برنامه ریزی منطقه ای

برنامه ریزی منطقه ای

برنامه ریزی منطقه ای سال هشتم پاییز 1397 شماره 31 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استانهای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مهاجرت های داخلی مهاجرت های بین استانی میزان مهاجرپذیری خالص مهاجرت الگوهای مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 828 تعداد دانلود : 479
هدف از مقاله پیش رو، واکاوی تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در ایران در سه دهه ی اخیر می باشد. روش تحقیق مورد استفاده در مقاله، کمّی از نوع توصیفی تحلیلی و مبتنی بر تحلیل ثانویه ی داده های مهاجرت سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال های 1375، 1385 و 1390 است. نتایج بیانگر تغییر الگوهای جریان مهاجرت های داخلی به سمت افزایش مهاجرت های برون استانی است. مهاجرت های بین استانی از 35 درصد در دوره ی 75-1365 به 40 درصد در دوره ی 90-1385 افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد بیشترین مبادله ی مهاجرتی استان های کشور با استان تهران و استان های همجوارشان بوده است. استان های تهران (به همراه البرز)، سمنان، قم، یزد و اصفهان همواره مهمترین استان های مهاجرپذیر کشور بوده اند. در مقابل، استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، لرستان و همدان از استان های مهاجرفرست کشور بوده اند. به طور کلی، با توجه به میزان های بالای بیکاری و کمبود فرصت های شغلی در استان های مهاجرفرست کشور و همچنین نابرابری های توسعه ای، انتظار می رود جریان مهاجرت های بین استانی در کشور افزایش یابد.
۲.

بررسی نابرابری نماگرهای سلامت در شهرستانهای استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص وگستاف پاسی فون دورسلر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 241
افزایش دسترسی به خدمات بخش بهداشت و درمان همواره یکی از پیش نیازهای اساسی تحقق توسعه پایدار شهری و منطقه ای محسوب می شود. در پژوهش حاضر به بررسی شاخص های سلامت در شهرستان های استان فارس پرداخته شده است. روش پژوهش از نوع کمی- تحلیلی بوده و قلمرو پژوهش را شهرستان های استان فارس در سال 1390 تشکیل می دهند. شاخص تمرکز وگستاف، پاسی و دورسلر نشان می دهد که شهرستان شیراز با اخذ مجموع شاخص ترکیبی 11.39 در سطح ورا تمرکز قرار گرفته است. شهرستان های جهرم با شاخص ترکیبی 2.29، لار با شاخص ترکیبی 2.274، مرودشت با شاخص ترکیبی 2.269، فسا با شاخص ترکیبی 1.7375، ممسنی با شاخص ترکیبی 1.2123 و کازرون با شاخص ترکیبی 1.18 در سطح میان تمرکز استان قرار دارند. 17 شهرستان استان در سطح فرو تمرکز قرار داشته و جزو شهرستان های محروم استان و ایران محسوب شده و ضروری است در برنامه ریزی های خرد و کلان به این مناطق توجه ویژه ای مبذول نمود. شاخص پیشرفت وگستاف نشان می دهد که شهرستان شیراز با شاخص ترکیبی 236.875 در سطح ورا تمرکز قرار دارد. شهرستان های لار با شاخص ترکیبی 29.79، جهرم با شاخص ترکیبی 26.5417، مرودشت با شاخص ترکیبی 26.2917، کازرون با شاخص ترکیبی 21.7083 و فسا با شاخص ترکیبی 21.6667 در سطح میان تمرکز استان قرار گرفته اند. سایر شهرستان ها در سطح محروم قرار گرفته اند. ما در جهان خیلی نابرابری زندگی می کنیم(Melamed and Samman, 2013: 1). فقر و نابرابری از مفاهیم عمده در جهان درحال رشد است(Alvaredo and Gasparini, 2013: 3). به طوری که در حال حاضر یکی از مسائل مهم بی تعادلی نظام توزیع و نارسایی سیستم خدمات شهری است و توسعه ناهمگون و برنامه ریزی نشده از دلایل اصلی بروز این مشکل هستند(Yazdani and Firouzi Majande, 2016: 18). یکی از این خدمات در شهرها و مناطق خدمات بهداشتی و درمانی است و طی دو دهه گذشته حجم زیادی از تحقیقات و گزارشات در زمینه نابرابری های اجتماعی- اقتصادی در سلامت انجام شده است. نابرابری در دسترسی به خدمات سلامت هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه وجود دارد(Braveman and Tarimo, 2002: 1621). چالش های در حال گسترشی در مورد اینکه آیا سلامتی به طور منفی به وسیله نابرابری درآمدی در درون جامعه تحت تأثیر قرار گرفته وجود دارد(Nilsson and Bergh, 2012: 2).
۳.

