رشد و یادگیری حرکتی - ورزشی

پژوهش ها حاکی از آنند افرادی که اضطراب زیادی در مورد شکل اندام خود دارند، کمتر از دیگران ورزش می کنند و در صورت مبادرت به ورزش، اغلب با انگیزه های بیرونی اقدام به این کار می کنند. با توجه به شیوع اضطراب اجتماعی اندام و تأثیرگذاری منفی نیرومند آن بر انگیزة مشارکت در تمرینات ورزشی، مطالعة این عامل و نحوة تعامل آن با ویژگی های شخصیتی از نظر اثرگذاری برانگیزة مشارکت در تمرینات ورزشی ضروری می نماید. براین اساس، هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر میزان اضطراب اجتماعی اندام بر نوع انگیزة افراد برای انجام تمرینات ورزشی و تعیین نقش عزت نفس در این میان است. به این منظور 265 دانشجوی دانشگاه زنجان (156 دختر و 109 پسر) به صورت خوشه ای نمونه گیری شده و دفترچه ای متشکل از مقیاس اضطراب اجتماعی اندام، مقیاس عزت نفس روزنبرگ، مقیاس انگیزش ورزشی و اطلاعات جمعیت شناختی را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که انگیزه های بیرونی برای ورزش کردن در نزد افراد دچار اضطراب زیاد بیش از افراد دچار اضطراب کم است (017 /0=P) . همچنین میزان بی انگیزگی در آزمودنی های دچار اضطراب زیاد بیشتر از افراد دیگر است (008 /0=P) . علاوه بر این، معلوم شد تعامل زیادی بین اضطراب اجتماعی اندام و میزان عزت نفس هر فرد از نظر اثرگذاری بر انگیزة ورزش وجود دارد (019 /0=P) . در مجموع، نتایج حاکی از آن است که اضطراب اجتماعی اندام نقش مؤثری در تعیین نوع انگیزة فرد برای انجام تمرینات ورزشی دارد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی امکان پیش بینی تاب آوری براساس خودکارامدی در دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار بود. برای دستیابی به این هدف، نمونه ای شامل 403 نفر از دانشجویان (198دختر و 205 پسر) ورزشکار در لیگ های برتر کشور و دانشجویان غیرورزشکار دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، به شیوة قضاوتی یا هدفمند انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز، از مقیاس تاب آوری و خودکارامدی و برای تحلیل داده ها، از روش رگرسیون، تحلیل واریانس یکطرفه و دوطرفه و روش آماری t مستقل، استفاده شد. نتایج نشان داد خودکارامدی، پیش بینیکنندة مثبت و معنادار تاب آوری است. مقایسة نتایج تحلیل ها نشان داد که در مورد ورزشکاران و غیرورزشکاران، الگوی متفاوتی از پیش بینی تاب آوری روانشناختی براساس خودکارامدی وجود دارد. این نتایج، با نتایج به دست آمده از کل گروه همخوانی کامل ندارد. همچنین، آشکار شد که تاب آوری ورزشکاران، به طور معناداری بهتر از غیرورزشکاران است. دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که بین رشته های ورزشی در زمینة تاب آوری تفاوت معناداری وجود ندارد. در نهایت، مقایسة بین دختران و پسران، تفاوت معناداری را در زمینة تاب آوری تبیین نکرد. مقالة حاضر با بحث از یافته ها در پرتو روند پژوهشی مربوط و ارائة پیش نهادهایی برای پژوهش بیشتر، به سرانجام رسیده است.

