مطالعات تاریخ اسلام

مطالعات تاریخ اسلام

مطالعات تاریخ اسلام سال یازدهم تابستان 1398 شماره 41 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نقش جهت گیری های سیاسی در شکل گیری گفتمان نمایشی واقعه ی کربلا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: واقعه ی کربلا عزاداری شبیه خوانی جهت گیری سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 764 تعداد دانلود : 450
واقعه ی کربلا، طی قرن های متمادی، تاثیرگذاری پایداری بر نسل های متوالی داشته است. جریان های اجتماعی که به تبع این حادثه ظهور پیدا کرده اند، موید این تاثیر است. هنرنمایشی شبیه خوانی، به عنوان یکی از گونه های تحول یافته گفتمان این واقعه، از جمله این جریان ها می باشد. هنری که در مسیر عرضه خود، از عوامل متعدد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بهره برده است. اما آیا ریشه این آیین سنتی را فقط باید در آیین های باستانی ایران مانند؛ سوگ سیاوش و... جستجو کرد؟ آنچه که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ بررسی نقش فعل و انفعالات سیاسی از قبیل؛ تقابل و تعامل فرق و ادیان مذهبی و ارتباط آن ها با حاکمان و حرکت های خود جوش مردمی، در فراز و فرود روند تکاملی شیوه نمایشی گفتمان این واقعه یا همان آیین شبیه خوانی می باشد. در این مقاله تلاش می شود تا به روش تحلیلی و توصیفی و با استفاده از اسناد، گزارش ها و کتب تاریخی موجود، نقش اینگونه عوامل سیاسی در شکل گیری این هنر آیینی آشکار شود.
۲.

مقایسه تطبیقی جایگاه سیاسی قضات در عصر خلافت عباسی( 656-132 ﮬ ق) و امپراطوری عثمانی( 1341-699 ﮬ ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منصب قضا خلافت عباسی امپراطوری عثمانی قضات جایگاه سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 657 تعداد دانلود : 25
قضاوت از مناصبی است که ابتدا در ذیل وظایف خلیفه قرار داشت و به تدریج به دیگران تفویض شد. لیکن خلفای عباسی در صدد بودند به رغم تفویض قضاء به دیگران، همچنان از موقعیت دینی آن برای خود بهرۀ سیاسی ببرند. در حکومت عثمانی نیز سلاطین مدعی حاکمیت اسلامی بودند؛ از این رو ملزم شدند حکومت خود را با خمیرمایۀ شریعت بنیان نهند. در نتیجۀ این رویکرد، قضات به عنوان بازوان دولت در اجرای شریعت در بدنۀ دولت نقش ممتازی یافتند. این پژوهش تلاش نمود تا با روش توصیفی- تحلیلی، با استناد به منابع تاریخی، جایگاه سیاسی قضات در دورۀ عباسی و دورۀ عثمانی را به صورت تطبیقی مورد مقایسه قرار دهد. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که خلفای عباسی با ایجاد منصب قاضی القضاتی و استقلال دیوان قضا و سلاطین عثمانی با ایجاد منصب قاضی عسکری و سازمان دادن نظام قضایی با استفاده از نظام مدرسه، موجب ارتقای جایگاه سیاسی قضات شدند.
۳.

نقش شهرهای ساحلی در فرآیند توسعه اقتصادی؛ بررسی موردی نقش بندر سواکن در شمال شرق آفریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سواکن تجارت دریای سرخ سرزمینهای صحرا حکومتهای اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 729 تعداد دانلود : 616
۴.

بررسی نقش و جایگاه نشان ها و مدال های عصر قاجار در روابط خارجی و داخلی این دوره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نشان ها مدالها تمثال قاجار روابط داخلی روابط خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 56 تعداد دانلود : 737
سنت اعطای نشان از دوران قاجار به دلیل ارتباط آن ها با کشورهای اروپایی آغاز شد و به دور از ارزش معنوی به تدریج شکل تقلیدی به خود گرفت. عدم شناخت قاجارها از روند شکل گیری نشان ها در اروپا و همسان پنداری نشان و خلعت با نگاه شرقی و عدم اجرای شایسته سالاری در روابط داخلی باعث تنزل جایگاه نشان های این دوره گردید و این امر زمینه ساز شکل گیری نشان های جدید در جهت ارتقا ارزش آن ها شد. پژوهش حاضر باهدف بررسی جایگاه نشان ها در روابط خارجی و داخلی عصر قاجار و با استفاده از منابع کتابخانه ای بر آن است در صدد پاسخگویی به این سوالات است که روند ابداع و استعمال مدال ها و نشان ها در عصر قاجار به چه صورت بوده است ؟ و تأثیر جایگاه مدال و نشان در روابط داخلی و خارجی تا چه اندازه است؟روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و تحلیل منابع موجود، به ویژه سفرنامه ها و اسناد مرتبط است.
۵.