تبیین اثرات فضایی شبکه حمل ونقل بر توسعه روستایی استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حمل و نقل روستایی تحلیل فضایی توسعه روستایی استان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 496 تعداد دانلود : 950
تغییرات اجتماعی- اقتصادی دهه های اخیر عدم تعادل و تمرکز بیش از حد امکانات و خدمات در برخی نقاط و محرومیت دیگر نقاط را در پی داشته است. این مسئله در مناطق روستایی شدید تر بوده و عدم تعادل و توزیع عادلانه خدمات در آن ها مشهودتر است. یکی از خدمات اساسی و زیربنایی در این مناطق حمل و نقل و شبکه راههاست. هدف این پژوهش ، تبیین اثرات فضایی شبکه حمل و نقل بر توسعه روستایی است. روش تحقیق این مقاله از نوع تحلیلی است و تجزیه و تحلیل آن بر مبنای آمار فضایی است و با توجه به ماهیت مکانی داده ها و وابستگی فضایی این داده ها از تکنیک رگرسیون موزون فضایی استفاده شده است. منطقه مورد مطالعه استان تهران و جامعه آماری پژوهش شامل تمام روستاهای بالای 20 خانوار استان تهران می باشد. از هر دهستان یک روستا بطور تصادفی انتخاب و براساس فرمول کوکران 380 خانوار بعنوان نمونه محاسبه گردید؛ با احتساب حد اقل 10 خانوار برای هر روستا جهت افزایش قابلیت تعمیم، حجم نمونه برابر با 717 خانوار گردید. در این مطالعه 45 شاخص مورد بررسی و با انجام عملیات میدانی و پیمایشی اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد دهستان های شمالی و شرقی حاشیه کلان شهر تهران که تحت تأثیرشهر تهران می باشند و همین طور دهستان های شرقی استان، حمل و نقل بیشترین تأثیر را بر توسعه روستایی آن ها داشته و دهستان های غربی استان از کمترین تأثیر برخوردار می باشند.
۴.

