نامه انجمن جمعیت شناسی ایران

نامه انجمن جمعیت شناسی ایران

انجمن جمعیت شناسی ایران 1386 شماره 4

مقالات

۱.

آزمون فرضیه های رقیب برای تبیین تفاوت های قومی باروری در شهرستان ارومیه

کلید واژه ها: باروری قومیت عوامل زمینه ای کرد و ترک عوامل بلافصل تحلیل نسلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 473 تعداد دانلود : 319
هدف از این مقاله، تبیین رفتار باروری زنان کرد و ترک در چارچوب رویکردهای نظری ارایه شده برای تبیین تفاوت های باروری اقوام است. روش تحقیق پیمایشی و جمعیت آماری، کلیه خانوارهای معمولی ساکن در شهرستان ارومیه و زنان 15-49 ساله حداقل یک بار ازدواج کرده است که در داخل خانوارها شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند. حجم کل نمونه 768 خانوار تعیین و در نهایت پرسشنامه های مربوط به 739 زن واجد شرایط تحلیل شد. تحلیل ها نشان می دهد که هرچند تفاوت باروری گروه های قومی در گذر زمان کمتر شده است، اما کردها در مقایسه با ترک ها، متوسط زنده زایی بیشتری در کوهورت های مختلف ازدواج و موالید تجربه کرده اند. در زمان تحقیق متوسط زنده زایی زنان کرد (3.3) بیشتر از ترک ها (2.2) و تفاوت ها از نظر آماری معنی دار بوده است. بر پایه این بررسی، تاثیر قومیت بر باروری زمینه ای و در کوهورت های مختلف ازدواج متفاوت است. نتایج بیانگر آن است که اتخاذ یک رویکرد ترکیبی و جامع در تحلیل تفاوت های قومی در باروری، تبیین بهتری در مقایسه با فرضیه همانندی مشخصه ها و مدل هنجاری - فرهنگی به دست می دهد
۲.

تغییر در ویژگی های اقتصادی ، اجتماعی و جمعیتی و انطباق با جامعه مقصد

نویسنده:

کلید واژه ها: مهاجرت مهاجرت بین المللی ویژگی های اقتصادی مهاجران افغانی اجتماعی و جمعیتی مهاجران انطباق مهاجران با جامعه مقصد سیاست های مهاجرتی مهاجرت به ایران تبعات مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 884 تعداد دانلود : 509
ایران یکی از مهم ترین کشورهای پذیرای مهاجران و پناهندگان افغانی است. با توجه به سابقه طولانی مهاجرت افغان ها به ایران و تعداد قابل توجه آن ها، بررسی تغییر در وضعیت افغان ها در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از داده های دو طرح آمایش و بررسی نمونه ای سال 1384، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مهاجران افغانی را با توجه به مهاجرت آن ها به ایران بررسی کند. در این بررسی از فرضیه ها و نظریات مختلفی استفاده شده که مهم ترین آن ها فرضیه انطباق است. بر اساس این فرضیه هرچه مهاجران ارتباط بیشتری با جامعه مقصد داشته باشند، وضعیت آن ها به جامعه مقصد شبیه تر خواهد بود. یافته ها بهبود وضعیت مهاجران، به ویژه در زمینه های آموزش، مهارت و بهداشت را منعکس می کنند. تفاوت نسلی قابل توجهی (وضعیت بهتر نسل دوم)، در این بهره مندی وجود دارد. در مقابل، انطباق مهاجران با جامعه مقصد در بعضی جنبه ها نظیر اشتغال، ضعیف بوده است. این وضعیت به ناهماهنگی همانندی با جامعه مقصد منجر شده است. ویژگی های مهاجران، تجربه زندگی در ایران و نگرش جامعه مقصد، می توانند تبیین گر این وضعیت باشند. با توجه به تبعات متفاوت این وضعیت برای مهاجران و جوامع مبدا و مقصد، تدوین راهکارهای سیاستی مناسب ضروری است.
۳.

