سیاست

سیاست

سیاست دوره 43 تابستان 1392 شماره 2 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

پیشینه پژوهش و مرور سیستمی ادبیات علمی (2) پیشنهاداتی برای دستور کار دانشکدهها، موسسات پژوهشی و پایان نامههای تحصیلات تکمیلی: راهنمای عملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیشینه پژوهش مرور سیستمی مرور سنتی راهنمای عملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 626 تعداد دانلود : 479
توسعه نگارش پیشینه پژوهش در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی مستلزم آموزش و ترویج آن در دپارتمان های علمی و پژوهشی و هدایت گام به گام دانشجویان برای انجام آن است. در این راستا، این مقاله به اقدامات عملی نگارش پیشینه پژوهش پرداخته و مرور سیستمی را به عنوان متدولوژی انجام آن معرفی می کند. مرور سیستمی به لحاظ لوازم متدولوژیک و گستردگی آن و امکاناتی که لازم دارد معمولاً در موسسات پژوهشی و برای اهداف ویژه ای کاربرد دارد. همچنین خود می تواند به صورت مطالعه یا پژوهشی مستقل مطرح شود در حالیکه مرور سنتی معمولاً مقدمه ای برای پژوهشی جدید توسط پژوهشگران یا دانشجویان تلقی می شود. به رغم مزایای مرور سیستمی، پیشنهاد اصلی ما در این مقاله آن است که با توجه به وضعیت فعلی پژوهش در کشور و عدم انسجام آن و ناشناخته بودن بسیاری از مطالعات و عدم استفاده از دستاوردهای آنها، مرور سنتی نیز باید به مثابه مطالعات مستقل مورد حمایت قرار گیرد.
۲.

واکاوی فضای سیاسی اجتماعی ایران در دوران زندگی استاد شهید مرتضی مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای سیاسی اجتماعی ایران شهید مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 44 تعداد دانلود : 157
نقش برجسته و تاثیر گذار استاد شهید مرتضی مطهری در آشنائی نسل جوان با اسلام ناب و مبارزه با انحرافات فکری و نهادینه سازی افکار اسلامی در مسیر انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، نیاز به شناخت این شخصیت و دوران حیات علمی  و مسائلی را که وی در دهه چهل و پنجاه با آن روبرو بوده است، بیشتر آشکار می نماید. بر اساس روش شناسی اسکینر برای شناخت یک شخصیت باید به بسترها و زمینه های شکل گیری شخصیت وی توجه نمود، شش مشخصه بارز این دوره که به مثابه بستر تاثیر گذار و شکل دهنده به شخصیت شهید مطهری قابل مطالعه می باشد عبارتند از فضای استبدادی دوره پهلوی، فعال شدن جریان های مارکسیستی، فعال شدن جریان های لیبرالیستی ناسیونالیستی، فعال شدن جریان های روشنفکری دینی، تحولات درون حوزوی و شروع نهضت امام خمینی. کنکاش در زندگی سیاسی و علمی استاد مطهری بیانگر آن است که ایشان هم از این موضوعات تاثیر پذیرفته و هم در مواجهه با آنها واکنش ایجابی در نظریه پردازی و تحول آفرینی داشته و در چنین فضایی، فعالیت علمی سیاسی و مبارزاتی خود را دنبال نموده است. لذا مسیری که این مقاله می پوید تسهیل کننده مولفه های شناخت این متفکر نواندیش حوزوی و مقطعی است که او در آن زیست نموده است.  
۳.

اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی خصوصی سازی در ایران: رویکردهای موجود ، رهیافت جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد سیاسی پارادایم قدرت خصوصی سازی اقتصاد بازار امر توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 662 تعداد دانلود : 254
مقاله درصدد تحقیقی تئوریک در ماهیت و علل اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی خصوصی سازی در ایران و درک فرایند تاریخی مستمری است که طی آن، هسته در حال گسترش سرمایه داری دولتی همچنان در تاریخ ایران معاصر به شکل حادّی بازتولید و توسعه یافته و در مقابل، بخش خصوصی اقتصاد از زمینه های محدودی برای مالکیت، انباشت سرمایه، رشد و ایفای نقش در  فرایند توسعه ایران برخوردار بوده است. مقاله با استفاده از یک رهیافت نظری جدید نشان می دهدکه چگونه فهم ماهیت و منطق درونی گرایش نخبگان مسلط در هر پارادایم قدرت به اقتصاد دولتی یا اقتصاد بازار، بدون توجه به فرایند تاریخی تکوین، تکامل و تعیّن یا استقرار آن پارادایم قدرت در جامعه و بویژه ماهیت نظم موردنظر سرآمد و شارحان اصلی آن پارادایم قدرت در حوزه «انباشت، هژمونی، هویت و مشروعیت» (به مثابه علّیت های ساختی یا هسته مرکزی و سخت پارادایم قدرت) ممکن نیست. 
۴.

بررسی سیاست های اقتصادی ایران در سال های 30 تا 32(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کسری بودجه کسری موازنه تجاری تورم سیاست های پولی و مالی اقتصاد بدون نفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 867 تعداد دانلود : 10
پژوهش حاضر به تحلیل سیاست های اقتصادی دولت در فاصله سال های 32- 30 می پردازد و شیوه های دولت برای تأمین کسری بودجه و ابزارهای ایجاد موازنه در پرداخت های خارجی را مورد بررسی قرار می دهد.  
۵.

ژئوپلتیک انرژی بریکس و جایگاه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بریکس ایران روسیه نفت و گاز ژئوپلیتیک انرژی ژئواکونومیک برزیل هند چین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 214 تعداد دانلود : 146
انرژی به عنوان متغیری ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک، جایگاه ویژه ای را در نظام بین الملل به خود اختصاص داده و دسترسی به منابع انرژی نیز اهمیتی راهبردی پیدا کرده است و به همین علت، هر یک از بازیگران نظام بین الملل درصدد بیان تعریفی از جایگاه خود در مبحث امنیت انرژی در جهان می باشند. در این میان ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان، جایگاه مهمی را در مباحث امنیت انرژی به خود اختصاص داده است. بر همین اساس و به منظور بهره جستن از این قابلیت خود نیازمند داشتن شرکایی استراتژیک می باشد و برای نیل به این هدف، گروه بریکس به ویژه چین و هند با بازار تقاضای رو به رشد خود برای انرژی در کنار جایگاه تاثیرگذار این کشورها در نظام جهانی، از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این پژوهش بر آن است که با روشی توصیفی و تحلیلی به بررسی جایگاه ژئوپلیتیک انرژی ایران بر امنیت انرژی گروه بریکس و مناسبات با این کشورها در حوزه مذکور بپردازد.
۶.

نقش و جایگاه گاز طبیعی در سیاست انرژی هند: بررسی گزینه های موجود برای تامین گاز طبیعی مورد نیاز هند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امنیت انرژی هند گاز طبیعی محیط استراتژیک سیاست انرژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 487 تعداد دانلود : 179
همزمان با روند رو به تزاید تمایل کشورهای مختلف به استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی مورد نیاز خود، هند نیز جهت گیری سیاست انرژی خود در طی سال های اخیر را به سمت و سوی افزایش استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی مورد نیازش متمایل ساخته  است. سیاست مداران هندی برای نیل به این هدف گزینه های مختلفی را پیش روی خود مشاهده می کنند، گزینه هایی که انتخاب هریک از آنها به وسیله سیاست مداران هندی با توجه به اهمیت تامین امنیت انرژی برای این کشور می تواند تاثیرات معناداری را بر دیگر سیاست های هند به ویژه بر سیاست خارجی این کشور بر جای بگذارد.  لذا این پرسش مطرح می شود که بهترین گزینه برای تأمین گاز طبیعی مورد نیاز این کشور برای آینده چیست؟ در این مقاله ضمن بررسی و مقایسه گزینه های موجود برای تأمین گاز طبیعی مورد نیاز هند نشان می دهیم که بهترین گزینه برای تامین گاز طبیعی مورد نیاز این کشور، واردات گاز از طریق خط لوله انتقال گاز بین المللی به طور همزمان از مرزهای شمال شرقی (میانمار) و مرزهای غربی هند (ایران) است.
۷.

