مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی 1386 شماره 37

مقالات

۱.

دکترین، سیاست و استراتژی؛ نسبت‏سنجی نظری و مفهومی

نویسنده:

کلید واژه ها: امنیت استراتژی سیاست دکترین مطالعات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 279 تعداد دانلود : 305
در محافل سیاسی و عمومی و حتی در اغلب موارد در محافل علمی، مفاهیم دکترین، سیاست و استراتژی را گاه چنان متداخل و با معانی مشابه به کار می‏گیرند که تشخیص مرزهای نظری و مفهومی آنها مشکل می‏شود. در این مقاله، ضمن بررسی ارتباط مفاهیم دکترین، سیاست و استراتژی با مفهوم امنیت، به بررسی زمینه‏های تداخل و ابهام میان این مفاهیم پرداخته می‏شود و تلاش برای تعیین مرزهای نظری و مفهومی میان آنها در دستور کار قرار می‏گیرد. بدین منظور، ابتدا به تلاش‏های صورت‏گرفته برای ابهام‏زدایی از مفهوم امنیت به عنوان بستر نظری بحث اشاره می‏شود، سپس مرزهای نظری میان دکترین، سیاست و استراتژی بر اساس دیدگاه‏های مختلف بررسی شده و در پایان نیز مرزهای مفهومی آنها مورد بازبینی قرار می گیرد.
۲.

تد رابرت‏گر و روش نوین مطالعه جنبش‏های قومی

نویسنده:

کلید واژه ها: تبعیض گروه های قومی اقلیت ها مسایل قومی دموکراتیزاسیون تد رابرت گر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 547 تعداد دانلود : 828
تد رابرت‏گر از محققان برجسته مطالعات قومی است که برخلاف محققان مدرنیست فقط از عامل یا فاکتور واحدی در تبیین معضلات و تنازعات قومی استفاده نمی‏کند، بلکه آن را پدیداری ذووجوه و ذوابعاد می‏داند. در مقاله حاضر، پس از بررسی اصلی‏ترین مفاهیم مسایل قومی و نگرش‏های مختلف به آن، از انواع گروههای قومی در دیدگاه گر بحث می‏شود و سپس عوامل اصلی دخیل در شکل‏گیری منازعات قومی یعنی برجستگی و اهمیت هویت قومی - فرهنگی، انگیزه‏های اقدام قومی - سیاسی (نارضایتی از گذشته، ترس از آینده و امید به کسب امتیازات)، ظرفیت اقدام قومی - سیاسی و گزینه‏ها و فرصت‏ها (ساختار فرصت)، مورد تحلیل و مطالعه تفصیلی قرار می‏گیرد.
۳.

جغرافیای انتخابات

کلید واژه ها: مشارکت دموکراسی جغرافیای انتخابات حوزه انتخاباتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 876 تعداد دانلود : 687
جغرافیای انتخابات یکی از جستارهای نسبتاً دیرپای دانش جغرافیای سیاسی است که به واکاوی تعامل فضا، مکان، فرایندهای انتخاباتی، تنوع تصمیمات و نتایج آراء رای‏دهندگان نواحی مختلف، اثرگذاری تفاوت‏های فضایی در رفتار سیاسی و شکل‏گیری حوزه‏های انتخاباتی می‏پردازد.پیش‏نیاز انتخابات و تعیین نمایندگان مردم، تقسیم سرزمین به حوزه‏های انتخاباتی با مرزهای مشخص و متناسب با ویژگی‏های جغرافیایی، پذیرش عمومی و قوانین انتخاباتی است. این محدوده‏های جغرافیایی در مقام بستری برای انتخاب نمایندگان در سطوح مختلف محلی، ناحیه‏ای و ملی، تاثیر قطعی بر ترکیب و کارکرد نهادهای سیاسی حکومت دارد. از این‏رو، ناحیه‏بندی سرزمین به حوزه‏های انتخاباتی، بر پایه شماری از شناسه‏های جمعیتی، فرهنگی، سرزمینی و بهره‏گیری از سامانه‏ اطلاعات جغرافیایی، کانون توجه جغرافیای انتخابات است.
۴.

مفهوم انسجام اسلامی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

کلید واژه ها: کشورهای اسلامی جهان اسلام وحدت اسلامی موقعیت اقتصادی سیاست خارجی جمهوری اسلامی انسجام اسلامی دکترین ام القرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 179 تعداد دانلود : 66
این مقاله درصدد طرح راهبرد انسجام اسلامی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال کشورهای اسلامی است. تجربه عملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی، در سه دهه گذشته، این رویکرد را کارآمدتر از راهبرد وحدت اسلامی و تئوری ام‏القرای اسلامی ساخته است. در این راهبرد، ضمن توجه به موضوعات عادی و غیرتحریک‏آمیز، سعی در تقویت و ارتقاء عظمت جهان اسلام دارد. رسیدن به این وضعیت نیازمند درک جایگاه خود و دیگر کشورها در جهان و تلاش فعالانه، همسو و توافقی برای پیشرفت و توسعه قدرت و ثروت کشورهای اسلامی است.
۵.