بررسی عوامل روان شناختی اجتماعی موثر بر تمایل اعضا هیئت علمی دانشگاه های شهر تهران به مهاجرت به خارج

کلید واژه ها: رضایت شغلی عوامل دافعه عوامل جاذبه مهاجرت نیروی متخصص انگیزش به مهاجرت اکتیویسم عوامل مداخله گر SES

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 324 تعداد دانلود : 497
مقاله حاضر بر اساس بخشی از اطلاعات ماخوذ از پیمایش «اعضا هیات علمی دانشگاه های دولتی شهر تهران با هدف بررسی عوامل روانی - اجتماعی موثر بر تمایل اعضا هیات علمی به مهاجرت به خارج از کشور» تدوین و تنظیم شده است. با استفاده از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز گرد آوری شده است. جامعه آماری تحقیق را کلیه اعضا هیات علمی رسمی شاغل در دانشگاه های دولتی شهر تهران تشکیل می دهد. نمونه آماری تحقیق 120 نفر عضو هیات علمی است که بر اساس قواعد تعیین حجم نمونه و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند. نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق و نیکویی برازش مدل نظری نشان می دهد که تمایل به مهاجرت به طور معکوس با رضایت شغلی، احساس امنیت شغلی، احساس رضایت از زندگی، درجه مشارکت سیاسی - اجتماعی، سال های اشتغال در دانشگاه و عوامل مداخله گر رابطه دارد. همچنین تمایل به مهاجرت به طور مستقیم با وضعیت اجتماعی - اقتصادی، عوامل دافعه و عوامل جاذبه همبسته است. نتایج حاصله از کاربرد رگرسیون چند گانه و تحلیل مسیر نشان می دهد که متغیرهای رضایت شغلی، مشارکت اجتماعی- سیاسی، عوامل جاذبه، سال های اشتغال در دانشگاه و عوامل مداخله گر به عنوان تعیین کننده ترین عوامل تاثیر گذار بر انگیزش به مهاجرت اعضا هیات علمی مطرح اند. این متغیر ها حدود 45 درصد از کل تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند
۴.

مدل بندی ساختاری عوامل تبیین کننده آسیب پذیری از خودکشی در میان دانشجویان دانشگاه های ایران

کلید واژه ها: افسردگی پرخاشگری آسیب پذیری از خودکشی احساس ناامیدی رفتار تکانشی مدل معادلات ساختاری (SEM) لیزرل (LISREL) تحلیل ثانویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 886 تعداد دانلود : 884
مقاله حاضر بر اساس داده ها و مستندات «طرح بررسی بهداشت روانی دانشجویان ورودی سال 1383 دانشگاه های تحت پوشش وزارت علوم (1384)»، به تبیین آسیب پذیری از خودکشی یا آمادگی برای ارتکاب آن در میان دانشجویان کشور می پردازد. این مقاله در یک تحلیل ثانویه با به کار بستن مدل معادلات ساختاری و استفاده از نرم افزار لیزرل، مدل تبیینی آسیب پذیری از خودکشی در میان دانشجویان کشور را مورد آزمون قرار داده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دو مسیر علی به کار رفته در این مدل، مجموعا 58 درصد از واریانس آسیب پذیری از خودکشی در میان دانشجویان کشور را تبیین می کند. مسیر اول بیانگر آن است که افسردگی همراه ناگواری های سخت در زندگی، موجب ایجاد احساس ناامیدی در فرد و افزایش آسیب پذیری از خودکشی در او می شود؛ و مسیر دوم موید آن است که تند خویی و پرخاشگری احتمال انجام رفتار های تکانشی در هنگام عصبانیت و در نهایت آسیب پذیری از خودکشی را در میان دانشجویان افزایش می دهد.
۵.

مقایسه الگوی سنی نسبت های جنسی گزارش شده در ایران با الگوهای مورد انتظار از جداول عمر و الگوهای مشابه در جهان

