فصلنامه سیاست

فصلنامه سیاست

فصلنامه سیاست سال سوم زمستان 1395 شماره 12

مقالات

۱.

تحلیل گفتمان مذهب گریزی در نوشتارهای محمدرضا پهلوی

کلید واژه ها: محمدرضا شاه بیگانه هراسی نیروهای مذهبی پاتر و وترل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 62 تعداد دانلود : 21
یکی از مضامینی که مکرراً در پژوهش های مربوط به فرهنگ و تمدن ایرانی مطرح بوده، بدگمانی نسبت به دیگری است که در روابط انسانی نخبگان ایرانی و به طور ویژه ای در شخصیت محمدرضا پهلوی نمایان بوده است. پژوهش حاضر بر پایه تحلیل گفتمانی و براساس مدل پاتر و وترل به گنجینه تفسیری محمدرضا پهلوی و بیگانه ترسی وی نسبت به گروه های مذهبی پرداخته است. آن چه بررسی گفتارها و نوشتارهای محمدرضا پهلوی را لازم می دارد این است که وی در تعاملاتش می کوشید با تنظیم و تعدیل ماهرانه گفتار خود بر آحاد مردم و ترغیبشان برای مقابله با نیروهای مذهبی تأثیرگذار باشد. محمدرضا پهلوی در ارزیابی گروه های مذهبی، هر گروهی را که با معیارهای نظام سلطنتی وی همراهی نداشت بیگانه می دانست و نسبت به آن ها استعارات، تعبیرات و تفسیرهایی با معانی ویژه بهکار می گرفت. با کاوش مهارت های گفتاری محمدرضا پهلوی است که می توان ارتباطات رفتاری وی با نیروهای مذهبی را بازشناخت. این پژوهش به دنبال بررسی مهارت های کلامی و چگونگی کاربرد زبان در زندگی روزمره محمدرضا پهلوی نسبت به نیروهای مذهبیِ مخالف است و هم چنین با کاوش کلمات و استعارات نوع رابطه و نگاه وی به مذهب و نیروهای مذهبی را کشف خواهد کرد. کاربردهای زبانی وی به سمت وسوی معنی شناسی و تفسیر و تعبیرشناسی سوق دارد و همین امر در پژوهش پیش رو مطمع نظر قرار گرفته است.
۲.

ضرورت های سیاست گذاری هؤیت ملی از دید روشنفکران ایرانی (مقطع 1320 تا 1332)

کلید واژه ها: ایران ناسیونالیسم روشنفکر هؤیت ملی سیاست گذار هؤیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 551 تعداد دانلود : 877
پرسش از کیستی و هؤیت افراد و ملت ها یکی از دغدغه های فکری بشر در طول تاریخ به شمار می رود. روشنفکران ایرانی نیز به عنوان نخستین قشر از جامعه ایرانی که در قالب های گوناگون و از زوایای متفاوت با این پرسش مواجه بوده و پاسخ های متفاوتی به آن داده اند. این که هؤیت ملی ایرانی چیست؟ از چه ارکانی تشکیل شده؟ چه عواملی سبب پیدایش بحران هؤیت و ضرورت سیاست گذاری هؤیتی در ایران بوده؟ پاسخ روشنفکران دهه 1320 تا 1332 به این بحران و ضرورت ها چه بوده است؟ پرسش ها و دغدغه هایی است که این نوشتار درصدد تبیین آن است تا از این طریق بستری برای شناخت جریان ها و سیاست های هؤیتی دوره مذکور را فراهم نماید. پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی با رویکردی تاریخی و بهره گیری از ابزار کتابخانه ای و اینترنتی سعی در تبیین ضرورت های سیاست گذاری هؤیت ملی از منظر روشنفکران دوره 1320 تا 1332 را دارد. فرضیه اصلی پژوهش حاضر عبارتست از گفتمان هؤیت ملی روشنفکران در این دوره، تحت تاثیر شرایط، نسبت به گفتمان های نسل های قبلی روشنفکری ایران، تغییراتی در زمینه نحوه تعامل با دین، بیگانه و نژاد و... داشته است.
۳.

