علوم اجتماعی و انسانی (دانشگاه شیراز)

"هدف از تحقیق حاضر بررسى چارچوبها و ساختارهاى بلاغى سیاق کلام در مقاله‏هاى علمى علوم انسانى در سطح خردوکلان مى‏باشد.در این بررسى 171 مقاله از رشته‏هاى مختلف علوم انسانى، چاپ شده در 5 مجله دانشکده‏هاى علوم انسانى کشور مورد مطالعه قرار گرفتند. از دیدگاه نظرى این تحقیق بر پایه نظریه‏هاى زبانشناسانى چون فرت، هلیدى و سینکلر استوار است، و از نظر علمى از روشهاى تجزیه و تحلیل متن که توسط جان سویلز(1990)به ویژه براى بررسى مقاله‏هاى تحقیقى ارائه شده، پیروى مى‏کند. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد مقاله‏هاى علوم انسانى به دو دسته تجربى و توصیفى تقسیم مى‏گردند.چارچوب به کار رفته در مقاله‏هاى تجربى با چارچوب ارائه‏شده توسط سویلز کاملا هماهنگى دارد.اما گروه عمده مقاله‏ها را مقاله‏هاى توصیفى تشکیل مى‏دادند که این مقاله‏ها از چارچوب دیگرى پیروى مى‏کردند که مى‏توان گفت چارچوب مناسبترى براى مقاله‏هاى توصیفى مى‏باشد.از آنجا که تحقیق جامعى روى متنهاى علوم انسانى در زبان انگلیسى به عمل نیامده است نمى‏توان مقایسه‏اى با مقالات مشابه در زبان انگلیسى انجام داد، اما مسلم است که مقاله‏هاى توصیفى در زبان انگلیسى نیز از چارچوب رایج در متنهاى تحقیقى تجربى استفاده نمى‏کنند.بررسى بخشهاى مقدمه مقالات نشان داد که این بخشها دقیقا داراى چارچوبى منطبق با چارچوب ارائه شده توسط بروس(1983)بودند.در عوامل ریز ساختى نیز نتایج جالب توجهى بدست آمد که تقریبا با نتایج تحقیقات قبلى همسو هستند."

"معمول‏ترین مقوله‏هاى دستورى در زبان‏هاى دنیا جمله‏هاى خبرى، پرسشى، امرى و تعجبى است، که عمدتا به ترتیب براى بیان مقوله‏هاى معنایى-منظورى خبر، سؤال، فرمان و شگفتى به کار مى‏روند. با این وجود، مطالعات نوع‏شناسى زبان حاکى از آن است که رابطه میان مقوله‏هاى نحوى و معنایى- منظورى رابطه‏اى مستقیم نیست.بسیار اتفاق مى‏افتد که از جمله خبرى براى صدور فرمان، و از جمله پرسشى براى بیان شگفتى استفاده مى‏شود. تحقیق حاضر در پى کشف نقش‏هاى معنایى-منظورى جمله‏هاى پرسشى در شعر حافظ است. استفاده هنرمندانه شاعر از جمله‏هاى پرسشى براى بیان مقوله‏هاى گوناگون معنایى-منظورى تأثیر کلام وى را دو چندان و خواننده را مسحور مى‏سازد. تحقیق حاضر نشان مى‏دهد که از 366 بیت، 255 بیت، یعنى تقریبا 70%از ابیات، براى بیان پنج مقوله معنایى-منظورى شگفتى، نفى، انکار، تمنا(آرزو)و نهى به کار رفته است.30%باقیمانده براى بیان 15 مقوله معنایى-منظورى استفاده شده است.یکى از نتایج بسیار جالب توجه تحقیق این است که بیان حافظ براى بیان سؤال از جملات پرسشى کمترین استفاده را مى‏برد."

"هدف این مقاله بررسى دیگر باره نقش یا نمود مجهول در فارسى است.کلمه نقش در این گفتار در تقابل با ساختار قرار دارد و مؤید این نکته است که نگرش دوباره نگارنده برعکس نگرش محققان قبلى که عمدتا خرد به کلان بوده نگرشى است کلان به خرد.این بدان معنى است که نگارنده حاضر ابتدا نقش یا نمودى به عنوان مجهول را به طور عام تعریف کرده است سپس در پى آن بر آمده تا ببیند این نمود یا نقش خاص چگونه در صورتهاى نحوى زبان فارسى متجلى گردیده است.چنین نگرش کلانى ایجاب مى‏کند که مضاف بر ساختصفت مفعولى+شد، ساختارهاى دیگرى را در فارسى نیز جزو قلمرو مجهول فرض نمائیم.رهیافت پژوهشگر حاضر رهیافت نقش گرایانه مکتب نقش‏گراى هالیدى است و با اتخاذ چنین رهیافتى نگارنده در پى آن است تا توجهى روشن‏تر و جامع‏تر از مطالعات قبلى در مورد مجهول فارسى ارائه دهد. "

"هدف از پژوهش حاضر، بررسى گستره معنایى شمار واژگان در زبان فارسى است.شمار واژگان، در این مقاله به کلماتى اطلاق مى‏شود که جزیى یا قسمتى از آنها به کمک یک عدد ساخته شده است. در گذشته در این تحقیقاتى انجام گرفته است که فقط درباره نقش یک عدد معین بویژه عدد هفت در زبان فارسى بوده است و سایر اعداد و کاربرد معانى متفاوتى را که در برمى‏گیرند، مد نظر قرار نگرفته است.با توجه به این که متون فارسى چه در نوشتار و چه در گفتار داراى شمار واژگان مى‏باشند، بنابراین اهمیت اینگونه واژگان در روند ارتباطى زبان شایسته توجه بیشترى است.از دیدى زبانشناسانه، بررسى گستره معنایى شمار واژگان در زمینه پژوهش‏هاى معناشناختى قرار مى‏گیرد.به منظور انجام این تحقیق، شمار واژگان زبان فارسى از فرهنگ لغات استخراج شدند و تعداد و گستره معنایى هریک از شمار واژگانى که به کمک اعداد فارسى ساخته شده‏اند، طبقه‏بندى گردیدند.از تعداد 793 شمار واژه استخراج شده، طبقه‏بندى متفاوتى از جنبه معناشناختى براى هریک از اعداد پدید آمد که این طبقه‏بندى گستره معانى متفاوتى را براى شمار واژگانى که بیشترین و کمترین تأثیر معنا شناختى را در زبان فارسى دارا هستند، بیان مى‏کند. "