۱.
کلید واژه ها:
اقتصاد لیبرال غرب بریکس چالش های ملی و منطقه ای ساختار نظام بین الملل قدرت اقتصادی
پیدایش قدرت های نوظهور از مشخصه های مهم چشم انداز نظام بین الملل معاصراست. این قدرت ها که اغلب در قالب بریکس گروه بندی شده اند، بازتاب تحولات دوران ساز نظام بین الملل بوده و بر سرشت و سرنوشت آن اثر تعیین کننده ای بر جای نهاده اند. اشاره به قدرت اقتصادی گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) توجهی است به اهمیت فزاینده قدرت های نوظهور در دورانی که جایگزینی برای اقتصاد لیبرال غرب است. با این تفاسیر، در پاسخ به پرسش اساسی این پژوهش، اینکه چگونه اتحاد اقتصادی قدرت های نوظهور بریکس تلاشی به منظور ایجاد بدیلی برای اقتصاد لیبرال غرب و ارتقای جایگاه آنها در نظام بین الملل محسوب می شود؟ و آیا این گروه تأثیر محوری بر معادلات سیاسی و اقتصادی نظام بین الملل بر جای خواهد گذاشت؟ مقاله حاضر با بهره گیری از روش تبیینی قدرت اقتصادی بریکس را در ساختار نوین نظام بین الملل به رغم چالش های ملی، منطقه ای و بین المللی موجود مثبت ارزیابی می کند و بر این اعتقاد است که بریکس در چگونگی شکل دهی به نظم بین المللی به عنوان بدیل قدرت اقتصادی لیبرال غرب، نقش آفرینی می کند.
۲.
کلید واژه ها:
حکومت امام علی (ع) سیاست علوی عقل و اراده علم و ایمان فرهنگ جاهلیت فرهنگ سیاسی
در واکاوی تقابل دو ساحت فرهنگی در دوران حکومتی امام علی (ع)، یک طرف فرهنگ عمومی و به تبع آن فرهنگ سیاسی جاهلیت است که ریشه های آن در باطن برخی از مسلمانان صدر اسلام باقی مانده و در دوره خلفای پیش از امیرالمؤمنین (ع) بازتولید شده و طرف دیگر این منازعه، فرهنگ سیاسی شایسته و بایسته از منظر امیرالمؤمنین (ع) قرار دارد که با دو رکن "علم آموزی" و "اراده سازی" شناخته می شود. در پاسخ به این پرسش اصلی که امام علی (ع) چه تصویری از فرهنگ سیاسی اسلامی ارائه داده اند، می توان گفت که ایشان درصدد توجه بخشی به ساحت تعقل و ملزومات معرفتی آن و تقویت اراده و بایسته های ایمانی اش بودند و متقابلاً پاکسازی جامعه از فرهنگ سیاسی جاهلیت (که اقتضائات خاص خود را داشته و مانع حرکت سیاسی مطلوب قلمداد می شده است) را ضروری می دانستند. بنابراین امام با توجه به اهمیت و جایگاه فرهنگ در کنش سیاسی، اصلاحاتی ریشه ای و دامنه دار را در صحنه فرهنگ سیاسی پی ریزی کردند تا جهت رفتار سیاسی مسلمانان را به سمت مطلوب پیش برند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی برای رهنمون شدن به ابعاد سازنده فرهنگ سیاسی برگزیده در سیاستگذاری های امام (ع) استفاده شده و با ذکر دوگانه های مفهومی متضاد از ابعاد این دو فرهنگ سیاسی تشریح شده است.
۳.
کلید واژه ها:
امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران سازمان های غیردولتی حقوق بشری فناوری اطلاعات و ارتباطات
یکی از مسائلی که همواره از جانب کنشگران نظام بین الملل امنیت جمهوری اسلامی ایران را تهدید می کند، حقوق بشر است. گذشته از تهدیداتی که دولت ها یا سازمان های بین المللی دولتی متوجه امنیت ملی ایران می کنند، تهدیدات سازمان های غیرحکومتی فعال در زمینه حقوق بشر، بیشتر جنبه نرم دارد و به مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ضربه خواهد زد. همین موضوع ضرورت بحث و ارائه راهکار برای جلوگیری از تحقق اهداف سازمان های غیردولتی حقوق بشری به واسطه نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یکی از مؤلفه های قدرت نرم هر کشور را فراهم می آورد. ازاین رو، شایسته است این پرسش مطرح شود که نقش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در کاهش تهدیدات سازمان های غیردولتی حقوق بشری علیه امنیت ملی ایران، چگونه قابل ارزیابی است؟ تا زمان نگارش این پژوهش، هیچ یک از منابع علمی داخلی و خارجی به پرسش مذکور پاسخ نداده اند، درصورتی که پاسخ نویسنده به سؤال مطروحه در قالب فرضیه این پژوهش این خواهد بود که بهره برداری از فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهم ترین راهکار کاهش تهدیدات سازمان های غیردولتی علیه امنیت ملی ایران است. بنابراین، در دنیای جدید، اثرگذاری ظرفیت های دیپلماسی عمومی، ترویج اصول حقوق بشر اسلامی، جذب گردشگران خارجی، افزایش پرستیژ ایران در نظام بین الملل برای مقابله با تهدیدات مذکور، تا حدود زیادی به کاربست فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در فضای مجازی بستگی دارد.
