پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران (پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)

هدف پژوهش حاضر، مطالعه روابط بین دینداری و بیگانگی اجتماعی با همنوایی دانشجویان با هنجارهای اجتماعی است. پژوهش به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری آن دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تبریز است که 363 نفر از آنها برای مطالعه انتخاب شدهاند. روش انتخاب دانشجویان نیز براساس نمونه گیری طبقه ای تصادفی و متناسب بوده است. داده های مورد نیاز پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تبریز گردآوری شده است. برای تحلیل داده ها از نسخه 22 نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند میزان همنوایی دانشجویان با هنجارهای اجتماعی در سطح بالا قرار دارد. همچنین نتایج تحلیل استنباطی نشان دهنده آن است که متغیر دینداری اثر مستقیم و مثبتی بر همنوایی دانشجویان با هنجارهای اجتماعی داشته است؛ در حالی که اثر متغیر میزان بیگانگی اجتماعی بر همنوایی دانشجویان با هنجارها معکوس و منفی بوده است. در مجموع این دو متغیر توانسته اند 8/42 درصد از تغییرات همنوایی دانشجویان با هنجارهای اجتماعی را تبیین کنند؛ بنابراین، دینداری و بیگانگی اجتماعی از عوامل تأثیرگذار بر همنوایی دانشجویان با هنجارهای اجتماعی اند.

موضوع امنیت و مشارکت با پلیس در جامعه شهری اهمیت ویژه ای دارد. امروزه، با افزایش جوامع شهری و در هم تنیده تر شدن آنها، شرایط تأمین و برطرف کردن نیازها هم شکلی پیچیده تر یافته است. شناخت و کنترل امنیت در شهرها مستلزم نگاه دقیق و همه جانبه ای است تا از طریق آن، بتوان ابعاد گوناگون امنیت را درک و ارتباط های پنهان میان آن ابعاد در سطوح مختلف را کشف کرد. پژوهش حاضر در همین زمینه سعی دارد درباره عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان ساکن شهر ارومیه در برقراری امنیت و نظم کاوش کند و تأکید ویژه ای بر حقوق شهروندی و آگاهی مردم از این حقوق و عضوشدن و فعالیت آنها در نهادهای مدنی و مشارکتی دارد. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد استخراج شده از پژوهش های پیشین است. جامعه مطالعه شده شهروندان بالای 18 سال ارومیه است که دست کم تحصیلات راهنمایی داشته باشند. نمونه بررسی شده براساس فرمول کوکران برابر با 392 نفر است. نتایج پژوهش نشان می دهند بین متغیر جنسیت (p<0.01)، سن (p<0.01)، زبان (p<0.05) و تحصیلات (p<0.01) با مشارکت مردم در برقراری امنیت رابطه وجود دارد. میزان همبستگی متغیرهای مستقل و وابسته به این ترتیب است که متغیر همگرایی قومی با 536/0 (p<0.01)، آگاهی از حقوق شهروندی با 572/0 (p<0.01)، احساس محرومیت نسبی با 563/0- (p<0.01)، عضوشدن در نهادهای مدنی با 444/0 (p<0.01) و انسجام و وفاق اجتماعی با 570/0 (p<0.01) با متغیر وابسته همبستگی دارند. در بخش تحلیل رگرسیون نیز نتایج نشان می دهند متغیرهای مستقل حدود 46 درصد از تغییرات مربوط به متغیر وابسته را تبیین می کنند. گسترش روزافزون فیزیکی شهر و چندفرهنگی و چندقومیتی بودن آن مشکلاتی مانند کاهش انسجام اجتماعی، افزایش احساس محرومیت نسبی و... را به وجود آورده است. ازسوی دیگر، ضعف نهادهای مدنی در جلب مشارکت مردمی و آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی سبب می شود ایجاد فضای امن شهری با چالش روبه رو شود. یافته های پژوهش نشان می دهند توجه متولیان امنیت