جغرافیای تاریخی مکران در سده های میانۀ اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جغرافیای بلوچستان تاریخ مکران گدروزیا مورخان اسلامی متون جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 410 تعداد دانلود : 764
مَکُّران منطقه ای وسیع در جنوب شرقی فلات ایران بود که مرزهای آن از کرمان در غرب تا حدود سند در شرق کشیده شده بود. این ناحیه وسیع از شمال به سیستان و از جنوب به دریای عمان محدود بود. ماکا، میکا، موکران و... نامهایی است که در دوره های مختلف تاریخی به این ناحیه اطلاق می شده است . این سرزمین، از موقعیت جغرافیایی ویژه ای برخوردار است و بنادر آن از دیرباز، جایگاه تجاری ممتازی داشته اند. مکران، از تاریخی چندهزار ساله و تمدنی ارزشمند بهره مند است. درباره ریشه لغوی مکران و محدوده آن سرزمین و نیز پیوستگی اداری و سیاسی آن جا با ایالت های مجاور، نظرات گوناگونی وجود دارد. همچنین، در مورد شهرها، بنادر و آبادی های مربوط به مکران، اختلاف آراء بسیار است .
۶.

نقد و بررسی روایت تهاجم نظامی تبابعه به ایران تا مرزهای تبت و چین در عصر قباد اول ساسانی؛ با تکیه بر روایت طبری و دیگر منابع اسلامی تا قرن هفتم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حمیریان تبابعه باب التبتین تبّت خرد تاجیکستان قباد اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 830 تعداد دانلود : 475
مطالعه ی آثار برجا مانده از تاریخ جنوب عربستان،گویای این واقعیت است که برخلاف برداشت های اسطوره ای برخی مورخّان،روایت طبری درباره ی پیشروی ملوک تبابعه به ایران تا مرزهای چین و تبّت،نه تنها با سنگ نبشته های یمنی پس از قرن چهارم میلادی تاحدودی هماهنگی دارد،بلکه باتوجه به نقلِ انبوهی از آن در منابع پیش از سده ی هفتم هجری قمری،به واقعیت های تاریخی نیز نزدیک است. این نوشتار با روشِ تحقیقِ علمی در تاریخ و به شیوه ی توصیفی تحلیلی درصدد یافتن پاسخ این پرسش می باشد که منظورِ راویانِ اخبار از طرح روایت مزبور، شامل چه مختصاتی از جغرافیای آن مناطق بوده و با چه ویژگی هایی صورت گرفته است؟ براین اساس می توان گفت: این پیشروی تنها با نشانه های بخشِ بسیارکوچکی از جغرافیای تاریخیِ تبّت ، یعنی تبّتِ أدنی یا عُلیا که به احتمال قوی همان تاجیکستان کنونی است،مطابقت دارد. دلایلِ متعددی همچون خراج گزار شدن ساسانیان توسط هپتالیان، ضعف ِ قباد ِ اوّلِ ساسانی متأثّر از مزدکیان و حمایت های نابه جایِ وی ازکندیانِ رقیبِ آلِ منذر سبب گردیده تا برخی از تبابعه دست به چنین پیشروی هایی زده باشند.
۷.

گفتمان فکری و سیاسی طریقت نقشبندیه در عصر تیموری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تیموریان نقشبندیه مذهب اهل سنت تشیع مشروعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 430 تعداد دانلود : 708
عصر تیموریان دوره ظهور، اوج گیری و فعالیت هر چه بیشتر فرقه های صوفیانه در جامعه بود. از این رو مردم نیز در این عصر در قیاس با اعصار پیشین هر چه بیشتر به این فرقه ها علاقه نشان داده و از دین رسمی فاصله گرفتند. در این میان اما میزان محبوبیت و شهرت سلسله های طریقتی صوفیه در جامعه عصر تیموری به هیچ وجه یکسان نبود. یکی از این طریقت ها که توانست جایگاه بسیار قابل توجهی چه در میان مردم و چه در میان طبقات بالای جامعه عصر تیموری بدست آورد، سلسله نقشبندیه بود.طریقتی که به وفور میتوان نامش، فعالیت هایش، محبوبیت رهبرانش، جمع مریدانش و پیوستگی و همبستگیش با حکومت تیموریان را در منابع این دوره یافت. ​

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۸