روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی

به منظور کاهش نشانه های درونی سازی شده براساس برنامة درمانگری «مقابله ای کت» (کندال،1994)، یک طرح آزمایشی پیش آزمون پس آزمون با گ روه کنترل، اجرا شد. گروه نمونه شامل 80 دانش آموز (40 دختر و 40 پسر) پ ایه های سوم تا پنجم دورة ابتدایی بود که براساس فرم والد فهرست رفتاری کودک از ن ظام سنجش مبتنی بر تج ربة آشنباخ (آشنب اخ و رسکورلا، 2001)، مبتلا ب ه اختلالهای درونی سازی ش ده تشخیص داده شده بودند. شرکت کنندگان ب ه تص ادف در دو گروه مساوی آزمایشی و کنترل قرار داده شدند. 16 جلسة درمانگری انفرادی برای گروه آزمایشی اج را شد. میانگین پس آزمون گروهها ب ا تحلیلهای کوواریانس و نموداری مق ایسه شد. نتایج حاکی از کاه ش معنادار نشانه های درونی سازی شده، گذار بیش از 30 درصد شرکت کنندگان از طی ف بالینی به بهنجار و مؤثربودن برنامة درمانگری «مقابله ای کت» در فرهنگ ایرانی بودند.

هدف این پژوهش پیش بینی اختلالهای برونی سازی شدة دختران نوجوان براساس اضطراب و افسردگی مادران بود. 108 دانش آموز دختر عادی شهر تبریز با دامنة سنی 11 تا 16 سال (میانگین=26/13، انحراف استاندارد= 92/0) به روش نمونه برداری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. مادران این دانش آموزان با دامنة سنی 27 تا 56 سال (میانگین= 15/39، انحراف استاندارد=05/6) به سیاهة نشانة مرضی کودک (CSI-4؛ گادو و اسپارفکین، 1994) و مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگیDASS-42) ؛ لاویبوند و لاویبوند، 1995) پاسخ دادند. داده ها با بهره گیری از رگرسیون خطی چندگانه تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که افسردگی مادر پیش بینی کنندة اختلالهای برونی سازی شدة دختران نوجوان است (253/0=β). اضطراب مادر اختلالهای برونی سازی شده را پیش بینی نکرد. یافته های پژوهش در حوزة پیشگیری از اختلالهای برونی سازی شده در دختران نوجوان کاربرد دارد.

پژوهش حاض ر با هدف بررسی نقش تفاوتهای جنسی و سنی در دشواریهای ب ین فردی نوجوانان اجرا شد. 500 نوجوان 18-12 ساله (276 دختر، 224 پسر) که با روش نمونه برداری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند، به پ رسشنامة دشواریهای بین فردی برای نوجوانان (انگلس، هیدالگو و مندز، 2005) پاس خ دادند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان دادند که (1) عامل های جنس و سن در زیرمقیاسهای دشواریهای بین فردی اثر معنادار دارند ، (2) دختران در زیرمقیاسهای جرئت ورزی، روابط با غیرهمجنس و صحبت در جمع، و پسران در زیرمقیاسهای روابط خانوادگی و دوستیهای نزدیک نمره های بالاتری به دست می آورند و (3) نوجوانان در اوائل دورة نوجوانی در مقایسه با اواسط و اواخر این دوره در زیرمقیاسهای چندگانة دشواریهای بین فردی نمره های بالاتری کسب می کنند. الگوی متمایز اثر معنادار جنس در زیرمقیاسهای چندگانة دشواریهای بین فردی بر نقش محوری فرایند اجتماعی شدن نقش جنسی و اثر معنادار گروههای سنی در ابعاد مختلف دشواریهای بین فردی بر نقش مهم دیدگاه شناختی اجتماعی الکایند دربارة تحوّل نوجوان تأکید می کنند.

هدف پژوهش حاضر شناخت چگونگی اسناد حالتهای ذهنی، پیش بینی رفتار عاملهای انسان و غیرانسان (خدا، فرشته و جادوگر) و چگونگی تحوّل آنها در کودکان بود. 150 کودک (79 دختر و 71 پسر) 3 تا 7 ساله از مهدکودکها و مراکز پیش دبستانی شهر شیراز انتخاب شدند. برای هر کودک، دو تکلیف باور غلط (خانة عروسک و محتوای شگفت انگیز) به شیوة انفرادی اجرا شد و چگونگی پیش بینی رفتار عاملها براساس باور های غلط مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که کودکان رفتار جادوگر (عامل غیرانسان) را شبیه به عامل انسان پیش بینی می کنند. در مورد دیگر عوامل غیرانسان) فرشته و خدا)، نتایج با یافته های مربوط به جادوگر همسو نبودند. به عبارت دیگر، از دیدگاه کودکان این عوامل با کمترین سطح باور غلط عمل می کنند. در مجموع، نتایج حاکی از آن بود که با افزایش سن، کودکان به شیوه های متفاوتی رفتار عاملهای انسان و غیرانسان را پیش بینی می کنند. به نظر می رسد که فرهنگ و آموزه های خانواده نقش بسزایی در پیش بینی رفتار عاملها و تفکیک آنها دارند.

