روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران دوره 23 تابستان 1396 شماره 2 (پیاپی 89) (مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

مقالات

۱.

مقایسه اثربخشی دو درمان شناختی رفتاری و تعاملی مادر-کودک بر میزان اضطراب کودکان دارای مادر تحت درمان متادون(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: درمان شناختی رفتاری درمان تعاملی درمان نگهدارنده متادون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 759 تعداد دانلود : 363
اهداف اضطراب از رایج ترین اختلالات دوران کودکی به شمار می آید. الگوهای تعاملی جدید نقش بسزایی در درمان کودک مضطرب ایفا می کند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان اثربخشی دو روش درمان شناختی رفتاری مبتنی بر کودک و رویکرد تعاملی مادر کودک بر شاخص اضطراب کودکان دارای مادر تحت درمان متادون صورت پذیرفت. مواد و روش   ها بدین منظور و در قالب طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری شش ماهه از میان خانواده های دو والد دارای مادر تحت درمان متادون مراجعه کننده به دو کلینیک درمان متادون در تهران، هفتاد و پنج مادر و کودک به گونه ای هدفمند انتخاب شدند و به طور تصادفی در سه گروه درمان شناختی رفتاری کودک، درمان تعاملی مادر کودک و گروه کنترل قرار گرفتند. این درمان ها به مدت هشت جلسه هفتگی به دو گروه آزمایش ارائه شد و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. سطح اضطراب کودکان در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با مقیاس اضطراب اسپنس ارزیابی شد و داده های حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 19 و به کمک آزمون های کای اسکوئر، تی مستقل و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نتایج نشان داد هر دو درمان مذکور در پس آزمون نسبت به گروه کنترل اثربخشی معناداری بر شاخص اضطراب اعمال کردند (0/001 >P )، اما بین اثربخشی دو درمان مذکور تفاوت معناداری مشاهده نشد (0/65 ). همچنین اثربخشی درمان های مذکور تا مرحله پیگیری حفظ نشد (0/05 ). نتیجه   گیری یافته های مذکور گویای سودمندی درمان های شناختی رفتاری بر نشانگان اضطراب در کودکان است. این یافته ها ضمن یاری رساندن در تبیین سبب شناسی نشانگان اضطراب در کودکان، می تواند در طرح ریزی مداخلات پیشگیرانه امیدبخش باشد؛ هر چند مطالعات کنترل شده بیشتری در این زمینه نیاز است.
۲.

آثار ارزیابی شناختی و سرکوبگری هیجانی بر واکنشهای عصبی خودکار بر اساس حساسیت پردازش حسی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: هیجان سیستم عصبی خودکار حساسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 613 تعداد دانلود : 66
اهداف هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر راهبردهای تنظیم هیجان ارزیابی شناختی و سرکوبگری هیجانی بر واکنش های عصبی خودکار بر اساس ابعاد حساسیت پردازش حسی بالا و حساسیت پردازش حسی پایین در دانشجویان بود . مواد و روش   ها به این منظور، ابتدا 500 نفر از دانشجویان دانشگاه بوعلی سینای همدان از طریق نمونه گیری طبقه ای از دانشکده ها انتخاب شدند.پس از تحلیل نتایج اولیه 45 نفر از آنان بر اساس نمرات انتهایی توزیع ( Z استاندارد) در مقیاس حساسیت پردازش حسی انتخاب شدند و در نهایت به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، شرکت کنندگان برای سنجش واکنش های عصبی خودکار تحت شرایط مشاهده معمولی، ارزیابی شناختی و سرکوبگری هیجانی مطالعه شدند. برای بررسی نتایج پژوهش، داده ها پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار spss 22 و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره، کوواریانس تک متغیره و آزمون های تعقیبی تحلیل شدند . یافته   ها نتایج نشان داد که بین سه گروه آزمودنی بر اساس ابعاد تنظیم هیجان و حساسیت پردازش حسی تفاوت معناداری در ابعاد واکنش های عصبی خودکار وجود دارد؛ گروه با حساسیت پردازش حسی بالا ( HSP ) میزان ضربان قلب بالاتر و فشار خون سیستولیک بیشتری داشتند.در حالت مشاهده معمولی، سرکوبگری و ارزیابی شناختی، میزان فشار دیاستولیک در مقایسه با حالت پایه پایین تر بود. سرکوبگری و ارزیابی شناختی در مقایسه با مشاهده معمولی کاهش فشار دیاستولیک را در پی داشت و نیز نشان دهنده میزان بالاتر ضربان قلب در حالات پایه در مقایسه با مشاهده معمولی بود نتیجه   گیری استفاده از ارزیابی شناختی و سرکوبگری در مقایسه با حالت مشاهده معمولی موجب افزایش ضربان قلب شد. بنابراین ارزیابی شناختی و سرکوبگری به عنوان راهبرد تنظیم هیجان می تواند در تعامل با ویژگی های شخصیتی مرتبط با حساسیت پردازش حسی باشد و همچنین به اثرگذاری بر واکنش های فیزیولوژیک منجر شود
۳.