در این پژوهش تأثیر شیوه ارائه محرک های متوالی براکتساب، یادداری و انتقال ترتیب توالی حرکات بصری مورد آزمایش قرار گرفت. ابتدا نرم افزار تخصصی ارائه محرک های متوالی، ثبت زمان و خطای پاسخ در محیط سی پلاس پلاس طراحی شد. در این تحقیق 60 نفر آزمودنی راست دست، بدون تجربه قبلی با تکلیف به صورت تصادفی به پنج گروه آزمایشی (هر گروه 12 نفر) شامل مسدود – صریح، مسدود – ضمنی، تصادفی – صریح، تصادفی – ضمنی و گروه کنترل تقسیم شدند. ابتدا همه گروه ها در پیش آزمون شرکت کردند و سپس بجز گروه کنترل طی 5 جلسه تمرینی و در هر جلسه 3 بلوک 10 کوششی را به صورت مسدود و تصادفی انجام دادند. یک روز پس از مرحله اکتساب آزمون یادداری و انتقال انجام شد. برای تحلیل یافته های از آزمون t استیودنت، آنالیز واریانس سه عاملی با اندازه گیری مکرر و تحلیل واریانس دوعاملی استفاده شد. نتایج نشان داد آزمودنی ها طی مرحله اکتساب پیشرفت معنی داری در زمان و دقت پاسخ داشته اند (05 /0P<). اما بین گروه های تمرینی تفاوت معنی دار وجود نداشت. به علاوه گروه های یادگیری ضمنی در دو مؤلفه زمان پاسخ و دقت پاسخ پیشرفتی مشابه یادگیری صریح داشتند که بیانگر اثربخشی این یادگیری است. همچنین آزمون یادداری نشان داد تمرین تصادفی در دقت حرکتی برتر از تمرین مسدود است اما نوع روش تمرینی تأثیری بر یادداری زمان عکس العمل متوالی نداشت. در آزمون انتقال نیز همه گروه ها انتقال به تکلیف جدید را فقط برای دقت پاسخ نشان دادند. علاوه بر این یافته ها نشان داد تمرین مسدود به افزایش یکپارچگی حسی حرکتی و زمانبندی حرکت منجر شد در حالی که تمرین تصادفی به ارتباط بهتر محرک – پاسخ منجر شد. به طور کلی نتایج این تحقیق از این ایده که یادگیری ای که در زمینه ای از تداخل اتفاق می افتد می تواند یادداری و انتقال به تکلیف دیگر را نشان دهد، حمایت می کند.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثر تداخل زمینه ای بر اکتساب، یادداری و انتقال تکالیف پیش بینی انطباقی در سرعت های ثابت، افزایشی و کاهشی بود. 36 آزمودنی پسر از بین دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه شهید بهشتی که به طور منظم در ورزش های توپی شرکت نمی کردند، به صورت داوطلبانه انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه 12 نفری قالبی، زنجیره ای و تصادفی تقسیم شدند. در این تحقیق از دستگاه زمان بندی انطباقی باسین و سه آزمایش جداگانه استفاده شد. آزمایش ها از این نظر که اثر تداخل زمینه ای در آزمایش اول با سرعت های ثابت، درآزمایش دوم با سرعت های افزایشی و درآزمایش سوم با سرعت های کاهشی بررسی شد، متفاوت بودند. آزمودنی ها در مراحل پیش آزمون، اکتساب، یادداری قالبی و تصادفی و همچنین آزمون انتقال شرکت کردند. خطای مطلق با استفاده از تحلیل واریانس با آزمون های مکرر و همچین تحلیل واریانس یکراهه و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری 05 /0 تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق در آزمایش اول اثر تداخل زمینه ای را در هر سه مرحله نشان داد. در آزمایش دوم اثر تداخل زمینه ای فقط در اکتساب و یادداری تصادفی مشاهده شد. در آزمایش سوم با سرعت های کاهشی نیز اثر تداخل زمینه ای به طور معکوس در مراحل اکتساب و یادداری قالبی به نفع گروه قالبی ایجاد شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که اثر تداخل زمینه ای در سرعت های ثابت برای هر دو مرحلة یادداری تصادفی و انتقال وجود دارد، درحالی که این اثر در سرعت های افزایشی دیده نشد. در سرعت های کاهشی نیز فقط در یادداری قالبی مشاهده شد. با توجه به پیچیدگی ادراکی ایجاد شده در سرعت های کاهشی ناشی از خودتکلیف و همچنین اثر پیچیدگی مضاعفی که فرایند حل مسئله در گروه های تصادفی ایجاد می کند، نتایج حاصل با استفاده از افزایش بار شناختی و دشواری تکلیف ادراکی برای سرعت های کاهشی و همچنین اثر کاهش خطای زمان بندی در تکالیف با سرعت های افزایشی(استثناهای قانون مبادلة سرعت-دقت) تفسیر شدند.