کلید واژه ها: الگوی سنی نسبت جنسی الگوی جنوب آسیا جدول عمر مدل غرب کول و دمنی تجزیه عوامل موثر بر نسبت جنسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 562 تعداد دانلود : 110
مقاله حاضر به بررسی تغییرات الگوی سنی نسبت های جنسی در سرشماری های مختلف کشور پرداخته است. به این منظور ضمن تجزیه عوامل موثر بر نسبت های جنسی ایران با استفاده از روش دیویس، به بررسی الگوی سنی تغییرات این نسبت طی دوره زمانی 1345 تا 1385 و همچنین مقایسه این الگو در ایران و سایر مناطق جهان پرداخته است.تجزیه نسبت ها به روش دیویس نشان می دهد که روند مورد انتظار تغییرات الگوی سنی نسبت جنسی، بر اساس جداول عمر کول و دمنی (مدل غرب) با الگوی مشاهده شده این نسبت ها در ایران، فاقد هماهنگی مطلوب است. همچنین نتایج تحقیق، حاکی از بالا رفتن نسبت جنسی در سنین بالاتر از 60 سال است که روندی مغایر وضعیت اروپا، امریکای شمای، امریکای لاتین و افریقاست، زیرا در تمام این مناطق نسبت ها با بالا رفتن سن و اثر تجمعی مرگ و میر فزون تر مردان، روندی نزولی می یابند. هماهنگی الگوی سنی نسبت جنسی ایران با روند متناظر در کشورهای جنوب آسیا، دال بر تاثیرات مشابه عوامل فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی است که به نوبه خود رژیم جمعیت شناختی معینی را رقم زده است که درک ویژگی های آن مستلزم شناخت و توجه نسبت به متغیرهای فرهنگی در کنار سایر مولفه هاست.
۶.

رفتارهای خانواده و رابطه آن با الگوی مصرف میوه و سبزی در نوجوانان دختر شهر تهران

کلید واژه ها: تهران خانواده نوجوانان دختر اقتصادی- اجتماعی میوه و سبزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 914 تعداد دانلود : 527
خانواده از مهم ترین نهادهای اجتماعی موثر در شکل دادن الگوی غذایی، به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی محسوب می شود. هدف مطالعه حاضر ارزیابی دریافت میوه و سبزی در بین نوجوانان دختر دبیرستانی، در سه منطقه اقتصادی - اجتماعی شهر تهران و تعیین ارتباط آن با متغیرهای جمعیتی، دسترسی به میوه و سبزی در خانه، تاثیر خانواده، الگوبرداری و خود بسندگی برگرفته از نظریه شناختی - اجتماعی است. مطالعه به صورت چند مرحله ای از 503 دختر دانش آموز (14 تا 18 ساله) 17 دبیرستان دولتی در سه منطقه و با استفاده از یک پرسشنامه خود اجرا، شامل سه بخش: 1) بسامد خوراک 78 قلمی، 2) ارزیابی عوامل خانوادگی و 3) ارزیابی ویژگی های جمعیتی نوجوانان انجام شد. بر اساس یافته ها، در بین نمونه ها %72 کمتر از 5 واحد سبزی و میوه توصیه شده را مصرف می کردند. دریافت میوه ها با ساختار خانواده، دسترسی به این مواد در خانه و تشویق والدین و مصرف سبزی با الگو برداری در خانوار، تشویق والدین و دسترسی در خانه ارتباط معنی دار داشت.
۷.

بررسی نگرش دانشجویان رشته های کشاورزی نسبت به اشتغال در بخش کشاورزی

کلید واژه ها: نگرش دانشجویان رشته های کشاورزی اشتغال در بخش کشاورزی قابلیت تامین نیازهای روان شناختی ویژگی های فردی و اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 771 تعداد دانلود : 989
امروزه مشخص است که بهبود نگرش دانشجویان نسبت به اشتغال کشاورزی یکی از عوامل موثر بر ارتقای کیفیت منابع انسانی آتی بخش کشاورزی است. براین اساس، تحقیق حاضر با هدف بررسی نگرش دانشجویان رشته های کشاورزی نسبت به اشتغال در بخش کشاورزی، در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، صورت گرفت. جامعه آماری این تحقیق 1677 نفر از دانشجویان دختر و پسر پردیس مذکور بودند. با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی و با انتساب متناسب، نمونه ای با حجم 236 نفر انتخاب شد و روایی و پایایی پرسشنامه با روش های مناسب مورد تایید قرار گرفت. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، پنج عامل زیر به عنوان عوامل موثر بر نگرش دانشجویان کشاورزی نسبت به اشتغال در بخش کشاورزی شناسایی شدند: 1) قابلیت تامین نیازهای روانشناختی، 2) پایین بودن جایگاه اقتصادی - اجتماعی مشاغل کشاورزی، 3) مخاطرات شغلی، 4) عدم دسترسی به اعتبارات و استخدامات دولتی در بخش کشاورزی و 5) ناسازگاری مشاغل کشاورزی برای دختران و زنان.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۶