مؤلفه های فراشناختی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب منتشر، اختلال وسواس اجبار و اختلال افسرده خویی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: مؤلفه های فراشناختی اختلال وسواس اجبار اختلال اضطراب منتشر اختلال افسرده خویی الگوی عملکرد اجرایی خودنظم بخش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 861 تعداد دانلود : 675
اهداف پژوهش حاضر به منظور بررسی مؤلفه های فراشناختی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب منتشر، وسواس، افسرده خویی و افراد غیربیمار انجام شد. مواد و روش   ها به همین منظور در نمونه بالینی 90 نفری (سه گروه 30 نفری) از مراجعه کنندگان به کلینیک های روان پزشکی و یک گروه نمونه غیربالینی 30 نفری (غیربیمار) که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، پرسش نامه های باورهای فراشناختی فرم کوتاه، افکار اضطرابی و کنترل فکر اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss 18 و به روش تحلیل واریانس چندمتغیره انجام شد. یافته   ها نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معنادار چهار گروه در همه مؤلفه های فراشناختی به جز زیرمقیاس توجه برگردانی در پرسش نامه کنترل فکر و زیرمقیاس خودآگاهی شناختی در پرسش نامه باورهای فراشناختی بود. همچنین نتایج آزمون های تعقیبی نشان داد که مبتلایان به وسواس به صورت معناداری (در سطح 01/0 و 05/0) بیش از مبتلایان به اختلال اضطراب منتشر ( GAD ) و گروه غیربیمار از راهبردهای کنترل فکر تنبیه و ارزیابی مجدد استفاده می کنند. از طرفی مبتلایان به GAD به صورت معناداری بیش از افراد مبتلا به اختلال وسواس اجبار ( OCD ) نگرانی های اجتماعی و سلامتی داشتند و در مقایسه با مبتلایان به OCD و افراد غیربیمار نمرات بیشتری در مقیاس های باورهای مثبت درباره نگرانی، باورهای منفی درباره نگرانی و نیاز به کنترل، کسب کردند. در حوزه های نگرانی، گروه مبتلا به اختلال افسرده خویی در زیر مقیاس های نگرانی سلامتی، اجتماعی و عمومی تفاوت معناداری با گروه های غیربیمار و اضطراب منتشر داشتند و به طور کلی گروه غیربیمار در مقایسه با سه گروه بیمار، نمرات کمتری در زیر مقیاس های پرسش نامه حوزه های نگرانی کسب کردند. نتیجه   گیری باورها و راهبردهای فراشناختی می توانند به خوبی بین افراد بیمار و غیربیمار و نیز گروه های تشخیصی تمایز بگذارند. همچنین یافته های این پژوهش از الگوی عملکرد اجرایی خودنظم بخش حمایت می کنند.
۴.

نقش مؤلفه های شناختی، فراشناختی و فراهیجانی در پیشبینی پریشانی هیجانی در دانشجویان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: هیجان شناخت فراشناخت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 784 تعداد دانلود : 502
اهداف پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تأثیر عوامل شناختی و فراشناختی و فراهیجانی برای پیش بینی پریشانی هیجانی در بین دانشجویان انجام شد. مواد و روش   ها پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی همبستگی است. نمونه پژوهش شامل 400 دانشجو بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه تنظیم هیجان، طرح واره های هیجانی لیهی، فرم کوتاه پرسش نامه طرح واره یانگ، پرسش نامه فراشناخت، مقیاس توجه آگاهی و پرسش نامه پذیرش و عمل (نسخه دوم) گردآوری و با استفاده از نرم افزار spss (نسخه 22) و روش های آماری همبستگی دومتغیره پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی گام به گام تجزیه وتحلیل شد. یافته   ها برخی از خرده مقیاس های پذیرش و عمل، خودآگاهی هیجانی، توجه آگاهی و پذیرش احساسات با ضریب منفی و انزوای اجتماعی/ بیگانگی، تلاش برای منطقی بودن و آسیب پذیری با ضریب مثبت درمجموع می توانند به طور معناداری (1/42 درصد) از واریانس روش های تنظیم هیجان ناکارآمد درونی را تبیین کنند. ارزش های بالاتر، توجه آگاهی و پذیرش احساسات با ضریب منفی و بی اعتمادی/ بدرفتاری و توافق با ضریب مثبت درمجموع می توانند به طور معناداری 2/27 درصد از واریانس روش های تنظیم هیجان ناکارآمد درونی را تبیین کنند. نتیجه   گیری پژوهش نشان داد بین پذیرش و عمل، خودآگاهی هیجانی، توجه آگاهی، پذیرش احساسات، انزوای اجتماعی/ بیگانگی، تلاش برای منطقی بودن و آسیب پذیری با شدت روش های تنظیم هیجان ناکارآمد درونی رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین مشخص شد پذیرش و عمل قوی ترین پیش بینی کننده شدت روش های ناکارآمد درونی است. به علاوه بین ارزش های بالاتر، بی اعتمادی/ بدرفتاری، توجه آگاهی، توافق و پذیرش احساسات با شدت روش های تنظیم هیجان ناکارآمد بیرونی رابطه معنی داری وجود دارد.
۵.

