گنجینه اسناد

گنجینه اسناد

گنجینه اسناد زمستان 1386 شماره 68

مقالات

۲.

ناکامی سیاسی بختیاریها در دوره قاجار واز دست دادن جایگاه خود پس از فتح تهران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار مشروطه
تعداد بازدید : 528
هدف این مقاله، بررسی علل ناکامی بختیاریها در دوره قاجار پیش از فتح تهران و از دست دادن جایگاه سیاسی پس از فتح تهران است. مقاله، با این رویکرد به شرح نخستین شورش بختیاری در زمان قاجاریه، یعنی شورش ابدال خان و اسدخان هفت لنگ، موقعیت این ایل در دوره فتحعلی شاه، شورش محمدتقی خان چهارلنگ، عوامل شکست شورش او، علل ناکامی و قتل حسینقلی خان ایلخانی، ساختار ایل بختیاری در زمان وی، منازعات خوانین بختیاری پس از کشته شدن حسینقلی خان ایلخانی، فتح تهران در آستانه مشروطیت، براندازی محمدعلی شاه و ورود خوانین بختیاری، سردار اسعد، صمصام السلطنه و سردار محتشم به عرصه دولت و عوامل پایان نفوذ بختیاری در دوره مشروطیت پرداخته و نتیجه می گیرد که ایل بختیاری به عنوان یکی از قدرتمندترین ایلات ایران، تاثیرگذارترین ایل در تاریخ معاصر ایران به شمار می آید.
۳.

جریان اتحاد البسه در اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 269
اجرای قانون متحدالشکل سازی البسه مصوب سال 136ش./ 1928م. در شهر اصفهان، موجب واکنشهای متفاوت اقشار مختلف مردم این شهر شد. دسته ای از تجار از این جریان استقبال کردند و گروهی دیگر از جمله صنف عباباف - که از اجرای این قانون زیان می دیدند - در صف مخالفان طرح قرار گرفتند. روحانیون، مهم ترین مخالفان اجرای طرح بودند. زیرا با اجرای این برنامه، دولت می توانست بر فشارهای وارده خود بر آنها بیفزاید. در این مقاله - علاوه بر آنچه شرح آن در بالا آمد - به اقشار مستثنا از مقررات این قانون و نیز تغییرات الگوی لباس متحدالشکل نیز اشاره می شود.
۴.

بازنگری در پرونده ای از امیرمؤید سوادکوهی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 789 تعداد دانلود : 607
در آستانه جنگ جهانی اول، دامنه تجاوزات روسها در مازندران گسترش یافت و اراضی سوادکوه هم مورد تعرض آنها قرار گرفت. شیرگاه معروف به دروازه مازندران، در اواخر 1332ق./ 1914م. به دست ژنرال پاتایوف روسی تصرف شد؛ اما با تلاش اولیای دولت، امیر مؤید و حامیانش، روسها خیلی زود آنجا را موقتاً تخلیه کردند. حضور مجدد امیر مؤید و بستگانش در شیرگاه، برخلاف میل بخشی از اهالی شیرگاه بود و در مقابل پیشنهاد امیر مؤید، نماینده مجلس شورای ملی به دولت مبنی بر اجاره دادن خالصجات به سیف الله خان سرتیپ (مستاجر سابق آن بلوک)، بخشی از اهالی ناراضی شیرگاه، ادعا کردند که قبل از ورود روسها، مورد تعدی و تجاوز افراد امیر مؤید قرار گرفته اند. در این نوشتار، با رویکرد بررسی جایگاه تاریخی این شکایات، نخست به نوع داوری برخی از نویسندگان راجع به این اسناد پرداخته می شود و پس از آن، با نگاهی به حضور روسها در مازندران در اواخر دوره قاجار، مسئله مقابله امیر مؤید با روسها در سوادکوه، سیر رخدادهای منجر به شکایت مردم شیرگاه و در نهایت، بیرون راندن روسها از سوادکوه، مورد بررسی قرار می گیرد. نتیجه گرفته می شود که مسائل موجود در مناسبات امیرمؤید و بستگانش با رعایا، پررنگ تر از آنچه واقعیت داشته، منعکس شده است، و همراهان پاتایوف هم در آن بی تاثیر نبوده اند.
۵.

