راهبرد سیاسی

راهبرد سیاسی

راهبرد سیاسی سال اول تابستان 1396 شماره 1

مقالات

۱.

فضای گفتمانی، آرمان ایرانی و حاکمیت آن بر گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجی خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 907 تعداد دانلود : 451
گفتمان، نظامی از دلالت های مرتبط به هم تشکیل شده است که مجموعه ای از نشانه ها در آن به صورت کلیت ساختار یافته در می آیند و معنایشان در آنجا تثبیت می گردد و در قالب آن رویه های اجتماعی شکل می گیرند. تعامل "خود" و "دیگری" بر ساخته و واقعیت معنادار و قابل درک می شود. تروریسم یکی از واژگان مبهم در عرصه بین المللی است که به علت پیچیدگی مفهوم و مصادیق آن با نوعی بحران معنا در تعریف و تحدید قلمرو روبه رو هستیم. به نظر می رسد تعاریفی که از تروریسم و ابعاد آن ارائه گردیده، بیش از آنکه منطبق بر عینیت گرایی و پذیرش ثنویت ارزش/ واقعیت باشد، برگرفته از برساخت های گفتمانی و تبلیغی است. مقاله در پی پاسخگویی به این سؤال است که مهم ترین دال های سازنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه چیست. در پژوهش حاضر، فضای گفتمانی، آرمان و اسطوره ایرانی و تأثیر آن بر سیاست خارجی جمهور اسلامی ایران بررسی می شود. به منظور تحقق این هدف در وهله اول به طور مختصر رابطه گفتمان و سیاست خارجی مطرح می گردد. در این بخش ضمن نشان دادن نحوه تکوین و شکل گیری این گفتمان بیان می شود که گفتمان مزبور باعث تأسیس هویت نوین اسلامی- ایرانی می شود و بدین سان اهداف و منافع ملی این کشور بر اساس هویت اسلامی و گفتمان انقلابی در خاورمیانه تعیین می شود.
۲.

محدودیت های دارویی ناشی از تحریم های اقتصادی بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران و نقض استانداردهای حقوق بشر بین المللی

کلید واژه ها: محدودیت های دارویی تحریم های اقتصادی بین المللی جمهوری اسلامی ایران سیستم بهداشتی-درمانی نقض حقوق بشر بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 814 تعداد دانلود : 263
با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تحریم های ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران یکی از شاخصه های اصلی سیاست خارجی آمریکا علیه ایران بوده است؛ اما تحریم های سازمان ملل متحد و سایر کشورهای جهان علیه ایران در سال های اخیر به گونه ای متفاوت بر تمام ابعاد زندگی ایرانیان تأثیر گذاشته است. به عبارت دیگر، محدودیت های ناشی از تحریم در انجام فعالیت های بانکی، حمل ونقل، بیمه، تجارت، معاملات و سرمایه گذاری های بین المللی برای ایران دشواری های بسیاری را ایجاد کرده و تأثیر عمده ای بر روی اقتصاد کشور گذاشته است. در این راستا، سیستم بهداشتی- درمانی نیز از گزند تحریم ها در امان نبوده و زندگی بسیاری از بیماران را به مخاطره انداخته است. بنابراین، فرض مقاله آن است که محدودیت هایی دارویی ناشی از تحریم اقتصادی بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران باعث نقض فاحش استانداردهای حقوق بشر بین المللی در حوزه بهداشتی و درمانی گردیده است.
۳.

جایگاه ترکیه در سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دو دوره اردوغان قبل و بعد کودتا

