مطالعات جهان

مطالعات جهان

مطالعات جهان دوره سوم بهار و تابستان 1392 شماره 1 (پیاپی 5)

مقالات

۱.

سازمان قدرت های اقتصادی در حال ظهور (بریکس): اهداف، توانمندی ها و جایگاه آن در نظام بین المللی

کلید واژه ها: هند روسیه برزیل چین افریقای جنوبی بریکس نظام چندقطبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد بین الملل ارتباطات بین المللی و اقتصاد سیاسی بین الملل سایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای
تعداد بازدید : 749 تعداد دانلود : 617
تحولات سریع و شتابنده دنیای امروز در سطوح مختلف منطقه ای و بین المللی، باعث شده تا کشورها به سوی همکاری و تعامل بیشتر حرکت کنند. این امر به نوبه خود، پیمان ها و ائتلاف های جدیدی را رقم می زند یا ائتلاف های پیشین را تقویت یا حتی تضعیف می کند. سازمان قدرت های اقتصادی در حال ظهور (بریکس) از جمله این ائتلاف ها و نهادهاست که فعالیت خود را از سال 2009م آغاز کرد و با هدف معماری جهانی تازه، به سرعت به یک نهاد مؤثر در عرصه بین المللی تبدیل شد. این مقاله درصدد است تا در چارچوب رویکردی کیفی و با استفاده از روش استنادی- استدلالی به این پرسش پاسخ دهد که بریکس چه جایگاهی در نظام بین المللی کنونی دارد و چه چشم اندازی را می توان برای آن متصور بود؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که بریکس توانسته است در مدتی اندک، قطب اقتصادی جدیدی را در برابر غرب ایجاد کند و کم کم به موضوعات امنیتی و سیاست بین الملل نیز پابگذارد و در صورت رفع برخی آسیب ها و چالش های پیش روی، این نهاد خواهد توانست تا نقش ارزنده ای در تغییر و اصلاح ساختار نظام بین المللی کنونی داشته باشد.
۲.

رویکرد فرانسه به ایران در دوران سارکوزی: رقابت و ستیز

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران فرانسه خلیج فارس خاورمیانه هژمونی منطقه ای پرونده هسته ای ایران سارکوزی موازنه گری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی سیاست خارجی ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای
  3. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه اتحادیه اروپا و اروپای شرقی
تعداد بازدید : 37 تعداد دانلود : 767
روابط ایران و فرانسه در سه دهه اخیر، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. با وجود این، در چند سال گذشته و به ویژه در دوران ریاست جمهوری سارکوزی، روابط دو کشور به سردیِ بی سابقه ای گراییده است. به نظر می رسد تحولات اخیر در منطقه و پرونده هسته ای ایران، همراه با تغییراتی که در رویکرد فرانسه نسبت به ایران شکل گرفت، از جمله دلایل این امر باشد. مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چرا فرانسه در دوران سارکوزی مواضع بسیار تندی علیه ایران اتخاذ کرد. نگارنده با نیم نگاهی به نظریه های نئورئالیستی که بر ضرورت جلوگیری از ظهور هژمون های منطقه ای تأکید دارد، معتقد است نگرانی فرانسه از افزایش قدرت ایران در منطقه، اصطکاک منافع دو کشور در سطح منطقه ای، همچنین تلاش ایران برای دستیابی به فناوری هسته ای مهم ترین علل رویکرد ستیزه آمیز فرانسه به ایران بوده است.
۳.

بررسی همگرایی اقتصادی کشورهای آمریکای لاتین و حوزة کاراییب

کلید واژه ها: همگرایی بتا همگرایی سیگما آمریکای لاتین و حوزة کاراییب فرضیة همگرایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آمریکای شمالی و حوزه دریای کارائیب
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آمریکای لاتین
تعداد بازدید : 643 تعداد دانلود : 40
مطالعات مربوط به همگرایی و کسب منافع ناشی از آن برای کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته از جمله کشورهای منطقة آمریکای لاتین و حوزة کاراییب اهمیت فراوانی دارد، چرا که گسترش همکاری های اقتصادی منطقه ای زمینه های لازم را برای رشد و توسعة بیشتر این کشورها فراهم می کند. در همین راستا و به منظور مطالعة همگرایی اقتصادی کشورهای آمریکای لاتین و حوزة کاراییب، فرضیة همگرایی درآمد سرانة این کشورها با رویکردهای همگرایی بتا و همگرایی سیگما طی سال های 1980 تا 2009 مورد آزمون قرار گرفت. همگرایی بتا (مدل مقطعی) با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی و همگرایی سیگما (مدل توزیعی) با استفاده از محاسبة واریانس مقطعی بررسی شد. بر اساس مدل همگرایی بتا، فرضیة همگرایی بین 29 کشور مورد مطالعه در این منطقه پذیرفته نشد. نتایج مدل سیگما، نتایج برآمده از مدل مقطعی را تأیید کرد. با تقسیم بندی 29 کشور مورد بررسی به دو گروه با متوسط درآمد سرانة بالاتر و پایین تر از 3000 دلار در سال و آزمون فرضیة همگرایی با دو رویکرد یادشده، این فرضیه برای کشورهای با درآمد سرانة متوسط بالاتر از 3000 دلار در سال تأیید شد، اما برای گروه دیگر تأیید نشد.
۴.