۴.
کلید واژه ها:
پساساختارگرایی ذاتزدایی ساختارگرایی شالودهشکنی هویت سوژه
این مقاله از جریان فکری ساختارگرایی سخن در میان می نهد و پس از آن با تعریف ساختارگرایی و شرح گونه های آن، از جمله زبان شناسانه، انسان شناسانه و مارکسیستی، فهم ساختارگرایان از غیرذاتی بودن، ارتباطی بودن و متمایز بودن ساخت ها را بررسی می کند. ساختارگرایی بینشی خاص نسبت به هویت بود و از این منظر هویت ها برساخته هایی گفتمانی و درون ساخت ها ساکن اند. این بینش ضد ذات گرایانه ساختارگرایان درباره هویت سوژه، نقطه برگشتگاه کار فکری پساساختارگرایان شد و آنها در این راه به فهم جدیدی از هویت سوژه دست یافتند؛ سوژه به مثابه هویتی کدر و آغشته به (دیگری). دیگر خواهی پساساختارگرا، این جریان فکری را به شالوده شکنی روابط فرادستی و فرودستی مسلط بر جریان اصلی سیاست و همچنین واسازی ساخت های اقتدارگرایانه موجود در جوامع انسانی مصمم کرد.
۵.
کلید واژه ها:
انتقادگرایی ایده آلیسم استعلایی ایده آلیسم اخلاقی ایده آلیسم مطلق روشنگری شک گرایی طبیعت گرایی علمی ماتریالیسم
در تاریخ اندیشه، متداول است که هر جنبش فلسفی می بایست در چارچوب تاریخی خویش فهمیده شود. این حکم، به خصوص، حقیقت ایده آلیسم آلمانی را نمایان می کند که اهداف و مسائل آن تنها در چارچوب فرهنگ آلمانِ متأخر قرن هجدهم قابل فهم است. به طور خاص، این فرهنگی که حیات فکری غالب در آلمان از میانه قرن هجدهم به حساب می آمد، روشنگری نامیده می شد. اما، با نزدیک شدن به اواخر قرن هجدهم، نشانه هایی از بحران در روشنگری پدیدار شد. اصول بنیادین روشنگری انتقادگرایی عقلایی و طبیعت گرایی علمی بود. درحالی که فرجام انتقادگرایی افتادن در دام شکاکیت بود، نتیجه طبیعت گرایی در ماتریالیسم نمایان می شد. اما هر دو غیرقابل پذیرش بودند، زیرا اگر شکاکیت باورهای عقل سلیم را در واقعیت جهان برون تحت الشعاع قرار می داد، ماتریالیسم باورهای متعلق به آزادی، ابدیت و [خداوند] را تهدید می کرد. ایده آلیسم آلمانی و همه اشکال آن- ایده آلیسم استعلایی کانت، ایده آلیسم اخلاقی فیشته و ایده آلیسم مطلق رمانتیک ها- کوشش های بسیاری به منظور حل بحران های روشنگری کردند. بدین سان، هدف این مقاله، نمایش ایده آلیسم آلمانی به عنوان کوششی پایدار به منظور حفظ میراث روشنگری است.
۶.
کلید واژه ها:
سیاستگذاری محیط زیست عملکرد زیست محیطی مدل انتخاب عمومی
در این نوشتار، نخست مدل های سنتی (مرحله ای) و حرفه ای سیاستگذاری عمومی برای بررسی جامع علل و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مسائل محیط زیستی، نقش نهادهای دولتی از جمله نهادهای مسئول اجرای قوانین حفظ محیط زیست، و نقش شهروندان در حل مشکلات محیط زیستی معرفی می شود. سپس، مباحث مربوط به سیاست های توسعه پایدار، بهبود شرایط زندگی عمومی و مهم ترین چالش ها و تهدیدهای محیط زیستی ایران مطرح می شود. در ادامه، به سیاستگذاران در کشور پیشنهاد می شود تا در تلاش برای یافتن راه حل های سیاسی و حقوقی مؤثر برای فوری ترین مسائل محیط زیستی به رابطه مهم عدالت محیط زیستی و توسعه پایدار، و نیز تأثیر مشارکت مردمی بر افزایش شانس موفقیت در اجرای سیاست های انتخاب شده توجه ویژه داشته باشند.
