پژوهش در هنر و علوم انسانی

پژوهش در هنر و علوم انسانی

پژوهش در هنر و علوم انسانی سال اول اسفند 1395 شماره 2

مقالات

۱.

عناصر معماری پایدار در باغ سیف الدوله شهرستان ملایر

نویسنده:
تعداد بازدید : 513 تعداد دانلود : 928
باغ ایرانی از سابقه ای دیرینه در معماری ایران برخوردار است و قدمت آن به پیش از اسلام (باغ های پاسارگاد دوره هخامنشی) می رسد. این پژوهش به عناصر پایدار در معماری باغ ایرانی در دوره قاجار (باغ سیف الدوله شهرستان ملایر) پرداخته است. سوال پژوهش این است که عناصر معماری شکل دهنده باغ سیف الدوله کدام است؟ و فرضیه تحقیق مبتنی بر آن است که معماری باغ سیف الدوله به تاثیرپذیری از سنت باغ سازی رایج در اواسط دوره قاجار و به تاثیر پذیری از عناصر پایدار معماری ایرانی شکل گرفته است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی همراه با بررسی میدانی بوده است. نتیجه تحقیق بیانگر آن است نظام شکل گیری باغ ایرانی در طی دوره های مختلف مبتنی بر دیدگاهای دین اسلام و فرهنگ ایرانی و تاثیر پذیری از سنت باغ سازی قبل از اسلام ایران (متاثر از دین زردشت) می باشد و دو عنصر مهم پایدار معماری ایرانی یکی پرهیز از بیهودگی و دیگری درونگرایی در طراحی باغ سیف الدوله رعایت شده است.
۲.

تاملی در مفهوم زیست پذیری؛ شناخت، سنجش و رویکردها

تعداد بازدید : 337 تعداد دانلود : 285
زیست پذیری، یک مفهوم کلی است که با تعدادی از مفاهیم و اصطلاحات دیگر مانند پایداری، کیفیت زندگی، کیفیت مکان و اجتماعات سالم در ارتباط است. البته سنجش زیست پذیری مکان ها بدون در نظر گرفتن دانش و فرهنگ محلی امری امکان ناپذیر است. زیست پذیری به معنای توان و قابلیت یک مکان برای تامین نیازهای زیستی ساکنان اعم از مادی و غیرمادی در جهت ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد بستر شکوفایی توانمندی های عموم شهروندان است. این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای و با بهره گیری از جدیدترین منابع موجود در ادبیات جهانی تدوین شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که تشبیه یک سکونتگاه به یک موجود زنده می تواند به عنوان چارچوب مفهومی قوی برای توصیف سکونتگاه زیست پذیر مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس، حمکروایی و مشارکت، نظارت، بررسی، یادگیری به عنوان مغز و سیستم عصبی، ارزش های عام و احساس مکان و هویت به عنوان قلب، اجتماعات محلی کامل، فضای سبز، خوشه های صنعتی به عنوان اعضای بدن و جریان های منابع طبیعی، مسیرهای سرسبز، شبکه های انرژی، ارتباطات، حمل و نقل به عنوان سیستم گردش سکونتگاه زیست پذیر شناخته می شوند. سه رویکرد عمده برای شناسایی و سنجش زیست پذیری سکونتگاه ها وجود دارد. بر اساس پالایش دیدگاه های موجود در این دیدگاه ها، اجزای اصلی یک سکونتگاه زیست پذیر عبارت است از فضاهای عمومی و قابل حرکت پیاده، کاربری های تلفیقی، تراکم بالای محلات، مسکن مناسب و پیاده راه های سرزنده، اجتماعی و متناسب با ابعاد انسانی.
۳.

هرمنوتیک و حقیقت در رساله ی ""ایون"" افلاطون

نویسنده:
تعداد بازدید : 417 تعداد دانلود : 656
افلاطون در رساله ی ایون بر آن است که هرمنوتیک و فهم، یک فرآیند دو مرتبه ای است که در هر دو مرتبه بنحوی، میانجی گری هنرمند را مشاهده می کنیم؛ و اهمیت در مرتبه ی اول است که در آن حقیقت راستین به سخن درمی آید. هرمنوتیک در افلاطون بیش از آن که خود فهم را مد نظر داشته باشد، بیانگر حقیقتی است که به بیان درنمی آید؛ و این موضوع در هرمنوتیک مرتبه ی اول است. عینیت حقیقت در افلاطون، سبب فراهم آمدن تفاهم بین مولف و مفسر می شود؛ چون موضوع فهم یک موضوع واحد و مشترک است. این حقیقت از جانب خداست و مخاطب حقیقی خداوند، روح هنرمند است. هنرمند در دریافت این حقایق ازخودبی خود می شود تا الهام خداوند بر او غالب گردد. شاعر حرف های خداوند را با کلمات و اصوات بیان می کند. پس مخاطب خاص خداوند هنرمند است که خود واسطه ای است برای تفسیر حقیقت.
۴.