تصویر بدنی و مشکلات خوردن: آزمون مدل سه عاملی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: مشکلات خوردن تصویر بدن مقایسه اجتماعی خانواده همسالان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 693 تعداد دانلود : 286
اهداف هدف این مطالعه تدوین و آزمون سه مدل رقیب برای تبیین مشکلات خوردن بر اساس مدل نفوذ سه عاملی خانواده، همسالان و رسانه ها بود. مواد و روش   ها روش پژوهش حاضر همبستگی است. شرکت کنندگان 200 زن مراجعه کننده به کلینیک های تغدیه و باشگاه های ورزشی مشهد بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسش نامه های نگرش های خوردن، روابط چندبعدی بدن خود، مقیاس درک تمسخر والدین دوستان و نگرش فرهنگی اجتماعی را تکمیل کردند. فرضیه ها به روش تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزار 8.8 Lisrel V تحلیل شدند. یافته   ها یافته ها نشان داد مدل دوم در مقایسه با سایر مدل ها برازندگی مناسب تری دارد. برخلاف آنچه فرض شده بود، در این مدل مقایسه اجتماعی بر نارضایتی از تصویر بدن اثر مستقیم نداشت و اثر مستقیم نارضایتی از تصویر بدن بر پرخوری و مهار مصرف معنادار نبود. در این مدل عامل خانواده و مقایسه اجتماعی بر پرخوری اثر مستقیم و از طریق مهار مصرف بر آن اثر غیرمستقیم داشتند. رسانه ها از طریق مقایسه و مهار مصرف بر پرخوری اثر غیرمستقیم داشتند. همسالان بر پرخوری و مهار مصرف اثرگذار نبودند. نقش واسطه ای نارضایتی از تصویر بدن تأیید نشد.. ن تیجه   گیری مدل نفوذ سه عاملی در تبیین مشکلات خوردن، می تواند به عنوان مدل مؤثری استفاده شود.
۶.

بررسی مهارتهای ارتباطی کارکنان و شاغلان بهداشتی درمانی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: مهارتهای ارتباطی کارکنان بهداشتی درمانی پیام ارتباطات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 600 تعداد دانلود : 122
اهداف مهارت های ارتباطی یکی از مهارت های اساسی زندگی اجتماعی انسان ها و یکی از دغدغه های اصلی و چالش برانگیز در زندگی است که تأثیر عمیقی بر موفقیت افراد و سازمان ها دارد. این مطالعه با هدف تعیین وضعیت مهارت های ارتباطی و عوامل مرتبط با آن در کارکنان و شاغلان بهداشتی درمانی انجام شده است. مواد و روش   ها این مطالعه توصیفی تحلیلی با حجم نمونه 409 نفر در بیمارستان روان پزشکی و سوختگی زارع در سال 1394 انجام شده است. نمونه ها به روش سرشماری به مطالعه ورود پیدا کرده اند. ابزار اندازه گیری پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه مهارت های ارتباطی شامل مهارت درک پیام، مهارت گوش دادن، بینش به فرایند ارتباط و قاطعیت در ارتباط بوده است .داده ها با نرم افزار SPSS 18 و با استفاده از آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آنوا و تی تست تجزیه وتحلیل شده است. یافته   ها میانگین مهارت های ارتباطی کارکنان 154 و در سطح مطلوب است. اختلاف معنی داری بین مهارت های ارتباطی با متغیرهای سابقه کار، تحصیلات، محل خدمت، وضعیت استخدامی و سمت نشان داده شده است (0/05 >P ). بین قاطعیت و مدرک تحصیلی ارتباط معنی داری نشان داده شده است. نتیجه   گیری با توجه به یافته های مطالعه حاضر توصیه می شود با ایجاد تمهیدات لازم برای افزایش آموزش های ضمن خدمت کارکنان و شاغلان بهداشتی درمانی به افزایش مهارت های ارتباطی آنان کمک شود و در نتیجه رضایتمندی مراجعان و کارکنان افزایش یابد.
۷.