در پژوهش حاضر، یادگیری سه مهارت والیبال با سه شرایط تمرینی (مسدود، تصادفی و سریالی) بررسی شد تا تأثیرات آن در سه مرحلة اکتساب، یادداری و انتقال مشخص شود. شرکت کنندگان مبتدی 60 دانشجوی پسر (با میانگین سنی = 5 /2 سال، انحراف معیار = 2 /1) بودند که به صورت داوطلبانه انتخاب شدند و به طور تصادفی در سه گروه تمرینی مسدود، تصادفی و سریالی قرار گرفتند. پس از پیش آزمون، آزمودنی های هر گروه در مرحلة اکتساب طی 9 جلسه سه مهارت پنجه، پاس با ساعد و سرویس چکشی را 378 بار (هر جلسه 42 تکرار از هر سه نوع مهارت و هر مهارت 14 تکرار) تمرین کردند. طی سه جلسه در مرحلة تمرین 45 آزمون اکتساب به عمل آمد. متعاقب 48 و 72 ساعت بعد از آخرین جلسة تمرین، به ترتیب در 15 آزمون یادداری و انتقال شرکت کردند. تجزیه و تحلیل داده ها، مقایسة میانگین پیش آزمون و آزمون ها در مراحل اکتساب، یادداری و انتقال سه روش تمرینی به صورت جداگانه با استفاده از آنالیز واریانس (ANOVA) و آزمون تعقیبی (TUKEY) انجام پذیرفت. نتایج اختلاف معنی داری را در سطح اطمینان (001 /0P<) در مراحل یادداری و انتقال به نفع روش های تمرینی تصادفی (با تداخل بیشتر) و سریالی (با تداخل متوسط) نسبت به روش مسدود (با تداخل کمتر) در هر سه مهارت نشان داد. بین دو روش تصادفی و سریالی در هیچیک از مراحل اکتساب، یادداری و انتقال، اختلاف معنی داری مشاهده نشد.

یکی از عوامل اثرگذار بر یادگیری و اجرای مهارت های حرکتی، توجه است و کانونی کردن آن یک روش برای افزایش بازدهی و یادگیری است. نتایج تحقیقات اخیر نشان داد که کانون توجه اجراکننده نقش مهمی بر اجرا و یادگیری مهارت های حرکتی دارد. هدف از این پژوهش، مقایسه اثر دستورالعمل کانون توجه بیرونی دور و نزدیک بر اجرای تکلیف تعادلی پویا بود. در این پژوهش از بین دانشجویان پسر مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد که واحد تربیت بدنی عمومی 1 را در نیمسال دوم سال تحصیلی 89-88 انتخاب کرده بودند، تعداد 60 نفر به صورت تصادفی در 3 گروه توجه بیرونی دور (توجه به نشانگر دور از پاها)، گروه توجه بیرونی نزدیک (توجه به نشانگر نزدیک پاها) و گروه کنترل (بدون دستورالعمل توجهی) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از دستگاه تعادل سنج (بایودکس) استفاده شد. هر شرکت کننده 3 کوشش20 ثانیه ای از آزمون تعادل پویا را اجرا کرد. ابتدا داده های بدست آمده توسط آمار توصیفی و پس از اطمینان از طبیعی بودن داده ها، به کمک آزمون آماری تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی دانکن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد گروه توجه بیرونی دور به طور معنیداری بهتر از گروه کنترل بود، درحالی که گروه توجه بیرونی نزدیک تفاوت معنیداری را در اجرای تکلیف تعادلی نسبت به گروه کنترل ایجاد نکرد.

