پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی

پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی

پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و پنجم پاییز 1396 شماره 36 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

شایستگی های مربی در زمینه تعلیم و تربیت با رویکرد جهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شایستگی مربی تعلیم و تربیت با رویکرد جهادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 95 تعداد دانلود : 782
یکی از دغدغه های اساسی در روند تربیت به عامل تربیت کننده و به عبارتی مربی که باید متربی را تربیت نماید اشاره دارد. این مربی باید دارای ویژگیها و شایستگی های خاصی باشد تا بتواند به وظیفه آموزش و تربیت به طور توأمان عمل نماید. محقق برای دستیابی به شایستگی های مربی در قالب مقاله ای علمی به دنبال یافتن پاسخی مستدل به این سؤال است که ویژگیهای مربی چیست و چه ابعاد و عواملی دارد تا بدین وسیله گامی علمی در راستای کمک به تربیت برداشته شود. این بررسی با استفاده از روش توصیفی از نوع زمینه یابی و استفاده از نظر استادان و مربیان یکی از دانشگاه های نظامی مستقر در تهران، انجام شد. ابزار گردآوری داده های تحقیق پرسشنامه محقق ساخته و فیش برداری بود که در همه بخشها از روایی و اعتبار خوبی برخوردار است. نتایج نشان داد که مؤلفه های شایستگی های مربیان در زمینه تعلیم و تربیت با رویکرد جهادی به ترتیب اولویت عبارت است از: ولایت پذیری، مبانی اعتقادی، مهارتهای حرفه ای و تخصصی معلمی، صداقت، آمادگی جسمانی و روانی، شئون مربیگری، احترام به متربی، خویشتن داری و ثبات هیجانی، سعه صدر، اعتماد به نفس، اعتبار حرفه ای، توانایی در سه حیطه یادگیری (دانشی، نگرشی و روانی حرکتی)، دانش عمومی و حرفه ای. هدف این پژوهش شناسایی شایستگی های جهادی، شایستگی های ارزشی، شایستگی های حرفه ای تخصصی، شایستگی های حرفه ای معلمی و شایستگی های سازمانی است.
۲.

اصول تعلیم و تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری در مأموریتهای تربیتی سپاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصول تعلیم و تربیت مأموریتهای تربیتی سپاه طرح صادقین حیطه اعتقادی حیطه اجتماعی حیطه اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 340 تعداد دانلود : 191
در میان همه نهادهای جامعه، تعلیم و تربیت، نهادی بنیادی و اساسی است که نقش منحصر به فردی دارد و تمام نهادهای اجتماعی دیگر به آن وابسته است. تعلیم و تربیت، رسالت اصلی انبیاست، و این خود نشاندهنده جایگاه مهم و غیر قابل انکار نهاد تعلیم و تربیت در سعادت و پیشرفت هر جامعه به سمت آرمان های خود است. اداره تربیت پاسداریِ سپاه عهده دار تربیت پاسدارانی است که مأموریت اصلی آنها دفاع از انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن است. طراحان دوره ها و طرح های تربیتی سپاه، به موازات این کار و به منظور تدوین نظام جامع تعلیم و تربیت در سپاه اقدامات فراوانی انجام داده اند. این پژوهش به بررسی اصول تعلیم و تربیت در مأموریتهای تربیتی سپاه از جمله طرح صادقین که موضوع این تحقیق است پرداخته است. هدف مقاله، بررسی و استخراج اصول تربیت از دیدگاه مقام معظم رهبری در مأموریتهای تربیتی سپاه است. تحقیق از نظر ماهیت، کیفی و از لحاظ هدف، کاربردی، و از لحاظ روش توصیفی تحلیلی است. منابع این تحقیق بیانات و مکتوبات مقام معظم رهبری است. نتایج پژوهش، نشان داد که اصول تعلیم و تربیت مورد نظر مقام معظم رهبری در سه حیطه اعتقادی، اجتماعی و اخلاقی باید در "طرح صادقین" گنجانده شود و مورد توجه قرار گیرد.
۳.

واکاوی روش شناسی دیدگاه فلسفه شیخ اشراق و تبیین دلالتهای آن برای برنامه درسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روش شناسی فلسفه اشراق برنامه درسی و فلسفه شیخ اشراق دلالت فلسفه بر برنامه درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 486 تعداد دانلود : 545
این پژوهش، که با استفاده از روش پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتوای کیفی لورنس باردن انجام شده بر هدف بررسی روش شناخت حقیقت از دیدگاه شیخ اشراق و تبیین دلالتهای آن برای برنامه درسی مبتنی است. طبق نتایج این مطالعه می توان چنین نتیجه گیری کرد که شیخ اشراق، شناخت را شامل شناخت فطری، شناخت حسی و شناخت خیالی، شناخت عقلی و شناخت شهودی می داند؛ قلمرو شناخت را عالم مثال می داند و روش شناخت را همراهی عقل و کشف، قوانین قطعی و بدیهی عقل معیار کشف و شهود، تقدم و برتری دین بر عقل و کشف می داند؛ منابع شناخت را عقل، شهود، تجربه های عرفانی می داند که از طریق تهذیب نفس و سلوک عرفانی به دست آمده است و طراحی برنامه درسی بر اساس دیدگاه سهروردی بر هدف قرب الی الله یا فنای فی الله، تعامل دانش آموز و معلم و محور قرار دادن دانش آموز به عنوان منبع اطلاعات و تصمیمات برنامه درسی با «هدف تحقق خود» یا همان «تجربه حضوری» فرد مبتنی است که از طریق روشهای مبتنی بر شهود، عقل و خودسنجی به دست می آید.
۴.

