مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی 1387 شماره 40

مقالات

۱.

مقدمه‏ای بر تحلیل سیاست خارجی

کلید واژه ها: فرایند تصمیم گیری سیاست خارجی مقایسه ای محیط روانی روند سازمانی سیاست دیوان سالارانه واقع گرایی و سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 966
تحلیل سیاست خارجی دولت‏ها در عرصه بین المللی، یکی از مباحث اصلی علوم سیاسی و روابط بین ‏الملل است. تا کنون، در زمینه تحلیل سیاست خارجی کشورها، نظریه ها و دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. در ابتدا، رویکردهای مهم تحلیل سیاست خارجی، تحت تاثیر جریان واقع گرایی بودند. با بروز انقلاب در علوم رفتاری، سه دیدگاه خاص در حوزه تحلیل سیاست خارجی به وجود آمد که از آنها با عنوان فرایند تصمیم‏ گیری در سیاست خارجی، سیاست خارجی مقایس ه‏ای، و محیط روانی سیاست خارجی یاد می شود. با پیدایش و گسترش دیدگاه پسااثبات گرایی در علوم اجتماعی و به ویژه در روابط بین الملل در حوزه تحلیل سیاست خارجی کشورها، سه رویکرد جدید، یعنی رویکردهای نهادمحور، رویکردهای جامعه‏ شناسانه و رویکردهای فرهنگ و هویت‏ محور به وجود آمدند که اصول و محورهای هر کدام از آنها به اختصار تشریح شده است. در نهایت، تلاش شده امکان و چگونگی برقراری پیوند بین این رویکردها مورد ارزیابی قرار گیرد.
۲.

اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: جستاری در متون

کلید واژه ها: سیاست خارجی واقع گرایی جمهوری اسلامی آرمان گرایی متون سیاست خارجی اصول و مبانی سیاست خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 775
متون دانشگاهی و پژوهشی مرتبط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، یکی از منابع اصلی مطالعه سیاست خارجی ایران به حساب می ‏آیند. مقاله حاضر به بررسی این متون از منظر اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی می‏ پردازد. برای این منظور، پرسش اصلی این است که مساله محوری مورد مطالعه متون موجود در مورد اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی چیست؟ فرضیه مقاله، نشان می‏ دهد دغدغه اصلی متون مرتبط با سیاست خارجی، عمدتاً تقابل آرمان‏ گرایی و واقع‏ گرایی بوده است. برای بررسی این فرضیه، مقاله به سه بخش تقسیم شده است. بخش اول به تاریخچه سیاست خارجی از منظر متون موجود اشاره دارد. بخش دوم به مواجهه آرمان ‏گرایی و واقع‏ گرایی در رویکردهای انقلابی، اسلامی و ملی‏ می‏ پردازد و بخش سوم، چارچوبی نظری برای گذر از تناقضات این رویکردها ارائه می‏ دهد.
۳.

ساختار و روند تصمیم‏ گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: تحلیل متون آموزشی و پژوهشی

کلید واژه ها: جامعه مدنی سیاست خارجی مدل های تصمیم گیری جمهوری اسلامی ایران نخبگان روند تصمیم گیری ساختار تصمیم گیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 372
رهیافت خرد در مطالعه روابط بین ‏الملل، ناظر بر ساختار و رفتار هریک از بازیگران محیط بین ‏الملل در این عرصه است. ساختار تصمیم‏ گیری در سیاست خارجی کشورها، بخشی از این ساختار را تشکیل می‏ دهد. مقاله حاضر با مطالعه متون آموزشی و پژوهشی انتشار یافته در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، به بررسی ساختار و روند تصمیم‏ گیری در آن می‏ پردازد. این بررسی در چارچوب دو رویکرد حقوقی - سازمانی (رسمی) و سیاسی – جامعه‏ شناختی (غیررسمی) و با توجه به سه متغیر «دست ‏اندرکاران تصمیم‏ گیری»، «سازمان تصمیم ‏گیری» و «روند تصمیم‏ گیری» صورت می‏ گیرد. مبحث پایانی مقاله، شامل آسیب‏ شناسی متون پیش‏ گفته و ارائه پیشنهاداتی در حوزه آموزش و پژوهش در خصوص ساختار و روند تصمیم‏ گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است .
۴.

بررسی رویکردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر مساله کارگزار – ساختار

نویسنده:

کلید واژه ها: سیاست خارجی کارگزار ساختار جمهوری اسلامی ایران سیستم بین المللی ساختار محوری کارگزار محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 348
رویکرد هر نظریه ‏پرداز به مساله کارگزار – ساختار یا نحوه تعامل کارگزار – ساختار، یکی از عوامل کلیدی جهت‏ دهنده به برداشت و تحلیل وی در مورد محیط اجتماعی تحت مطالعه‏ اش می ‏باشد. این مقوله، به طور اخص، در رشته روابط بین ‏الملل و سیاست خارجی بسیار مورد توجه است. به طور کلی، در این رشته، سه رویکرد ساختارمحور، کارگزارمحور و ساخت‏یابی‏ گرا، قابل بازشناسی است. در حوزه نظریه‏ های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز می ‏توان دو رویکرد کلی متمایل به کارگزارمحوری و ساختارمحوری را شناسایی کرد که اولی بر نقش تعیین‏ کننده کارگزاری جمهوری اسلامی در جهت ‏دهی به ساختارهای بین ‏المللی و دومی بر ضرورت سازگاری جمهوری اسلامی با الزامات ساختاری بین ‏المللی تاکید دارد. در حالی که گفتمان نظری حاکم بر سیاست خارجی ایران، در دهه 1360، غالباً کارگزارمحورانه بود، بعدها گفتمان متمایل به ساختارمحوری پررنگ‏تر گردید.
۵.

تبیین تحولات امنیتی جمهوری اسلامی ایران؛ در جستجوی چارچوبی تحلیلی

نویسنده:

کلید واژه ها: امنیت جمهوری اسلامی مطالعات امنیتی روش گفتمانی تحولات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 467
مطالعات امنیتی در ایران از پیشینه تاریخی چندانی برخوردار نیست و مطالعه تحولات امنیتی جمهوری اسلامی که بخش کوچکی از این حوزه مطالعاتی است، از آن هم جدیدتر است. با وجود این، نگاهها و دیدگاههای مختلفی درباره امنیت ملی و جامعه امن در ادوار مختلف حیات جمهوری اسلامی وجود داشته است که توسط برخی اندیشمندان و پژوهش‏گران حوزه مطالعات امنیتی، شکلی منسجم و تئوریک یافته ‏اند. حاصل این تلاش‏ها را تا به امروز می‏توان در قالب چهار مدل تبیینی گفتمان بسط، حفظ و رشدمحور، گفتمان سنتی - نوین، الگوی تحدید، تثبیت و تکثر و دیدگاه ساختاری - طبقاتی – مورد بررسی قرارداد و به واسطه هریک از آنها، بخشی از تحولات امنیتی جمهوری اسلامی ایران را درک کرد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۸