برنامه ریزی فضایی

برنامه ریزی فضایی

برنامه ریزی فضایی سال هشتم تابستان 1397 شماره 2 (پیاپی 29) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی و تحلیل آثار ایجاد اقامتگاه های بوم گردی بر توسعه سکونتگاه های روستایی (نمونه: روستای رادکان شهرستان چناران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقامتگاه بوم گردی توسعه روستایی تحلیل عاملی گردشگری روستای رادکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 21 تعداد دانلود : 566
اقامتگاه های بوم گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل گرفتند و سازمان های متولی از آنها حمایت می کنند. از سویی نیز مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت دوست آدمی، او را به دامان طبیعت و مناطق آرام می کشاند؛ بنابراین این عامل فرصت خوبی است تا اسباب توسعه روستایی با گردشگری و خدمات آن فراهم آید. این پژوهش قصد دارد آثار ایجاد اقامتگاه های بوم گردی را بر توسعه سکونتگاه های روستای رادکان چناران تجزیه و تحلیل کند. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش ساکنان روستای رادکان (N=3734) و حجم نمونه براساس فرمول کوکران و به طور تصادفی ساده، 146 نفر از اهالی روستاست. ابزار اصلی گرد آوری داده ها و سنجش متغیرهای پژوهش، پرسش نامه است. میزان اعتبار (روایی) شاخص ها را 10 نفر از داوران متخصص در حوزه مطالعات گردشگری ارزیابی و داوری کردند. در ادامه میزان پایایی پرسش نامه با بهره گیری از آزمون کرونباخ (با رقم 91/0) در سطح بالایی تأیید و داده ها با بهره گیری از نرم افزار SPSS در قالب روش تحلیل عاملی تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش از تقلیل 37 متغیر، بیان کننده 8 عامل استخراج شده بود که 69/88 درصد از واریانس را تبیین می کند و نشان از رضایت بخش بودن تحلیل عاملی و متغیرهای بررسی شده دارد؛ بر این اساس عامل اشتغال زایی که 65/21 درصد اثرگذاری اقامتگاه بوم گردی را تبیین می کند، شامل متغیرهای ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، گسترش فرصت های شغلی برای زنان و ایجاد فرصت های شغلی جدید است؛ عامل افزایش تولید و درآمد با واریانس 69/18 و عامل تقویت هویت محلی با واریانس 23/14، بیشترین درصد و عوامل کالبدی – معماری با واریانس 75/4 و اجتماعی – فرهنگی با واریانس 12/3، کمترین درصد اثرگذاری اقامتگاه های بوم گردی را بر توسعه روستای رادکان تبیین می کنند؛ همچنین با توجه به نتایج آزمون T تک نمونه ای، عامل چهارم (رونق بخش خدمات) با آماره 11/9 و عامل اول (اشتغال زایی) با آماره 62/8 بیشترین نقش را در این زمینه داشته اند.
۲.

تبیین نقش شوراهای اسلامی و میزان مشارکت مردم در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان های بخش کلباد شهرستان گلوگاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ش وراهای اسلامی روست ایی م شارکت مردم توس عه روستایی دهستان های بخش کلباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 939
بررسی عملکرد شوراهای اسلامی و نقش مشارکت مردم در توسعه روستایی، یکی از موضوعات مهم در حوزه مدیریت روستایی است. هدف این پژوهش، بررسی عملکرد شوراهای اسلامی و میزان مشارکت مردم در توسعه روستایی در دهستان های بخش کلباد شهرستان گلوگاه است. روش پژوهش در این مق اله توصیفی - تحلیلی و ج امعه آم اری شامل دو گ روه مردم (سرپرس ت های خ انوار) و کل اع ضای ش ورای اس لامی (32 نفر) است. در ادامه با بهره گیری از روش نمونه گیری تصادفی و فرمول کوکران، 296 سرپرست خانوار برای نمونه انتخاب شدند. در تحلیل داده ها برای بررسی نرمال بودن توزیع میانگین نمرات از آزمون کلموگراف اسمیرنوف و برای ارزیابی عملکردها از آزمون یومن - ویت نی استفاده شد. نتایج یافته ها نشان داد در بحث عملکرد اقتصادی و اجتماعی تفاوت معنا داری میان نظرات مردم و شورا وجود و نظرات شوراها بر نظرات مردم برتری دارد؛ در بحث عملکرد فرهنگی و مشارکت، نظرات مردم بر نظرات شوراها برتری دارد.
۳.

