مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات (کتاب سابق)

مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات (کتاب سابق)

مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره 24 تابستان 1392 شماره 94 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

آیا کتاب های گران قیمت هم واسپاری می شوند؟وضعیت اجرای قانون واسپاری منابع کتابی در کتابخانه ملی طی سال های 1381-1390(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه ملی واسپاری واسپاری قانونی خانه کتاب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتاب
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها مدیریت و سازمان کتابخانه ها
تعداد بازدید : 625 تعداد دانلود : 395
هدف: میزان واسپاری به کتابخانه ملی طی سال های 1381-1390 و کاستی های اجرای قانون واسپاری شناسائی، و برای رفع آنها پیشنهاد ارائه شده است. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی تحلیلی از نوع کاربردی یافته ها: از 531400 عنوان ثبت شده در بانک اطلاعاتی کتاب های چاپی خانه کتاب، 8/73 درصد به کتابخانه ملی واسپاری شده است. ناشران تهرانی از 398000 عنوان، 4/69 درصد و ناشران شهرستانی از مجموع 133400 عنوان، 8/86 درصد را به کتابخانه ملی واسپرده اند. نتیجه گیری: بین میزان واسپاری ناشران تهرانی و شهرستانی تفاوت معنادار وجود دارد. بین میزان واسپاری موضوعات مختلف در سال های مختلف نیز تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین بین میانگین قیمت کتاب های واسپاری شده و واسپاری نشده طی این ده سال نیز تفاوت معنادار است.
۲.

داده های توصیفی و روابط کتابشناختی در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی ایران بر اساس استاندارد آر.دی.اِی.(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: داده های توصیفی روابط کتابشناختی پیشینه کتابشناختی قواعد انگلوامریکن استاندارد آر.دی.اِی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 174 تعداد دانلود : 216
هدف: شناسایی داده های توصیفی و روابط کتابشناختی به کاررفته در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی ایران است. میزان انطباق این داده ها که براساس قوانین فهرستنویسی انگلوامریکن ایجاد شده اند، با استاندارد آر.دی.اِی سنجیده شده است. روش/رویکرد پژوهش: کاربردی به روش پیمایشی- توصیفی. روش گردآوری داده ها مشاهده ای و تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از سه سیاهه وارسی استفاده شده است. یافته ها: عناصر مربوط به نواحی «عنوان و شرح پدیدآور»، «نوع منبع»، «ناحیه نشر» و «ناحیه توصیف فیزیکی» بیشترین کاربرد را در میان هشت ناحیه توصیف کتابشناختی به خود اختصاص داده اند. همچنین بررسی انواع روابط کتابشناختی به کاررفته در پیشینه های کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که دو رابطه هم ارز و اشتقاقی بیشترین کاربرد، و دو رابطه همراهی و توالی کمترین کاربرد را داشته اند. انطباق ویژگی های موجودیت های اثر، برداشت، قالب و مدرکِ استاندارد آر.دی.اِی. با داده های توصیفی موجود در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که اکثریت ویژگی های تعریف شده در موجودیت های اثر، برداشت و مدرک در پیشینه ها وجود نداشته و در موجودیت قالب نیز انطباق بسیار کمی وجود داشته است. نتیجه گیری: باتوجه به اینکه هر یک از ویژگی های موجودیت های آر.دی.اِی. براساس نیازهای تعریف شده در دو الگوی مفهومی پایه آن (اف.آر.بی.آر. و فراد) تعریف شده اند و هر یک قادر به برآوردن یکی از این نیازها هستند، لازم است مفهوم و کارکرد هر یک از عناصر داده ای مورد نیاز برای ارائه در پیشینه های کتابشناختی مشخص و تعریف شوند و به درستی در پیشینه های کتابشناختی ارائه گردند.
۳.

