بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1383 شماره 49

مقالات

۱.

نسبت عقل و فقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 391
ضرورت دانش فقه و نقش آن در منظومه معارف اسلامی و نسبت فقه و عقل از مضامین این مقاله است. بیشترین حجم این نوشتار به اثبات این نکته اختصاص یافته است که فقه نه در صدد بیان علل عقلی احکام است و نه عقلاً یا منطقا می‏توان به چنین احکامی دست یافت.
۲.

عصری سازی احکام دینی در چارچوب نظریه استقلال دین از شریعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 148
نویسنده در این مقاله ضمن ارائه تعریفی خاص از دین و شریعت و تفکیک این دو از یکدیگر، رویکرد قرآن به شریعت را تکثرگرا دانسته و بر همین اساس تلاش می‏کند تا با ارائه تفسیری ویژه از «اجماع»، عصری‏سازی احکام دینی را نه تنها امری جایز، بلکه ضروری و لازم قلمداد نماید.
۳.

دو تلقی از حقوق کیفری، دو تلقی از دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 155
در این مقاله با ترجیح رویکرد تجربه دینی در مواجهه با حقایق دینی در زمینه اعتقادات، چنین نتیجه‏گیری می‏شود که از آنجا که حیطه ادیان و آموزه‏های ایشان بر اساس تجربیات دینی پایه‏گذاری شده است و عقلانیت و خردورزی در آن راه ندارد، در زمینه قوانین و نیز حقوق کیفری که مبتنی بر عقلانیت است، تنها باید بر عقل تکیه کرد و از خرد انسانی برای تحدید حدود آنها بهره گرفت. نقش دین در زمینه مسائلی که به جرم و جنایت برمی‏گردد، تنها در مسائلی نظیر پیش‏گیری از وقوع جرم از طریق گسترش اعتقادات و اخلاقیات صحیح خلاصه می‏شود.
۴.

اسطوره فلسفه در میان ما

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 65
احمد فردید (1289ــ1373) استاد فلسفه دانشگاه تهران بود و به رغم آنکه چندان اثر مکتوبی نداشت، ولی با تأثیرگزاری بر شاگردانش، یکی از جریانات فکری چند دهه اخیر ایران را شکل داده است. در این مقاله، نویسنده با نگاهی به دو مجموعه گفتار از او که به تازگی انتشار یافته است، به نقد نظریاتش می‏پردازد. مهم‏ترین انتقاد نویسنده این است که فردید با ترکیب اندیشه‏های هایدگر، محی‏الدین عربی و هگل، فلسفه‏ای ساخته است که نه از سازگاری و هماهنگی درونی برخوردار است، نه بر مبنای فکری مشخصی بنا شده است و نه حاصل روشنی دارد.
۵.

جهانی شدن

نویسنده: مترجم:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 883
مقاله حاضر که با عنوان فرعی «اخلاق جهانی و گفت‏وگوی درون دینی در یک بافت چنددینی» انتشار یافته است، ضمن پذیرش جهانی‏شدن به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر و دارای وجوه مثبت و منفی، بر این عقیده است که نقش ادیان در کم کردن پی‏آمدهای منفی آن، برقرار کردن گفت‏وگو میان ادیان بر اساس یک اخلاق جهانی مشترک است.
۶.

زوال خانواده

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 423
پل ویتز در این مقاله، یافته‏های تحقیقات علوم اجتماعی در مورد آثار طلاق و خانواده‏های تک‏والدی را با تأکید بر عواملی چون خشونت، خودکشی، مواد مخدر و ... مورد بررسی قرار می‏دهد. او معتقد است که بر اساس یافته‏های علوم اجتماعی، عواملی مانند طلاق و عدم تمایل به ازدواج، اصلی‏ترین دلایل بروز بحران‏هایی مانند افزایش خشونت، خودکشی، مواد مخدر و ... است. ویتز در تحقیق حاضر خود که در واقع خلاصه‏ای از تحقیقات بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی است، یافته‏های قابل توجهی را در مورد «زوج‏های هم‏خانه ازدواج نکرده» بیان می‏دارد.
۷.

مطالبات زنان

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 938
سازمان‏های غیردولتی زنان می‏بایست برای ایجاد گفتمان جدی و هماهنگ در زمینه مطالبات زنان، تلاش کنند و حرکت منسجمی داشته باشند. ازاین‏رو هفتاد سازمان غیردولتی با تدوین بیانیه‏ای، محورهای اساسی حرکت هماهنگ در راستای مطالبات زنان را مورد توجه قرار دادند. در این بیانیه مسائلی در رابطه با حقوق اساسی، حقوق مدنی، حقوق کیفری و حقوق فرهنگی زنان مورد توجه قرار گرفته است و تساوی در این حقوق به عنوان هدف اصلی بیانیه مطرح شده است.
۸.

روسپیگری و سکوت سنگین قانون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 703
امروزه «فحشا» یا «روسپیگری» در جهان به عنوان یکی از سودمندترین تجارت‏ها درآمده است. کشور ایران هم از آفات و آسیب‏های این جرم در امان نیست. لذا، اتخاذ سیاست‏های پیش‏گیرانه از اشاعه فساد و فحشا در جامعه و ممانعت از متلاشی شدن خانواده‏ها ضروری است. کلمه «روسپیگری» نه تنها در قوانین جزایی ایران (از جمله قانون مجازات اسلامی) تعریف نشده است، بلکه حتی مجازات این افراد هم در قانون معین نیست و قضات در این‏گونه موارد احکام مربوط به «زنا» و «جرایم بر ضد عفت و اخلاق عمومی» را اجرا می‏نمایند. البته، با تحقیقات انجام شده در فقه شیعه که دکترین قانون جزای ایران است، می‏توان ثابت نمود که کلیه عوامل «روسپیگری»، «تشکیل فاحشه خانه»، «مشتریان روسپیان» و... با تحقق شرایطی از مصادیق، «افساد فی‏الارض» و «محاربه» است. بنابراین، در ابتدا باید خلأهای قانونی در این مورد جبران گردد. سپس، بدون هیچ مسامحه‏ای برخوردهای حقوقی همراه با اجرای راهکارهای فرهنگی اجرا شود.
۹.

از نوری تا خمینی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 377
انگیزه این نوشتار بازنگری به چالش میان دین و دولت است. از دیدگاه نویسنده روحانیون شیعه از مشروطه تا آغاز جمهوری اسلامی به جدایی دین از دولت تن در داده‏اند و حتی در آستانه انقلاب 57 بیشترین مجتهدین شیعه به ولایت فقیه باور نداشته‏اند. وی می‏گوید: بار دیگر باید اندیشه پرداختن روحانیون به امور دینی و کناره‏گیری آنان از سیاست باید محقق شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