سیاست علم و فناوری

سیاست علم و فناوری

سیاست علم و فناوری سال اول تابستان 1387 شماره 2 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

ارائه مدل باغ مرکبات برای شناسایی معیارها و عوامل موفقیت صنعت نرم افزار ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 266 تعداد دانلود : 155
    نرم افزار عنصری کلیدی در افزایش استفاده از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی در جوامع حاضر و  همچنین صنعتی دوستدار محیط زیست و دارای رشد جهانی بالاست؛ در عین حال حیاتی ترین عنصر سیستمهای دولتی و تجاری است که هر کشوری می باید برای خود ایجاد کند. کشورهای در حال توسعه رشد صنعت نرم افزار را به عنوان فرصتی برای رسیدن به کشورهای پیشرفته و راه درمانی برای توسعه نامتوازن خود می بینند چنانکه در ایران نیز این تمایل وجود دارد که از ظرفیت نرم افزار برای رشد و توسعه کشور استفاده گردد. بر اساس موج سوم نظریه های توسعه صنعتی که دولت را به عنوان سکاندار کشتی توسعه فرض می کنند و در جهت کمک به سیاستگذاری صنعت نرم افزار، مدلهای عوامل موفقیت مختلفی برای صنایع نرم افزاری ارائه شد که از میان آنها می توان مدل عوامل موفقیت صادرات نرم افزار، مدل تخم مرغی و چارچوب دایاسیندهو را نام برد. اما در این میان جای یک مدل جامع که عوامل موفقیت و اولویتها را با درجه انتزاع کمتری بیان کند، در کنار صادرات به بازار داخلی توجه نماید، علاوه بر عوامل موفقیت با نگاهی سیستمی معیارهای موفقیت را نیز ارائه نماید، و نقش عوامل اثرگذار اما غیر قابل کنترل بر موفقیت صنعت نرم افزار را در مدل نشان دهد، خالی بوده است. در این تحقیق، بعد از بررسی اثر صنعت نرم افزار روی جامعه، مدلهای عوامل موفقیت و عوامل موفقیت صنایع نرم افزاری کشورهای پیشرو در منابع موضوع، مدلی از عوامل موفقیت متشکل از 6 منظر دولت، مشتری، ساختار و فرایند داخلی، سرمایه انسانی، زیرساخت، و عوامل محیطی ارائه گردید که هر یک از این منظرها نیز خود چندین عامل موفقیت صنعت نرم افزار ایران را شامل می شوند. در انتها بعد از تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از خبرگان به سه طریق وبگاه، پست الکترونیکی، و کاغذی و با استفاده از استعاره باغ مرکبات، مدل نهایی عوامل موفقیت صنعت نرم افزار ایران با عنوان مدل باغ مرکبات صنعت نرم افزار ارائه شده است.
۲.

الگویابی مجازی در فعالیت های تحقیق و توسعه به کمک تحلیل پوششی داده ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 337 تعداد دانلود : 321
الگویابی ابزار پایش عملکرد و پویش "بهترین عملکرد" از طریق یادگیری از دیگران است. در مقاله حاضر جهت الگویابی میان پروژه های تحقیق و توسعه، مدل جدیدی تحت عنوان الگویابی مجازی (VBM) به کمک تحلیل پوششی داده ها ارائه شده است. از مزیت های این مدل، تعریف نشانگرهای ستانده براساس مراحل تحقیق و توسعه و رفع مشکل ناهمگونی ستانده های تحقیقاتی است. مدل پیشنهادی با استفاده از نشانگرهای نهاده - ستانده 30 پروژه تحقیق و توسعه گروه های پژوهشی الکترونیک سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران بطور تجربی مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج مطالعه مؤید آن است که برای تشخیص بهترین عملکرد، بایستی معیار کارایی تؤام با معیار اثربخشی بکار گرفته شوند. براساس مدل VBM، 17% از پروژه ها به عنوان مرجع برای سایر پروژه ها تشخیص داده شد. از ویژگیهای برجسته پروژه های مرجع، برنامه ریزی مؤثر نیروی انسانی و همچنین انجام بازاریابی برای واگذاری نتایج تحقیقات بوده است. استفاده از الگویابی مجازی می تواند منجر به ارتقاء قابل ملاحظه سطح کارایی پروژه های تحقیق و توسعه گردد.
۳.

