مطالعات راهبردی بسیج

مطالعات راهبردی بسیج

مطالعات راهبردی بسیج سال هفدهم تابستان 1393 شماره 63 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

طراحی الگوی مفهومی معنویت از دید حضرت امام خمینی(ره) با توجه به توصیههای معنوی ایشان به دست اندرکاران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام خمینی تربیت اسلامی معنویت الگو دفاع مقدس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 579 تعداد دانلود : 90
معنویت و معنویت گرایی، یکی از مقوله های تربیتی اسلامی است که سراسر اندیشه و عمل امام خمینی(ره) را در بر گرفته و ملکه ذهنی و عملی او شده بود. به اعتراف بسیاری از اندیشمندان، ایشان یکی از شارحان بزرگ اسلام در زمان معاصر و یکی از تربیت شدگان این مکتب می باشد که اعتقاد، اندیشه و عمل فردی و اجتماعی او بر آموزه های اسلامی یا به تعبیر خودشان اسلام ناب محمدی (ص) منطبق و استوار است. با این مفروض، در این مقاله نگارنده به دنبال پاسخ به این سؤالات است که معنویت و معنویت گرایی از منظر امام خمینی چیست، ابعاد و شاخص های آن کدامند و دارای چه الگوی مفهومی است؟ بر این مبنا شناخت و تبیین اندیشه و رفتارهای معنوی امام خمینی (ره) از نیازهای اساسی مجامع علمی می باشد؛ چراکه با نظریه پردازی و تولید ادبیات در حوزه ایده ها و دیدگاه های معنوی حضرت امام(ره)، زمینه مناسب برای انتشار آن در جامعه فراهم می شود؛ و این در حالی است که مکاتب معنوی جدید، با سوءاستفاده از اعتقادات و نیازهای معنوی مردم و جوانان و خلق عرفان های کاذب، اساس انحرافات معنوی را ایجاد کرده اند، چنین فضایی ایجاب می کند که دیدگاه های اصیل اسلامی با استفاده از روش های علمی تبیین گردد؛ بنابراین شناخت معنویت و معنویت گرایی اصیل اسلامی بر گرفته از آرا، اندیشه و رفتارهای معنوی امام خمینی، می تواند ضمن آشنا ساختن جویندگان با معنویت در اسلام، معارف معنوی اسلامی را به همه اقشار جامعه، به خصوص جوانان کشور و به ویژه افراد در معرض خطر عرضه کند
۲.

نقش فرهنگ سیاسی شیعه در میزان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جمهوری اسلامی ایران نمادها نظام ارزشی قدرت نرم نظام اعتقادی فرهنگ سیاسی تشیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 265 تعداد دانلود : 530
فرهنگ سیاسی به عنوان یکی از مفاهیم اساسی و برخاسته از متن واقعیت های اجتماعی جوامع را می توان پدیده ای چند بُعدی شامل باورها، ارزش ها، ایستارها، دانش و احساسات سیاسی دانست. در واقع، فرهنگ سیاسی، چارچوبی است که رفتار سیاسی در آن شکل می گیرد. با توجه به این تعریف، فرهنگ سیاسی شیعه عبارت است از مجموعه ای پیوسته از نظام اعتقادی، ارزش ها و نمادهای مذهب تشیع که از منابع شیعی به دست می آید و مبنای کنش و واکنش های شیعیان در برابر نظام های سیاسی و حکومت ها بوده است. از جمله حوزه هایی که در آن فرهنگ سیاسی نقش بسزایی دارد، قدرت نرم می باشد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، نقش فرهنگ سیاسی شیعه در میزان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است. روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات با استفاده از ابزار کتابخانه ای و منابع اینترنتی انجام شده است. نتایج حاصل از مقاله حاضر نشان می دهد که در نظام جمهوری اسلامی ایران، فرهنگ سیاسی ارزشی غالب است که به تبع آن، نوع مشروعیت سیاسی نظام نیز سمت و سوی ارزشی دارد. آموزه های اعتقادی تشیع در جامعه ما می تواند به شکل گیری و تقویت این نوع مشروعیت (ارزشی) کمک نماید. افزایش میزان مشروعیت نظام بدون تردید افزایش قدرت نرم را به دنبال خواهد داشت.
۳.