شکاف شیعی – سنی در اسلام سیاسی و پیامدهای آن برای جمهوری اسلامی

نویسنده:

کلید واژه ها: دموکراسی حقوق بشر وحدت اسلامی اسلام گرایی سیاسی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 374 تعداد دانلود : 230
ایالات متحده آمریکا پس از اشغال افغانستان و عراق، در پی حادثه 11 سپتامبر، به گونه‏ای ناخواسته موقعیت جمهوری اسلامی ایران را در منطقه تقویت کرده است. این پیامد ناخواسته و تلاش ایران برای دست‏یابی به انرژی هسته‏ای، آمریکا را بر آن نموده تا با بزرگ‏نمایی تهدید ایران برای منطقه، از شکاف‏ها و تضادهای موجود در خاورمیانه برای مهار و تضعیف جمهوری اسلامی ایران بهره‏برداری نماید. در این صورت، نوعی همگرایی میان آمریکا، اروپا، اسرائیل، دولت‏های عربی و بنیادگرایان سنی علیه ایران و گروههای شیعه در عراق و جنوب لبنان به وجود خواهد آمد که تهدیدی علیه منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است.
۶.

نفت خلیج فارس؛ چالش ها و سیاست های آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 71 تعداد دانلود : 40
در سال‏های آغازین قرن 21، مراکز دولتی و عمومی آمریکا موج گسترده‏ای را در مورد خطر وابستگی این کشور به نفت کشورهای منطقه خلیج فارس به راه انداختند و خواستار اتخاذ سیاست‏های دقیق و بلندمدت برای جلوگیری از خطرات ناشی از این وابستگی شدند. با توجه به اینکه واردات نفت آمریکا از منطقه خلیج فارس تنها 2/11% کل واردات نفت این کشور از جهان را تشکیل می‏دهد و ایالات متحده با اکثر کشورهای منطقه روابط استراتژیک دارد و پیوندهای عمیق و گسست‏ناپذیری بین آنها به وجود آمده، این پرسش مطرح می‏شود که دلیل اصلی این نگرانی‏ها و سیاست‏گذاری در جهت کنترل بیشتر بر منطقه نفت‏خیز خلیج فارس چیست؟در این مقاله، به دلایل و اهداف بین‏المللی آمریکا از اتخاذ چنین سیاستی در قبال منطقه خلیج‏فارس اشاره می‏شود و پیامدهای آن برای این کشور و دیگر بازیگران جهانی و منطقه‏ای مورد ارزیابی قرار می‏گیرد .کلیدواژگان: نفت خلیج فارس ، سیاست انرژی آمریکا ، هژمونی ، اقتصاد سیاسی
۷.

هانس جی. مورگنتا و جنگ عراق: رئالیسم در مقابل نومحافظه‎ کاری

کلید واژه ها: رئالیسم تروریسم جنگ عراق نومحافظه کاری مورگنتا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 304 تعداد دانلود : 875
در خصوص جنگ عراق، بین دو نظریه رقیب در سیاست بین‏ الملل، یعنی رئالیسم و نومحافظه‏ کاری، نزاعی در گرفته است. از نگاه نومحافظه‏ کاران، دموکراسی نیرومندترین ایدئولوژی سیاسی جهان است. بر این اساس، اگر ایالات متحده به ساختن جهانی متشکل از دموکراسی‏ها بپردازد، صلح گسترش خواهد یافت. آنها بر اهمیت گسترش دموکراسی در خاورمیانه، از طریق نظامی، تاکید می‏کردند و اشغال عراق، اولین گام در این جهت بود. در مقابل، رئالیست‏ها معتقدند که ما نه در دنیای مبتنی بر فرصت ‏طلبی، بلکه در جهانی مبتنی بر توازن قوا زندگی می‏ کنیم. به نظر آنها، قویترین ایدئولوژی سیاسی، ناسیونالیسم است نه دموکراسی. بنابراین، تجاوز و اشغال کشورها هزینه بسیار بالائی دارد و باعث رشد ناسیونالیسم و ایجاد ناآرامی می‏ شود.
۸.

پویش فعال‏گرایی اسلامی ؛ نشانگانی برای گسترش دموکراسی و حقوق بشر

نویسنده: مترجم:

کلید واژه ها: رئالیسم تروریسم جنگ عراق نومحافظه کاری مورگنتا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 974 تعداد دانلود : 652
پویش فعال‏گرایی اسلامی»، عنوان گزارشی است که شورای علمی سیاست‏گذاری دولتی هلند تهیه و به دولت این کشور ارایه کرده است. گزارش، از زبان هلندی به انگلیسی ترجمه شده و توسط دانشگاه آمستردام انتشار یافته است. کتاب درصدد تبیین پدیده فعال‏گرایی اسلامی، اشکال و ابعاد آن و به ویژه چگونگی نگرش آن به دموکراسی و حقوق بشر از دهه 1970 به بعد است. به سخن دیگر، نویسندگان به دنبال پاسخگویی به این پرسش ها هستند: «فعال‏گرایی اسلامی در جهان اسلام از دهه 1970 چه سمت و سویی داشته و نسبت آن با دموکراسی و حقوق بشر چه میی‏باشد؟

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۸