مطالعات ادبیات کودک

مطالعات ادبیات کودک

مطالعات ادبیات کودک دوره دوم پاییز و زمستان 1390 شماره 4 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

ساختار روایت در لالایی های ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روایت راوی لالایی ادبیات عامیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 462 تعداد دانلود : 808
لالایی های ایرانی بخشی از ترانه های عامیانه و ماندگار و کهن ایرانی است که ریشه در گذشته های دور دارد. سراینده ی نخستین لالایی ها بر ما معلوم نیست.اما سادگی زبان و نیز کاربردی بودن آن ها در میان مردم دوره های مختلف، یکی از رازهای ماندگاری این ابیات زیبا است. لالایی ها افزون بر آن که نوای آرام بخشی برای خواب کودک بوده اند، خود راهی برای بیان دردها و رنج های مادران نیز بوده است و این خود پیوندی میان ادبیات زنان و ادبیات کودکان برقرار کرده است. مادر کودک را هم راز خود دانسته و از نگفته های خود با او سخن گفته است. این سخنان شنیدنی هرچند که ساده بیان شده اند اما در خود ساختاری دارند که در این مقاله از دیدگاه روایت شناسانه بررسی شده است. در پژوهش حاضر نخست به بیان شاعرانگی در لالایی ها و سپس به توضیح چیستی روایت و ساختار آن و در پایان به بررسی ساختار روایت در لالایی ها پرداخته ایم. در لالایی های ایرانی همان گونه که در متن مقاله آمده است، همچون یک داستان، ساختار روایت با بخش هایی چون زمان، مکان، راوی، بازگشت به گذشته، کنش رو به اوج، بحران یا گره فکنی و گره گشایی و... دیده می شود
۲.

تحلیل محیط شهری و عناصر آن در داستان های کودک و نوجوان از سال 1370-1379(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر داستان کودک و نوجوان محیط داستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 302 تعداد دانلود : 185
ادبیات داستانی، یکی از گونه های ادبیات کودک و نوجوان است که به دلیل تنوع در موضوعات، شخصیت ها، محیط ها و... برای مخاطبان خود جذابیت بسیار دارد. از جمله موضوعات قابل بررسی در ارتباط با این گونه ی ادبی، رویکرد نویسندگان به محیط زندگی کودکان و نوجوانان در دهه های اخیر و شیوه ی بازتاب ویژگی های آن در داستان هاست. در این پژوهش، محتوای 411 داستان تألیفی کودک و نوجوان - از 20 نویسنده ی برجسته ی این حوزه- که برای نخستین بار در دهه ی هفتاد انتشار یافته اند، با هدف بررسی محیط شهری و ویژگی های آن در این داستان ها و میزان تأثیرپذیری نویسندگان از واقعیت های جامعه ی ایران در دهه ی هفتاد ، تحلیل کمّی و کیفی شده است. بر اساس نتایج حاصل از بررسی های انجام شده، شهر به عنوان محیط اصلی 200 داستان و یکی از محیط های توصیف شده در 31 داستان، در مجموع با 56 درصد، نخستین محیط داستان های کودک و نوجوان دهه ی هفتاد را تشکیل می دهد و در شکل گیری سیمای آن، سه عاملِ گرایش نویسندگان به خلق داستان های واقع گرا، گرایش آن ها به توصیف زندگی طبقات محروم جامعه و تفاوت زمان وقوع حوادث برخی داستان ها با زمان نگارش آن ها، نقش دارد
۳.