ارزشیابی مؤلفه های اصلاح الگوهای مصرف و تولید در کتابهای درسی پایههای ششم و هفتم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کتاب درسی الگوی مصرف توسعه کشور اقتصاد مقاومتی الگوی تولید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 676 تعداد دانلود : 880
این پژوهش با هدف ارزشیابی چگونگی بازتاب آسیب های مربوط به الگوهای مصرف و تولید در کتاب های درسی برگزیده پایه های ششم و هفتم انجام شده است. فهرست آسیب ها با مراجعه به منابع موجود انتخاب شدند. روش تحقیق، تحلیل محتوا و شیوه تحلیل داده ها آنتروپی شانون و سنجش فراوانی است. جامعه آماری، کتاب های درسی منتخب پایه های ششم و هفتم دوره آموزش عمومی بود که تمام جامعه آماری بررسی شد. ابزار پژوهش نمون برگ تحلیل محتواست که روایی آن از طریق تحلیل محتوا و پایایی آن بر اساس الگوی پایایی اسکات برابر با 85/0 برآورد شد. یافته ها نشان دادند که در کتاب های درسی پایه های ششم و هفتم از مجموع هفت مؤلفه «آسیب های الگوی مصرف»، تنها به سه مؤلفه «اتلاف منابع طبیعی و عوامل تولید»، «مصرف توأم با اتلاف و اسراف» و «رعایت نشدن عدالت بین نسلی در مصرف منابع عمومی» اشاره شده است. از ظرفیت کتاب های هدیه های آسمانی، فارسی، تفکر و پژوهش و کار و فناوری برای بازتاب مطالب مرتبط با موضوع اصلاح الگوی مصرف استفاده نشده است. در بخش آسیب های الگوهای تولید نیز از هفت کتاب پایه ششم تنها به مؤلفه «بهره وری پایین» و در پایه هفتم، به مؤلفه «بی تناسبی رشد واردات با رشد تولید» در قالب یک پرسش، اشاره شده است؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که در قالب کتاب های درسی منتخب، متون مرتبط با «آسیب های الگوی مصرف و تولید»، سازگاری اندکی با محتوای کتاب های درسی منتخب دارند.
۴.

ارزیابی اثربخشی طرح آیههای تمدن: مورد مطالعه استان همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اثربخشی استان همدان طرح آیه های تمدن الگوی کرک پاتریک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 217 تعداد دانلود : 236
این پژوهش با هدف ارزیابی اثربخشی طرح آیه های تمدن در استان همدان با استفاده از الگوی کرک پاتریک انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها به صورت آمیخته است. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان مستعد شرکت کننده در طرح آیه های تمدن و مجریان و دست اندرکاران این طرح در استان همدان بوده است. اثربخشی طرح آیه های تمدن بر اساس الگوی کرک پاتریک در سه سطح واکنش، یادگیری و انتقال یادگیری انجام گرفت. متناسب با این سه سطح، روش نمونه گیری، ابزار گردآوری داده ها و روش تحلیل داده ها در سطح واکنش به ترتیب نمونه گیری تصادفی طبقه ای، پرسشنامه محقق ساخته و آزمون t تک نمونه ای بود. در سطح یادگیری به ترتیب نمونه گیری هدفمند، مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل محتوا و همین طور در سطح انتقال یادگیری به ترتیب نمونه گیری تصادفی ساده، رتبه افراد در کنکور و آزمون t برای دو گروه مستقل بود. نتایج نشان داد که در سطح واکنش، رضایت افراد نمونه از محتوای دوره، متوسط و رضایت از امکانات و راهنمایان در سطح بالاتر از متوسط بود. از لحاظ سطح یادگیری، نتایج حاکی از رضایت بخش بودن دانش کسب شده بود و در نهایت از لحاظ انتقال یادگیری، نتایج نشان داد که رتبه دانش آموزان مستعد شرکت کننده در طرح آیه های تمدن به طور معنی داری بهتر از رتبه سایر دانش آموزان مستعد بود.
۵.

