال گذشته، مالکیت متصلب دولت، ترویج گفتمان های سیاسی مسلط، یگانگی سامانه پخش، استفاده از بودجه های دولتی تضمین شده، تمرکز بر مخاطب عمومی و توسعه فناوری پخش گسترده هوایی مضمون های کلیدی سیاست های رسانه های پخش گسترده را تشکیل داده اند. با بحث درباره این مضمون ها، نتایج این پژوهش نشان می دهد که در دوره زمانی مطالعه شده، حکومت همواره سیاست هایی تنظیمی را تقویت کرده که دسترسی کنشگران مختلف به رسانه های پخش گسترده را محدود کرده است. با وجود آن که سابقه نخستین پارادایم سیاستی رایج در بسیاری از کشورها به پیش از دهه 1980 بازمی گردد که هدفش انحصار رسانه های پخش گسترده بین پخش کنندگان محدودی است که دولت در آنها سرمایه گذاری کرده، این مدل سیاستی با کمترین تغییرات همواره در ایران تقویت شده است.  
۹.

بررسی سرلوح قرآنی مذهَّب قاجاری به شماره ثبت 3089 از کتابخانه مرکزی تبریز براساس اصول شکل و زمینه نظریه روان شناسانه گشتالت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تذهیب های قرآنی عصر قاجار کتابخانه مرکزی تبریز گشتالت شکل و زمینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 170 تعداد دانلود : 277
قوانین گشتالت به عنوان نظریه ای در باب مطالعه روان شناسانه ادراک انسان از محیط توسط برخی پژوهشگران در حوزه های مختلف از قبیل پوستر، نقاشی شهری و غیره مورد استفاده قرار گرفته است. این الگوی روان شناختی می تواند در حوزه صفحه آرایی اسلامی و به خصوص نسخ ارزشمند قرآنی نیز راه گشا باشند. نظریه گشتالت مجموعه ای از اصول و قوانین بصری است که یکی از آنها قانون«شکل و زمینه» نامیده می شود. نسخه قرآنی مذهب بر جای مانده از دوره قاجار با شماره ثبت 3089 به لحاظ غنای نقوش و کیفیت تذهیب کاری آن بسیار حائز اهمیت و مناسب مطالعات بیشتر است. این پژوهش بررسی و چگونگی ادراک و شناخت الگوهای بصری در اجزاء تذهیب قرآنی را با بهره گیری از مفهوم شکل و زمینه از قوانین گشتالت مد نظر دارد.  این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و به منظور پاسخگویی به این سؤال اساسی انجام یافته است که: بنیان و ساختار تزئینات سرلوح قرآن مورد نظر براساس قوانین تشکیل دهنده اصل شکل و زمینه از اصول نظریه روان شناسانه گشتالت چگونه قابل واکاوی است؟ تحلیل عناصر بکار رفته در سرلوح این قرآن نفیس و مطالعه ساختار بصری و نقش مایه های آن براساس قانون شکل و زمینه گشتالت میزان صلابت و استحکام ترکیب بندی آن را مشخص می کند.
۱۰.

ارزیابی کیفیت شش «بازی جدی» تولید شده در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازی جدی اصول یادگیری سازنده گرایی تعامل حل مسأله فعال بودن کشف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 997 تعداد دانلود : 705
در دو دهه اخیر همزمان با رشد کمی «بازی های جدی»، کیفیت آنها نیز مورد توجه پژوهشگران، طراحان، تولیدکنندگان، مخاطبان، معلمان و مدیران آموزشی بوده است. کیفیت این بازی ها علاوه بر داستان، گرافیک و فناوری به رعایت اصول آموزشی بستگی دارد تا بازی ها بتوانند ضمن تدارک محیط یادگیری مفرح و انگیزشی، بازی کننده را به سمت اهداف آموزشی هدایت کند. هدف این پژوهش، تعیین شاخص های ارزیابی کیفیت «بازی های جدی» براساس اصول یادگیری سازنده گرایی و ارزیابی کیفیت شش بازی منتخب براساس این اصول است. برای تعیین شاخص های ارزیابی کیفیت «بازی های جدی» با مشارکت 30 نفر از خبرگان بازی های آموزشی چک لیست 29 گویه ای حول چهار شاخص تعامل، حل مسأله، یادگیری فعال و کشف تهیه گردید. شش بازی پرطرفدار به صورت هدفمند انتخاب و توسط شش نفر خبره فناوری آموزشی و شش نفر خبره فناوری اطلاعات و ارتباطات تحلیل شدند. نتایج نشان داد که در این بازی ها به طور میانگین 136 موقعیت تعامل، 139 موقعیت حل مسأله، 89 موقعیت یادگیری فعال و 82 موقعیت کشف برای بازی کننده فراهم شده است. نتایج آنتروپی شانون نیز نشان داد که شاخص کشف با بار اطلاعاتی 999 درصد و ضریب اهمیت 572 درصد دارای بالاترین تأکید و شاخص یادگیری فعال با بار اطلاعاتی یک و ضریب اهمیت 87 درصد کمتر مورد توجه بوده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۳