قانون اساسی جدید عراق و پیدایش دوبارﮤ کشمکش سیاسی

نویسنده:

کلید واژه ها: کشمکش سیاسی فرایند تصویب قانون اساسی قانون اساسی جدید عراق گسل های جامعه شناختی در عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 494 تعداد دانلود : 666
نظام مستبداﻧﺔ عراقِ دورانِ صدام حسین، اقسامِ ناهمسانی های جاﻣﻌﺔ عراق را در چرخ گوشتِ ایدئولوژیکِ حزب بعث مضمحل کرد؛ ولی پیشینه ای بر جا گذاشت که به محضِ پایان کار وی، خشونت های قومی، فرقه ای و مذهبی سر برآوردند، گسل های جامعه شناختی- هویتی عراقی ها بر همدیگر غلطیدند و قساوت های گوناگون را سبب شدند. نگارنده بر این باور است که یکی از مؤلفه های سبب سازِ بروز بی ثباتی کنونی، شیوﮤ تدوین و تصویب قانون اساسی جدید عراق است. وجود شکاف های عمیق قوم شناختی، جمعیت شناختی، دین شناختی و جامعه شناختی در عراق، خود به خود مسبب افزایش خشونت در محیطی شد که ﭘیﺸینة فرهنگ دموکراتیک نداشت و بذر خصومت، از پیش، در آن کاشته شده بود. در جاﻣﻌﺔ عراق، به دلیل وجود ﭘیﺸینة ساختار سیاسی ویژه (چیرگی ارتش، سنی ها و حزب بعث) عدم توﺳﻌﺔ جاﻣﻌﺔ مدنی، سیاست های کوچ دادن و عربی سازی و حاکمیت پدرسالاری نوین حزب بعث، هیچ گاه زمینه ای مساعد برای رشد نهادهای دموکراتیک پدیدار نشد. روند مهندسی گوﻧﺔ تدوین قانون اساسی عراق، نیز سبب شد عراقی ها، بدون ممارست های دموکراتیک، به عرصه ای گام بگذارند که از پیش آن را به درستی نمی شناختند.
۵.

تأثیرات متقابل جوامع فراآتلانتیک: معماری فرانسه و آمریکا

کلید واژه ها: رقابت تأثیرگذاری برج ایفل ساختمان امپایر استیت معماری فرانسوی و آمریکایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آمریکای شمالی و حوزه دریای کارائیب
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه اتحادیه اروپا و اروپای شرقی
تعداد بازدید : 814 تعداد دانلود : 864
تأثیرگذاری و تأثیرپذیری ناشی از ارتباط و تعامل ملت ها، همواره در طول تاریخ، جلوه های گوناگونی از فرهنگ و هنر را پدید آورده است. معماری یکی از آن هاست. ریشه ها و مظاهر معماری فرانسه و تأثیرات آن بر معماری مرکب آمریکا را از ابتدای ورود فرانسویان به خاک این سرزمین تا به امروز می توان جست وجو و مشاهده کرد. تأثیرگذاری معماری فرانسوی بر معماری ایالات متحده، علاوه بر تولید بناهای مشابه، یکی از عواملی است که موجب توسعة رقابت و نوآوری در عرصه ساخت سازه ها و جهانی شدن این رقابت در حوزه معماری شده است؛ فرایندی که دو کشور به نوعی در آن سهیم بوده اند. در این میان، برج ایفل و ساختمان امپایر استیت در داخل و فراسوی مرزهای دو کشور از اهمیت و تأثیرگذاری زیادی برخوردار بوده اند. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی- تاریخی به بررسی تأثیرات دوجانبه معماری فرانسه و آمریکا بر یکدیگر و بر روند بلندمرتبه سازی و رقابت های پدیدآمده در دنیای معماری و مقایسه برج ایفل و آسمان خراش امپایر استیت می پردازد.
۶.

گفتمان پنهان، قدرت و رسانه در خاورمیانة عربی (مطالعة موردی: عربستان سعودی)

کلید واژه ها: ایدئولوژی عربستان سعودی رسانه های گروهی خاورمیانه عربی العربیه گفتمان پنهان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه
تعداد بازدید : 333 تعداد دانلود : 420
رسانه ها ابزار تولید و القای معانی و ایستارهایند. از راه رسانه ها، ایدئولوژی های سیاسی پرورده، منتقل و در ناخودآگاه فردی و جمعی افراد نهادینه و تثبیت می شوند. منطقة خاورمیانه، به ویژه بخش عربی آن، ساختاری ایدئولوژیک دارد. این ساختار ایدئولوژیک، استوار بر بهره گیری از رسانه های گروهی، به منزلة ابزاری برای تولید، بازتولید و القای انگاره هاست. اساس این کاربست رسانه ای، بازتولید سیطره این نظام های سیاسی و فراهم آوری مشروعیت و حقانیت بیشینه برای آن هاست. پان عربیسم و اسلام گرایی دو نشانة مرکزی است که برای پوشش این گفتمان پنهان استفاده می شوند. نوشتار پیش رو، برای واکاوی بهتر و سنجیده تر، بررسی خود را بر عربستان سعودی، به عنوان برجسته ترین کشور عربی خاورمیانه در زمینه ساختار ایدئولوژیک و کاربرد رسانه ای متمرکز کرده است. در این مقاله نشان داده می شود که رسانه های گروهی در خاورمیانه، چگونه به ابزاری برای القای گفتمان و قدرت پنهان ساختار سیاسی و تضمین پایایی سیطره آن بدل شده است.
۷.

