معرفت

معرفت

معرفت سال بیست و ششم مرداد 1396 شماره 236 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

برنامه روزانه شیعیان واقعى (1)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیعیان ترس از خدا بردبارى پرهیزکارى دانایى نیکوکارى

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : 595 تعداد دانلود : 214
امام سجاد علیه السلام برنامه «شبانه» شیعیان واقعى را عبادت، توبه، انابه، قرائت قرآن و ستایش خداوند و برنامه «روزانه» آنان را بردبارى، نیکوکارى و پرهیزکارى، مردم دارى و ارتباط خداپسندانه با مردم، جلب رضایت خدا و اجتناب از حرام و گناهان و عمل به تکالیف واجب خدا برمى شمارند. یک مسلمان طبق تصریح قرآن کریم، در برابر هر رفتار ناپسندى باید با مدارا، بردبارى و مدیریت رفتار خود و کاملاً حساب شده عمل کند. علم و دانایى و آگاهى از تکالیف دینى، نیکى کردن و پرهیزکارى ازجمله ویژگى هاى شیعیان است. ترس از خدا از یک سو، لازمه باورداشت خداى سبحان و از سوى دیگر، عامل حرکت و کوشش و عمل. اما بزرگ ترین عذاب شیعیان، حرمان از گفت وگو با خداى سبحان است.
۲.

هدف غایى تربیت اخلاقى در قرآن از منظر تفسیر «المیزان»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق تربیت المیزان علامه طباطبایى تربیت اخلاقى هدف غایى

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : 786 تعداد دانلود : 649
«تربیت اخلاقى» عبارت از فرایند زمینه سازى و آموزش و به کارگیرى راه کارهاى معرفتى و انگیزشى و عملى و رفع موانع به منظور تزکیه نفس و رشد و شکوفایى انسان براى نیل به کمال نهایى است. براى تربیت اخلاقى، اهداف متعددى در ابعاد بینش، گرایش و رفتار آدمى ترسیم مى شود که در مجموع، همه این اهداف در راستاى هدف نهایى واحدى قرار مى گیرد. هدف پژوهش حاضر ارزیابى برخى دیدگاه هاى مطرح شده براى هدف غایى و تبیین تعابیر ناظر به آن و واکاوى ارتباط و نسبت بین آنها و در نتیجه، بیان هدف غایى براى تربیت اخلاقى در قرآن کریم از نگاه تفسیر المیزان است. پژوهش حاضر با روش توصیفى و تحلیلى، به این موضوع پرداخته است. عناوین «هدایت»، «عبادت»، «سعادت»، «فوز» و «فلاح»، «رحمت»، «قرب» و «رضوان الهى» در قرآن کریم، مشیر به هدف واحد نهایى است. با بررسى نسبت این تعابیر با یکدیگر و تبیین نقش مقدمى بودن برخى از آنها نسبت به برخى دیگر، نیل به قرب و رضوان الهى به عنوان هدف غایى تربیت اخلاقى، حاصل پژوهش حاضر است.
۳.

جستارى در تربیت عقلانى؛واکاوى دیدگاه قرآن کریم و اندیشه امام خمینى قدس سره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عقل قرآن امام خمینى قدس سره تربیت عقلانى

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و...]
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : 299 تعداد دانلود : 333
رشد، پویایى، استحکام و پیشرفت حیات انسانى براساس بهره مندى از فکر صحیح تأمین مى شود. حیات انسانى حیاتى فکرى است و مهم ترین وجه تمایز انسان از دیگر حیوانات این است که انسان، حیوانى است متفکر، و زندگى بشر نیز بدون تفکر و تعقل سازمان نمى پذیرد. ازاین رو، لازمه ابتناى حیات بر فکر این است که هرقدر فکر کامل تر باشد، استحکام حیات بیشتر است. اما اینکه قرآن تفکر را اساس و زیربناى تکامل قلمداد کرده است و ریشه تمام مفاسد اجتماعى و فردى را حاکم نبودن عقل مى داند، خود بهترین دلیل براى اثبات اهمیت تفکر و تعقل نزد قرآن کریم است. پژوهش حاضر با هدف تبیین تربیت عقلانى از منظر قرآن و اندیشه امام خمینى قدس سره، با روش توصیفى تحلیلى تدوین یافته است.
۴.

