مطالعات راهبردی زنان

مطالعات راهبردی زنان

مطالعات راهبردی زنان 1387 شماره 42 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

جنسیت و «اخلاق مراقبت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جنسیت اخلاق­ مراقبت اخلاق فمینیستی اخلاق زنانه اخلاق عدالت­محور اخلاق تکلیف‌گرا اخلاق ‌نتیجه‌گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 823
امروزه نظریه اخلاق مراقبت، به مثابه بدیلی برای نظریه‌های اخلاقی سنتی که مردسالار قلمداد می‌شود، از سوی برخی فمینیست‌ها ارائه شده است. خانم کَرول گیلیگان روش کولبرگ را در رشد قضاوت اخلاقی کودکان به کار گرفت و به نظریه‌ای در اخلاق رسید که آن را «اخلاق مراقبت» (ethics of care) نامید. یافته‌های وی بعدها به دست فیلسوفان و متفکران زن فمینیست تکمیل شد و به صورت نظریه‌ای اخلاقی در برابر نظریات رایج غرب درآمد. این نظریه اخلاقی سه نقد عمده بر نظریه‌های اخلاقی تکلیف‌گرای کانت و نتیجه‌گرای میل وارد می‌کند و آن‌ها را به مثابه نظریات اخلاقی مردسالارانه ناقص یا نادرست می‌شمارد. این سه نقد عبارتند از استناد به قواعد عام اخلاقی، رعایت بی‌طرفی و تأکید انحصاری بر عقلانیت. در برابر، ادعا می‌شود که اخلاق مراقبت، اخلاقی است قاعده‌گریز، جزیی­نگر، متن‌محور، عینی، درگیر و مبتنی بر عواطف که ریشه جنسیتی دارد. نوشته حاضر به معرفی و تحلیل این ایده می­پردازد.
۲.

تحلیلی فلسفی از رابطه ارزشمندی ذاتی و جنسیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت ارزشمندی ذاتی مراتب عقل تحلیل فلسفی انسان­شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 67
رابطه ارزشمندی ذاتی و جنسیت از تحقیقات بنیادینی است که نتایج حاصل از آن بر طیف وسیعی از نظریات حوزة مسایل زنان تأثیرگذار است. در این مقاله ضمن ارائه تعریف و بیان اقسام ارزشمندی ذاتی در بیرون از حوزة اخلاق و اشاره­ای به برخی از مبانی ارزشی در انسان­شناسی، جهت­گیری­های زیرساختی این بحث تعیین می­شود و سپس با نگاهی فلسفی به تحلیل ذات و ذاتیات و جنس و فصل انسانی و سنجش تأثیر جنسیت در آن پرداخته شده است. از آنجا که اصیل­ترین و ارزشمندترین گوهر وجودی انسان عقل است، تبیین رابطه قوای ادراکی و مراتب عقل با جنسیت مورد بررسی قرار گرفته است. آن­گاه مراتب رابطه روح و روحیات با جنسیت نیز براساس نظریه حرکت جوهری و تأثیر متقابل نفس و بدن بیان گردیده و در آخر با نگاه توحیدی ـ قرآنی ارزشمندی ذاتی زن در فضایی متفاوت به تصویر کشیده شده است.
۳.

بررسی تطبیقی مفهوم جنسیت در اسلام وغرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عقلانیت زنانگی فمینیسم حقوق جاذبه جنسیتی مفهوم جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 327
اگرچه مدرنیته انسانیت زنان (پاره پنهان) را آشکار کرد، اما زن بودن زنان (پاره پیدا) را در محاق فرو برد. مدرنیته، معتقدبود برای انسان شدن، زنان را تا حد امکان باید به مردان شبیه ساخت.درنتیجه زن مدرنیته، انسان است، اما با همه اوصاف مردانه. اندیشه‌های نو با نادیده‌انگاری «حقیقت زنانگی» آن چنان مقهور اشتراکات زن و مرد شد که زن و حقوق زنانه را فراموش کرد و بدین سان با نادیده انگاشتن هویت زنانه، امنیت وی را درمعرض چالش قرار داد. زنانی که از لحاظ اجتماعی قادر به نقش آفرینی در جامعه مردسالار باشند، معمولاً تمام هویت اجتماعی­شان را از زنانگی خویش نمی­گیرند و خود را تا اندازه­ای با نقش ها و کارکردهای اجتماعی مردانه وفق می­دهند اما این زنان هزینه­هایی نیز می­پردازند، مردان آنها را تهدیدی برای خویش قلمداد کرده و در مقابل تغییر رفتارهای آنها مقاومت می­کنند. با لحاظ چنین واقعیت­هایی، اسلام هویت جنسیتی را فراتر از ویژگی­های زیست شناختی هریک از دو جنس مورد ارزیابی قرارمی­دهد. براین اساس، برابری کیفی به مراتب بیش ازتساوی کمّی درراستای تحقق مفهوم جنسیت درکانون توجه قرارمی گیرد.
۴.