بررسی میزان تأثیر دینداری بر سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه ملی کلمبیا

کلید واژه ها: سبک زندگی دین دینداری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
تعداد بازدید : 978 تعداد دانلود : 497
پژوهش حاضر با هدفبررسی میزان تأثیر دینداری بر سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه ملی کلمبیا (مرکز بوگوتا) و شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 11 -2010 انجام شد. روش کار، پیمایشی و شیوة جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. حجم نمونه 393 نفر بود که به شیوة تصادفی ساده انتخاب شدند. ضریب همبستگی 329/0 به دست آمد و متغیرهای مستقل به طور هم زمان تقریباً 33/0 با سبک زندگی دانشجویان همبستگی داشتند. ضریب تعیین معادل 108/0 محاسبه شد؛ یعنی، حدود 11 درصد سبک زندگی دانشجویان با متغیرهای مستقل مورد بررسی توضیح داده می شود و 89 درصد باقی مانده ناشی از عواملی خارج از مشاهدات مورد بررسی است.
۸.

معرفی کتاب بحران در فرهنگ فرانسوی نوشته آنتوان دو بک

کلید واژه ها: فرهنگ فرانسه بحران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 421 تعداد دانلود : 283
آنتوان دو بک در حوزه مطالعات فرهنگی معاصر فرانسه و به ویژه نقادی در مورد رسانه های جمعی از محققان پرآوازه به شمار می رود. پاره ای از آثار تحقیقی و تحلیلی او ﺗﺄثیر هنرهای بصری و رسانه ها بر فرهنگ عمومی جامعه را به طور کلی مورد مداقه و بازاندیشی قرار می دهند و پاره ای دیگر به طور خاص، به تک نگاری یک جریان و یا مقوله هنری و یا واکاوی یک چهره مؤثر در ساحت تولیدات هنری امروز می پردازند. کتاب بحران در فرهنگ فرانسوی که در سال 2008 میلادی توسط انتشارات بایارد به چاپ رسیده است، دربردارندة بسیاری از آرای ﻣﺘﺄخر دو بک درباره چالش های پیش روی فرهنگ فرانسوی است. این کتاب که بیستمین کتاب منتشر شدة او در زمینه های مرتبط با فرهنگ شناسی به شمار می رود، حاوی اندیشه ورزی ها و پرسش های جدی آنتوان دو بک در باب بحران های اجتماعی _ سیاسی پیش روی حوزه گسترده فرهنگ در جامعه فرانسه است.
۹.

خاطراتی برای وحدت: پژوهشی در تنوع، وحدت تاریخی و آیندة سیاسی آمریکای جنوبی و کاراییب

نویسنده:

کلید واژه ها: وحدت سیاسی امریکای جنوبی کارائیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 475 تعداد دانلود : 750
ماریو سانوخا، انسان شناس، نویسنده آثار پژوهشی متعدد، عضو فرهنگستان ملی تاریخ، و استاد بازنشسته دانشگاه مرکزی ونزوئلا است که موفق به دریافت جایزه ملی علوم انسانی در سال تحصیلی ۲۰۰۳-۲۰۰۲ گردید. وی در این کتاب قصد دارد تا راهکارهایی را برای وحدت کشورهای امریکای جنوبی و حوزه دریای کارائیب ارائه نماید. در این راستا وی معتقد است که علیرغم اینکه کشورهایی با ملیتها و فرهنگهای مختلف این قاره را تشکیل می دهند، هویت تاریخی و فرهنگی هیچکدام از این کشورها نباید مورد تعرض قرار بگیرد. برای رسیدن به چنین وحدتی و تشکیل یک جامعه چندملیتی در امریکای جنوبی، او معتقد به بازخوانی و بازسازی تاریخی است که مراحل پیدایش و شکل گیری سرزمینها و قومیتهای اصلی امریکای جنوبی و کارائیب در آن نشان داده شود این کتاب شامل مقدمه و پنج فصل است فصل اول، جوامع بدوی امریکای جنوبی فصل دوم، دوگانگی جوامع بدوی روستانشین حواشی دریاهای آتلانتیک و آرام فصل سوم، تمدن امریکای جنوبی و کارائیب فصل چهارم، نظام سرمایه داری و تمدن امریکای جنوبی و کارائیب فصل پنجم، اوضاع تاریخی و اقتران سرمایه داری جهانی عصر حاضر