کاربرد شاخص اقلیمی تعطیلات ( HCI) در تعیین تقویم گردشگری زمستانه (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقلیم گردشگری شاخص اقلیمی تعطیلات تعدیل شده(MHCI) شاخص) (TCI گردشگری زمستانه برنامه ریزی توریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 112 تعداد دانلود : 799
اقلیم هر منطقه در ترسیم خطوط آینده توسعه گردشگری نقش بسیار مهمی ایفا می کند و ارزیابی اقلیم در برآورد قابلیت های طبیعی گردشگری در اولویت قرار دارد. شاخص HCI شرایط اقلیمی را برای فعالیت گردشگری با استفاده از پارامترهای میانگین حداکثر دما، میانگین رطوبت نسبی، میزان بارش، پوشش ابر و سرعت باد مورد ارزیابی قرار می دهد. در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری HCI و مقایسه نتایج آن با شاخص TCI؛ به ارزیابی اقلیم گردشگری استان سیستان و بلوچستان پرداخته شده است. در واقع هدف تحقیق بررسی میزان کارایی شاخص HCI در زمینه ارزیابی اقلیم گردشگری منطقه است. در این تحقیق، شاخص HCI برای 7 ایستگاه سینوپتیک استان که دارای آمار مشترک 24 ساله (1394-1370 (بودند محاسبه شد و پس از ورود نتایج به محیطGIS ، پهنه بندی اقلیم گردشگری استان در ماه های مهر، آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند و فروردین انجام شد و همچنین تغییرات مقدار شاخص در سه دهه هر ماه در قالب نمودار نشان داده شد. براساس نتایج شاخص HCI در ماه های فصل زمستان، این استان از شرایط اقلیم گردشگری عالی برخوردار است. با توجه به یافته های فوق می توان گفت شاخص HCI، توانایی لازم را برای ارائه وضعیت اقلیم گردشگری زمستانه استان با در نظر گرفتن انگیزه های مختلف گردشگران برای سفر دارا می باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد شاخص HCI نسبت به شاخص های دیگر اقلیم گردشگری چون شاخص TCI انطباق بیشتری با واقعیات اقلیم استان دارد. به منظور انطباق و کارایی بیشتر شاخص HCI در شرایط کشور ایران، این شاخص تعدیل شد.این تغییرات در شاخص که هم نحوه امتیازدهی به پارامترهای اقلیمی مورد استفاده در شاخص و همچنین فرمول را شامل می شود باعث ایجاد فرمول جدیدی تحت عنوان "شاخص اقلیمی تعطیلات تعدیل شده"( MHCI) گردید. نتایج حاصل می تواند جهت برنامه ریزی صحیح در امر برنامه ریزی گردشگری در سایر نواحی ایران نیز کاربرد داشته باشد و سبب توسعه گردشگری در استان و کشور شود.
۵.

نقش مدیریت ریسک فعالیت های کشاورزی در بهبود شاخص های اقتصادی خانوارهای روستایی مطالعه موردی: شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت ریسک ریسک کشاورزی توسعه کشاورزی خانوارهای روستایی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 493 تعداد دانلود : 120
امروزه با توجه به اینکه هرگونه فعالیت کشاورزی به دلیل وجود رویدادهای طبیعی خسارت زا، با مخاطره-هایی روبروست، برنامه ریزی برای کاهش میزان ریسک و افزایش ضریب امنیت سرمایه گذاری در این بخش، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. این تحقیق از نوع پژوهش های کاربردی بوده و شیوه اجرای پژوهش به صورت میدانی می باشد و برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه 33046 خانوار روستایی در شهرستان گرگان می باشند. تعداد نمونه ها بر اساس فرمول کوکران برابر با 253 خانوار بدست آمده که سهم هر یک از ده روستای مورد مطالعه در بخش های مرکزی و بهاران، به نسبت جمعیت آنان مشخص گردید. سپس پرسشنامه ها به صورت تصادفی ساده / سیستماتیک بین خانوارها توزیع شده و با استفاده از آزمون هایی از قبیل تحلیل های همبستگی (کای اسکوئر و اسپیرمن)، کروسکال والیس و تحلیل واریانس در محیط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل و سنجش قرار گرفته اند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که بین مدیریت ریسک فعالیت های کشاورزی با بیشتر مولفه های محیطی و بلایای طبیعی از قبیل خشکسالی، سیل، سرمازدگی و... تا سطح اطمینان 99 درصد رابطه معناداری وجود دارد. علاوه بر آن مدیریت ریسک بر میزان بهره وری فعالیت های کشاورزی و به تبع آن بهبود کیفی زیستی خانوارهای روستایی اثرگذار بوده و میزان اثر گذاری عوامل محیطی و بلایای طبیعی بر مدیریت ریسک کشاورزی در روستاهای نواحی جلگه-ای، کوهستانی و کوهپایه ای شهرستان گرگان تفاوت معناداری تا سطح اطمینان 99 درصد دارند. در این راستا ارائه راهکارهای کلیدی به منظور کاهش ریسک از قبیل خرید تضمینی محصولات کشاورزی، بیمه محصولات، پرداخت تسهیلات به کشاورزان، برگزاری کلاس های آموزشی و ترویجی امری اجتناب ناپذیر است.
۶.