واکاوی آماری تواتر و تداوم روزهای یخ بندان در استان خراسان جنوبی با بهره گیری از مدل زنجیره مارکوف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فراوانی دمای کمینه تحلیل آماری دوره بازگشت بیشینه درست نمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 269 تعداد دانلود : 103
امواج سرما و یخ بندان از مهم ترین پدیده های طبیعی است که بیشتر در دوره سرد سال اتفاق می افتد. آنچه در این بین سبب توجه به این پدیده شده، بازخوردهای آن در طبیعت و زندگی انسان است که گاه تنش های شدید منفی و گاه بازخوردهای مناسبی را در پی داشته است؛ به ویژه اینکه گاهی از الزامات بخشی از مراحل کشاورزی و باغداری است. هدف از پژوهش حاضر، واکاوی یخ بندان های روزانه استان خراسان جنوبی به تفکیک ماهیانه و فصلی است؛ بدین منظور از داده های کمینه دمای روزانه ایستگاه های همدید استان طی دوره آماری 2014-1988 و برای بررسی احتمال رخداد و تواتر یخ بندان ها از روش زنجیره مارکوف مرتبه یک بهره برده شد. در ادامه، تداوم 2 تا ۵ روزه یخ بندان نیز واکاوی شد. یافته های پژوهش نشان داد ایستگاه همدید قائن در شمال و پس از آن ایستگاه بیرجند در مرکز استان با بیشینه رخداد یخ بندان و درنتیجه بیشینه تداوم آن در استان خراسان جنوبی همراه بوده است. در این بین ایستگاه نهبندان کمینه احتمال رخداد یخ بندان را تجربه کرده است. تداوم دو روزه یخ بندان در تمامی ایستگاه ها، کمینه دوره بازگشت را نشان دادند که گویای پایایی و تداوم کمتر روزهای یخ بندان در خراسان جنوبی است. تمامی ایستگاه های واکاوی شده در منطقه مدنظر از زنجیره مارکوف مرتبه اول پیروی می کنند. از این بین فقط ایستگاه نهبندان از این امر مستثنی شده که پدیده یخ بندان را تجربه نکرده است؛ به بیان دیگر وقوع روز یا روزهای یخ بندان به شرایط اقلیمی روزهای گذشته وابسته است. آغاز یخ بندان های پاییزه استان خراسان جنوبی در ماه نوامبر (آبان) بوده که به نخستین یخ بندان های پاییزه معروف است. شروع یخ بندان های زمستانه استان نیز در ماه ژانویه (دی) بوده است. بیشینه سیکل هوایی یخ بندان در ماه اکتبر (مهر) در ایستگاه قائن با حدود 058/0 و سپس در ماه نوامبر (آبان) در ایستگاه های فردوس و بشرویه به ترتیب با حدود 05/0 و 043/0 رخ داده است. یافته های این پژوهش نقش نواحی کوهستانی و مرتفع را در تواتر و تداوم یخ بندان در این گستره جغرافیایی تأیید می کند.
۴.

ارزیابی عوامل مؤثر بر میزان رضایت مردم از پارک های شهر اهواز با مدل رضایت - اهمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پارک ارزیابی کیفی ارزیابی مخاطب محور مدل رضایت - اهمیت اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 764 تعداد دانلود : 412
ماهیت پیچیده شهرهای امروز فراهم کردن کیفیت های مورد انتظار و بر مبنای سلایق ساکنان شهرها را دشوار کرده است و مدیریت شهری بدون ارزیابی و پایش فضاهای عمومی و همگام سازی آنها با نیاز مخاطبان قادر نخواهد بود شرایط مورد انتظار بهره برداران و درنتیجه رضایتمندی آنها را فراهم آورد. از آنجا که پارک های شهری، یکی از مهم ترین فضاهای فراغتی در شهر و بنا بر ماهیت خود فضاهای عمومی پویا و در حال تغییرند، ارزیابی پارک های شهری و توجه به نوع و اولویت نیازهای مخاطبان آنها، یکی از الزامات مدیریت شهری کارآمد به شمار می رود؛ بنابراین این پژوهش با بهره گیری از مدل رضایت - اهمیت و رویکرد مخاطب محور، تعدادی از پارک های شهری اهواز را ارزیابی کیفی و مقایسه می کند. روش انجام پژوهش کمّی - تحلیلی است و اطلاعات لازم با بررسی های کتابخانه ای (اسنادی) و شیوه پیمایشی (میدانی) از طریق پرسش نامه با تکیه بر دو گروه پرسش میزان رضایت و میزان اهمیت گردآوری، یافته ها با بهره گیری از نرم افزارهای آماری Excel و SPSS با روش های آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس یک طرفه وt تک نمونه ای) تجزیه وتحلیل و در پایان نمودار رضایت - اهمیت برای معیارهای بررسی شده در پارک های برگزیده شهر اهواز (پارک های سیاحتی، شهروند و دولت) ترسیم شده است. نتایج نشان می دهد مردم بیشترین اهمیت را برای معیارهای امنیت و نظافت و کمترین اهمیت را برای امکانات فرهنگی قائل بوده اند و فقط مرکزیت پارک دولت رضایت مخاطبان را به نسبت اهمیت قائل شده برآورده کرده و رضایت از دیگر معیارها به نسبت اهمیت آنها کافی نبوده است؛ به طور کلی فاصله میانگین انتظارات مردم از وضع موجود در پارک دولت کمتر و در پارک شهروند بیشتر از بقیه بوده است. براساس نمودار رضایت - اهمیت، همه معیارهای مطرح شده در پارک شهروند نیاز به توجه و ارتقاء بیشتر دارند و در هر سه پارک مدنظر، هیچ معیاری در منطقه مازاد توجه یا اولویت پایین برای تقویت و بهبود در نمودار رضایت - اهمیت قرار ندارد.
۵.