جنسیت و جنس زبانی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: زبان قرآن جنس زبانی جنس زیست شناختی- طبیعی نظریة نشانداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 134
مقوله جنس زبانی در زبان­شناسی از مقوله جنس زیست­شناختی بازشناخته می­شود. بررسی­های زبان شناختی نشان داده­اند که اگرچه میان این دو نوع جنس در زبان هایی که از جنس زبانی بهره می­برند رابطه برقرار است، لیکن این رابطه متناظر نمی باشد. زبان عربی و عربی قرآنی (یا کلاسیک) از زبان­هایی قلمداد می­شود که جنس زبانی در آن از گستره و تنوع زیادی برخوردار است. این پژوهش با بررسی جنس زبانی در آیات قرآن کریم، با ارایة تقسیم­بندی جدید و متفاوتی از آنچه در دستورهای موجود عربی در مورد جنس صورت پذیرفته است، به نحوه عملکرد و رابطه آن با جنـس زیـست­شناختی در چارچوب نظریة نشان­داری می­پردازد. نتایج این بررسی می­تواند از یکسو در تفسیر آیات و به ویژه نقش و اهمیت زنان در کلام الله مجید برپایة توصیف زبان­شناختی به کار رود و از سوی دیگر مسیری جدید و متفاوت را پیش روی پژوهشگران دستور زبان عربی بگشاید.
۵.

کنکاشی در پژوهش های زبانشناسی جنسیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبانشناسی جنسیت ساختارهای زبانی برنامه­ ریزی جنسیتی زبان زیان فارسی کاربرد زبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 299
زبانشناسی جنسیت یکی از شاخه­های موردتوجه در حوزه جامعه­شناسی زبان است که به مطالعه تأثیر متغیر جنسیت بر ایجاد گوناگونی­های زبانی می­پردازد. از آنجا که بیشتر مفاهیم اجتماعی ـ فرهنگی و از جمله مفهوم جنسیت، مفاهیمی چند بعدی هستند، برداشت­های تک بعدی و مطلق از این مفاهیم منجر به نوعی سطحی­نگری به ویژه در حوزه­های پژوهشی می­شود. هدف این مقاله در درجه اول معرفی لایه­های مختلف زبانشناسی جنسیت و به بیان دیگر جنبه­های مختلف مسائل زبان و جنسیت است. سپس با تمهید این پایگاه نظری می­کوشیم که وضعیت این رشته مطالعاتی نوپا را در پژوهش­های ایرانیان روشن نماییم. . اما این حوزه مطالعاتی نقیصه های متععددی دارد که از جمله آنها محدودنگری غیرروش‌شناختی، نادیده انگاشتن نظریه‌های جنسیتی مطرح، در نظر گرفتن «بافت» به عنوان چند متغیر اجتماعی مجزا از هم و نه به عنوان شبکه‌ای از رابطه‌ها، در نظر گرفتن رفتار زبانی مردانه به عنوان هنجار می باشد.
۶.

جایگاه حضرت فاطمه (س) در منابع اهل تسنن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حضرت فاطمه زهرا اهل تسنن منابع حدیثی سیره معصومین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 13
بسیاری از دانشمندان اهل تسنن درباره حضرت فاطمه زهرا(س) قلم زده‏ و گزارش­هایی در احوال و زندگانی آن حضرت ارائه کرده­اند و سخنانی از رسول خدا(ص) را درباره آن حضرت ثبت نموده­اند. از بررسی روایات به دست آمد که هیچ­گونه ذم یا خرده­گیری درباره حضرت زهرا (س )یافت نمی­شود و همه به آن حضرت احترام گذاشته‏اند و مدح هایی درباره آن حضرت ثبت کرده‏اند و نتوانسته‏اند بر وجود مبارکش خدشه یا ایرادی وارد کنند. حتی برخی از نویسندگان وقایع تلخ پس از رحلت پیامبر(ص) را گزارش کرده‏اند و نتوانسته‏اند نسبت به اهانت‏های وارد بر آن حضرت و بی­وفایی امت اسلام و کوتاهی در حق اهل بیت پیامبر(ص)، بی­تفاوت باشند. این مقاله به سبب محوریت وجود مبارک آن حضرت، احوال و جایگاه ایشان را در منابع اهل تسنن بررسی و عرضه نموده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۹