تحلیل شبکه ای، سرمایه اجتماعی و حوزه سیاست: درآمدی بر رویکرد سیاست شبکه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دولت دولت کاوی تحلیل شبکه ای سرمایه اجتماعی سرمایه مجتمعی رویکرد سیاست شبکه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 974 تعداد دانلود : 941
این نوشتار، مقدمه ای است به رویکردی  جدید در سیاست و کانون محوری آن، دولت که در آن، دولت به عنوان مکان نزاع شبکه هایی دانسته می شود که می کوشند تا سهم بیشتری از توان تصمیم گیری در مورد منابع کمیاب را در اختیار بگیرند. مقاله با پرسش از چیستی تحلیل شبکه ای آغاز و در نهایت به خطوط اصلی رویکردی در تحلیل دولت که آن را «سیاست شبکه ای» می نامد می پردازد. در سیاست شبکه ای جایگاه، اصل محوری کنش ورزی، قدرت سیاسی موضوع نزاع، و کسب سهم بیشتر از قدرت، مهمترین هدف از کنش ورزی سیاسی است. رویکرد سیاست شبکه ای به عنوان شیوه خاصی از تحلیل دولت، رویکردی در ادامه جریان بازگشت به موضوع اصلی علوم سیاسی یعنی دولت است. نوشتار حاضر، طرحی اولیه از چارچوب تحلیلی سیاست شبکه ای را ارائه کرده است.
۸.

ناسیونالیسم، دولت رقابتی و توسعه در عصر جهانی شدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ناسیونالیسم توسعه دولت ملی دولت توسعه خواه دولت رقابتی جهانی شدن سرمایه داری نئولیبرالیسم‏

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 725 تعداد دانلود : 987
توسعه در پیوند با ناسیونالیسم و دولت های ملی و توسعه خواه در اروپا  آمریکا و برخی از کشورهای آسیایی و غیره آن محقق شد ولی امروزه در عصر جهانی شدن، ناسیونالیسم و دولت ها با چالش های جدی مواجه شده اند. کشورهایی که تا دهه 1980 توانستند به کمک این گونه دولت ها در قالبی ملی توسعه یابند، در فرآیند جهانی شدن نیز می توانند از فرصت ها و امکانات حاصله استفاده کرده و رقابتی عمل کنند و جهانی شوند. اما در اکثر کشورهای جهان سوم که دولت ها فاقد جهت گیری های ملی و توسعه ای بودند، در دوره جهانی شدن در وضعیت بسیار شکننده تری از نظر نیل به اهداف کلان ملی و توسعه ای قرار دارند و نمی توانند به آسانی توسعه یابند. این مقاله درصدد است با توجه به ماهیت فرآیند جهانی شدن و ضعف و ناکارآمدی دولت ها، این وضعیت شکننده و دشوار را بررسی و تحلیل نماید.
۹.

سعادت از دیدگاه امام علی(ع)؛ تحلیل ریشه «سعد» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام علی سعادت دنیوی سعادت اخروی ن‍ه‍ج‌ال‍ب‍لاغ‍ه‌

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 634 تعداد دانلود : 321
بدون تردید مقوله «خوشبختی و سعادت»، از مسائل بنیادین و پرسش های دیرینه و پایدار بشر به شمار می آید که بسیاری از مکاتب دینی و فکری نیز آن را مد نظر داشته اند. بررسی متون دینی و سخنان پیشوایان دین در رابطه با سعادت بشر و شناخت بهتر این مفهوم از دیدگاه آنان می تواند بر نحوه زندگی فردی انسان و حتی جهت گیری ها و سیاست گذاری های کلان جامعه تأثیر گذارد. این پژوهش بر آن است تا با تمرکز بر موارد به کارگیری ریشه «سعد» در نهج البلاغه امیرالمؤمنین، به دریافت منظور امام علی (ع) از «سعادت» بپردازد. در این مقاله با توجه به کاربرد ریشه «سعد»، به دسته بندی موارد کاربرد این ریشه، و نیز گیرنده سعادت، اعطاکننده آن، ماهیت آن، سعادت دنیوی و اخروی و رابطه امور اخلاقی، دینی و معرفتی با سعادت پرداخته شده و برخی از الزامات و پیامدهای آن برای سیاست بیان گردیده است.
۱۰.

