تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق)

تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه سابق) پاییز 1387 شماره 54

مقالات

۱.

نگاهی به پارادایم های سه گانه ی مدرن در اطلاع شناسی

کلید واژه ها: آنتروپی سیبرنتیک اطلاع شناسی نظریه ی اطلاعات نظریه ی ریاضی ارتباطات نظریه ی اطلاعات معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 441 تعداد دانلود : 213
اطلاع شناسی، حوزه ی مطالعاتی ای است که به بحث از ماهیت اطلاعات می پردازد. آراء اطلاع شناختی مدرن را می توان بر اساس نقش عنصر عینیت و ذهنیت تحت سه پارادایم ریاضی- طبیعی، معنایی و شناختی دسته بندی کرد. در پارادایم ریاضی- طبیعی، اطلاعات فارغ از ابعاد معنایی و صرفاً در ساحت ماده و طبیعت مورد بحث قرار می گیرد. در پارادایم معنایی، اطلاعات مستقل از ابعاد روان شناختی و صرفاً در ساحت گزاره ها مورد توجه است. در پارادایم شناختی، اطلاعات در ساحت ذهنیت و نقشی که در جرح و تعدیل ساختارهای ذهنی انسان دارد، مورد بحث قرار می گیرد. این پارادایم های سه گانه، همگی در سوبژکتیویته ی دکارتی ریشه دارند.
۲.

موانع اطلاع جویی در کتابخانه های آموزشگاهی و بررسی راهکارها

نویسنده:

کلید واژه ها: معلم کتابدار کتابخانه های آموزشگاهی رفتار اطلاع جویی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی اطلاعات (به طور عام) سواد اطلاعاتی
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی خدمات اطلاع رسانی مدیریت اطلاعات ذخیره و بازیابی اطلاعات
  3. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها(به طور عام) انواع کتابخانه ها مدرسه ای
تعداد بازدید : 335 تعداد دانلود : 231
اساساً، رسالت آموزش و پرورش ارتقای فکری و روحی دانش آموزان است و چون این نهاد باید دانش آموزان را برای تفکر انتقادی آماده سازد، نقش کتابخانه مدرسه در این راستا، با هدف آموزش سواد اطلاعاتی مهمترین نقش است. کتابخانه های آموزشگاهی دیگر فقط محلی برای نگهداری کتابها نیستند و تبدیل به مراکز چندرسانه ای مدرسه شده اند که دانش آموزان را قادر می سازند با اطلاعاتی متنوع و وسیع به گونه ای معنی دار سروکارداشته باشند. این مراکز با کارمندانی آموزش دیده که آنها هم به نام متخصصان چندرسانه ای کتابخانه مدرسه شناخته می شوند، استفاده از منابع اطلاعاتی را نه تنها در مرکز چندرسانه ای مدرسه حمایت می کنند بلکه به ادغام این منابع در کلاسهای درس و از طریق برنامه درسی نیز کمک می کنند. از طرفی محققان در تحقیقات خود به این نکته پی برده اند که با وجود منابع اطلاعاتی غنی در کتابخانه های آموزشگاهی، موانعی در مقابل اطلاع جویی دانش آموزان وجود دارد که بررسی این موانع و ارائه راهکارها و الگوی عملی برای رفع آنها فواید قابل توجهی دربردارد. نوشته حاضر نیز در پی بررسی این موانع و شیوه های رفع آنهاست. از اینرو، ابتدا جایگاه کتابخانه های آموزشگاهی و سپس جایگاه کتابداران این کتابخانه ها در عصرحاضرمورد بررسی قرارگرفته، آنگاه با نگاهی اجمالی به مفهوم نیاز اطلاعاتی و رفتار اطلاع جویی، موانعی که در مقابل اطلاع جویی دانش آموزان توسط تحقیقات گوناگون کشف شده است، بررسی میگردد. در پایان نیز برخی از راهکارهای ارائه شده توسط محققان جهت رفع این موانع مطرح می گردد.
۳.