۷.
کلید واژه ها:
برساخت جامعه مدنی حوزه عمومی طبقه متوسط جدید
در سال 1376 جامعه ایران شاهد فصل تازه ای از زندگی و حیات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود بود. موج اصلاح طلبی و لزوم تقویت جامعه مدنی به صورت گسترده ای به گفتمانی مبدل شد که تأثیراتش را برای سالیان بعد از خود نیز گذاشت. این گفتمان در افکار عمومی، رسانه های چاپی و دیجیتالی، محافل گوناگون، پاتوق ها و مراکز دانشگاهی گسترش یافت و دامنه آن زندگی روزمره را نیز در برگرفت. گسترش چنین گفتمانی شرایط و فضایی را ایجاد کرد که می توانیم ادعا کنیم حاصل آن رشد و توسعه حوزه عمومی در فاصله سال های 1376 تا 1384 است. مؤلفه های متعددی در تحقق چنین شرایط و فضایی مؤثر بودند که از آن جمله می توان به تحولات اقتصادی و اجتماعی دوره سازندگی، ویژگی های دولت تجددخواه و اصلاح طلب هفتم و از همه مهم تر ورود طبقه متوسط جدید به عرصه عمومی و سیاسی جامعه اشاره کرد. با طرح اندیشه ها و خواسته های طبقه متوسط بحث آزادی و حقوق مدنی" برساخت" شد و بر سایر شعارهای ارائه شده از بعد از انقلاب غلبه یافت و اساس همه این بحث ها بر لزوم توسعه حوزه عمومی برای ارتقای مشارکت های مردم در اداره جامعه بود. تأثیرگذاری طبقه متوسط جدید اگرچه با واسطه برخی دیگر از شرایط است، در این دوره تاریخی و با بهره گیری از داده های به دست آمده از روند رشد و توسعه طبقه متوسط و نقش کارگزاران و نخبگان این طبقه در توسعه مصادیق حوزه عمومی، نشان از تأثیر مثبت در این فرایند دارد.
۸.
کلید واژه ها:
آزادی برابری حقوق زنان شهروند قدرت مطلق
کانت و میل در زمینه منزلت انسانی زنان دیدگاهی یگانه دارند. آنان زنان را دارای ارزش ذاتی می دانند و استفاده ابزاری از زنان را رد می کنند، اما در زمینه حقوق اجتماعی و سیاسی آنان، راه افتراق می پیمایند؛ کانت زنان را دارایی مرد و شهروند منفعل می خواند و حقوق اجتماعی و سیاسی زنان را نفی می کند. در برابر، میل بر مدار آزادی و برابری، از حقوق اجتماعی و سیاسی زنان دفاع می کند. در نتیجه، دیدگاه های کانت درباره منزلت انسانی زنان از سویی و حقوق اجتماعی و سیاسی زنان از سوی دیگر متناقض، اما اندیشه های میل در این زمینه سازگار است. با بهره گیری از روش هرمنوتیک (متن و زمینه) می توان به ماهیت تفاوت آرای این دو فیلسوف راه یافت. چراییِ این اختلاف در زمینه جایگاه اجتماعی و سیاسی زنان، به طور عمده به تأثیرپذیری آنان از تحولات تاریخی اروپا به ویژه در امور اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ارتباط می یابد.
۹.
کلید واژه ها:
تکثرگرایی سیاستگذاری شهری مدل کلان سیاستگذاری شهری
در چند دهه اخیر سیاستگذاری شهری به عنوان موضوع مهم علمی در کلان شهرهای دنیا مطرح شده و بخش وسیعی از مطالعات شهری را به خود اختصاص داده است. ایجاد تعادل بین مراکز شهری بزرگ و کوچک، همکاری بین دولت مرکزی، دولت محلی و بخش های عمومی و خصوصی و نیز تدوین راهبرد محلی در زمره سیاستگذاری های شهری پایدار قابل تأمل است. از آنجا که دولت، محور سیاستگذاری عمومی است، موضوع قدرت در شهر در شیوه اتخاذ سیاست ها و برنامه ریزی های شهری اهمیت بسیاری می یابد. تکثر قدرت و اعمال سیستم فدرالی در سیاستگذاری های شهری به منظور بهبود کارایی و اثربخشی این گونه سیاست ها مطرح می شود که این موضوع در نوشتار حاضر با استفاده از چارچوب نظری و تئوریک پلورالیستی- به عنوان یکی از نظریه های سیاست شهری- قابل بیان و توضیح است. دست آخر به ارائه مدل پلورالیستی سیاستگذاری شهری جمهوری اسلامی در کلان شهرها و معرفی مدل کاربردی سیاستگذاری شهری در شهر کرمان پرداخته شده است.
