روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

شناخت متغیرهای تأثیرگذار بر پدیدایی نشانه های اضطرابی از نظر بالینی اهمیت ویژه دارد. آگاهی از نحوه عملکرد این متغیرها درحوزه پیشگیری و درمان اختلال های روان شناختی، بسیار مهم و مؤثر است. این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه ای مشکلات بین شخصی در رابطه بین آسیب های دلبستگی و نشانه های اضطرابی انجام شد. از 379 شرکت کننده در پژوهش (181 دختر، 198 پسر) خواسته شد که سیاهه دلبستگی بزرگسال (AAI؛ بشارت، 1392، 2011)، سیاهه مشکلات بین شخصی (IIP؛ هرویتز، روزنبرگ، بایر، اورنو و ویلاسنور، 1988) و مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی (DASS؛ لاویباند و لاویباند، 1995) را تکمیل کنند. نتایج نشان دادند مدل فرضی پژوهش با داده های مشاهده شده، برازش مطلوب دارد. همبستگی بین آسیب های دلبستگی، مشکلات بین شخصی و نشانه های اضطرابی مثبت و معنادار بود و نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان دهنده تأثیرگذاری آسیب های دلبستگی بر پدیدایی نشانه های اضطراب از طریق مشکلات بین شخصی بود. براساس یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت رابطه بین سبک های دلبستگی ناایمن و نشانه های اضطرابی یک رابطه خطی ساده نیست. سبک های دلبستگی ناایمن تا حدودی از طریق مشکلات بین شخصی نشانه های اضطرابی را تحت تأثیر قرار می دهند. توجه به این مشکلات به منظور پیشگیری از اختلال های اضطرابی و ارتقای سطح سلامت روانی جامعه اهمیت دارد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط بین مشکلات خواب و پنج نوع شیوه خواباندن کودکان انجام شد. بر اساس نمونه برداری در دسترس، 180 مادر دارای کودک یک الی دو ساله، از سه مرکز بهداشتی درمانی واقع در منطقه 9 شهر مشهد انتخاب شدند و به پرسشنامه خواب کودک (مورل، 1999) و پرسشنامه رفتار تعاملی والد کودک هنگام خواباندن (مورل و کورتینا بورجا، 2002) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند مشکلات خواب در کودکان یک الی دو ساله، با شیوه های خواباندن کودک به طورکلی و دو نوع از شیوه های خواباندن (تسکین جسمانی فعال و تسکین جسمانی غیرفعال) ارتباط معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان دادند بر اساس شیوه های تسکین جسمانی فعال و غیرفعال، مشکلات خواب کودکان قابل پیش بینی است. شیوه تسکین جسمانی فعال برخلاف شیوه تسکین جسمانی غیرفعال، به تنهایی پیش بینی کننده معنادار مشکلات خواب کودک بود. نتایج پژوهش، بر اهمیت شناسایی و اجتناب از شیوه های خواباندن نامناسب کودک تأکید می کند.

هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین ابعاد سبک های فرزندپروری و ترس از ارزشیابی منفی و شناخت تفاوت این رابطه بین دختران نوجوان تیزهوش و عادی بود. بدین منظور بر اساس یک پژوهش زمینه یابی، نمونه ای متشکل از 137 دختر دبیرستانی (34 نفر تیزهوش؛ 103 نفر عادی) توسط نسخه کوتاه مقیاس ترس از ارزشیابی منفی (FNES-B؛ لیری،1983) و پرسشنامه ادراک از شیوه های فرزندپروری (PSQ؛ شفر،1965) مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها توسط روش همبستگی و آزمون z مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند: 1) بین مؤلفه مهار سبک های فرزندپروری و ترس از ارزشیابی منفی همبستگی مثبت وجود دارد ،2) بین مؤلفه محبت با ترس از ارزشیابی منفی همبستگی معنادار وجود ندارد، 3) درگروه نوجوانان عادی، بُعد مهار با ترس از ارزشیابی منفی رابطه معناداری نداشت، در حالی که این رابطه در گروه دانش آموزان تیزهوش مثبت و معنادار بود، 4) محاسبه آزمون z تفاوتی را در این همبستگی بین دو گروه نشان نداد. در مجموع، یافته های پژوهش نشان دادند هر چه اعمال مهار بر فرزندان بیشتر باشد حساسیت آنها نسبت به ارزشیابی های منفی دیگران افزایش می یابد و این اثر در مورد فرزندان تیزهوش بارزتر است.

هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی برنامه بازآموزی اسنادی بر افسردگی دانش آموزان دارای ناتوانی های یادگیری شهر تهران بود. در این مطالعه شبه تجربی، از تمامی دانش آموزان (36 نفر؛ 27 پسر و 9 دختر) مراجعه کننده به مراکز ویژه اختلال های یادگیری دولتی منطقه 6 شهر تهران در سال تحصیلی 1392-1391 به شیوه در دسترس و هدفمند نمونه برداری شد و سپس دانش آموزان هر مرکز به طور مساوی و تصادفی در یکی از دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. سیاهه افسردگی کودکان کوواکس (1977) توسط همه شرکت کنندگان قبل و بعد از مداخله آموزشی تکمیل شد. گروه آزمایش طی 11 جلسه 45 دقیقه ای (هفته ای دو جلسه) آموزش بازآموزی اسنادی گروهی را دریافت کردند. داده ها با استفاده از آزمون t وابسته و تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان دادند اجرای برنامه بازآموزی اسنادی به کاهش معنادار نمره های افسردگی در دانش آموزان با ناتوانی های یادگیری منجر می شود. بر اساس این یافته ها می توان نتیجه گرفت برنامه گروهی بازآموزی اسنادی نشانه های افسردگی در دانش آموزان واجد ناتوانی های یادگیری را کاهش می دهد.

هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه رگه های شخصیتی و خود تعیین کنندگی رفتارهای تمرینی ورزش بود. 450 دانشجو از دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه هشت (236 زن و 214 نفر مرد) با دامنه سنی 18 تا 49 سال (میانگین 37/23، انحراف استاندارد 80/4) به روش تصادفی خوشه ای انتخاب و به سیاهه پنج عاملی شخصیت نئو (کاستا و مک کری، 1992) و مقیاس انگیزش ورزشی (پلتیر، فرتیر و والرند، 1995) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند که مؤلفه های انگیزش ورزش توسط رگه های شخصیتی قابل تبیین است. از بین رگه های شخصیت، گشودگی با تمام زیرمقیاس های انگیزش ورزش، رابطة مستقیم داشت. برون گردی با مؤلفة بی انگیزشی و وظیفه شناسی با مؤلفه انگیزش درونی برای موفقیت رابطة معنادار نداشتند. همچنین، نوروزگرایی با هویت پذیری و درون فکنی رابطة منفی و با بی انگیزشی ارتباط مثبت داشت.

این پژوهش با هدف تعیین رابطة حمایت اجتماعی ادراک شده و باورهای مذهبی با تغییرات مثبت پس ضربه ای انجام شد. بدین منظور 95 بیمار مبتلا به سرطان مراجعه کننده به بیمارستان های شهدای تجریش تهران و ولیعصر زنجان به شیوه نمونه برداری در دسترس انتخاب و به سیاهه تغییرات مثبت پس ضربه ای (تدیسچی و کالاهان، 1996)، مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده (زیمت و دیگران، 1988) و سیاهه باورهای مذهبی (وزیری، 1391) پاسخ دادند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون (ساده و چندگانه) نشان دادند که حمایت اجتماعی ادراک شده و باورهای مذهبی در بیماران مبتلا به سرطان با تغییرات مثبت پس ضربه ای رابطه معنادار مستقیم دارند و این دو عامل به طور مشترک 3/13 درصد از تغییرات مثبت پس ضربه ای را تبیین می کنند. از نتایج این پژوهش می توان در تدارک برنامه های بهبود و ارتقای سطح سلامت روانی و فراهم ساختن امکان تغییرات مثبت پس ضربه ای بهره گرفت.

هدف پژوهش حاضر شناخت اثر حمایت اجتماعی از طریق ارضای نیازهای اساسی روان شناختی در محیط کار بر بهزیستی روان شناختی زنان شاغل بود. 360 زن شاغل در دانشگاه های شهر شیراز مقیاس حمایت اجتماعی (واکس و دیگران، 1986)، مقیاس نیازهای اساسی روان شناختی در کار (لاگاردیا و دیگران، 2000) و مقیاس بهزیستی روان شناختی (ریف و کیز، 1995) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل مسیر نشان دادند حمایت اجتماعی اثرات مستقیم و غیرمستقیم، از طریق نیاز به ارتباط و نیاز به صلاحیت، بر بهزیستی روان شناختی زنان شاغل دارد. همچنین، نتایج نشان دادند که تفاوت معنادار درحمایت اجتماعی، نیازهای اساسی روان شناختی و بهزیستی روان شناختی زنان شاغل مجرد و متأهل وجود ندارد. این یافته ها بر نقش اشتغال و تعاملات اجتماعی در محیط کار تأکید می کنند.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مدیریت والدین بر بهبود نشانگان اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی کودکان انجام شد. براساس یک طرح شبه تجربی، 56 کودک (42 پسر، 14دختر) 5 تا 13 ساله از کلینیک های فوق تخصصی روان پزشکی کودک و نوجوان در شهر تبریز انتخاب شدند و به روش جایگزینی تصادفی پس از همتاسازی از لحاظ جنس، سن و میزان تحصیلات مادر، در دو گروه آزمایشی و کنترل جای گرفتند. در حالی که هر دو گروه تحت درمان قرص ریتالین قرار داشتند، گروه آزمایشی (مادران کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی) طی هفت جلسه به مدت یک ماه و سه هفته در بیمارستان روان پزشکی رازی تبریز تحت آموزش مدیریت والدین (بارکلی، 1981) قرار گرفتند اما گروه کنترل این آموزش را دریافت نکردند. نتایج حاصل از روش تحلیل کوواریانس یک طرفه نشان دادند اثر آموزش مدیریت والدین بر نشانگان اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی معنا دار بود. به عبارت دیگر، این برنامه آموزشی باعث کاهش قابل توجه نشانه های اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی در گروه آزمایش شد، در حالی که در گروه کنترل بهبودی مشاهده نشد. افزون بر این، تفاوت دو گروه دختر و پسر معنادار بود به طوری که تأثیر آموزش مدیریت والدین در دختران بیش از پسران بود و سطح بهبودی در آنان بالاتر بود.