به متغیرهای بررسی شده می تواند به بهبود امنیت به ویژه امنیت مشارکتی در فضای شهر کمک زیادی کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روابط جنسی پیش از ازدواج بر میزان گرایش به ازدواج انجام شده است. جامعه آماری آن همه دانشجویان دختر و پسر در سال تحصیلی (96-1395) دانشگاه اصفهان و روش پژوهش، پیمایش است؛ ابتدا از روش نمونه گیری سهمیه ای طبقه بندی شده و در مرحله بعد از روش تصادفی ساده استفاده شده است. نمونه آماری 430 نفر است و داده های موردنیاز با استفاده از پرسش نامه به دست آمده اند. میزان آلفای کرونباخ این پژوهش 81 درصد به دست آمد که نشان دهنده پایایی پذیرفتنی پرسش نامه است. در مبانی نظری از نظریه های عشق سیال از باومن، تحول ارزش ها از اینگلهارت و سکسوالیته پلاستیکی از گیدنز استفاده شده است. یافته ها و نتایج این پژوهش نشان می دهند روابط جنسی پیش از ازدواج، سبب کاهش گرایش به ازدواج جوانان دانشجو و نگرش منفی آنها نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده و بی اعتمادی به جنس مخالف می شود. همچنین کاهش گرایش به ازدواج، زمینه را برای افزایش میانگین سن ازدواج و بستر را برای رسیدن به تجرد قطعی فراهم می کند که پیامد چنین امری در درازمدت، از یک سو تهدیدشدن رشد طبیعی جمعیت و ازسوی دیگر، ایجاد تحول ساختاری در روابط بین دو جنس زن و مرد است که در هر دو حالت، مطلوب چشم انداز تعالی فرهنگی جامعه ایرانی - اسلامی نیست؛ ازاین رو، انجام دادن پژوهش درباره این مسئله اجتماعی با توجه به جوانی جمعیت ایران، ضرورتی کارکردی دارد.

تمرد از فرمان پلیس طبق ماده 607 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) جرم محسوب می شود و مجموعه قوانین، مقررات و شرایط موجود تاکنون نتوانسته اند بازدارنده مناسبی برای جرم تمرد شهروندان از فرمان پلیس باشند. برای شناسایی بهتر شرایط موجود، این نوشتار با رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی، دلایل تمرد شهروندان از فرمان پلیس در استان خراسان شمالی را بررسی کرده است. در این پژوهش از روش نظریه زمینه ای برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته بهره گرفته شده است. برای انتخاب نمونه از جامعه آماری (شامل ترکیبی از شهروندان، مأموران پلیس و کارشناسان و صاحب نظران)، دو نوع نمونه گیری هدفمند و نظری به طور همزمان به کار گرفته شد. نمونه ها به شیوه در دسترس با ملاک حداکثر تنوع انتخاب و بر پایه اشباع نظری نمونه گیری پایان یافت؛ پس از استخراج مفاهیم اساسی (85 مفهوم)، مقوله های فرعی (28 مقوله) و مقوله های عمده (10 مقوله)، همه مقوله های عمده برحسب جنبه های شرایطی، تعاملی و پیامدی با همدیگر تلفیق شدند و الگویی تلفیقی، همگرا و دارای سطح انتزاعی بالاتر - که بیان کننده سؤال اصلی پژوهش است - استخراج شد. بر این اساس تمرد از فرمان پلیس به منزله پدیده محوری شامل چهار نوع ابزاری، اعتراضی، خاص گرا و نمایشی، شرایط علّی تمرد از فرمان پلیس شامل سه مقوله عمده قانون نارسا و آموزش ناکارا، اجتماع تسهیلگر تمرد و فرسایش سرمایه اجتماعی، شرایط زمینه ای شامل دو مقوله عمده برزخ زندگی و نارسایی زیرساخت ها و تجهیزات، شرایط مداخله گر شامل مقوله عمده مدیریت ضعیف صحنه تعامل، شرایط تعاملی شامل راهبردهای تمرد کلامی و غیرکلامی و پیامد تمرد از فرمان پلیس شامل دو مقوله عمده کاهش مشروعیت قانون و کاهش اقتدار پلیس اند که از متن مصاحبه ها استخراج شده اند.