نقش بسیج در تحکیم هویت ملی جوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جوانان هویت هویت ملی بسیج هویت ایرانی هویت اسلامی هویت انقلابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 915 تعداد دانلود : 21
هویت به معنی کیستی و چیستی فرد، مفهومی پیچیده و سیال است که در طول زمان، دستخوش تغییر و تحول می شود و وجه تمایز یک فرد،گروه یا جامعه ای نسبت به سایر افراد،گروه ها و جوامع می باشد؛ بر همین قاعده بسیاری از جوامع، شهروندان خود را در دستیابی به هویتی منسجم یاری می نمایند. این مقاله با هدف «تبیین نقش بسیج در تحکیم هویت ملی» با رویکرد کیفی و روش دلفی و مصاحبه با صاحبنظران فرهنگی و اجتماعی، دانشگاهی و کارشناسان موضوعی در بسیج انجام شده و برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه دلفی استفاده گردیده است. مقایسه ابعاد هویت ملی نشان می دهد که «بُعداسلامی(دین اسلام، مذهب تشیع و ارزش های اسلامی) با میانگین رتبه5/3، بُعدایرانی(فرهنگی، سرزمین و تمدن ایران باستان و قدیم) با میانگین رتبه 7/2، بُعد قومی( اقوام، قبایل،طوایف وگروه های ایرانی) با میانگین رتبه 2/2 و بُعد جدید (ارزش ها و نمادهای فرهنگی سایر ملل) با میانگین رتبه 5./» به ترتیب بالاترین و پایین ترین ابعاد هویت ملی( اسلامی- ایرانی) را تشکیل می دهد. در همه ویژگی های اعلام شده برای هویت ملی(اسلامی- ایرانی) میزان احساس تعلق و عاطفه نسبت به هویت ملی بیش از میزان تعهد و آمادگی دفاع(رفتار) می باشد و همچنین میزان تعهد و رفتار، بیش از آگاهی و شناخت نسبت به عناصر هویت ملی است. برخی از مهم ترین اولویت های نقش آفرینی بسیج در تقویت و تحکیم هویت ملی در بین جوانان عبارتند از:
۶.

پدیدارشناسی سیاست در جریان جماعت تبلیغ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: پدیدارشناسی سیاست جنبش امیر ماتریدیه جماعت جماعت تبلیغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 897 تعداد دانلود : 763
از سال شکست مسلمانان 1857م در مقابل استعمار بریتانیا و همچنین عوامل دیگری از جمله «سقوط خلافت عثمانی»، «خرافات و بدعت های متصوفه» و «اذیت و آزار بریتانیایی ها» باعث تشدید درگیری مسلمانان با هندوها شد و در همین راستا با ایجاد حرکت های تقابلی، نوعی جنگ نرم به نام تبلیغ برای تقویت و انسجام بنیه دفاع دینی مسلمانان در قبال دو جبهه تبشیر و هندو در بین مسلمانان شکل گرفت که «جماعت تبلیغ» به سرپرستی محمد الیاس کاندهلوی از علما و محدثین سنی حنفی وابسته به مکتب کلامی ماتریدیه، یکی از آنان بود. این حرکت که بیش از هر چیز دغدغه تغییر را در سر می پروراند، با الهام از ایدئولوژی سه مجدد و با استفاده از طریقه عرفانی، تجربه جدیدی از تکنولوژی قدرت (اجرای شریعت، نهاد خودفرمانده و خودسازمان ده) را سامان داد. اندیشه دینی این جریان بر خلاف ادعای خود آمیخته با سیاست است که امر سیاسی آنان نزدیکی به قدرت با استفاده از ابزارها و روش های ساده همانند مسجد، نیروی انسانی رایگان و هزینه های شخصی است. جماعت تبلیغی، از پرنفوذترین و فراگیرترین جریان های اسلامی معاصر در شبه قاره هند و کشورهای مجاور است که هدفی تبلیغی دارد. این جریان از منطقه ای در نزدیکی دهلی آغاز کرد و به تدریج در سراسر هند و بعدها شبه قاره و سایر کشورها گسترش یافت. سؤالی که این تحقیق در پی پاسخگویی به آن است، این است که آیا سیاست در جنبش جماعت تبلیغ به معنای رایج امروزه، در کشورهایی مانند جهان سوم که اغلب فرآیند دولت ملت سازی را به صورت ناقص طی کرده اند، مصداق دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که تبلیغ در کشورهای جهان سوم در طول فرآیند دولت ملت سازی متأثر از رقابت و روابط مذهبی است. بر این اساس، بعد سخت افزاری جماعت از قبیل ساختارهای گروهی و تأسیس مراکز و نهادهای وابسته به آن، نمود بیشتری داشته است؛ به ویژه پس از رویداد «11 سپتامبر 2001» و به دلیل ارتباطات برون مرزی و پیوست با کشورهای بحران ساز در امنیت بین المللی - به دلیل همان رقابت مذهبی- ریشه در ساختار داخلی و عوامل خارجی و برخی موارد برخاسته از ذهن توهم نگر دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۰