واکاوی کیفی عوامل موثر بر سلیقه فراغتی به طبیعت گردی نوروزی در مناطق کوهستانی- جنگلی استان ایلام( مورد مطالعه: شهرستان چرداول)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلیقه فراغتی طبیعت گردی نوروزی شهرستان چرداول منطقه نمونه مانشت و بانکول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 517 تعداد دانلود : 828
پژوهش حاضر از نوع کیفی است که با بهره گیری از روش تحقیق مطالعه چند موردی، با هدف بررسی و مطالعه سلیقه فراغتی و علل تمایل طبیعت گردان نوروزی به چادرنشینی در ایام نوروز در شهرستان چرداول و در منطقه نمونه مانشت و بانکول انجام شده است. از تکنیک بحث گروهی متمرکز در قالب سه گروه 8، 12 و 12 نفره به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد و بحث تا زمان رسیدن به اشباع تئوریک ادامه یافت. قابلیت اعتماد و اعتبار داده ها بر اساس شاخص تشریح شده لینکلن و گوبا (1985) تعیین گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش کد بندی و توسعه طبقات و مفهوم سازی داده ها بهره گرفته شد. در پژوهش حاضر، طبیعت گردان نوروزی با استفاده از تکنیک بحث گروهی متمرکز، علل تمایل خود به طبیعت گردی و چادرنشینی نوروزی در تعطیلات نوروزی را مشخص و پژوهشگر آن را در قالب نمودار استخوان ماهی طراحی نموده است. نتایج نشان داد که تعیین کننده ها و پارامترهای اصلی اثر گذار بر سلیقه فراغتی افراد مورد مطالعه شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی-فرهنگی و عوامل فردی هستند. همچنین نتایج نشان داد که پاسخگویان علل تمایل طبیعت گردان نوروزی به چادرنشینی در ایام نوروز را شامل اقتصاد خانواده، گزینه های امنیتی، وجود طبیعت زیبا، ویژگی های روانشناختی و گزینه های دسترسی عنوان نموده اند. در پژوهش حاضر، طبیعت گردان نوروزی با استفاده از تکنیک بحث گروهی متمرکز، علل تمایل خود به طبیعت گردی و چادرنشینی نوروزی در تعطیلات نوروزی را مشخص و پژوهشگر آن را در قالب نمودار استخوان ماهی طراحی نموده است. نتایج نشان داد که تعیین کننده ها و پارامترهای اصلی اثر گذار بر سلیقه فراغتی افراد مورد مطالعه شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی-فرهنگی و عوامل فردی هستند. همچنین نتایج نشان داد که پاسخگویان علل تمایل طبیعت گردان نوروزی به چادرنشینی در ایام نوروز را شامل اقتصاد خانواده، گزینه های امنیتی، وجود طبیعت زیبا، ویژگی های روانشناختی و گزینه های دسترسی عنوان نموده اند.
۷.