توزیع فضایی ارتفاع برف مرز کواترنری واحدهای ژئومورفیک ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران سیرک کواترنری واحد ژئومورفیک یخچال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 598 تعداد دانلود : 225
موقعیت کنونی ایران و تسلط شرایط خشک و نیمه خشک، وجود حاکمیت یخچال ها را در این کشور با تردید همراه کرده است؛ با این حال وجود شواهد و آثار ژئومورفولوژیکی یخچال ها در مناطق مختلف ایران، عملکرد یخچال ها را نشان می دهد. برای بررسی ارتفاع برف مرز کواترنری در ابتدای کار بیش از 174 قله بالای 3000 متر در ایران شناسایی و سپس مرتفع ترین قله هر واحد ژئومورفیک برای برآورد ارتفاع برف مرز انتخاب شد. پس ازآن DEM ایران در نرم افزار ARC GIS برای هر واحد ژئومورفیک و حوضه های آبریز متأثر از قله های شناسایی شده برش زده شد. براساس نقشه های توپوگرافی و تصاویر ماهواره ای SRTM سیرک های هر واحد شناسایی و ارتفاع برف مرز به روش های رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبت های ارتفاعی، پنجه به دیواره (رایت و پورتر) محاسبه و سیرک های شناسایی شده ازنظر جهت در دامنه های نگار و نسار با توجه به امتداد ناهمواری ها تفکیک و بررسی شد. فرایند یخچالی در تحول ناهمواری های کوهستانی ۶ واحد ژئومورفیک نقش اساسی داشته است. ارتفاع برف مرز 13 قله مرتفع ایران به این شرح است: بل 2946 متر، الوند 2700 متر، توچال 2691 متر، هزار 2936 متر، بینالود 2529 متر، دماوند 2832 متر، سردشت 2719 متر، بغروداغ 2026 متر، شاهو 1997 متر، سبلان 2872 متر، بلقیس 2621 متر، شیرکوه 2959 متر و زردکوه 2862 متر.
۶.

تحلیل جغرافیایی نوع و پراکندگی جرائم طی فصول سال در نواحی روستایی شهرستان نیمروز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوع جرائم پراکندگی جرائم فصول نواحی روستایی شهرستان نیمروز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 317 تعداد دانلود : 371
جرم و انحراف از هنجارهای رسمی تاریخچه ای به قدمت زندگی انسان دارد و از زمان های بسیار دور توجه اندیشمندان را جلب کرده است. درواقع جرم و انحراف، چراغ پرخطری است که نشان از کمبودها و نقایص جامعه و معمولاً علل و عوامل مختلفی دارد. نواحی روستایی نیز از این پدیده مستثنی نبوده اند و به ویژه در سال های اخیر بر جرم و جنایت در نواحی روستایی ایران افزوده شده است؛ از این رو این پژوهش به دنبال بررسی نوع و پراکندگی جرائم طی فصول سال در نواحی روستایی شهرستان نیمروز است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای - میدانی (پرسش نامه) است. تجزیه وتحلیل اطلاعات با نرم افزار SPSS و GIS، انجام و از آزمون های آنوا، کروسکال والیس، ضریب همبستگی اسپیرمن، مدل های آنتروپی شانون، الکتره و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج پژوهش مبین این واقعیت است که با توجه به سطح معناداری آزمون آنوا (000/0) و همچنین نتایج روش آنتروپی که میزان تفاوت انواع جرائم را نسبت به یکدیگر به ما نشان داد، نوع جرائم در نواحی روستایی شهرستان نیمروز طی فصول سال متفاوت است؛ همچنین با توجه به مدل الکتره و سطح معناداری آزمون کروسکال والیس (000/0)، پراکندگی جرائم در نواحی روستایی شهرستان نیمروز طی فصول سال متفاوت و مقدار ضریب همبستگی به دست آمده از شاخص های اقتصادی (995/0) زیاد است. مدل تحلیل مسیر نشان داد نوع جرائم در نواحی روستایی شهرستان نیمروز بیشتر متأثر از عوامل اقتصادی است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۷