به منظور تعیین میزان شیوع ناتوانیهای خاص خواندن و نوشتن در دانش آموزان مقطع ابتدایی، 3282 نفر از دانش آموزان پایه های سوم، چهارم و پنجم مناطق هفت گانه آموزشی استان قم براساس روش نمونه برداری طبقه ای انتخاب شدند. در وهلة اول، معلمان فهرست نشانه های ناتوانیهای یادگیری (فوست و لو، 1995) را برای هر دانش آموز تکمی ل کردند. سپس، کسانی که بیش از سه نشانة ناتوانی خاص یادگیری را داشتند به آزمونهای خوان دن و نوشتن محقق ساخته پاسخ دادند. ماتریسهای پیشروندة ریون (ریون، 1956) در مورد دانش آموزانی که نمرة پایین تر از نمرة ملاک گرفتند، اجرا شد. در نهایت، 3130 دانش آموز که نمره های آنها در آزمونهای خواندن و نوشتن پایین تر از نمرة ملاک بود و فاقد نقایص هوشی، بینایی، شنوایی و حرکتی بودند، نمونة پژوهش را تشکیل دادند. یافته ها نشان دادند که (1) میزان شیوع ناتوانی خاص خواندن در استان قم، 55/1 درصد و ناتوانی خاص نوشتن، 34/1 درصد است، (2) بین دختران و پسران تفاوت معنادار وجود ندارد، (3) سه پایة تحصیلی از نظر میزان شیوع ناتوانی خاص خواندن تفاوت معنادار دارند و (4) بین مناطق هفت گانة استان قم در میزان شیوع ناتوانی خاص خواندن و نوشتن تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به یافته های پژوهش حاضر که نمایانگر تعداد قابل توجة دانش آموزان مبتلا به ناتوانیهای خاص است، نیاز به اقدام پیشگیرانه و درمانی در این زمینه آشکار می شود.

ه دف پژوهش حاضر بررسی روند تحوّلی حافظة کاذب کودک ان 7 تا 12 ساله بود. 117 دانش آموز پایه های اول، سوم و پنجم دورة ابتدایی ب ا روش نمون ه برداری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انت خاب شدند. شرکت کنندگان با استفاده از فهرستهای اصلی و فهرستهای متناسب با سن برنامة دی س رودی گر مک درمت (رودیگر و مک درمت، 1995) مورد سنجش قرار گرفتند. داده ها با بهره گیری از روش تحلیل واریانس چند متغیری تحلیل شدند. نتایج نش ان دادند ک ه با افزایش سن، یادآوری و بازشناسی صحیح و بازشن اسی کاذب فهرستهای اصلی و یادآوری صحیح، یادآوری و بازشناسی کاذب فهرستهای مت ناسب با سن، افزایش می یابند. همچن ین، نتایج حاک ی از آن بودندکه فهرستهای متناسب با سن نسبت به فهرستهای اص لی برنامة دیس رودیگ ر مک درمت ابزار مناسب تری برای بررسی تحولی حافظه کاذب اند.

این پژوهش با هدف تعیین روایی و اعتبار ویرایش چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان (WISC-IV؛ وکسلر،2003الف)، در دانش آموزان 6- 16 سالة استان چهار محال و بختیاری انجام شد. برای بررسی روایی ویرایش چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان از مقیاس تجدید نظر شدة هوش وکسلر کودکان (WISC-R؛ وکسلر،1974) و ماتری سهای پیشروندة ریون (ریون، 1938) استفاده شد. نتایج روایی نشان داد که بین ویرایش چهارم مقیاس هوش وکسلر ک ودکان، مقیاس تجدید نظرشدة هوش وکسلر کودکان و ماتریسهای پیشروندة ریون در بخشهای مرتبط همبستگی معنادار وج ود دارد. اعتبار آزمون ب ا روشهای دونیمه سازی و بازآزمایی محاسبه شد. ضرایب اعتبار دو نیمه سازی کلیة زیرمقیاسها در حد کافی تا عالی بودند. ضرایب اعتبار بازآزمایی کلیة زیرمقیاسها به غیر از زیرمقیاس مفاهیم تصویری نیز در حد کافی تا عالی بودند. از این مقیاس، علاوه بر سنجش بهرة هوشی افراد 6 تا 16 ساله می توان برای تشخیص اختلال یادگیری، اختلال نارسایی توجه، آسیب مغزی، اختلالهای اضطراب و وسواس بهره گرفت.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی بازی درمانگری گشتالتی در کاهش هراس اجتماعی دانش آموزان پایة چهارم دبستان انجام شد. بدین منظور به روش نمونه برداری خوشه ای تصادفی از بین فهرست م دارس دخترانة منطقة دو آموزش و پرورش شهر تهران، دو مدرسه انتخاب و پس از اجرای فرم معلم سیاهة نشانة مرضی کودک (CSI-4؛ گادو و اسپیرافکن،1994) 12 دان ش آموز (میانگین= 11) انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه مساوی آزمایشی و گ واه قرار داده شدند. طرح تحقیق از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه بود. اعضای گروه آزمایشی 10 جلسه، به مدت یک ساعت و سی دقیق ه، تح ت بازی درمانگری گشتالتی به صورت گروهی قرار گرفتند. بع د از پایان جلسه های درمانگری، فرم معلم سیاهة نشانه مرضی به عنوان پس آزم ون در دو گ روه اج را شد. داده ها با است فاده از تحلی ل کوواریانس تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که بازی درمانگری گشتالت ی سبب کاهش نمره های عامله ای تشخیص و شدت اختلال هراس اجتماعی در مرحلة پس آزمون می شود.