راز توفیق شعر «باران»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختار نقد ادبی شعر «باران» زبان. گلچین گیلانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 292 تعداد دانلود : 586
در هنر به صورت عام و شعر کودک به وجهی خاص تاکید بر تنظیمات زیباییشناسانه و ترفندهای زبانی، ادبی و ساختاری است؛ چرا که ادبیات کودک و نوجوان باید بیش تر از هنرهای دیگر در جهت میزان و چگونگی ایجاد ارتباط ارزیابی شود. هانس روبرت یاس نسبت متن ادبی با مخاطبان کودک و نوجوان را کاربردی نظری و زیباییشناسیک می داند که یکسره از بافت اجتماعی و کاربرد تاریخی جداست (Lemon، 1962: 43) در ادبیات کودک ایران، شعر «باران» یکی از خوش ساخت ترین و گویاترین و به تبع آن موفق ترین آثاری است که بیش از چهل سال در کتاب های فارسی دوره ی ابتدایی جا خوش کرده است. راز این ماندگاری و توفیق چیست؟ بی شک یک اثر ادبی با تکیه بر محتوا و بافت تاریخی نمیتواند اقتدار خود را برای طولانی مدت حفظ کند؛ زیرا با گذشت بافت تاریخی و کهنه شدن مضمون و موضوع، آن اثر نیز رونق خود را می بازد و بی مصرف می شود. به نظر می رسد اشارت ها و انتظارات فرمالیستی و زبانی تعبیه شده در ساختمان شعر «باران»؛ مانند جسمیت زبان، قدرت تطبیق پذیری فراوان، ساختار اپیزودیک، موسیقی غنی، پایان پذیری خلاق و.... از عوامل توفیق شعر «باران» می باشد. در این مقاله سعی می شود این مسأله مورد بررسی قرار گیرد
۴.

نگاهی بر عناصر داستان در بازنویسی کتاب «قصه های شیرین کل یله و دمنه برای نوجوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوجوان کلیله و دمنه بازنویسی متن کهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 402 تعداد دانلود : 257
بازنویسی و ساده سازی متون کهن ادب ی به زبان قابل فهم برای گروه های سن ی مختلف از جمله نوجوانان اهم یت زیادی دارد. ضرورت این کار آشنا شدن نوجوانان با فرهنگ، آداب و رسوم، تمدن، مفاخر مل ی و گذشته ادب ی این مرز و بوم است. یکی از این متون کهن و ارزشمند ادبی، کتاب کلیله و دمنه است. کتابی سرشار از مفاه یم اخلاق ی و اجتماع ی که چگونه زیستن را به خواننده خویش م ی آموزد. در این پژوهش ابتدا به اهم یت کتاب کل یله و دمنه، سپس به بررس ی و مقایسه متن بازنویسی شده به لحاظ اصول مهم داستان ی (پ یرنگ، شخص یت و شخص یت پردازی، درون مایه، زاویه دید، فضاسازی) با متن اصلی، پرداخته شده است. طرح و پ یرنگ متون بازنویسی شده از استحکام و انسجام بیش تری نسبت به متن اصل ی برخوردارند. درون مایه در هر دو متن یکسان، ولی شیوه ارائه درون مایه متفاوت است
۵.

عنصر روایت در ترانه های کودکانه ی مصطفی رحماندوست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات کودکان روایت عناصر داستان ترانه مصطفی رحماندوست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 275 تعداد دانلود : 912
آثار ادبی کودکان با اهداف متفاوتی خلق می شوند. زمینه سازی برای رشد جنبه های فردی و اجتماعی کودکان و پرورش استعدادهای ذهنی و شکوفایی ذوق هنری آنان از جمله اهداف ادبیات کودکان است که تولیدکنندگان این دسته از آثار برای رسیدن به اهداف فوق و اثر گذاری بیش تر بر مخاطبان از شگردهای گوناگونی بهره می گیرند. استفاده از قالب ترانه و گزینش ساختار روایی در ترانه سرایی برای کودکان یکی از شیوه های تولید آثار ادبی است. این مقاله برآن است تا عنصر روایت را در ترانه های کودکانه ی مصطفی رحماندوست مورد مطالعه قرار دهد و خصوصیات روایی آن ها را توصیف و تبیین نماید و با در نظر داشتن خصوصیات داستان های مینی مالیستی، عناصر داستانی شکل دهنده ی روایت های رحماندوست را در ترانه ها تحلیل کند؛ عناصری همچون پیرنگ، کانون روایت، شخصیت پردازی، صحنه پردازی، درون مایه، لحن، سبک و زبان. این تحقیق می تواند جنبه های زیبایی شناسانه ی ترانه های روایی کودکان را باز نمایاند و ویژگی های خاص روایت کودکانه را توضیح دهد. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و شیوه ی گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است و در این پژوهش ده ترانه از سروده های رحماندوست مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش نشان می دهد که رحماندوست با بهره گیری از پیرنگ کلاسیک، قهرمان منفرد و فعّال، کانون روایتی منِ دانای کل محدود، زبان عامیانه و گفتاری، لحن برون گرا و همچنین با استفاده از شیوه ی مینی مالیستی در شخصیت پردازی و صحنه پردازی به ساختار روایی منسجمی دست یافته است.
۶.