ارائه مدل آینده نگر کارآفرینی مبتنی بر بوم گردی در روستاهای هدف گردشگری (مطالعه موردی: روستاهای گردشگری شهرستان خوروبیابانک)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی بوم گردی نرم افزار میک مک شهرستان خوروبیابانک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 955 تعداد دانلود : 993
امروزه در کشور ایران برای رفع چالشهای توسعه روستایی و ایجاد برخورداری روستائیان از شرایط مطلوب زندگی، استفاده از کارآفرینی در بوم گردی و گردشگری روستایی در نقش مکمل فعالیتهای کشاورزی در روستاهای هدف گردشگری مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش کاربردی با استفاده از روش میدانی و با استفاده از پرسشنامه از 31 خبره دردسترس، مبتنی بر روش گلوله برفی و کاربست نرم افزار میک مک انجام شد. مدل کارآفرینی مبتنی بر بوم گردی در یک ساختار سه گانه شامل ارکان، زیرساخت و شاخص، واجد 15مولفه مشخص شد. مهمترین معرفها ازدیدگاه هیات خبرگان شامل مهاجرین به روستا، تامین نیاز و معیشت، صنایع دستی، صنایع فرهنگی، تنوع اجتماعی، سرمایه اجتماعی، تامین آینده، کاریزما، نوگرایی می باشد. پیشرانهای کلیدی کارآفرینی با کاربرد نرم افزار میک مک و تشکیل جدول اثرات متقابل در سه سطح و با تاثیرگذاری مستقیم و غیر مستقیم تحلیل شد. بیشترین خالص تاثیر گذاری در اثرهای مستقیم مربوط به آژانس داران و تورگردانان است. عوامل "آژانسداران و تورگردانان" با شدت نه، "خطرپذیری و سرمایه" با شدت شش، "بوم گردان" با شدت شش، "مشارکت" با شدت چهار و "محصولات و خدمات" با شدت دو، جز متغیرهای ورودی بوده و به عنوان پیشران های کلیدی در کارآفرینی مبتنی بر بوم گردی در روستاهای هدف گردشگری شهرستان خوروبیابانک دارای بیشترین شدت خالص اثرگذاری مستقیم هستند. <br /> عوامل "آژانسداران و تورگردانان" با شدت نه، "خطرپذیری و سرمایه" با شدت شش، "بوم گردان" با شدت شش، "مشارکت" با شدت چهار و "محصولات و خدمات" با شدت دو، جز متغیرهای ورودی بوده و به عنوان پیشران های کلیدی در کارآفرینی مبتنی بر بوم گردی در روستاهای هدف گردشگری شهرستان خوروبیابانک دارای بیشترین شدت خالص اثرگذاری مستقیم هستند.
۸.

بررسی و تحلیل اثرات اقتصادی و زیست محیطی گردشگری در سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان سامان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی توسعه اقتصادی گردشگری شهرستان سامان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 552 تعداد دانلود : 908
امروزه توسعه روستایی یکی از اهداف مهم کشورها به شمار می آید. از آنجایی که درآمد حاصل از بخش کشاورزی در دهه های اخیر دچار افول شدیدی شده است و سبب شده که میزان درآمد بخش کشاورزی قادر به تأمین نیازها و تقاضای روزافزون ساکنان روستاها نباشد، توجه به بدیل های دیگر اقتصادی همانند گردشگری ضروری به نظر می رسد. هدف از نگارش این مقاله بررسی و تحلیل اثرات گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری می باشد. در این تحقیق روش مطالعه توصیفی-تحلیلی می باشد و نوع داده ها کیفی است و برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو شیوه کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. در بخش مطالعات میدانی از ابزار پرسشنامه استفاده شد که آن از روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام گرفت. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده با کمک نرم افزار های رایانه ای Excel و Spss و بهره گیری از روش تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای و همچنین تکنیک TOPSIS نتایج تحقیق نشان می دهد که اولا درآمدزایی از طریق گردشگری، بیشتر در بخش خدمات گردشگری بوده و در زمینه تولیدات کشاورزی و صنایع دستی توفیق چندانی نداشته است و همچنین طبق نتایج مشخص می شود که وجود گردشگران اثرات زیست محیطی بالایی بر روستاهای هدف گردشگری گذاشته است. بنابراین اگر فرهنگ صحیح گردشگری نهادینه نشود، چه بسا آثار مخرب فرهنگی و زیست محیطی آن بیشتر از آثار مثبت اقتصادی باشد. طبق نتایج تحقیق از بین جامعه آ/ماری منتخب، روستای چلوان بیشترین و روستای ایلبگی کمترین بهره مفید را از صنعت گردشگری در منطقه برده اند.
۹.