دیدگاه ناشران شهر تهران درباره حق مولف در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حق مؤلف مالکیت ادبی و هنری نشر ایران ناشران تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 540 تعداد دانلود : 526
هدف: دیدگاه ناشران شهر تهران درباره وضعیت حق مؤلف در ایران بررسی شده است. روش /رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی ـ تحلیلی است. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه پژوهشگرساخته (طیف لیکرت 5 گزینه ای) استفاده شده است. جامعه آماری ناشران فعال شهر تهران اند. برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه از آزمون های آماری فریدمن و خی دو استفاده شده است. یافته ها: 81 درصد ناشران تهران قوانین حق مؤلف ایران را ناقص و قدیمی و نیازمند اصلاح، و 54 درصد قوانین موجود را مانع رشد و ارتقاء کیفی صنعت نشر می دانند. 23 درصد ناشران برخورد دولت با متخلفان از قانون حق مؤلف و پیگیری محاکم قضایی، و 33 درصد پایبندی پدیدآورندگان به قوانین حق مؤلف در ایران را رضایت بخش ارزیابی کرده اند. 46 درصد پایبندی ناشران به حقوق مادی و معنوی نویسندگان و اجرای قوانین حق مؤلف داخلی را رضایت بخش، و 43 درصد قوانین حق مؤلف ایران را حافظ حقوق پدیدآورندگان ایرانی در مقابل تکثیر غیرمجاز آثار می دانند. ناپایبندی به نظام های بین المللی حق مؤلف در قوانین موجودِ ایران را 58 درصد پاسخ گویان از نظر اقتصادی به سود خریداران کتاب های ترجمه ای، 65 درصد مانع حمایت از کتاب های ایران در سطح بین المللی، 80 درصد سبب به وجود آمدن نگرش منفی محافل فرهنگی جهان به صنعت نشر ایران، 79 درصد ناشران سبب افزایش ترجمه های تکراری، و 73 درصد باعث کاهش کیفیت کتاب های ترجمه شده می دانند. نتیجه گیری: از دیدگاه ناشران شهر تهران قوانین داخلی حق مؤلف نامطلوب است و بر نظام ترجمه آثار تأثیر منفی و نامطلوب دارد.
۴.

رابطه سلامت روان و رضایت شغلی کتابداران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایت شغلی سلامت روان کتابداران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها کتابداران و کارمندان کتابخانه
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها(به طور عام) انواع کتابخانه ها دانشگاهی
تعداد بازدید : 497 تعداد دانلود : 434
هدف: نظر به اهمیت رضایت شغلی در بهره وری سازمان ها، هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه سلامت روان با رضایت شغلی کتابداران است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی، ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه سلامت روان و شاخص توصیف شغلی، و جامعه آماری کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان است. یافته ها: میانگین سلامت روان کتابداران 37/45 و میانگین رضایت شغلی کتابداران 58/160 و درحد متوسط بوده، بین سلامت روان و رضایت شغلی کتابداران رابطه معنی داری وجود ندارد. در تحلیل سلامت روان و رضایت شغلی به تفکیک جنسیتی نیز تفاوت معنی داری بین زنان و مردان کتابدار مشاهده نشد. نتیجه گیری: نبودِ رابطه معنی دار بین سلامت روان و رضایت شغلی کتابداران، یافته بحث برانگیزی است که احتمال نقش پررنگ تر متغیرهای سازمانی را در رضایت شغلی کتابداران مطرح می کند. انجام پژوهش های بیشتر در این زمینه و نیز بررسی رابطه عوامل مختلف سازمانی و روان شناختی با هر دو متغیر سلامت روان و رضایت شغلی در جامعه کتابداران می تواند روشنگر نکات بیشتری در مورد این دو زمینه تحقیقاتی مهم باشد.
۵.

شبکه هم تالیفی مقالات منتشر شده در فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات با استفاده از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل شبکه های اجتماعی شبکه هم تالیفی ضریب خوشه بندی چگالی مولفه های شبکه میانگین فاصله شبکه درجه مرکزیت بینیت نزدیکی فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 853 تعداد دانلود : 926
هدف: پژوهش حاضر با استفاده از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی به مطالعه شبکه هم تألیفی 313 مقاله منتشر شده در فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات طی سال های 1386 - 1390 می پردازد. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع علم سنجی است و از روش تحلیل شبکه هم تألیفی پژوهشگران با استفاده از شاخص های تحلیل شبکه های اجتماعی بهره می گیرد. پیکربندی شبکه هم تألیفی مقالات فصلنامه با استفاده از شاخص های کلان تحلیل شبکه ها مانند چگالی، ضریب خوشه بندی، مؤلفه های تشکیل دهنده شبکه و میانگین فاصله مورد بررسی قرارگرفته است. از سوی دیگر برای بررسی عملکرد هر یک از پژوهشگران و دانشگاه های دارای تألیف در شبکه، از شاخص های خُرد تحلیل شبکه ها مانند درجه، بینیّت، و نزدیکی، همچنین شاخص تولید استفاده شده است. از نرم افزار یو.سی.آی نت برای ترسیم و تحلیل شبکه هم تألیفی مقالات استفاده شد. یافته ها: مطالعه پژوهشگران دارای تألیف در فصلنامه نشان می دهد که سعید رضایی شریف آبادی، صدیقه محمداسماعیل، رحیم علیجانی، علی بیرانوند، نورالله کرمی، فریده عصاره و عبدالرسول جوکار مهم ترین جایگاه را در شبکه هم تألیفی پژوهشگران داشته اند. از سوی دیگر کلیدی ترین نقش در شبکه براساس شاخص های تولید و مرکزیت، به دانشگاه های آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، شهید چمران اهواز و پیام نور تعلق دارد. نتیجه گیری: شبکه هم تألیفی مقالات فصلنامه ویژگی های یک شبکه جهان کوچک و همچنین شبکه مستقل از مقیاس برخوردار است. از سوی دیگر نظریه شش درجه جدایی درخصوص آن صادق است.
۶.

