پژوهشنامه علوم سیاسی

پژوهشنامه علوم سیاسی

پژوهش نامه علوم سیاسی 1385 شماره 3 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

چالش ها و فرصت های پیش روی سطوح نظم جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سیاست خارجی جمهوری اسلامی نظم جهانی نظم بین المللی معاصر نظم جمهوری اسلامی ایران نظم سیستمینظم سیستمی نظریه سیبرنتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 102 تعداد دانلود : 628
با بررسی مهم ترین تغییرات نظم جهانی در سه سطح نظام بین الملل، منطقه ای و ملی و موضوعات مرتبط با تبیین وضعیت نظم کنونی جمهوری اسلامی ایران، نخست به شناختی از چالش ها - محدودیتها و عوامل بازدارنده خارجی (تهدیدها) و داخلی (آسیب ها) - به منظور رفع آنها و در بستر فرصت ها به چگونگی امکان تغییر نظم در پی رسیدن به هدف کلان «نظم مناسب» می پردازیم. در این باره، اهمیت نخست را به عوامل محدودیت آور ناشی از نظام بین الملل و بعد نظام فرعی منطقه ای، سپس آسیب های داخلی داده و آنگاه به توانمندی های این سطوح و موضوعات ذیربط در روند شناخت علمی نظام می پردازیم تا نشان داده شود در پرتو تحولات بین المللی، جمهوری اسلامی ایران با تنگناهای بسیاری روبه رو است؛ تا آنجا که ممکن است بسیاری از استعدادها و ظرفیت های سیاسی بین المللی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی خود را از دست بدهد. از این رو می باید هوشمندانه به منظور استقرار «نظم مطلوب» چاره اندیشی شود.
۲.

رهیافت مقایسه ای پول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نوکارکردگرایی مطالعه موردی رهیافت مقایسه ای بول مطالعه متغیر محور نوواقع گرایی نهادگرایی نولیبرال همکاری سیاسی اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 409 تعداد دانلود : 110
نظریه های مختلف روابط بین الملل بخشی از واقعیت این رشته هستند. علی رغم اختلافات و تعارضات موجود بین دیدگاه این نظریات به روابط بین الملل، همه آنها ادعا دارند که از قدرت تبیین بیشتری برخوردارند. در حقیقت همه آنان مدعی صحت و صدق می باشند. اما سوال بنیادی این است که چگونه می توان صدق و کذب نظریه های متعارض بین الملل را تعیین کرد. بر اساس نظریه تناظر صدق در فلسفه علم، نظریه هایی صادقند که از آزمایشات و آزمون های منطقی و واقعی با موفقیت بیرون آیند.هدف این مقاله معرفی و توضیح روش مقایسه ای بول برای آزمون و ارزیابی نظریات روابط بین الملل است. روش مقایسه ای بول تلفیقی از دو استراتژی تحلیلی مطالعه موردی با کیفی و متغیر محور یا کمی است. در چارچوب این روش امکان آزمون خارجی نظریه های مختلف در ارتباط با موارد متعدد وجود دارد. بنابراین، در این نوشتار، برای نمونه، تبیینات نظری و فرضیه های نظریه های نو واقع گرایی، نوکارکردگرایی و نهادگرایی نولیبرال بر پایه 12 مورد یا مرحله مهم در فرآیند همکاری سیاسی اروپا (1992-1969) مورد سنجش قرار می گیرد.
۳.

معرفت و قدت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قدرت هویت معرفت گفتمان اقتدارگرا گفتمان توتالیتر گفتمان دمکراتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 295 تعداد دانلود : 511
تاکنون از منظرهای گوناگونی به مساله هویت نگریسته شده و جنبه های مختلف آن از توضیح و تبیین گرفته تا بررسی رابطه آن با متغیرهای دیگر و بالعکس مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. اما دیدگاه های جدید در حوزه های مختلف علوم اجتماعی، به طرح مسایلی پرداخته اند که تجدید نظر اساسی در همه علوم و مفاهیم را سبب گشته اند. از جمله این نوآوری ها در دهه های اخیر، بررسی رابطه میان معرفت با مفاهیمی چون قدرت است که خود زمینه ساز طرح مسایل مختلفی گردیده که می توان از آن به «انقلاب شناختی» تعبیر نمود. طرح مسایل جدید در حوزه معرفت، گرچه تاثیر خویش را بر شاخه های مختلف دانش می گذارد اما می توان از چنین دستاوردی در خصوص هویت نیز استفاده نمود و به یکی از معماهای آن یعنی نحوه ظهور هویت در شکل واحد و یکپارچه و یا چندگانه و متکثر پرداخت. در این باره گرچه نمی توان پاسخ صریحی ارایه نمود اما رابطه میان معرفت یا ساختار دانش با هویت، زمینه ساز اصلی ظهور هویت در اشکال فوق بوده که بررسی آن با توجه به دیدگاه های جدید ممکن خواهد بود.
۴.