بررسی مؤلفه های ازخودبیگانگی در داستان های کودک و نوجوان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ازخودبیگانگی داستان های کودک و نوجوان مؤلفه های ازخودبیگانگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 465 تعداد دانلود : 545
یکی از موضوع های اساسی دنیای مدرن، مسئلهی از خودبیگانگی است که در این مطالعه به بررسی این مسئله در داستآن های کودک و نوجوان پرداخته شده است. در این پژوهش با رویکردی غیر پیدایشی، مؤلفه های ازخودبیگانگی در داستان های یادشده، بررسی و روندهای ازخودبیگانگی مطرح شده در این داستآن ها مشخص شده است. هم چنین همانندیها و ناهمانندیهای داستان های دو گروه سنی کودک و نوجوان در طرح این مقوله، مورد مطالعه قرار گرفته است. برای دادهیابی، پژوهش گر از روش اسنادی و به منظور داده کاوی، از روش تحلیل محتوای قیاسی و استقرایی مایرینگ بهره گرفته است. نمونه از نوع هدفمند بوده که شش داستان را شامل میشود. نتایج نشان داد که در این داستان ها، مؤلفه های ازخودبیگانگی وجود دارد که بسامد آن در داستآن های نوجوان، بیش تر است. روندهای ازخودبیگانگی مشاهده شده در این آثار عبارتند از: گذار از روح فردی به جمع گرایی افراطی و گذار از روح جمعی به فردگرایی افراطی. در داستآن های نوجوان هر دو روند و در داستان های کودکان تنها روند نخست مشاهده میشود
۷.

ترجمه ادبیات کودکان: بررسی ترجمه اسامی خاص شخصیت ها به طور ویژه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبیات کودکان ترجمه اقتباس اسامی خاص ادبیات بزرگسالان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 115
مقاله حاضر بر آن است تا در وهله نخست تفاوت های بین ادبیات کودکان و بزرگ سالان را از منظر روش های ترجمه مشخص نماید و سپس به رویکردهای ترجمه اسامی خاص شخصیت ها در ادبیات کودکان بپردازد. بخشی از ترجمه های فارسی «قصه های پریان» اثر هانس کریستن اندرسون به عنوان نمونه ای از ادبیات کودکان تک وجهی و بخش هایی از داستان های بلندی مانند «دیوید کاپرفیلد» اثر چارلز دیکنز و «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» از لوییس کارول به عنوان نمونه هایی از ادبیات کودکان چندوجهی مورد بررسی و تطابق با روش های رایج در ترجمه ادبیات کودکان قرار میگیرند. از نتایج مطالعه حاضر چنین برمی آید که ادبیات کودکان خصوصاً ادبیات کودکان تک وجهی به لحاظ ماهیت حاشیه ای در نظام چندگانه ادبی بیش تر مورد اقتباس مترجمان می گیرد در حالی که کاربرد این شیوه ها در ترجمه ادبیات بزرگ سالان پسندیده نمیباشد. در حقیقت ادبیات کودکان در مقایسه با ادبیات بزرگ سالان بیش تر مورد بومیسازی قرار می گیرد. علاوه بر این می توان ده روش متفاوت در ترجمه اسامی خاص شخصیت های ادبیات کودکان به کار برد که از این قرارند: بازآفرینی، بازآفرینی و اضافه کردن توضیحات به متن، جایگزینی اسم خاص مبدأ با نامی عام در زبان مقصد، انطباق اسم خاص با قواعد واجیآوایی زبان مقصد، جایگزینی اسم خاص با نامی آشناتر از زبان مبدأ و یا نامی با عملکرد یکسان و آشنا برای ملل متفاوت، حذف کردن، معادلیابی، جایگزینی اسم مبدأ با نامی در زبان مقصد که معنای ضمنی متفاوتی دارد، جایگزینی اسم خاص با نامی دیگر از زبان مقصد (جانشینی)، جایگزینی اسم خاص با اسم خاص معادل آن در زبان مقصد. این رویکردهای ترجمه بر حفظ نقش اسامی خاص متن مبدٲ نقش بسزایی دارند

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۷