فیلدهای رابطه ای و میزان کاربرد آن ها در پیشینه های کتابشناختی فارسی برای نمایش روابط میان آثار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نرم افزار رسا یونی مارک روابط کتابشناختی فیلد رابطه ای الگوی اف.آر.بی.آر.

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتاب
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم کتابداری موضوعات خاص و کتابخانه ها و کتابداری تاب سنجی،علم سنجی
تعداد بازدید : 929 تعداد دانلود : 870
هدف: وضعیت فیلدهای رابطه ای در نرم افزار رسا و میزان کاربرد آنها در پیشینه های کتابشناختی فارسی بررسی شده است.. روش/رویکرد پژوهش: پیمایشی با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته. یافته ها: علاوه بر تفاوت میان تعریف فیلدهای رابطه ای یونی مارک و نرم افزار رسا، در 21 درصد موارد از فیلدهای رابطه ای مورد نیاز برای پیشینه ها استفاده شده است. نتیجه گیری: میزان کاربرد فیلدهای رابطه ای در پیشینه های کتابشناختی فارسی پایین است. کاربرد مناسب فیلدهای رابطه ای یونی مارک، هم از نظر تعریف آنها در نرم افزار و هم استفاده برای نمایش روابط کتابشناختی، می تواند راهی برای برقراری پیوند میان پیشینه ها باشد.
۷.

کاربرد متن و صوت در بازیابی حس موسیقی: شبیه سازی یک پژوهش تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موسیقی متن صوت پژوهش تجربی بازیابی حس-محور

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای نمایشی موسیقی و آواز
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی خدمات اطلاع رسانی مدیریت اطلاعات ذخیره و بازیابی اطلاعات
تعداد بازدید : 716 تعداد دانلود : 750
هدف: شبیه سازی یک پژوهش تجربی در حوزه کاربرد همزمان متن و صوت در بازیابی قطعات موسیقایی براساس حس نشأت گرفته از آنهاست. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش شامل مرور متون و یک پژوهش تجربی شبیه سازی شده است. گردآوری و تحلیل داده ها به روش کمّی انجام شده است. یافته ها: کاربرد همزمان متن و صوت در بازیابی قطعات موسیقایی براساس حس نشأت گرفته از آنها زمینه پژوهشی چالش برانگیزی در علم اطلاعات است و در محیط وب و پایگاه های اطلاعاتی نیز قابل بررسی، آزمون و تعمیم است. بازیابی، تمام شکل ها و حوزه های موضوعی، ازجمله بازیابی اطلاعات موسیقایی را دربرمی گیرد. نتیجه گیری: علاوه بر چهار حس شناخته شده قابل انتساب به آثار موسیقایی، حس های مهم دیگری نیز وجود دارند که باید در پژوهش های آتی شناسایی شوند. همچنین، باید مسائل فنی، حقوقی و اقتصادی به عنوان ملاحظات و محدودیت های انجام چنین تحقیقاتی درنظرگرفته شوند.
۸.