۱۰.
کلید واژه ها:
اعتماد جامعه بین الملل سرمایه اجتماعی بین المللی شبکه ها روابط بین الملل مشارکت
دولت ها در جامعه بین الملل همچون افراد در جامعه داخلی جایگاه های اجتماعی متفاوتی دارند که سطوح مختلفی از قدرت، امنیت و رفاه را برای آنها به ارمغان می آورد. در این نوشتار با طرح مفهوم سرمایه اجتماعی بین المللی، ابعاد مختلف این سرمایه یعنی اعتماد، مشارکت و شبکه های اجتماعی دولت ها در عرصه بین المللی بررسی می شود. بر این اساس ضرورت توجه به ابعاد هنجاری اعتماد (خاص گرایانه و تعمیم یافته) در کنار اعتماد راهبردی، اهمیت مشارکت مؤثر به صورت اثرگذاری بر تصمیمات بین المللی و در نهایت جایگاه کشورها بر مبنای مرکزیت در شبکه های اجتماعی بین المللی به عنوان مهم ترین موارد در سنجش سرمایه اجتماعی بین المللی کشورها شناسایی شده است.
۱۱.
کلید واژه ها:
ژئوپلیتیک بحران جنگهای نیابتی گذار از موازنه منطقهای نظامیگری راهبردی
سیاستگذاری راهبردی عربستان تابعی از نقش منطقه ای، ویژگی رهبران سیاسی و جهت گیری ساختار نظام بین الملل است. نقش امنیتی عربستان در دوران ملک سلمان را می توان ادامه سیاست قدرت برای کسب هژمونی منطقه ای دانست. چنین رویکردی، ادامه الگوهای رفتاری عربستان در دوران ملک عبدالله است. به قدرت رسیدن دونالد ترامپ و انعقاد قراردادهای نظامی آمریکا با عربستان، نقش این کشور در آینده امنیت منطقه ای را افزایش داده است. نقش منطقه ای عربستان براساس نشانه هایی همانند گسترش ژئوپلیتیک بحران تعریف می شود. چنین وضعیتی به منزله گذار از سیاست موازنه منطقه ای ایالات متحده خواهد بود. ساختار نظام بین الملل در سال های پس از جنگ سرد با تحولات ژئوپلیتیکی روبه رو شده است. واقعیت های تحول منطقه ای بیانگر آن است که ژئوپلیتیک خاورمیانه در چارچوب سیاست های راهبردی عربستان براساس نقش یابی بازیگران و نیروهای قدرت ساز، آشوب ساز و منازعه آفرین ایجاد شده است. واقعیت های ژئوپلیتیکی جدید نظام جهانی نشان می دهد که خاورمیانه مرکزیت جدیدی برای گسترش منازعه و مدیریت بحران های منطقه ای تلقی می شود. پرسش اصلی مقاله آن است که «راهبرد عربستان در محیط امنیتی خاورمیانه در دومین دهه قرن بیست ویکم براساس چه مؤلفه هایی شکل گرفته است؟» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که «عربستان از سازوکارهای گسترش نظامی گری، تصاعد بحران و جنگ نیابتی در راستای گسترش ژئوپلیتیک بحران در خاورمیانه بهره گرفته است». در تبیین این مقاله از «رهیافت هویت ساختار» بهره گرفته می شود. روش شناسی مقاله مبتنی بر «تحلیل داده ها» و «تحلیل محتوا» خواهد بود.
۱۲.