مسئولیت حمایت و مشروعیت مداخله بشردوستانه

نویسنده:

کلید واژه ها: حاکمیت منشور سازمان ملل متحد مداخله بشردوستانه مسئولیت حمایت اصل عدم مداخله قواعد بنیادن حقوق بشر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 377 تعداد دانلود : 158
مسلم است که دولت ها در برابر نقض حقوق بنیادین بشر مسؤولیت اخلاقی دارند. بی تردید هرگاه حقوق بشر بهطور سیستماتیک، فاحش و در سطح گسترده نقض شود، به گونه ای که وجدان بشریت را متأثر سازد، سکوت جامعه جهانی از لحاظ اخلاقی و انسانی موجه نیست. هنگامی که دولتی با رفتار بی رحمانه علیه اتباع خود، حقوق اساسی آنان را به نوعی زیرپا می گذارد که موجب جریحه دار شدن وجدان بشریت می شود، سخن از مداخله بشردوستانه به میان می آید. مداخله بشردوستانه مفهومی است که در سطح بین المللی دارای مخالفان و موافقان بسیار بوده و نظرات متضاد در این باره ابراز شده است. برخی آن را مغایر با اصول مسلم حقوقی دانسته و برخی مخالف این نظر را ابراز نموده اند. سوال این ا ست که با توجه به اصل اینکه حاکمیت ملی جزو قواعد آمره بین المللی است، چگونه می توان مداخله بشردوستانه را توجیه نمود؟ پاسخ ابتدایی که می توان برای این پرسش مطرح نمود این است که اصل مسئولیت حمایت تلاش در رفع چالش میان دو مفهوم مداخله بشردوستانه و حاکمیت دولت دارد، به گونه ای که مسئولیت حمایت از جان شهروندان و اتباع در ابتدا برعهده حاکمیت دولت است، اما اگر آن دولت قادر و یا مایل به پذیرش مسئولیت حمایت نباشد مسئولیت جامعه جهانی است که وارد عمل شود. در این مقاله شرایط تحقق مداخله بشردوستانه بررسی می گردد و ضمن توجه به نگرانی های کشورهای جهان سوم در مورد مداخله بشردوستانه به جهان شمول بودن قواعد بنیادین حقوق بشر و هم چنین جایگاه قوانین حقوق بشر در چارچوب منشور سازمان ملل اشاره می شود. روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای بوده و روش پژوهش براساس توصیفی تبیینی سامان می یابد.
۴.

معرفت شناسی محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

کلید واژه ها: معرفت شناسی امام خمینی محیط امنیتی حمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 225 تعداد دانلود : 435
با توجه به تأثیرگذاری قطعی روش شناسی در شناخت علوم به معنای اعم، به ویژه علوم انسانی، مطالعات بنیادین برای کشف آن به عنوان مبادی دستیابی به علوم انسانی اسلامی در همه عرصه ها از جمله مطالعات و مکتب امنیتی به شمار می آید. روش شناسی مطلوب منبعث از آموزه های اسلامی، قابلیت و ظرفیت شناخت و کشف قوانین و سنت های لایتغیر الهی را فارغ از معرفت های فردی مبتنی بر نسبی گرایی با رویکرد استناد قطعی و مستحضر به حجیت دینی برای سایرین، خواهد داشت. مدعای این مقاله آن است که این شیوه در کشف حقیقت علم، همان روش اجتهادی پویای منبعث از منابع چهارگانه در شناخت قوانین اسلام است و این شیوه در مطالعات و مکتب امنیتی نیز حاکم است. این ایده با بهرهگیری از دیدگاه های ارائه شده در شیوه علمای اعلام و شاگردان حکمت متعالیه در تبیین روش شناسی اجتهادی اسلام در حوزه علوم انسانی برای دستیابی به روششناسی در مطالعات امنیتی با تأکید بر مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران، تبیین خواهد شد.
۵.

مفهوم اقتدار در آراء رالف دارندورف

کلید واژه ها: اقتدار کشمکش گروه های ذی نفع رالف دارندورف همگرویی آمرانه تنظیم شده شبه گروه توزیع چندگانه اقتدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 138 تعداد دانلود : 72
مفهوم اقتدار در اندیشه رالف دارندورف نقطه ی ثقل نگرش وبر، مارکس، پارسونز و دیدشان به این موضوع است، دارندورف با تأثیر از وبر و پارسونز از این موضوع آن را وارد نظریاتِ کشمکش کرد و تأثیر عمیقی از خود بر بازتعریف مفهوم طبقه و اقتدار در اروپای عصر پساصنعتی برجای گذاشت. وی اقتدار را امری سازمانی و متفاوت از قدرت ارزیابی می کند و جامعه را گروه های رقیب دارای منافع متعارض که در پی افزایش اقتدار خود یا کاهش اقتدار گروه های رقیب اند، ارزیابی می کند. در فهم دارندورف از جامعه طبقه جایی ندارد و جامعه یعنی رقابت گروه های دارای منافع متعارض، که رقابتی است بی پایان برای به دست آوردن مهم ترین مزیت اجتماعی یعنی اقتدار و این موتور محرکه هر جامعه ایی در طول تاریخ است.
۶.