دلالت هاى تربیتى نهج البلاغه بر اسلامى سازى عناصر برنامه درسى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نهج البلاغه اسلامى سازى دلالت هاى تربیتى عناصر برنامه درسى

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : 493 تعداد دانلود : 650
پژوهش حاضر با هدف اسلامى سازى عناصر برنامه درسى (هدف، محتوا، روش و نحوه ارزشیابى) بر اساس آموزه هاى تربیتى امیرمؤمنان على علیه السلام در نهج البلاغه انجام شده است. روش پژوهش، توصیفى تحلیلى مى باشد. یافته هاى پژوهش به شیوه تحلیل اسنادى و تحلیل محتوا استخراج و با استفاده از روش کیفى تحلیل شده است. نتایج بیانگر آن است که در نظام تربیتى نهج البلاغه، چهار عنصر شاخص برنامه درسى مورد توجه واقع شده است، به گونه اى که در عنصر اهداف مى توان دو نوع غایى (وصول به مقام قرب الهى) و واسطه اى (الهى، فردى، اجتماعى و زیست محیطى)، در عنصر محتوا حوزه هاى معرفتى متعددى از جمله آموزش تاریخ، قرآن، احکام دینى، اخلاق، زمین شناسى، ستاره شناسى، بهداشت و روان شناسى، در عنصر یاددهى یادگیرى، مجموعه اى از روش هاى متنوعى همچون حکمت، اکتشافى، مشارکتى، پرسش و پاسخ، تمثیل، الگویى، موعظه و امر و نهى و همچنین در عنصر ارزشیابى روش هایى مانند آغازین، تکوینى، شفاهى و خودارزیابى را معرفى نمود.
۵.

درآمدى بر اندیشه هاى تربیتى علامه طباطبائى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تعلیم و تربیت معلم شاگرد استلزامات تربیتى روش تدریس و تشویق و تنبیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و...]
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : 664 تعداد دانلود : 825
این پژوهش با روش توصیفى تحلیلى، درصدد تبیین نظریه علامه طباطبائى در خصوص اندیشه هاى تربیتى مى باشد. علامه به تناسب، در مباحث علمى فلسفى خود به بحث هاى مرتبط با فلسفه تعلیم و تربیت پرداخته است. نظرات ایشان با توجه به رویکرد فلسفى و توجه ویژه به حکمت متعالیه و تکمیل آن، بستر مناسبى براى طرح ریزى یک نظام جامع تربیتى برآمده از فلسفه اسلامى است. خصوصیات کم نظیر و گاهى هم منحصردبه فرد ایشان، از جمله اشراف بر مباحث فلسفه اسلامى و ارائه نظرات مبتکرانه از طرفى و آشنایى با فلسفه غرب و مبانى آن از سوى دیگر، مى تواند از دلایل اقبال عموم فرهیختگان حوزوى و دانشگاهى به ایشان باشد. ازاین رو، پرداختن به آراى این اندیشمند فرزانه، گامى به سوى نظام تعلیم و تربیت اسلامى مى باشد. در این تحقیق سعى شده است با بیان دیدگاه علامه طباطبائى درباره فلسفه آموزش و پرورش، بعد نگرشى آن و استلزامات تربیتى آن در آموزش و پرورش، با نقل قول مستقیم و گاهى هم با برداشت هاى محتاطانه از تفسیر شریف المیزان، به طور اجمالى نظام تربیتى اسلامى بر اساس دیدگاه ایشان ترسیم شود.
۶.

عوامل مؤثر بر توسعه معنویت و ارزش هاى دینى دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانش آموزان راه کارها ارزش هاى دینى توسعه معنویت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : 628 تعداد دانلود : 836
هدف این تحقیق، شناسایى عوامل مؤثر بر توسعه معنویت و تحکیم ارزش هاى دینى دانش آموزان از دیدگاه دبیران، و روش تحقیق، توصیفى پیمایشى است. جامعه آمارى، دبیران مدارس راهنمایى ناحیه 2 آموزش و پرورش شهر قم و نمونه آمارى 60 نفر مى باشد که براساس جدول مورگان به شیوه تصادفى طبقه اى انتخاب شدند. ابزار گردآورى اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته حاوى 20 مؤلفه از نوع آرایش رتبه اى بود که پایایى آن مطابق آلفاى کرانباخ معادل 83 درصد تعیین گردید. تجزیه و تحلیل توصیفى و استنباطى اطلاعات مطابق آزمون Zتک گروهى و تحلیل واریانس یک راهه (F) نشان داد: 1. عوامل خانوادگى، آموزشگاهى و رسانه اى در توسعه معنویت و تحکیم ارزش هاى دینى و اعتقادات دانش آموزان تأثیر دارند. 2. میزان تأثیر عوامل خانوادگى، آموزشگاهى و رسانه اى در توسعه معنویت و ارزش هاى دینى دانش آموزان متفاوت است. 3. از دیدگاه دبیران، خانواده بیشتر از آموزشگاه و رسانه ها در توسعه معنویت و ارزش هاى دینى دانش آموزان تأثیر دارد. 4. از عوامل خانوادگى، میزان پایبندى پدر و مادر به انجام امور معنوى و شکل گیرى مناسب آموزه هاى دینى در دوران کودکى؛ از عوامل آموزشگاهى، تأثیر دوستان و همسالان و شخصیت معلمان؛ و از عوامل رسانه اى، توجه به فرهنگ خودى در برنامه ها و پخش سریال هاى دینى و تاریخى از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در توسعه و تحکیم ارزش هاى دینى شناخته شدند.
۷.