امکان سنجی تحقق پذیری شهر الکترونیک در کلان شهرهای ایران (مطالعه ی موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سازمان های شهری شهر الکترونیک دولت الکترونیک کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 537 تعداد دانلود : 931
توسعه ی چشمگیر فناوری های اطلاعات و ارتباطات و گسترش اینترنت از یک سو و نیاز مدیریت شهری به ایده های نو در اداره ی شهرها و ضرورت ارتقاء مشارکت شهروندان از سوی دیگر، ما را در برابر دروازه های شهرهای الکترونیک قرار داده است. با نگاهی به کشورهای پیشرفته جهان درمی یابیم دولت الکترونیکی تا چه حد توانسته است هزینه های عمومی را کاهش دهد و کارایی و اثربخشی کنترل و مدیریت سیستم های اجتماعی، مالیاتی، بهداشتی، درمان عمومی و تأمین اجتماعی را به حداکثر برساند. با توجه به اهمیت شهر الکترونیک هدف این تحقیق سنجش تحقق پذیری شهر الکترونیک و امکان سنجی آن در کلان شهر تبریز می باشد. نوع تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و جمع آوری اطلاعات اسنادی – میدانی (پیمایشی) میباشد. جامعه ی آماری تحقیق مدیران و کارشناسان مسائل شهری کلان شهر تبریز (1400 نفر) می باشد که حجم نمونه به روش نمونه گیری ساده تصادفی 182 نفر انتخاب شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیش ترین تحقق پذیری در متغیرهای مکانیزه کردن امور شهرداری، شبکه ی محلی و شبکه ی اینترنت (فیبر نوری، بی سیم و DSL و ...) به ترتیب با میانگین رتبه ای فریدمن 19/20، 46/18 و 52/17 می باشند. همچنین کمترین میزان تحقیق پذیری مربوط به متغیرهای امنیت، یکپارچگی سیستم های موجود و آمادگی مالی (بودجه ی عمرانی و جاری IT) می باشد که میانگین رتبه ای فریدمن آن ها نیز 06/4، 23/4 و 62/4 بوده است. همچنین نتایج آزمون تی نشان می دهد که از 18 متغیر، 7 متغیر دارای وضعیت بحرانی و عدم تحقق پذیری مناسب بوده اند که ارزش آزمون تی آن ها کمتر از میزان ارزش آزمون (یعنی 3) می باشد و تحقق یافتگی کمتری دارند.
۱۰.

بررسی علل و پیامدهای شکل گیری خانه های دوم در حومه های کلان شهرها، مورد پژوهی: شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خانه های دوم حومه های شهری پیامدهای اقتصادی و اجتماعی پیامدهای زیست محیطی کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 172 تعداد دانلود : 72
مسائل و مشکلات موجود در کلان شهرها از جمله ترافیک، انواع آلودگی ها، وضعیت مسکن و همچنین میل به سرمایه گذاری در املاک، منجر به تمایل شهرنشینان به سکونت در حومه های شهری شده و گسترش خانه های دوم را به همراه داشته است. کلان شهر مشهد نیز در دهه های اخیر شاهد شکل گیری این خانه ها در حومه خود بوده که آثار و پیامدهای اقتصادی ، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی و زیست محیطی در بر داشته است. هدف پژوهش حاضر بررسی علل و پیامدهای ناشی از شکل گیری خانه های دوم در حومه های کلان شهر مشهد و روش تحقیق در این مطالعه توصیفی تحلیلی است. داده ها با روش اسنادی و میدانی جمع آوری شده و برای این منظور 320 پرسشنامه که از روش کوکران بدست آمده است در بین مالکان خانه های دوم در 12 روستای مورد مطالعه به روش طبقه ای تصادفی توزیع شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش آماری توصیفی و آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج بیانگر این است که بیش تر این خانه ها از دهه 1380 به بعد ساخته شده است. از جمله دلایل اصلی گسترش خانه های دوم در محدوده مورد مطالعه گذران اوقات فراغت و دوری از آلودگی هوا و ترافیک شهری بوده است . نتایج آزمون T نک نمونه ای نشان می دهد که بورس بازی زمین، تغییر کاربری اراضی بایر و کشاورزی برای استفاده از خانه دوم، کاهش شغل های مرتبط با کشاورزی و افزایش شغل های خدماتی، تخریب چشم انداز روستا، ساخت خانه ها با الگوهای معماری جدید شهری و مغایر با خانه های روستایی، افزایش تعداد مساکن روستا، آسیب به منابع آب زیرزمینی و افزایش آگاهی فرهنگی روستاییان از جمله پیامدهای مهم شکل گیری خانه های دوم بوده است . شکل گیری خانه های دوم با وجود افزایش فرصت های شغلی، در افزایش درآمد و قدرت خرید روستاییان تأثیر چندان زیادی نداشته است. از طرفی میزان افزایش آلودگی محیط زیست و کاهش گونه های گیاهی و جانوری به دلیل خانه های دوم، از شدت کمی برخوردار بوده است و شکل گیری این خانه ها تأثیر چندانی بر افزایش امکانات و خدمات روستاییان نداشته است.
۱۱.