بررسی سهم زنان در تولید مقالات مجلات فارسی کتابداری و اطلاع رسانی منتشر شده درسالهای 1347 - 1378

کلید واژه ها: ترجمه نشریات ادواری کتابداری و اطلاع رسانی تالیف زنان مولف زنان مترجم مقاله فارسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم کتابداری موضوعات خاص و کتابخانه ها و کتابداری
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی اطلاعات (به طور عام) تولید اطلاعات
تعداد بازدید : 346 تعداد دانلود : 770
زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه (42/48% از کل جمعیت ایران) می توانند از عوامل مؤثر در پیشبرد توسعه به شمار آیند. آنان علاوه بر نقش عمده خود در رشد خانواده و جامعه، امروزه در عرصه های علمی و پژوهشی نیز نقشی کاملاً مشهود دارند. برای بیان موقعیت و شرایط واقعی زنان در جامعه باید پیرامون مسائل آنان بررسی و تحقیقاتی صورت گیرد. یکی از مواردی که می توان بر روی آن تامل کرد، مجموعه آثار نوشته شده توسط زنان است. بدین منظور پژوهش حاضر که از نوع پیمایشی بوده با هدف بررسی سهم زنان در تولید مقالات مندرج در 7 عنوان مجله فارسی کتابداری و اطلاع رسانی در طی سال های 1347 تا 1378 صورت گرفته است. یافته ها نشان داد مجموع مقالات تولید شده توسط زنان، 495 عنوان (83/34%) از کل مقالات مورد بررسی است. از مجموع 958 مقاله تالیفی، 32/31% و از مجموع 463 مقاله ترجمه شده، 12/42% را زنان پدید آورده اند. بالاترین میزان مشارکت زنان در تهیه مقالات در سال 1376 با 56 عنوان بوده است. در مجموع، 224 زن در تولید مقالات مورد بررسی مشارکت داشته اند که 108 نفر از آنان (21/48%) در تالیف، 64 نفر (57/28) در ترجمه و 52 نفر (22/23%) هم در تالیف و هم ترجمه مقالات مشارکت داشته اند. پرکارترین نویسندگان زن مقالات در طی دوره مورد بررسی، نیز مشخص گردیدند. در مجموع می توان نتیجه گرفت که مشارکت زنان در تولید مقالات حوزه کتابداری و اطلاع رسانی از سال 1347 تا 1378 نیز همانند سایر حوزه ها دارای سیر صعودی بوده است.
۴.

مقایسه میزان استفاده استادان کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های دولتی و پیام نور از فناوری های اطلاعاتی از دیدگاه دانشجویان:

کلید واژه ها: دانشگاه های دولتی فناوری های اطلاعاتی دانشگاه های پیام نور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 567 تعداد دانلود : 341
این پژوهش به منظور بررسی میزان استفاده استادان رشته کتابداری واطلاع رسانی در دانشگاه های دولتی سطح شهر تهران و دانشگاه های پیام نور مراکز استانهای ایران از فناوری های اطلاعاتی و رسانه های آموزشی می باشد. روش پژوهش حاضر پیمایشی – تطبیقی و از نوع کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد و پرسشنامه تهیه شده بین دانشجویان دانشگاه های دولتی سطح شهر تهران(174 نفر) ودانشجویان دانشگاه پیام نور مراکز استانهای ایران (261نفر) که جمعاً برابر 435 نفر بودند، قرار گرفت. داده ها با نرم افزار اس.پی.اس.اس. تجزیه و تحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان استفاده از فناوری های اطلاعاتی در دانشگاه های دولتی با میانگین 91/2 در حد متوسط و در دانشگاه های پیام نور با میانگین 18/2 در حد کم می باشد. میزان استفاده استادان از CD های آموزشی در دانشگاه های دولتی با میانگین 43/2 در حد نسبتاً کم و در دانشگاه های پیام نور با میانگین 97/1 نیز در حد کم می باشد. 80 درصد دانشجویان پیام نور و 58 درصد دانشجویان کتابداری در دانشگاه های دولتی معتقدند که استادان آنها از منابع الکترونیکی در امر تدریس استفاده نمی کنند. میزان استفاده استادان از کامپیوتر در دانشگاه های پیام نور با میانگین 15/2 و در دانشگاه های دولتی با میانگین 13/3 در حد کم می باشد و در نهایت میزان استفاده استادان از ابزارهای نمایشی در دانشگاه های پیام نور با میانگین 16/2 در حد کم و در دانشگاه های دولتی با میانگین 25/3 در حد متوسط می باشد. نتایج حاکی از آن است که میزان استفاده استادان در دانشگاه های دولتی از فناوری های اطلاعاتی و رسانه های کمک آموزشی در امر آموزش بیش از استادان دانشگاه های پیام نور است. بنابراین توجه بیشتر به دانشگاه های پیام نور به منظور استفاده بهینه از رسانه های آموزشی در امر تدریس ضرورت دارد.
۵.