داشتن حس امنیت در فضای شهری از عوامل متعددی سرچشمه می گیرد که مهم ترین آنها، عوامل محیطی است. هدف از این پژوهش، بررسی مؤلفه های تأثیرگذار بر امنیت ادراک شده در محلات بافت فرسوده شهر سنندج، مطابق با اصول نسل اول و دوم نظریه CPTED و ارائه راهکارهای بهینه محیط مصنوع برای کاهش جرائم شهری است. برای بررسی تفاوت امنیت محلات از آزمون واریانس یک طرفه، برای سنجش سطح اثرگذاری متغیرهای مستقل از تحلیل رگرسیون و برای مقایسه تعقیبی میانگین کیفیت های تأثیرگذار بر امنیت از آزمون Tukey در نرم افزار SPSS استفاده شده است. در پایان، در نرم افزار GIS اقدام به پهنه بندی امنیت محلات شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهند اگرچه محلات هدف، همه در بافتی همگن قرار دارند، تفاوت در کیفیت های محیطی موجب بروز سطوح متفاوتی از امنیت ادراک شده شده است. به گونه ای که محله قطارچیان با آماره واریانس 82/2 و سطح معنی داری 000/0 بیشترین و محله قلاچوارلان با آماره واریانس 27/2 و سطح معنی داری 000/0 کمترین امنیت ادراک شده را دارند. نتایج همچنین نشان داده اند حمایت از فعالیت ها و نظارت طبیعی با ضرایب بتای 265/0 و 167/0 و سطح معنی داری 000/0 از فاکتورهای نسل اول و آستانه ظرفیت و فرهنگ جمعی با ضرایب بتای 280/0 و 246/0و سطح معنی داری 000/0 از فاکتورهای نسل دوم، بیشترین میزان اثرگذاری را داشته اند که لازم است برای برقراری امنیت لازم در این محلات به آنها توجه بیشتری شود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی وجود رابطه میان انسجام، اعتماد و باورهای اجتماعی نوجوانان با میزان گرایش آنان به استفاده از کتابخانه های عمومی است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بوده است که از میان 773 نفر از نوجوانان 11تا 14 ساله عضو کتابخانه های عمومی شهر شوش، تعداد 256 نفر با استفاده از فرمول کرجسی مورگان برای نمونه انتخاب شدند و برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه استاندارد استفاده شد. تحلیل یافته ها نشان داد هرچند بین دو مؤلفه انسجام و اعتماد اجتماعی با ضریب همبستگی به ترتیب 593/0 و 462/0 با میزان استفاده ازکتابخانه های عمومی رابطه معناداری وجود دارد، میان مؤلفه باورهای اجتماعی با ضریب همبستگی 11/0 با استفاده از کتابخانه ها، رابطه معناداری بین نوجوانان دیده نمی شود. همچنین تحلیل رگرسیون گام به گام (Step wise) از دو مؤلفه انسجام و اعتماد اجتماعی، به مقدار 722/0 R= نشان داد آن دو در مقایسه با باور اجتماعی، معیار پیش بینی کننده خوبی برای میزان گرایش به استفاده از کتابخانه های عمومی محسوب می شوند. نتایج پژوهش آشکار کردند توجه نکردن به مؤلفه های پنهان در سرمایه اجتماعی ازجمله باور اجتماعی، موجب شده است هم مخاطبان از کتابخانه ها کمتر استقبال کنند هم کتابخانه ها در تحقق برخی اهداف و رسالت خویش موفقیت چندانی به دست نیاورند.