مقایسه تحلیل آمار فضایی با آمار کلاسیک در تحلیل شاخص های اجتماعی فقر شهری تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فقر شهری توسعه یافتگی آمار فضایی آمار کلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 927 تعداد دانلود : 447
فقر شهری یکی از پدیده های پیچیده فضاهای شهری است که طی دهه های اخیر در شهرها مهم ترین معضل اجتماعی اقتصادی محسوب می شود. امروزه به منظور سنجش گستردگی فقر شهری از روش های مختلف آماری استفاده می گردد. از اینرو هدف این تحقیق بررسی تطبیقی گستردگی فقر شهری در کلانشهر تبریز با استفاده از روش های آمار کلاسیک (کای میانگین) و آمار فضایی (لکه های داغ) می باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است که برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای SPSS، GIS و EXCEL استفاده گردیده است. همچنین به منظور سنجش گستردگی فقر شهری بر اساس مدل های ذکر شده 8 شاخص اجتماعی تعیین شده است. در این تحقیق به منظور تطبیق این دو تحلیل 50 نمونه از بلوک های آماری به صورت تصادفی انتخاب شده و بر روی نقشه توسعه یافتگی بلوک های شهری تبریز (بر اساس معیارهای منفی و مثبت شاخص ها و نرمال سازی آنها از نظر توسعه یافتگی) که به پنج طبقه تقسیم شده است، قرار داده می شود تا میزان دقت هر کدام از این تحلیل ها مورد سنجش قرار بگیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد که نمونه هایی که از نظر هر دو روش آمار کلاسیک و آمار فضایی از خوشه بندی یکسانی برخوردار هستند و بیشترین تعداد بلوکها را به خود اختصاص داده اند، تعداد 23 بلوک را شامل می شود، بلوکهایی که از نظر خوشه بندی تنها با اختلاف یک خوشه طبقه بندی شده اند برابر با 21 بلوک می باشند. تنها 6 بلوک در نمونه گیری در خوشه هایی که دو عدد اختلاف طبقه دارند، قرار گرفته است.
۱۲.