کلید واژه ها: اتحادیه اروپا ترکیه کودتا همگرایی و واگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 158 تعداد دانلود : 318
یکی از مهم ترین اهداف ترکیه در سال های اخیر پیوستن به اتحادیه اروپا بوده است. عضویت در این اتحادیه مزایای فراوانی را برای کشورها به همراه دارد. از سوی دیگر کشورهای توسعه یافته اروپایی نیز برآنند تا با توسعه مرزی اتحادیه اروپا تاثیر سیاسی و اقتصادی خود را بر دنیا افزایش دهند و از طرفی مسائل و مشکلاتی در جهت پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را برمی شمارند. ترکیه برای پذیرش عضویت خود در اتحادیه اروپا در سال های اخیر اصلاحات اساسی در زمینه های مختلف صورت داده است. بر این اساس و در نتیجه ی اجرای این اصلاحات شاهد کاهش نقش نظامیان و تحول در حقوق اقلیت ها و رعایت بیشتر حقوق بشر در این کشور هستیم، که پس از انجام این اصلاحات از طرف دولت ترکیه شاهد روند مثبتی در مذاکرات بوده ایم، اما پس از کودتا 2016 و اقداماتی که اردوغان در برابر این کودتا انجام داد، نظر اروپاییان نسبت به دولت ترکیه تغییر کرد و روند رو به رشد مذاکرات بین این اتحادیه و ترکیه برای الحاق این کشور به اتحادیه با مشکلات اساسی روبه رو شده است. در این راستا، این مقاله با کاربست نظریه همگرایی درصدد پاسخ به این سؤال است که آیا جایگاه ترکیه در سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از کودتا دچار تغییر شده است؟ بر این اساس فرضیه مقاله این است که به نظر می رسد که جایگاه ترکیه در سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از کودتای سال 2016 به دلایلی از قبیل حقوق بشر، نگاه بدبینانه دولت ترکیه به اروپا و مشکل مهاجران نسبت به قبل از کودتا از جایگاه مناسبی برخوردار نباشد. روش تحقیق مبتنی بر راهبرد پژوهشی توصیفی- تحلیلی است.
۴.

آثار و پیامدهای حضور و ظهور گروه های افراطی در تحولات امنیتی غرب آسیا در بستر جهانی شدن (با تاکید بر داعش)

کلید واژه ها: داعش خاورمیانه امنیت جهانی شدن ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 643 تعداد دانلود : 525
رشد گروه افراطی گری در غرب آسیا حاکی از تحولی نوین در مناسبات منطقه ای و معادلات امنیتی منطقه ای است. شکل گیری داعش و گسترش آن در ابعاد گوناگون نشان از این امر دارد که مباحث امنیتی منطقه ای از حالت سنتی و بین دولتی خود خارج گردیده و گستره فرو دولتی و فرا دولتی به خود گرفته است. فارغ از این مسئله در نگاه به پدیده داعش و تحولات منطقه ای شاهد بهره گیری داعش از فرآیند جهانی شدن در شکل گیری منطقه ای و جذب نیروهای فرا منطقه ای می باشیم. این فرآیند علاوه بر جنبه تبلیغاتی ابعاد ایدئولوژیک و خودآگاهی را نیز در بر می گیرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی و نشان دادن تحول مباحث امنیتی ناشی از گسترش گروه های تروریستی است. سؤال اصلی پژوهش این که چه آثار و پیامدهای در مسائل امنیتی منطقه غرب آسیا با توجه به شکل گیری داعش در فرآیند جهانی شدن، صورت پذیرفته است. فرضیه پژوهش بیانگر شکل گیری و استقلال عمل گروه داعش ناشی از فرآیند جهانی شدن باعث تحول مسائل امنیتی از میان دولتی به تهدیدات فرا دولتی در منطقه غرب آسیا گردیده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در کنار بهره گیری از اسناد و متون معتبر حاکی از این است که داعش با بهره گیری از تحولات در زمینه تکنولوژی ارتباطی و تاثیرات ایدئولوژیک ناشی از جهانی شدن باعث تحول در مسائل امنیتی منطقه ای به سوی شکل گیری گروه های موردی فرو دولتی و فرا دولتی و کاهش نقش دولت ها شده است.
۵.