گفتمان عقلی و نقلی مراجع و فقهای شیعه در دفاع از حکومت مشروطه در عصر غیبت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فقه سیاسی دولت مدرن مشروطیت آزادی مساوات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 827 تعداد دانلود : 579
ورود آموزه های مدرن در حوزه ی سیاست و جامعه به کشورهای اسلامی، در دوران معاصر،   عکس العمل های مختلفی را به دنبال داشته است و بحث چگونگی تطابق و یا عدم تطابق آموزه های دینی و سنتی با مفاهیم مدرن سیاسی و اجتماعی یکی از مهمترین دغدغه های جامعه دینی و روشنفکران دین اندیش، به خصوص در دوره مشروطه، محسوب می شده است. بر همین اساس، سؤال اصلی که این پژوهش به دنبال پاسخ آن می باشد، بر این محور متمرکز شده که «عالمان دینی و مراجع مشروطه خواه بر پایه ی چه اصول و مبانی دینی و عقلی، مستظهر به مبانی اصولی و فقهی، در تطبیق نسبیِ مفاهیم سیاسی مدرن با آموزه های اسلامی تلاش کرده اند؟». 
۱۱.

بررسی عوامل منطقه ای واگرایی در روابط ایران و عربستان (1390-1384)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روابط ایران و عربستان واگرایی شیعیان بحران بحرین حزب الله لبنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 833 تعداد دانلود : 904
ایران و عربستان روابط پر فراز و نشیبی را در دوران پیش و پس از انقلاب پشت سر   گذاشته اند. پیش از انقلاب، نقش آمریکا و پس از انقلاب در برخی برهه ها به واسطه نقش و سیاست های نخبگان حاکم، دو کشور به رغم عوامل داخلی، منطقه ای و بین المللی واگرایی، در جهت دوستی حرکت کردند. اما عوامل متعددی در سطوح مختلف موجب گردیده است تا پس از انقلاب، روابط دو کشور غیردوستانه شده، با تعارض و واگرایی همراه شود. هدف تحقیق این است که ضمن بررسی عوامل واگرایی در روابط دو کشور، عوامل منطقه ای واگرایی میان ایران و عربستان به ویژه دوره (2011-2005) را مطالعه کند و بر این اساس این فرض مطرح است که مسایل عراق، لبنان و به ویژه بحرین مهمترین عوامل منطقه ای واگرایی در روابط دو کشور و تلاش برای توسعه نفوذ در منطقه، مهمترین علت منطقه ای بی ثباتی در روابط ایران و عربستان است.
۱۲.

جنبش مقاومت و تهاجم شوروی به افغانستان در سال های 89-1979(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نیروهای جهادی افغانستان عرب های افغان اتحاد شوروی ایالات متحده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 299 تعداد دانلود : 229
روس ها در اواخر دهه 1970 با حمایت مالی و نظامی نتوانستند دولت وابسته به خود را در افغانستان حفظ نمایند و برای حفظ نفوذ خود و تثبیت موقعیت آن، افغانستان را اشغال  نمودند. در این میان، نیروهای مقاومت افغان ضمن برخورداری از حمایت بین المللی و جهان اسلام، برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشورشان به مقابله با شوروی پرداختند. نتیجه یک دهه مقاومت، عقب نشینی ارتش شوروی از افغانستان بود. در مطالعات مربوط به این موضوع، بیشتر به نقش ایالات متحده و «عرب های افغان» پرداخته شده است ، اما این مقاله در نظر دارد ظرفیت مقاومت این نیروها را در دهه 89-1979 مورد بررسی قرار دهد. فرض مورد نظر مقاله این است که مقاومت نیروهای جهادی بومی افغان در برابر تهاجم شوروی بنیاد اصلی مقاومت در اخراج روس ها بوده و پشتیبانی نظامی ایالات متحده و کشورهای جهان اسلام اگرچه مهم بوده، اما در سایه این مقاومت قابل بررسی است.  

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۶