بررسی مقدماتی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه همسرآزاری زنان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: ویژگی‏های روان‏سنجی پرسشنامه همسرآزاری زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 810 تعداد دانلود : 931
اهداف هدف پژوهش حاضر، بررسی مقدماتی ویژگی های روان سنجی پرسش نامه همسرآزاری زنان در نمونه ای از زنان گروه غیربالینی است. مواد و روش   ها روش پژوهش حاضرتحلیلی از نوع همبستگی است و جامعه آماری شامل زنان متأهل شهرستان مشهد بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 671 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه همسرآزاری قهاری بود که با پرسش نامه خودکارآمدی شرر، پرسش نامه افسردگی بک و پرسش نامه راهبرد های حل تعارض روی گروه نمونه اجرا شد. در پژوهش حاضر برای تحلیل عاملی تأییدی و همبستگی پیرسون از نرم افزارهای لیزرل 8/8 و نسخه SPSS 21 استفاده شد. یافته   ها نتایج تحلیل عاملی تأییدی، از مدل سه عاملی پرسش نامه همسرآزاری حمایت کرد. در بررسی روایی ملاک، ضریب همبستگی پیرسون پرسش نامه همسرآزاری با پرسش نامه های خودکارآمدی شرر و پرسش نامه افسردگی بک بین 31/0 تا 45/0 و در بررسی روایی همگرا با پرسش نامه راهبرد های حل تعارض مقدار ضریب همبستگی 60/0 به دست آمد که رضایت بخش بود. همچنین تفاوت معنی دار نمره عامل های همسرآزاری بین زنان متقاضی طلاق و غیر متقاضی طلاق روایی تشخیصی پرسش نامه را تأیید کرد. در بررسی پایایی پرسش نامه، نتایج ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسش نامه و عامل های آن بین 87/0 و 95/0 به دست آمد که رضایت بخش بود. نتیجه   گیری این پژوهش نشان داد پرسش نامه همسرآزاری قهاری ویژگی های روان سنجی مناسبی دارد و می توان برای اهداف پژوهشی و ارزیابی خانواده ها از آن در مشاوره خانواده استفاده کرد.
۸.

ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه اجتناب یانگ و ریگ(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: اعتبار روایی تحلیل عوامل پرسشنامه اجتناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 365 تعداد دانلود : 323
اهداف اجتناب یکی از طرح واره های ناسازگار است که منجر به پاسخ های مقابله ای ناسازگار می شود و به دنبال آن مشکلات روان شناختی ایجاد می شود. با توجه به تازگی برخی مفاهیم طرح واره درمانی ازجمله سازه اجتناب، و همچنین عدم وجود نسخه فارسی برای اندازه گیری طرحواره اجتناب، ما نیاز به ابزاری داریم که بتواند طرحواره اجتناب را در ایران اندازه گیری کند. بنابراین هدف پژوهش حاضر ارزیابی روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه اجتناب یانگ و ریگ بود مواد و روش   ها مطالعه حاضر با روش همبستگی انجام شده و از نوع مطالعات تحلیل عوامل است.گروه نمونه شامل 382 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی است که به صورت در دسترس انتخاب شدند و با آگاهی از اهداف پژوهش، به صورت داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند. برای ارزیابی روایی همگرا و واگرای پرسش نامه اجتناب از پرسش نامه های پذیرش و عمل (نسخه دوم)، افسردگی بک (ویرایش دوم)، اضطراب بک و جبران افراطی استفاده شد. پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی قرار شد. برای بررسی روایی از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی اکتشافی و همچنین برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS (نسخه 21) استفاده شد. یافته   ها نتایج تحلیل عوامل نشان داد هشت عامل استخراج شده است که 92/54 درصد از کل واریانس را تبیین می کند. همسانی درونی عوامل استخراج شده به روش آلفای کرونباخ از 69/0 تا 83/0 بود و پایایی زمانی آن از 72/0 تا 92/0 است. همبستگی پرسش نامه اجتناب با پرسش نامه اضطراب (29/0)، افسردگی (21/0-)، جبران افراطی(43/0) و پذیرش و عمل (30/0) بود که نشان دهنده روایی همگرا و واگرای این پرسش نامه است. نتیجه   گیری نسخه فارسی پرسش نامه اجتناب روایی و پایایی مناسبی دارد. از این پرسش نامه هشت عامل استخراج شد که روایی و پایایی مناسبی دارند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۷