نقش اندیشه های انقلاب اسلامی ایران در بیداری اسلامی

نویسنده:

کلید واژه ها: کارکرد انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) بیداری اسلامی صدور انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 339 تعداد دانلود : 273
پیروزی انقلاب اسلامی سبب شد که هم در ساختار و هم در کارکرد نظام بین الملل، تغییر و تحولات اساسی رخ دهد. انقلاب اسلامی توانست بازیگران نوینی را در نظام بین الملل به منصه ظهور برساند که از جمله آن ها جنبش های آزادی بخش و ملت ها هستند که به عنوان نقش آفرینان جدید، دیدگاه های آن ها می تواند بر دولت ها و روابط بین الملل تاثیرگذار باشد. بعد از تأسیس حکومت اسلامی، امام خمینی)ر( به عنوان سمبل ارزش های انقلاب اسلامی، براساس جهان شمول بودن دین اسلام، صدور انقلاب را از ضروریات بقا وجهانی شدن نهضت اسلامی برشمردند. از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره(، مفهوم صدور انقلاب اسلامی شناخت ارزش هاى انقلاب اسلامی و رساندن آن به گوش تمامی بشریت، خصوصا جهان اسلام، و جلب توجه مسلمانان به اسلام و قوانین اسلامی از طریق معرفی صحیح اسلام با تبلیغات، عمل مطابق با اسلام، عمل و اخلاق، شناساندن انقلاب به دنیا، دعوت به اسلام، صدور ارزش های انسانی، آشناسازی مستضعفان با حکومت اسلامی بود. انقلاب اسلامی ایران نیز توانست تأثیرات بسزایی در تحولات اخیر منطقه به خصوص موج بیداری اسلامی داشته باشد. نهضت های اسلامی رخ داده در منطقه، وام دار اندیشه های انقلاب می باشند. به طوری رهبران این نهضت ها مشخصا الگوی حرکت خود را انقلاب اسلامی ایران می دانند. بر این اساس این پژوهش بر آن است تا رابطه، اندیشه ها و آرمان های انقلاب اسلامی را با بیداری اسلامی منطقه خاورمیانه به صورت دقیق و علمی مورد بررسی قرار دهد تا این تأثیرپذیری را به صورت مستند به اثبات برساند.
۷.

حقوق عمومی در اندیشه مانی با تأکید بر نهاد دولت

نویسنده:

کلید واژه ها: دین دولت مانی آگوستین حقوق عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 998 تعداد دانلود : 830
در همه جوامع بشری همواره نوعی نظام سیاسی برقرار بوده، اما حقوق عمومی به معنای امروزی آن در دوران باستان مطرح نبوده است، هر چند مسائل عمده آن، از جمله برخی موضوعات حقوق اساسی، از ریشه دارترین مباحث در اندیشه بشری و تعالیم انبیاء به شمار می رود. برخی از آموزه های حقوق عمومی چون قانون را می توان در اندیشه های ارسو، افلاطون و... و یا دولت و نوع رابطه آن با مردم را در آموزه های هابز، لاک، روسو و... مشاهده کرد. از همین رو سعی ما در این تحقیق این است که دریابیم آیا ارتباطی بین آموزه های مانی و حقوق عمومی برقرار است؟ و اگر آری در چه زمینه هایی (دولت، حاکمیت، قانون و... )این ارتباط برقرار است؟ مفروض این تحقیق بر این استوار است که می توان بین آموزه های مانی و برخی از مفاهیم حقوق عمومی رابطه مشاهده کرد و البته این رابطه مستقیم نیست بلکه توسط دیگران از جمله آگوستین وارد در حقوق عمومی شده است. در انجام این تحقیق از ابزار کتابخانه ای و اسنادی و روش تحلیلی-توصیفی بهره گرفته شده است.