بررسی تاثیر برنامه های آموزشی غیر رسمی کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر اصفهان بر ارتقاء سواد اطلاعاتی دانش آموزان از دیدگاه کتابداران و آموزگاران

کلید واژه ها: سواد اطلاعاتی آموزگار کتابدار آموزش غیر رسمی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم کتابداری آموزش کتابداری
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی اطلاعات (به طور عام) سواد اطلاعاتی
تعداد بازدید : 518 تعداد دانلود : 993
هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرکتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر اصفهان بر ارتقاء سواد اطلاعاتی دانش آموزان از دیدگاه کتابداران و آموزگاران پرداخته است. روش این پژوهش پیمایشی و داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد. جامعه آماری این تحقیق 44 نفر از آموزگاران مدارس و کتابداران کتابخانه هایی است که به صورت مشترک در طرح خودگردان شهرستان اصفهان شرکت دارند. نتایج حاصل از بررسی داده ها مبین این امر است که برنامه های آموزشی غیر رسمی کتابخانه های کانون موجب ارتقاء مهارتهای سواد اطلاعاتی دانش آموزان می شود. برنامه های مذکور در ایجاد و ارتقاء مهارتهایی مانند حس کنجکاوی و روحیه پرسشگری، انتخاب و جستجوی منابع اطلاعاتی مناسب، تفکر انتقادی و خلاق و انجام کارهای گروهی موثر بوده است.
۶.

بررسی محتوایی یادداشت های ارسالی و نظرات وبلاگ های فردی و گروهی کتابداری و اطلاع رسانی فارسی

نویسنده:

کلید واژه ها: کتابداری و اطلاع رسانی وبلاک یادداشت ارسالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 464 تعداد دانلود : 205
در این پژوهش 85 وبلاگ فردی و 31 وبلاگ گروهی فارسی در موضوع کتابداری و اطلاع رسانی با استفاده از روش تحلیل محتوا با هدف بررسی محتوای یادداشت های ارسالی و نظرات، مورد بررسی قرار گرفته اند. بررسی ها نشان داد که میانگین تعداد یادداشت های ارسالی ماهانه در وبلاگ های گروهی بیش از وبلاگ های فردی و میانگین تعداد نظرات در وبلاگ های فردی بیش از وبلاگ های گروهی است. بیشترین تعداد یادداشت های ارسالی در هر دو گروه وبلاگ های فردی و گروهی تالیفی و کمترین یادداشتهای ارسالی در وبلاگ های فردی یادداشتهای ارسالی ترجمه ای بوده و در وبلاگ های گروهی مربوط به یادداشت هایی است که دارای تصویر می باشند. بیشترین یادداشت های ارسالی در وبلاگ های فردی مربوط به موضوعات متفرقه و در وبلاگ های گروهی مربوط به موضوع چاپ و نشر است. بیشترین نظرات در وبلاگ های فردی به ترتیب در ارتباط با موضوع های متفرقه و وبلاگ ها و در وبلاگ های گروهی بعد از موضوعات متفرقه مربوط به موضوع فناوری های اطلاعاتی و نظام های اطلاعاتی می باشد.
۷.

کتابخانه ی ملی دیجیتال پزشکی ایران ( INMDL ) : بایدها و نبایدها

کلید واژه ها: کتابخانه ملی دیجیتال کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 886 تعداد دانلود : 453
کتابخانه ی ملی دیجیتال پزشکی ایران (INMDL) در سال 1387 در راستای تامین منابع علمی لاتین دانشگاه های علوم پزشکی کشور با مسئولیت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی آغاز به کار کرد. دسترسی به این کتابخانه از طریق سایت www.inlm.org امکان پذیر است. با توجه به تعاریف علمی کتابخانه ی ملی و کتابخانه دیجیتال، به نظر می رسد خدمات و منابعی که از این بستر ارائه می گردد، نه به مفهوم کتابخانه ی ملی نزدیک است و نه به مفهوم کتابخانه دیجیتال. مقاله حاضر با چنین رویکردی ابتدا مفهوم کتابخانه ی ملی و کتابخانه دیجیتال را بیان نموده و در ادامه تعریف علمی کتابخانه ی ملی دیجیتال را ارائه می دهد تا خواننده محترم به درستی مفهوم این کتابخانه را درک کند و در نهایت بتواند تشخیص دهد که آیا می توان چنین بستر و امکانی را کتابخانه ی ملی دیجیتال پزشکی قلمداد کرد یا خیر؟

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۸۵