بررسى محتواى کتاب هدیه هاى آسمان پایه پنجم ابتدایى (تألیف 94 95)از منظر پاسخ گویى به سؤالات دینى کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل محتوا تربیت دینى سؤالات دینى کتاب درسى هدیه هاى آسمان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : 869 تعداد دانلود : 112
این پژوهش با روش تحلیل محتوا و با هدف بررسى محتواى کتاب هدیه هاى آسمان پایه پنجم ابتدایى از منظر پرداختن به سؤالات دینى کودکان تدوین یافته است. جامعه و نمونه آمارى این پژوهش کتاب هدیه هاى آسمان پایه پنجم ابتدایى بوده است. ابزار پژوهش فهرست واره محقق ساخته شامل 4 مقوله اصلى خداشناسى، نبوت، امامت و معاد بود. نتایج تحقیق نشان داد برخلاف تصور برآمده از پژوهش هاى روان شناسان تحولى نگر، مبنى بر به تأخیر انداختن آموزش مفاهیم دینى کودکان تا زمان دستیابى آنها به تفکر انتزاعى، به دلیل خاص و فراهم بودن زمینه آشنایى با مفاهیم دینى در محیط زندگى کودکان، اقدام مؤثرى براى آموزش مفاهیم دینى، که بخشى از آن در راستاى پاسخ گویى به سؤالات دینى کودکان محقق مى گردد، امرى ضرورى است. یافته هاى مربوط به تحلیل محتواى کتاب درسى حاکى از آن بود که 57.4 درصد از کل محتواى کتاب (متن و تصویر) در زمینه خداشناسى، 35.11 درصد در زمینه نبوت، 72.11 درصد در زمینه امامت و 03.4 درصد در زمینه معاد به مقوله پاسخ گویى به سؤالات دینى کودکان پرداخته و در مجموع 88.31 درصد متن و 92.32 درصد تصاویر کتاب به محورهاى مذکور اختصاص یافته است. در راستاى نتایج به دست آمده ضرورت بازنگرى در محتواى کتاب مورد مطالعه به منظور هماهنگى بیشتر با اهداف برنامه درسى ملى در زمینه پاسخ گویى به سؤالات دینى کودکان و متناسب سازى با نیازها و توانمندى ها و کنجکاوى هاى مخاطبان پیشنهاد شد.
۸.

تحلیلى بر حدیثِ «ادعاى شیعه گرى به صِرف محبت اهل بیت علیهم السلام»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: امام باقر (ع) محبت اهل بیت (ع) ادعاى شیعه گرى جابر جعفى شیعه حقیقى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 967 تعداد دانلود : 224
تلقى دوست داشتن بدون اینکه عملى به همراه داشته باشد، یک رویکرد شایع و سطحى است که جریان انحرافى یک مکتب را به همراه دارد. حدیثِ جابر از جمله احادیثِ معتبر شیعه است که در آن، امام باقر علیه السلامسیماى شیعیان واقعى و مدعیان آن را معرفى کرده اند. این حدیث پیوند ناگسستنى «مرید و مراد» و «محب و محبوب» را به خوبى ترسیم مى کند و با رویکرد عمل گرایى، از محبت تنها عبور کرده و محبت بدون عمل را تصور انحرافى دانسته و پیامدهاى آن را شقاوت و بدبختى معرفى نموده است. امام باقر علیه السلام با بیان 17 شاخصه اعتقادى، اخلاقى و تربیتى، مسلمان و شیعه واقعى را معرفى مى کنند. ایشان از پیروان خود مى خواهند این اوصاف را در نفس و رفتار خود به کار گیرند. «تقواى الهى» و «اطاعت از خدا» دو شاخصه مهم و اصلى است که مدیریت اعتقادى و عملى شیعه واقعى را رقم مى زند. کاربرد این صفات در کنار دیگر صفات 15گانه، سعادت فرد و اجتماع را به همراه دارد. این حدیث، تصور غلط و ناشیانه دوستان جاهل و دشمنان نادان و برخلاف تصور عامیانه برخى مردم، دوستى اهل بیت علیهم السلام را به تنهایى کافى نمى داند، بلکه متابعت از اوصاف مطرح شده، لازم و واجب دانسته شده است. مقاله حاضر با تمرکز بر داده هاى روایى، این حدیث را توصیف و تحلیل کرده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۹۷