اولویت یابی کاربردهای فناوری نانو در صنایع بالا دستی نفت ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 435 تعداد دانلود : 392
 در جهان صنعتی امروز، فناوری نانو به عنوان یکی از فناوری های نوظهور و راهبردی مطرح است و در ایران نیز برنامه ملی مربوطه, حضور در بین 15 کشور برتر در فناوری نانو تا سال 2015 را هدف قرار داده است. از آنجا که هزینه پروژه های تحقیقاتی و اجرایی در زمینه فناوری های نوین بسیار قابل توجه می باشد و همچنین به دلیل تعدد شاخه های فناوری نانو، تعیین اولویت برای سرمایه گذاری در این زمینه اهمیت فراوان دارد. از سوی دیگر, صنعت نفت و به ویژه بخش بالادستی آن به عنوان یک صنعت استراتژیک برای ایران مطرح است و برای کاربردهای علمی و تحقیقاتی فناوری نانو در این صنعت، افق روشنی پیش بینی می شود. از سوی دیگر و از آنجا که موردی ازتحقیقات علمی در خصوص تعیین اولویت های فناوری نانو در صنایع مختلف کشور و به ویژه صنعت نفت یافت نشد ، موضوع این تحقیق به یافتن اولویت های  کاربرد فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت اختصاص یافت. برای این منظور, ابتدا با مرور ادبیات تصمیم گیری، AHP به عنوان یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره جهت تعیین اولویت ها انتخاب گردیده و در مرحله بعد، معیارهای اولویت دهی، بر اساس نظرات کارشناسان صنایع بالادستی نفت و بر پایه مرور معیارهای تصمیم گیری ذکر شده در ادبیات تصمیم گیری و پروژه های مشابه در داخل کشور، مشخص شده اند. در نهایت نیز با جمع بندی نظرات کارشناسی و با استفاده از نرم افزار Expert Choice, اولویت های  کاربرد فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت ایران، با توجه به کاربردهای شناسایی شده فناوری نانو در صنایع بالادستی نفت در مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، تعیین و روایی نتایج از طریق بررسی همبستگی اسپیرمن آنها با نتایج حل مجدد مساله از طریق روش PROMETHEE سنجیده شده است.
۴.

بررسی وضع موجود و مطلوب ارزیابی نظام علمی در ایران با تاکید بر بخش آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 558 تعداد دانلود : 498
تحولات جهانی ودگرگونی  عظیم در ساختارها بویژه ظهور« فناوری اطلاعات وارتباطات» و« اقتصاد دانش» به مباحثات مربوط به کیفیت در نظام علمی را اهمیت خاصی بخشیده است. این در حالی است که نظام جامعی برای  ارزیابی کیفیت در نظام علمی ایران  که مورد اجماع دانشگاهیان وسیاستگذاران،ومطابق با اصول وهنجارهای علمی ودانشگاهی در سطح بین المللی ومتناسب با زمینه های ملی  باشد،تا کنون استقرار نیافته است. در این مقاله ضمن نقد وبررسی فعالیت های صورت گرفته  ووضعیت موجود ارزیابی در ایران ،با روش بررسی تاریخی وتحقیق کیفی وبا استفاده از نتایج مطالعات تطبیقی  ،مدلی از افق مطلوب بر مبنای الگویی «نه وجهی» و«نظام اعتبار سنجی» (ارزیابی درونی وسپس ارزیابی بیرونی)   ارائه شده است. با استفاده از  الگوی «مسأله ها /راه حلها» ، چالشهای اساسی ارزشیابی علمی در ایران  دسته بندی شده ونه گام اصلی برای مواجهه با این چالشها واستقرار نظام جامع ارزیابی آموزشی عالی پیشنهاد شده است که در چهار سطح 1.نظام اطلاعات دانشگاهی2.سیستم ارزیابی در دانشگاه3.ارزیابی بیرونی و اعتبار سنجی و4 .پایش ملی نظام علمی قابل سطح بندی هستند. افق مطلوب ارزیابی وارتقای کیفیت تنها از طریق نقش حمایتی وبسترسازِ دولت در توسعه زیر ساختهای لازم برای پایش ملی نظام علمی ،وبا ابتکارات درونزای دانشگاه ها ونهادهای علمی ،در فضایی رقابتی  از محیط ملی و بین المللی  ،دست یافتنی است.
۵.