محیط های تربیتی اثرگذار در دوران کودکی با نگاهی بر دیدگاه صفایی حائری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محیط انواع محیط های تربیتی صباوت صفایی حائری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 998 تعداد دانلود : 478
هدف این مقاله، بیان محیط های تربیتی اثرگذار در دوران صباوت با نگاهی بر دیدگاه صفایی-حائری است. محقق برای رسیدن به این هدف به بررسی و سپس جمع آوری اطلاعات و داده های لازم از کتابهای استاد صفایی حائری، و سپس با روش توصیفی تحلیلی به توصیف و تحلیل مطالب جمع آوری شده پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی است که محیط های گوناگون، آثار متفاوتی بر منش و روحیات افراد دارد. محیط بسته و همگون، محیطی است که همه عوامل آن هماهنگ است. تربیت در این گونه محیط ها کار چندان مشکلی نیست. مربی می تواند با داستان، اشارات، تحمیل، تدبیر و تشویق، ویژگیها و ارزشها را در نهاد کودک بکارد و راه را به او بشناساند. در مرتبه بعد، محیط ناهمگون و متضاد، محیطی است که عوامل آن در تضاد و ناسازی است. تربیت در این گونه محیط ها مشکل است. در این محیط ها مربی باید بتواند با تقلید، رقابت، ترس، قهر، وعده و وعید، محبت و احسان، توجه و پاداش، داستان و تدبیر و تاکتیک، شخصیت و حریت و تفکر را در کودک پایه گذاری کند. محیط دیگری که صفایی حائری از آن یاد می کند، محیط متحرک و راه یافته است. این محیط، محیطی است که به گونه ای جامعه آرمانی است که همه عوامل آن، تحرک یافته و رو به حرکت است. تربیت در این محیط ها همانند محیط بسته است.
۵.

بررسی توان اجرایی برنامه درسی معنوی در دانشگاه فرهنگیان از دیدگاه مدیران و استادان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قابلیت اجرایی برنامه درسی معنوی دانشگاه فرهنگیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 869 تعداد دانلود : 646
این پژوهش به منظور بررسی قابلیت اجرایی برنامه درسی معنوی در دانشگاه فرهنگیان انجام شده است. بدین منظور، چهار متغیر دانش، نگرش، مهارت و امکانات در دو گروه مدیران و استادان مورد سنجش و بررسی قرار گرفت. پژوهش کاربردی، و از نوع توصیفی پیمایشی است. به تناسب پاسخ به سؤالات تحقیق از روش کمّی استفاده شده است. حجم جامعه شامل تمام مدیران و استادان دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی 1396 1395 بوده است. که در این بین 30 نفر از مدیران و 60 نفر از استادان به صورت هدفمند به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای، فریدمن و خی دو برای بررسیهای استنباطی استفاده گردید. نتیجه کلی پژوهش حاکی است که گروه های مخاطب دارای دانش، نگرش و مهارت کافی در زمینه اجرای برنامه ریزی درسی معنوی هستند ولی امکانات دانشگاه فرهنگیان برای اجرای برنامه ریزی درسی معنوی در حد مطلوبی نیست.
۶.

طبیعت شناسی سعدی و دلالتهای آن در اهداف تربیت عقلانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت از دیدگاه سعدی دلالتهای تربیتی در آثار سعدی ادبیات فارسی و تعلیم و تربیت اسلامی آثار سعدی و تربیت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 396 تعداد دانلود : 502
هدف این پژوهش، تبیین دیدگاه سعدی در زمینه اهداف تربیت عقلانی در ارتباط انسان با طبیعت است. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی تحلیلی در قالب پژوهش نظری استفاده شده که از طریق مطالعات کتابخانه ای، استخراج، استنباط و استنتاج مرتبط با آنها، انجام شده است. طبیعت، یکی از منابع مهم معرفت شناختی در فلسفه تعلیم و تربیت است که سهم مهمی در تربیت انسان دارد و پرورش و رشد قوه عقلانی در انسان به تربیت همه جانبه انسان در تعامل صحیح با طبیعت منجر می گردد. نتایج پژوهش بیان می کند که در دیدگاه سعدی، «قرب الهی» هدف غایی و آخرت گرایی و پرهیز از دنیاگرایی، خودشناسی، پرورش نفس و خودسازی، طاعت و بندگی حق تعالی و خداشناسی می تواند به عنوان اهداف واسطه ای در حوزه تربیت عقلانی قلمداد شود. هم چنین طبیعت از جایگاه و قداست والایی برخوردار است و تجلّی اسما، صفات، عظمت و صنع الهی نردبان ترقّی و تعالی انسان برای رسیدن به «قرب الهی» خواهد بود. از سوی دیگر در دیدگاه سعدی ارتباط مطلوب بین طبیعت و انسان مستلزم تحول و صفای باطن و بهره گیری از عقل و اندیشه در مسیر قرب الهی است و انسان از طریق تفکر در رازهای آفرینش به توانایی و بینشی دست می یابد که قادر به دریافت حقایقی از طبیعت از قبیل درک آیات الهی، شگفتی ها و زیباییهای طبیعت، رستاخیز، تسبیح و طاعت موجودات می گردد و در نتیجه به جایگاه خویش به عنوان اشرف مخلوقات عالم و امانتدار الهی پی می برد و به وظایف خویش عمل می کند و به واسطه آن به هدایت در مسیر قرب الهی دست می یابد. بر این اساس می توان نتیجه گیری کرد که با توجه به آرای تربیتی سعدی در زمینه ارتباط صحیح و عاقلانه انسان با طبیعت، امکان تحول سازنده عظیمی در تعلیم و تربیت وی در رسیدن به سعادت ابدی وجود دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۹