تأثیر تحولات منطقه ای و دولت رانتیر بر فرهنگ سیاسی مردم عربستان سعودی

کلید واژه ها: عربستان فرهنگ سیاسی فرهنگ سیاسی تَبعی فرهنگ سیاسی محدود دولت رانتیر 11سپتامبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 783 تعداد دانلود : 573
در طول تاریخ، اغلب حکومت هایی که در شبه جزیره عربستان بر سر کار آمده اند، ارتباط حاکم با مردم را همچون رابطه ارباب و رعیتی تعریف کرده اند و به خاطر استمرار قدرت و حفظ جایگاه خویش کمترین حق را برای شهروندان(رعیت ها) قائل نبودند. به طور کلی می توان گفت که فرهنگ سیاسی مردم عربستان، فرهنگ سیاسی محدود بوده است ولی با تحولاتی که در دهه های1970و 1990 روی داد، جامعه عربستان به سمت فرهنگ سیاسی تبعی رفت. در این نوشتار نگارنده با توجه به اینکه تا امروز پژوهش های مناسبی در مورد فرهنگ سیاسی مردم عربستان، در ایران انجام نشده است، بر آن است که تأثیر تحولات منطقه ای را بر فرهنگ سیاسی مردم عربستان سعودی با استفاده از الگوی آلموند و همکارانش بررسی کند. فرضیه پژوهش حاضر این است که تحولاتی که در دهه های 1970و 1990 و سال 2003 در منطقه روی داد باعث تغییر سریع قیمت نفت شد که به خاطر رانتیر بودن دولت عربستان تغییرات وسیع اقتصادی و اجتماعی را در پی داشت و در نهایت موجب تغییر فرهنگ سیاسی مردم عربستان از سطح محدود به تبعی شده است.
۶.

تأملی بر استراتژی ایالات متحده آمریکا در قبال بیداری اسلامی منطقه خاورمیانه از منظر حقوق بین الملل

کلید واژه ها: بیداری اسلامی استراتژی آمریکا خاورمیانه حقوق بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 509 تعداد دانلود : 421
بیداری اسلامی پدیده ای است که هم زمان با تهاجم غرب به جهان اسلام و عصر استعمار، مطرح شد و به عنوان یک پدیده متأثر از نهضت فکری انقلاب جمهوری اسلامی ایران در عصر امروز در قالب جنبشی اجتماعی در منطقة خاورمیانه و شمال آفریقا به اوج خود رسیده است. به طوری که به معنای تبعیت و پیروی از آموزه های اسلامی است که از کشور ایران اسلامی نشات گرفته و به کشورهای حاشیه خلیج فارس و خاورمیانه از مصر و بحرین گسترش یافت. هدف اصلی این مقاله، بررسی بیداری اسلامی و استراتژی ایالات متحده آمریکا در کشورهای ایران، مصر و بحرین می باشد که استدلال ما این خواهد بود که دولت آمریکا با اجرای استراتژی خود در این منطقه؛ یعنی تحریم جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب که به نوعی مغایر با موازین حقوق بشری و حقوق بین المللی است، هم چنین با سعی در تغییر انقلاب در کشور مصر و سکولار کردن دولت با کودتا به نوعی در امور داخلی آن کشور دخالت نمود. ناگفته نماند که در اجرای سیاست های خود در منطقه خاورمیانه از جمله کشور بحرین نیز فروگذار نبوده و با حمایت از رژیم آل خلیفه به نوعی از تروریسم دولتی این رژیم حمایت کرده که همه این اقدامات ایالات متحده آمریکا، مغایر با مقررات حقوق بین المللی است.
۷.

تأثیر الحاق گرایی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بر روابط با ایران

کلید واژه ها: الحاق گرایی تهدید موازنه قوا نئورئالیسم شورای همکاری خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 507 تعداد دانلود : 637
از نظریات مهم در عرصه روابط بین الملل نئورئالیسم است که با توجه به ساختار مادی نظام بین الملل به تحلیل رفتار کشورها در نظام بین الملل می پردازد و موازنه قوا را عامل اصلی در این تحلیل می داند. اما در بین نورئالیست ها استفان والت به نکته ای اشاره می کند که در تقابل با موازنه قوا می باشد. والت برای اولین بار در مجموعه متفکرین نورئالیست عوامل غیرمادی را در تحلیل رفتار در قالب تهدید مطرح می کند. از نظر او افزایش قدرت باید در قالب تهدید متجلی شود و صرف افزایش قدرت به معنای تهدید نیست بلکه تلقی ذهنی از تهدید مهم است و رفتار کشوری را در صورت تلقی از تهدید در قالب استراتژی الحاق گرایی تحلیل می کند. برخلاف موازنه قوا و اتحاد کشورهای مختلف برای جلوگیری از تهدید در این رویکرد کشور هدف به الحاق گرایی یا تکیه به قدرت برتر روی می آورد. در این پژوهش الحاق گرایی کشورهای حوزه خلیج فارس(شورای همکاری) را به امریکا به عنوان قدرت برتر فرا منطقه ای در برابر تلقی که از ایران به عنوان تهدید دارند و تأثیر این راهبرد بر روابط دو طرف را مورد بررسی قرار می دهیم.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۰