کرامت انسانی و خشونت در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسلام قرآن کرامت انسانی خشونت اندیشه سیاسی اسلام پیامبر اکرم (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 896 تعداد دانلود : 974
این مقاله تلاش می کند بر مبنای ابعاد سیاسی قرآن، سنت پیامبر (ص) و سیره امام علی (ع)، ابتدا به تبیین دو مفهوم کرامت و خشونت بپردازد، و سپس ارتباط بین آن دو را روشن سازد. مقاله دارای دو رویکرد اصلی است، اول اینکه مباحث نظری و عملی اسلام به هم آمیخته است و دیدگاهها همراه با شواهد تاریخی مورد بحث قرار گرفته اند. دوم اینکه بحث دارای صبغه امروزی است و نگاهی به حل مسایل امروز جوامع مسلمان دارد. پس از تبیین جایگاه کرامت انسانی از نگاه اسلام تحت عناوین چیستی کرامت، حق یا فضیلت بودن کرامت انسانی و مبانی کرامت انسانی، آیات مربوط به جنگ و جهاد در قرآن مورد بررسی، تحلیل و دسته بندی قرار گرفته اند. سپس مباحث با صبغه تحلیلی تاریخی و از منظر اندیشه سیاسی، به تبیین سیره پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) پرداخته اند و در طی مباحث، سعی شده ارتباط کرامت انسانی و خشونت نیز روشن شود.
۵.

فشارهای انقلابی و حکمروایی جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام بین الملل انقلاب بحران مشروعیت دمکراسی سازی بحران انقلاب جهانی نهضت های انقلابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 872
آیا دوران انقلابها سپری شده است؟ برخی از محققین و صاحبنظران معتقد هستند که با استناد به روندهای فعلی جهانی شدن و پروسه دمکراسی سازی در قسمتهای مختلف دنیا احتمال وقوع انقلاب های بزرگ اجتماعی به صفر رسیده است امروزه شرایط حاکم در نظام بین المللی به گونه ای است که شبکه به هم پیوسته ای از منافع متقابل اقتصادی، کشورها را به یکدیگر سخت مرتبط ساخته است و چه تاثیر شگرفی را روندهای دمکراسی سازی بر روی حل و فصل نارضایتی های عمومی دانسته اند. به طور قطع آن دسته عواملی که وقوع انقلاب های ملی را ناممکن می سازند از جمله علل اقتصادی، سیاسی و فرهنگ جهانی ممکن است به نوبه خود به پدیده ای تحت عنوان بحران انقلاب جهانی در دهه های متقدم منجر شود. در فقدان حکمروایی جهانی، نهادهای سیاسی فرامرزی آفریننده زمینه سیاسی مشخصی برای وقوع حرکت های انقلابی هستند. این نهادها موظف به اجرای سیاست های موافق برای تقویت سرمایه جهانی می باشند، در حالیکه برای تامین این هدف علی الاصول غیرپاسخگو باقی می مانند و در نتیجه زمینه های نارضایتی و بحران را در قسمتهای مختلف دنیا ایجاد می کنند. می توان گفت فقدان مشروعیت دمکراتیک در درون ملت - کشورها وجود دارد. آمیزه ای از نابرابری های اقتصادی و اجتماعی، کاملا نظام جهانی را در طولانی مدت آماده ابتلای به بحرانهای گوناگون خواهد ساخت. احتمال وقوع بحران عمیق اقتصادی آینده، به همراه احتمال آمیختگی آن با چالشهای فرهنگی عصر ما، بازآفریننده بسیاری از حرکتهایی هستند که قبل از آن روح ملت - کشورها را در قالب نهضتهای انقلابی به تسخیر خود درآورده بود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۰