تمبر، منبعی اطلاعاتی در کتابخانه ملی ترکیه

نویسنده: مترجم:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 306 تعداد دانلود : 463
تمبر به مثابه رسانه ای ثابت و منبعی اطلاعاتی که جنبه های اجتماعی، تجاری، سیاسی، فرهنگی، تاریخی و هنری جامعه را به روشی بی همتا نشان می دهد، از ارزشی همانند دیگر مواد غیرکتابی مثل اسکناس، سکه، پوستر و نقشه، برخوردار است. بهره گیری از چکیده کوتاه، تصویرهای رنگی و نمادها در سطحی محدود برای انتقال محتوا، ویژگی کلید ی تمبر است که آن را از دیگر مواد غیرکتابی ممتاز می کند. به خاطر همین ویژگی منحصر به فرد، می توان تمبر را هم ابزاری برای برقراری ارتباط و هم اثری هنری پنداشت. اما در ترکیه به تمبر و دیگر مواد نظیر آن، به عنوان مواد کلکسیونی توجه می شود تا منبع اطلاعاتی. این بررسی، بر آن است تا تحلیلی از کمیت و کیفیت مجموعه تمبر در کتابخانه ملی ترکیه و نیز اطلاعاتی درباره فهرست نویسی و حفظ و نگهداری تمبر، پیشاروی خوانندگان قرار دهد؛ باشد که قدری فراتر از مواد کلکسیونی و بلکه از دیدگاه منبعی اطلاع رسانی به موضوع تمبر توجه شود.
۶.

حفاظت و نگهداری اسناد آرشیوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 419 تعداد دانلود : 629
یکی از وظایف مهم مراکز آرشیوی، پژوهش در جهت کشف راههای بهینه حفاظت و مرمت مواد آرشیوی است. در این مقاله، تلاش شده است ضمن بیان علل فرسایش مجموعه های آرشیوی، مراحل مرمت اسناد و اصول مرمت، اداره کل حفاظت و نگهداری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، و مدیریت آسیب شناسی و مرمت نسخه های خطی، چاپی و اسناد تاریخی کتابخانه مجلس شورای اسلامی معرفی و وظایف آنها تشریح شود. بعلاوه باتوجه به اهمیت ابزاری نظیر ریزفیلم (میکروفیلم) و دستگاه آرشیو رایتر برای نگهداری اسناد در عصر حاضر و کاربرد فراوان آنها در مراکز حفاظت و نگهداری مواد آرشیوی، در پایان این ابزار معرفی و خدمات اداره میکروفیلم و اسناد دیجیتال [رقمی] و کارکردهای آرشیو رایتر بیان می شود. البته تاکید این مقاله بر آرشیوهای چاپی است.
۷.

بستریابی مدارس نوین کاشان و شناساندن آنها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 988 تعداد دانلود : 631
هدف این مقاله، بررسی عوامل رشد مدارس نوین کاشان و معرفی نهادهای آموزشی این شهر در یک بستر تاریخی است. از این رو، نویسنده ابتدا به شرح عوامل و اقشار اجتماعی مؤثر بر رشد مدارس نوین از جمله روشنفکران، محصلان اعزامی به فرنگ، روحانیون متجدد، یهودیان این شهر، نایبیان، موقعیت جغرافیائی آن، وجود دودستگی دیرینه میان اهالی، جریان مشروطیت و نوگرائی (تجدد) و بورژوازی کمپرادور (وابسته) پرداخته، آنگاه نهادهای آموزشی، مکتبخانه ها، مدارس نوین ملی مسلمانان و یهودیان را معرفی می کند

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۸