بررسی و تحلیل وضعیت گردشگری خلاق در شهر زاهدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری خلاق خلاقیت شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 696 تعداد دانلود : 113
در دنیای امروز که روند گردشگری از شکل انبوه به الگوهای فردگرایانه تغییر یافته و گردشگران به انعطاف پذیری و تجارب معنادار اولویت بیشتری می دهند، گردشگری خلاق مبحثی جدید و مورد توجه در حوزه گردشگری است و نقشی اساسی در رشد و توسعه گردشگری دارد. گردشگری خلاق نوعی گردشگری است که در آن بیش از توجه به میراث ملموس به میراث ناملموس توجه شده است. در همین راستا، مقاله حاضر به ارزیابی و تحلیل گردشگری خلاق در شهر زاهدان پرداخته است. روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی و نوع آن کاربردی- توسعه ای است. اطلاعات به دو صورت اسنادی و پیمایشی (پرسشنامه و مصاحبه) جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش، جمعیت شهر زاهدان برابر با 592968 نفر می باشد و با بهره گیری از فرمول کوکران، حجم نمونه برابر با 324 نفر محاسبه و داده های حاصل از آن با استفاده از آزمون های تحلیل عاملی و آزمون همبستگی پیرسون با نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیلی نشان می دهد، 39 گویه اولیه گردشگری خلاق در این پژوهش، به 8 عامل: فرایندهای داخلی کسب وکار، بازاریابی خلاق، زیبایی شناختی، تسهیلات، نرم افزار، آموزش، نماد و صرفه اقتصادی و عایدی ترکیب و نتایج تحلیل عاملی بیانگر آن است که به ترتیب، اولین عامل به تنهایی 944/25 درصد از واریانس را توضیح می دهد و عامل دوم 204/13 درصد، عامل سوم 501/6 درصد، عامل چهارم 875/5 درصد، عامل پنجم 841/4 درصد، عامل ششم 537/4 درصد، عامل هفتم 764/3 درصد و عامل هشتم 393/3 درصد واریانس را محاسبه می کنند، همچنین، با توجه به نتایج حاصل از آزمون پیرسون، بین گردشگری خلاق و شاخص های (مالی، گردشگری، فرایندهای داخلی کسب و کار و یادگیری و رشد)، همبستگی بالایی وجود دارد.
۱۳.

تحلیل پایداری کشاورزی و عوامل موثر بر آن در نواحی روستایی مورد: دهستان رونیز- شهرستان استهبان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Agricultural Development Sustainable Agriculture Village Roniz district

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 341 تعداد دانلود : 299
نظر به اهمیت و نقش کشاورزی در توسعه جوامع در کنار نگرانی های محیط زیستی و چالشهای جهانی از جمله امنیت غذایی و رشد جمعیت، اقدامات گسترده برای پایداری کشاورزی ضروری است. تاکید بر کشاورزی پایدار که یکی از جنبه های توسعه پایدار بشمار می-آید، برای اینست که نیازهای غذایی انسانها و بهبود محیط طبیعی، پایداری اقتصادی و اجتماعی را برآورده نماید. در فرآیند کشاورزی پایدار شناخت وضع موجود پایداری کشاورزی ضروری است. تا با آگاهی از موقعیتی که وجود دارد عوامل موثر در پایداری و ناپایداری کشاورزی را در نواحی روستایی شناسایی و در راستای تقویت مولفه های موثر در پایداری و نیز کاهش عواملی که در ناپایداری کشاورزی تاثیر گذار هستند، گام موثری برداشته شود. بر همین اساس این پژوهش به سنجش پایداری کشاورزی در روستاهای دهستان رونیز پرداخته است. در پژوهش حاضر جامعه آماری کشاورزان روستاهای دهستان هستند که بر اساس آخرین آمار منتشر شده تعداد 828 بهره بردار کشاورز در مناطق روستایی این دهستان فعالیت دارند. از این تعداد در مجموع 110 بهره بردار به عنوان نمونه آماری انتخاب و با توجه به تخصصی بودن موضوع با روش نمونه گیری به صورت گلوله برفی جهت تکمیل پرسشنامه انتخاب گردیدند. نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت پایداری کشاورزی در محدوده مطالعاتی نامطلوب و پایین تر از حد متوسط قرار دارد. نهایتا نتایج روش رگرسیون نشان داد که آشنایی با کشاورزی پایدار و شرکت در کلاسهای ترویج به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر پایداری کشاورزی دارند.ایج پژوهش نشان داد که وضعیت پایداری کشاورزی در محدوده مطالعاتی نامطلوب و پایین تر از حد متوسط قرار دارد. نهایتا نتایج روش رگرسیون نشان داد که آشنایی با کشاورزی پایدار و شرکت در کلاسهای ترویج به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر پایداری کشاورزی دارند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۶