در این پژوهش رابطة بین نشخوار خشم و پرخاشگری در رقابت های ورزشی بررسی شد. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعة نوع رابطة زیرمقیاس های نشخوار خشم شامل پس فکرهای خشم، افکار تلافی جویانه، خاطره های خشم و شناختن علت ها با جنبه های مختلف پرخاشگری و رفتار پرخاشگرانة ورزشی شامل پرخاشگری بدنی، پرخاشگری کلامی، خشم، خصومت و پرخاشگری غیرمستقیم در یک نمونه از ورزشکاران حرفه ای بود. 210 ورزشکار داوطلب (132 پسر و 78 دختر) از فدراسیون های ورزشی کشتی، بسکتبال، والیبال، فوتبال، کاراته، تکواندو، شنا و ژیمناستیک در این پژوهش شرکت کردند. از ورزشکاران خواسته شد نسخة فارسی مقیاس نشخوار خشم (FARS) و پرسشنامة پرخاشگری رقابتی (CAQ) را تکمیل کنند. نتایج نشان داد که بین زیرمقیاس های نشخوار خشم و شاخص های پرخاشگری رقابتی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. نشخوار خشم از طریق تضعیف توان مدیریت خشم، به کارگیری فنون و مهارت های آموخته شدة ورزشی را مختل می سازد و موجب پرخاشگری می شود. همچنین با ایجاد اختلال در تمرکز و دقت در اجرای فنون و مهارت های ورزشی، احتمال رفتار پرخاشگرانه را افزایش می دهد. براساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که نشخوار خشم در جریان رقابت های ورزشی به بروز رفتار پرخاشگرانه می انجامد و احتمال موفقیت ورزشی را کاهش می دهد.

تصویرسازی ذهنی، سال هاست که مورد توجه محققان روان شناسی ورزشی و یادگیری حرکتی بوده است. هدف از این تحقیق، مقایسة روش تصویرسازی ذهنی پتلپ با تصویرسازی ذهنی سنتی در یادگیری مهارت سرویس کوتاه بدمینتون (بک هند) است. به این منظور 45 دانش آموز با ردة سنی 12 تا 14 سال با استفاده از روش غیرتصادفی به عنوان نمونة آماری انتخاب شدند. آزمودنی ها به سه گروه تقسیم شدند و تحت تمرینات اختصاصی قرار گرفتند. برنامة گروه اول شامل تمرین عملی همراه با تصویرسازی ذهنی به روش پتلپ، گروه دوم تمرین عملی همراه با تصویرسازی ذهنی به روش سنتی و گروه سوم تمرین عملی به تنهایی بود. سپس در جلسات هفتم، چهاردهم، بیست و یکم و بیست و هشتم، از تمامی آزمودنی ها آزمون استاندارد سرویس بک هند بدمینتون (آزمون فرنچ) به عمل آمد و روند پیشرفت یادگیری آنها اندازه گیری شد، سپس داده های جمع آوری شده از طریق آزمون تحلیل واریانس یک عاملی و آزمون توکی تجزیه و تحلیل آماری شدند. یافته های پژوهش نشان داد که در میزان یادگیری مهارت سرویس کوتاه بدمینتون (بک هند)، بین گروه تصویرسازی ذهنی پتلپ و گروه تصویرسازی ذهنی سنتی و گروه تصویرسازی ذهنی سنتی و گروه کنترل، در هر سه مرحلة آموزش تفاوت معنی داری مشاهده می شود. همچنین در میزان یادداری مهارت سرویس کوتاه بدمینتون (بک هند)، بعد از یک هفته بی تمرینی، بین گروه تصویرسازی ذهنی پتلپ و گروه های تصویرسازی ذهنی سنتی و کنترل، تفاوت معنی داری مشاهده شد. در نهایت پیشنهاد می شود مربیان و آموزش دهندگان ورزش در شرایط مقتضی از روش تصویرسازی ذهنی پتلپ استفاده کنند.