جغرافیای سیاسی جمهوری آذربایجان و تاثیر آن بر منافع ملی جمهوری آذربایجان

تعداد بازدید : 368 تعداد دانلود : 334
از منظر ژئوپلیتیک، شناخت ابعاد جغرافیایی در فرایند تحقیق، بر نظمی منطقی و در روند تحلیل بر بهره گیری از واقعیت های موجود استوار می باشد .امروزه هر کشور در سیاست های جهانی تحت تاثیر عوامل ژئوپلیتیکی است و جغرافیدانان سیاسی معتقدند که قدرت هر کشور به شدت از محیط جغرافیایی آن تاثیر می پذیرد. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی چهره ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان و منطقه تغییر کرد و به عنوان یکی از بی ثبات ترین مناطق به جای مانده از امپراطوری شوروی با خلا قدرت مواجه گردید. کشور آذربایجان از موقعیت ژئوپلیتیکی ویژه ای برخوردار است که هم نقش مثبت و هم منفی برای آن کشور و همسایگان و منافع ملی خود دارد. سوال تحقیق این است که جغرافیای سیاسی جمهوری آذربایجان چه تاثیری بر منافع ملی این کشور دارد؟ فرضیه را می توان این طور بیان کرد که از یک سو ایالات متحده امریکا به بهانه های مبارزه با تروریسم به همراه اتحادیه اروپا و ناتو در کنار ترکیه،بازیگران فرا منطقه ای در منطقه می باشند و در صحنه جمهوری آذربایجان حضور فعال دارند، از سوی دیگر هم جمهوری آذربایجان به دلیل جهت گیری غرب گرایانه،ادغام در ساختارها یورو آتلانتیکی، یافتن راه حلی برای غلبه بر بحران قره باغ، تامین منافع ملی و مشکلات داخلی خود را در خارج از منطقه جستجو می کند.روش تحقیق هم به صورت توصیفی-تحلیلی خواهد بود.
۵.

سیاست جنایی اسلام در قبال جرایم زیست محیطی

تعداد بازدید : 471 تعداد دانلود : 295
اصلی ترین منبع اعتقادی مسلمانان، قرآن کریم و سپس منابع روایی پیشوایان معصوم(ع) است. ازاین رو، در بیشتر موارد، به قرآن کریم،روایت های برگرفته از منابع اصیل فقه امامیه ایضاً موضوع های پیشگیرانه مختلف محیط زیست از نظر علمی و شریعت اسلام، در حد توان، مطرح و بررسی می شود. و در برخی موارد، به منابع روایی اهل سنت استناد خواهد شد. اهمیت این پژوهش در آن است که خواننده با خواندن آن متوجه خواهد شد پیش از آنکه دانشمندان غربی به مسائل مختلف زیست محیطی بپردازند، دین اسلام، قرن ها پیش تر، به این امر توجه داشته و اقدامات پیشگیرانه آن را به طور کامل بیان کرده است. معذالک حفظ محیط زیست، پاسخ به یکی از نیازهای امروز جامعه برای نگاهداری بیشتر از محیط زیست و رعایت حقوق عمومی است و تخریب محیط زیست معلول نابرابریهای اجتماعی و استفاده های غلط از طبیعت و یکی از عوامل تضییع حقوق انسانهاست. به عبارت دیگر، انسان همان گونه که حق استفاده و بهره مندی از محیط زیست سالم را دارد، مسؤولیت درست استفاده کردن از آن را نیز بر عهده دارد. با نگاهی به وضعیت فعلی محیط زیست، در می یابیم که انسانها در بهره برداری از طبیعت و محیط زیست به مسؤولیت خود در حفظ و حراست از آن به درستی عمل نکرده اند. از این رو می توان با تدوین قواعد و مقررات داخلی و بین المللی و تأسیس نهادهای قضایی اختصاصی رسیدگی کننده به مسائل زیست محیطی اقدام مناسبی در جهت سیاست جنایی زیست محیطی بشمار آید.
۶.