کلید واژه ها:
حکومت اسلامی شورای رهبری/مجلس افتاء شورای مسلمین ولایت انتصابی فقیه
براساس اسناد تاریخی از جمله رسائل حکومت اسلامی، اندیشمندان و فقهای اسلامی در زمینه حکومت، حاکمیت، دولت، رابطه دولت با شهروندان، نظامات اقتصادی، سیاسی، اداری و مدیریتی حکومت و در رأس آنها مسئله رهبری جامعه و حکومت اسلامی نظریه پردازی کرده اند. مهم ترین پرسش مطروحه در این خصوص این است که در این آثار برای رهبری نظام اسلامی چه الگو و قالبی طراحی شده است؟ براساس نتایج تحقیق که به روش تحلیلی – تاریخی و همبستگی انجام گرفت، گذشته از محوریت شورای مسلمین که ریشه در تاریخ صدر اسلام دارد، ولایت انتصابی فقیه و حتی موضوع شورای فقاهت و مجلس افتاء، همه قالب هایی برای طرح و مدیریت مسئله رهبری در آثار متفکران این سال ها بوده است. بر این اساس هرچند قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1358 و توسط اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی تهیه و تصویب شد، مطالعات رسائل حکومت اسلامی گواه است که پس زمینه های فکری و بستر نظری قانون اساسی و رهبری نظام از سابقه ای دیرین برخوردار است. ازاین رو نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر این نظریات، به عنوان گفتمانی اصیل ریشه در سال های قبل از پیروزی انقلاب داشته است.
۱۳.
کلید واژه ها:
امت اسلامی حزب مبنای هستی شناسی مودودی ناسیونالیسم
به رغم تأکید منابع و متون اسلامی بر تأسیس امت واحده اسلامی و تشکیل آن در قرون اولیه، این مهم به دلایلی به تدریج دچار افتراق و گسست سیاسی شد. این امر ناشی از رفتار سیاسی نادرست نخبگان سیاسی و نیز برداشت ناصحیح از منظومه فکری اسلام و جایگزین شدن عناصر جدید در هندسه معرفتی مسلمانان است. مودودی دو عامل ظهور نظم سلطانی در حاکمیت اسلامی پس از خلفای راشدین توسط معاویه و به انزوا کشیده شدن خلافت انسان را که با روش های دموکراتیک در دوره خلفای راشدین معمول بود، مهم ترین عنصر مؤثر در انشقاق وحدت اسلامی می خواند. هدف این پژوهش بررسی عوامل گسست و پیوست سیاسی امت اسلامی و همچنین راهبرد بازسازی آن از منظر مودودی است. دلیل اهمیت این تحقیق این است که مودودی از اندیشمندان بزرگ معاصر تأثیرگذار بر گروه های سلفی است که امروزه به نوعی از آنها به عنوان عامل گسست امت اسلامی یاد می شود. این نوشتار داده ها و اطلاعات لازم را به شیوه اسنادی گردآوری می کند و با روش تفسیری به تحلیل آن از دیدگاه مودودی می پردازد.
۱۴.
کلید واژه ها:
جغرافیای انتخابات سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) شعب اخذ رأی مدیریت مکانی انتخابات
مدیریت و برنامه ریزی مکانی انتخابات، از مباحث مهمی است که در دنیای معاصر اهمیت گسترده ای پیدا کرده است. امروزه شیوه های متعددی در حوزه مدیریت انتخابات در کشورهای دنیا مرسوم است و در ایران نیز با گذشت 37 سال از انقلاب اسلامی، مسئله انتخابات و شیوه های اجرایی آن از مباحث مورد توجه نظام سیاسی کشور است، چراکه از یک سو، انتخابات از مهم ترین رویدادهای سیاسی کشور بوده و از سوی دیگر با حداقل بیش از ۳۰ سال تجربه در برگزاری انتخابات متعدد ملی، منطقه ای (استانی) و محلی، هم اکنون این بحث به یک متون حرفه ای در ادبیات سیاسی کشور تبدیل شده است.امروزه فناوری های اطلاعات نقش مهمی در مدیریت انتخابات دارند. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان یک فناوری قدرتمند با قابلیت های منحصربه فرد برای ذخیره، تجزیه وتحلیل و تجسم اطلاعات مکانیمی تواند نقش مهمی را در برنامه ریزی و مدیریت انتخابات ایفا کند. با توجه به اینکه فضای سیاسی حاکم در زمان هر انتخاباتی عامل اولیه در تعیین سرنوشت انتخابات است، اما در هر دوره انتخاباتی مدیریت و برنامه ریزی مکانی شعب اخذ رأی به دلایل متعدد امنیتی، سیاسی، اجتماعی، اهمیت ویژه ای دارد. ازاین رو در این مقاله سعی شده است با تلفیق مفاهیم جغرافیای سیاسی انتخابات و سیستم اطلاعات جغرافیایی شیوه ای نو به منظور مدیریت و برنامه ریزی انتخابات ارائه شود.