کارآفرینی دانشگاهی و تجاری سازی نتایج تحقیقات در دانشگاههای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 913 تعداد دانلود : 477
این مقاله با بررسی عوامل تاثیرگذار در رویکرد دانشگاه ها به دانشگاه کارآفرین، تعریف و مفهوم دانشگاه کارآفرین را مورد جستجو قرار داده و مصادیق فعالیت های کارآفرینی دانشگاهی را روشن می سازد. سپس نتایج مطالعه موردی فعالیت های کارآفرینی دانشگاهی و تجاری سازی نتایج تحقیقات در هفت دانشگاه مهم کشور را ارائه می دهد. مطالعه شامل بررسی وضعیت نهاد عامل، پرسنل تخصیص یافته به آنها، فرآیند کاری تعریف شده و نهایتاً عملکرد سال 85 در مورد چهار فعّالیت زیر می باشد: ثبت و حفاظت حقوقی از نتایج تحقیقات، لیسانس دهی و انتقال حقوق مالکیت نتایج تحقیقات، تشکیل شرکت های انشعابی دانشگاهی، انجام تحقیقات مشترک و قراردادی با صنعت و سایر سازمان ها.  فعالیت های انتخاب شده به عنوان مصادیق کارآفرینی دانشگاهی و فعالیت های ذیربط با تجاری سازی نتایج تحقیقات ، مورد اتفاق نظر صاحب نظران و محققین این زمینه می باشند. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که در دانشگاه های مورد مطالعه، انجام تحقیقات مشترک و قراردادی با صنعت از وضعیت تثبیت شده ای برخوردار است و ثبت و حفاظت حقوقی  از نتایج تحقیقات اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. ولی سایر فعالیت ها نظیر لیسانس دهی و انتقال حقوق مالکیت نتایج تحقیقات و تشکیل شرکت های انشعابی دانشگاهی هنوز رایج نمی باشند.
۶.

عوامل، انگیزش ها و چالش های تولید دانش در بین نخبگان علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 277 تعداد دانلود : 982
مقاله حاضر از طریق پژوهش میدانی در پی بررسی عوامل و انگیزش های تولید دانش و بهره وری در بین نخبگان علمی دارای بالاترین میزان انتشار مقاله نمایه شده در ISI  می باشد. هدف دیگر این مقاله، شناخت و تحلیل چالش های تولید دانش در ایران در رابطه با فضاهای تعاملاتی و ارتباطاتی  از یک سو و هنجاری و اخلاقی از سوی دیگر است. داده های پژوهش با کاربرد پرسشنامه اعتبارسنجی شده جمع آوری و با روش های آماری توصیفی و استنباطی  واستفاده از نرم افزار آماری علوم اجتماعی (SPSS) تحلیل شده است. براساس یافته های اساسی مطالعه، الگوهای فردی و جمعی تولید دانش دارای گسست از یکدیگر است؛ تولید دانش با چالش فقدان شکل گیری  اجتماعات علمی پایدار همراه می باشد و در عین حال بین میزان تولید دانش و بهره وری افراد و هنجارمندی فردی و سازمانی آنان همبستگی های آماری معناداری وجود ندارد.
۷.

تبیین بحران مالی 2008 ه مثابه آستانه چرخش پارادایمیک در انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 473 تعداد دانلود : 35
مقاله حاضر حاصل یک پژوهش کاربردی است که طی آن کوشش شده تا در پرتو نظریه شومپتر- فریمن- پرز  دلایل بروز و اثرات بحران مالی- اعتباری 2008 تبیین گردد. مقاله در این راستا، دو نتیجه گیری عمده بدست می دهد: نخست این که بحران فعلی،  بازگشت عوارض به تعویق افتاده بحرانی است که حدود ده سال پیش در پی ترکیدن حباب شرکتهای با فنآوری نوین موسوم به دات کام بوجود آمد و با سیاستهای آزادسازی اقتصادی موقتا ناپدید شد، دوم اینکه این بحران با توجه به تاثیر مخربی که بر بنیادهای اقتصادی گذاشته و  تغییراتی که جریان  رویارویی با آن در سیاستگذاریهای کلان اقتصادی تاکنون ایجاد  شده ، نشان دهنده  چرخشی در  پارادایم فنی-اقتصادی حاکم و گذار از مرحله استقرار به مرحله گسترش در چرخه انقلاب فنآوری اطلاعات و ارتباطات است. مقاله سپس بطور موجز به تاثیر این فرآیند  در حوزه کشورهای درحال توسعه  می پردازد و توضیح می دهد که چگونه تطویل بحران و اتخاذ سیاستهای آگاهانه در پاره ای از کشورهای دیر آغازیده به افزایش فرصت برای پرکردن شکاف فنآوری این کشورها انجامید . این مقاله با تاکید بر اهمیت شناخت قوانین تکامل و سیر دَورانهای چرخه انقلابهای فنآوری در جریان  تدوین سیاستگذاری در توسعه علوم و فنآوری به پایان می رسد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۸