لزوم پایبندی و تعهد به اخلاق در معماری

تعداد بازدید : 451 تعداد دانلود : 283
هنر، تبلور تفکر انسان است و جایگاه هنر معماری، ناجوانمردانه در برابر فرهنگ و مذهب، سیاست و اقتصاد، که در طول تاریخ به تبعیت از روح زمان خود درخشیده یا فقط کورسویی داشته، بارها دزدیده یا فروخته شده است. ناپدید شدن کیفیت معماری بر اثر نادیده انگاشته شدن تفکر و ذهنیتی است که میتوانند موجب تعالی هنر معماری باشند. زوالی این چنین اصولاً جامعه را به حامی بسیار مشکوکی برای معماری تبدیل می کند و معماری ای که بایستی توجه ما را به مفاهیم و تفکرات هویتی جلب کند، جایش را به معماری ای می دهد که تمام موضوعات با اهمیت را با نقابی از دلخوشی و تن آسایی پنهان می سازد. در این بین وجدان انسانی تنها عاملی است که متخصصین امر معماری را به بها دادن هرچه بیشتر به اخلاق حرفه ای و کاری خود سوق می دهد. هنر معماری ایرانی- اسلامی، نمونه آشکار و پردوام حضور و ظهور اخلاق حرفه ای است که در آن معماران در کسوت فتیان و جوانمردان، جوهر هنر خویش را در خلق آثار بدیعی مصروف داشته اند. پژوهش حاضر، با درنگی صمیمانه بر احوالات این استادان در قالب فتوت نامه های معماران و بنایان و روش های اعطاء و اخذ حکمت بار آنان در پرورش طالبان راه، سعی بر آشکار کردن نکات بسیار آموزنده ای در روند توسعه آموزش و حرفه معماری را دارد. با توجه به اخلاق معماری که هم اکنون جایگاه خود را در عرصه معماری معاصر ما از دست داده است، مقایسه ای از این اخلاقیات وجود داشته در معماری قدیم ایران و اخلاق حرفه ای معماری موجود در کشورهای دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با این امید که بتوان با درس گرفتن از آنان، حساسیت های لازم جهت ایجاد حس تعهد و اخلاق را در محیط حرفه ای به خصوص در حیطه معماری ایجاد کرد. بر این باوریم هر گامی که در این راستا برداشته شود از ضرری جلوگیری می شود و حتی باعث ماندگاری بیشتر بناها و سازه ها و بالطبع باعث هویت یافتن آنها خواهد شد.
۷.

بررسی نقش سوداگری و احتکار زمین در گسترش پیرامونی شهرها: ارایه یک مدلی تحلیلی

نویسنده:
تعداد بازدید : 77 تعداد دانلود : 595
همواره یکی از مهمترین چالش های سازندگان مجموعه های مسکونی بزرگ در نواحی درون شهری تجمیع قطعات کوچک اراضی شهری است. در این بین یکی از موانع اصلی در روند تجمیع زمین برای چنین پروژه های ، افزایش هزینه ساخت و ساز به دلیل مشکلات و مسائل ناشی از سودا گری و احتکار زمین می باشد. به منظور کاهش هزینه تجمیع زمین، سازندگان و توسعه گران شهری ان دسته از اراضی را ترجیح می دهند که دارای اندازه های ملکی بزرگ و تعدد مالکیت کمتری هستند. بدین ترتیب این پدیده گرایش سازندگان را به حومه های شهرها که درآن متوسط اندازه قطعات بزرگتر و تعداد مالکین کمتر هستند می کشاند. این مقاله در قالب یک بررسی مدل تحلیلی کمی در صدد تبیین رابطه بین احتکار زمین و گسترش پیرامونی شهرها می باشد. بررسی های نظری نشان می دهد که با بالا رفتن تعداد مالکین در مناطق درون شهری هزینه تمام شده به دلیل پدیده احتکار زمین و تاخیر در اتمام پروژه ها بسیار بالا رفته و همین امر بدل به یکی از عوامل گسترش فزاینده شهرها به لبه ها و مناطق پیرامونی شهرها می شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۴