معیارهای ارزیابی نشریات علمی در سطح ملی و بین المللی: دیدگاه سردبیران و دست اندرکاران نشریات علمی فارسی در حوزه علوم انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نشریات علمی معیارهای ارزیابی نشریات علمی نشریات علمی حوزه علوم انسانی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 869 تعداد دانلود : 544
هدف: شناسایی و معرفی معیارهای ارزیابی نشریات علمی مطرح در سطح ملی و بین المللی و ارائه لیستی از معیارهای یکپارچه برای ارزیابی نشریات علمی فارسی. روش/ رویکرد پژوهش: کمّی با استفاده از شیوه های کتابخانه ای، دلفی، و پیمایشی. داده ها به وسیله سیاهه وارسی (محقق ساخته و متشکل از هفتادونه معیار) و پرسشنامه (با هفتادونه سؤال مطابق با هفتادونه معیار) گردآوری شده است. یافته ها: پس از شناسایی معیارها، وزن مناسب هر معیار توسط متخصصین حوزه نشریات علمی و علوم کتابداری و اطلاع رسانی تعیین شد. یافته های پرسشنامه و تحلیل نظر سردبیران و دست اندرکاران نشان داد 71 معیار با سطح معناداری کمتر از 05/0 مورد توافق اکثریت قرار دارد. نتیجه گیری: در این پژوهش با ارائه لیستی یکدست شامل هفتادونه معیار برای ارزیابی نشریات علمی گامی به جلو برداشته شده است که می تواند به مؤسسات مختلف در جهت انتخاب، ارزیابی و تعیین اعتبار نشریات علمی یاری رساند.
۹.

وب سایت های بیمارستان های برتر کشورهای جهان: مطالعه وب سنجانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تولید ناخالص ملی وب سنجی تعداد صفحات پیوند درونی خود پیوندی ضریب تاثیر وب سایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 583 تعداد دانلود : 668
هدف: بنا به اهمیت وب سایت بیمارستان ها، وب سایت های برتر بیمارستانی در کشورهای جهان بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: از طریق وب سایت webometrics برترین وب سایت های بیمارستانی در هر کشور مشخص شد. با فرمول های وب سنجی و موتور کاوش آلتاویستا، تعداد صفحات، میزان پیوند درونی، خودپیوندی، ضریب تأتیر وب سایت و ارتباط آن با تولید ناخالص ملی هرکشور تعیین شد. یافته ها: از لحاظ تعداد صفحات، پیوندهای درونی و خودپیوندی بیمارستان کشور آمریکا در رتبه نخست قرار دارند. از لحاظ تعداد کل پیوندها بیمارستان های رومانی در رتبه نخست قرار دارند. وب سایت برتر بیمارستان های ایران از نظر تعداد صفحات در رتبه چهلم، تعداد پیوندها در رتبه سی وهشتم، تعداد پیوند درونی در رتبه چهل وچهارم، و از لحاظ خودپیوندی در رتبه جهل ویکم قرار دارند. براساس داده های به دست آمده وب سایت بیمارستانی کشورمان عملکرد خوبی نشان نمی دهند. بررسی ارتباط میان تولید ناخالص ملی هر کشور و رتبه وب سایت بیمارستان های آن نشان داد که این ارتباط معنادار است. نتیجه گیری: بسیاری کشورهای دارای وب سایت بیمارستانیِ برتر ندارند. برخی اصلاً وب سایت ندارند. عملکرد برخی نیز در محیط وب بسیار ضعیف است.
۱۰.

وضعیت بخش های نسخ خطی در ایران بر اساس مولفه های مدیریت دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران مدیریت دانش نسخه های خطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 381 تعداد دانلود : 430
هدف: رعایت مؤلفه های مدیریت دانش در زمینه های گردآوری، سازماندهی، نیروی انسانی، اشاعه، و نگهداری و حفاظت در بخش های نسخ خطی در کتابخانه های ایران بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: کلیه بخش های نسخ خطی در کتابخانه ها و مجموعه ها در سطح کشور شامل 44 کتابخانه بررسی شده است. داده ها از تمامی مسئولین بخش ها، کارشناسان و کارکنان و با استفاده از پرسشنامه، گردآوری اطلاعات دریافت و از نرم افزار آماری spss برای تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته ها: میانگین به دست آمده از مؤلفه های گردآوری نسخ خطی 92/37 از 45، سازماندهی نسخ خطی90/28 از 33، اشاعه اطلاعات نسخ خطی 11/36 از 57، نیروی انسانی 74/46 از60، حفاظت و نگهداری نسخ خطی 22/37 از 42، از میانگین پایین تری قرار دارند. نتیجه گیری: مؤلفه های مورد تحقیق در چند کتابخانه، متوسط، و در بسیاری از کتابخانه های در سطح کم رعایت می شود. برای رسیدن به وضعیت مطلوب پیشنهاد ارائه شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۲