مدیریت سلامت

اصل مشترى مدارى در نظریه هاى نوین مدیریت به عنوان یکى از جهت گیرى هاى اصلى سازمان هاى امروزى تلقى مى شود، زیرا در عمل با جلب رضایت مشتریان درون و برون سازمان، کارآیى خود را در راستاى بهره ورى سازمانى به اثبات رسانده است. طرح تکریم نیز به عنوان یکى از برنامه هاى تحول ادارى کشور، با محور قرار دادن جلب رضایت ارباب رجوع در این راستا به اجراء در آمده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسى محتواى طرح تکریم در مقایسه با اصول و مبانى مشترى مدارى است. روش بررسی: در این مقاله که به روش مرورى و با استفاده ازمنابع کتابخانه اى و اینترنت و ثبت و آنالیز تجربیات عینى، مستقیم و گسترده نویسنندگان در سازمان هاى دولتى تهیه؛و سعى شده است علاوه بر بیان اهداف طرح تکریم و معرفى آن به عنوان یک راهکار مشترى مدار در راستاى برنامه هاى تحول ادارى کشور، اهمیت جلب رضایت مشتریان داخلى سازمان (کارکنان) و توانمندسازى و انگیزش آنها به عنوان پیش شرط اجراى این طرح بررسى شده و میزان تطابق این طرح با اصول و مبانى مشترى مدارى مورد بحث و بررسى قرار گیرد. به دلیل تازه گى، ضرورت اجرا و گستردگى این طرح در سطح کشور، انجام این پژوهش هایى در این زمینه بسیار ضرورى به نظر مى رسد. مرورى بر مطالعات: عمده مطالعات انجام شده نشان داده اند که بیشترین مشکلات نظام ادارى کشور در بخش نیروى انسانى است که اهم آن نداشتن انگیزه، عدم تامین اقتصادى و نیازها؛ وجود محافظه کارى وروابط کار نامطلوب است. در بخش سیستم ها و روش ها نیز کم توجهى به مشترى گرایى و مدیریت کیفیت ذکر شده است. توجه به مشترى مدارى به عنوان راهکار مشترک تمام پژوهش هاى مذکور مطرح گردیده است. در مصوبه طرح تکریم تامین منافع ارباب رجوع بر منافع مؤسسه و ارائه دهندگان خدمت ترجیح داده شده است، که این کم توجهى موفقیت سازمان را در این راستا به چالش کشیده است . نتیجه گیری: طرح تکریم به عنوان یک راهکار مشترى مدار در راستاى ایجاد تحول ادارى کشور، باید با توانمندسازى، حمایت همه جانبه وانگیزش ارائه دهندگان خدمات از طریق اعمال مدیریت علمى و کارآمد، مشتریان داخلى رادر اولویت توجه قرار داده تا از طریق جلب رضایت آنها، بهبود مستمر کیفیت خدمات تحقق یافته و رضایت مشتریان خارجى سازمان نیز جلب شود."

نظام هاى اطلاعات در سیستم عرضه ى سلامت با گردآورى، تحلیل و انتشار داده ها، زمینه استفاده از اطلاعات به منظور بهبود و ارتقاى سلامت جامعه را فراهم مى سازند. این مطالعه براى ارزشیابى وضعیت نظام اطلاعات سلامت از دیدگاه مدیران و ارائه دهندگان خدمات سلامت طراحى شده است. روش بررسی: مطالعه توصیفی- مقطعى بوده و در سال 1383 انجام شد. ابتدا نظرات مدیران و کارشناسان برنامه هاى سلامت در مراکز آموزش درمانى، بیمارستان هاى عمومى، مراکز بهداشت شهرستان، ستاد معاونت و دانشکده ى پزشکى از طریق پرسشنامه جمع آورى و داده هاى حاصله با استفاده از نرم افزار spss 12 تحلیل شد. یافته ها: از دیدگاه مدیران و کارشناسان، برنامه ریزى و تصمیم گیرى دو حیطه اصلى استفاده از اطلاعات است. مدیران 41 درصد و کارشناسان 34 درصد سئوالات آمار توصیفى را درست پاسخ دادند.53 درصد مدیران و 39 درصد کارشناسان در دو هفته گذشته از اطلاعات استفاده نموده اند. درحدود8/70 درصد مدیران و 8/40 درصد کارشناسان در زمان نیاز به داده هاى مربوط به عملکرد فرایند خاص، آنها را همزمان جمع آورى مى نمودند. نتیجه گیری: با توجه به جایگاه نظام اطلاعات در هر سازمان و نقش اساسى آن در اتخاذ سیاست هاى درست، ایجاد نظام هماهنگ و یکپارچه اطلاعات و توانمندسازى کارشناسان در زمینه استفاده صحیح از داده ها از اولویت هاى ضرورى به شمار مى رود. "

تحول نظام ادارى یکى از مهمترین برنامه هاى جمهورى اسلامى ایران است. در سال هاى اخیر وزارت بهداشت و دانشگاه هاى علوم پزشکى کشور اقداماتى در راستاى این برنامه انجام داده اند. هدف این پژوهش تعیین میزان دستیابى دانشگاه هاى علوم پزشکى تیپ 1 گروه الف (تهران، ایران، اصفهان، اهواز، شهیدبهشتى، شیراز، مشهد و تبریز) به اهداف برنامه تحول نظام ادارى در سال هاى برنامه سوم توسعه است. روش بررسی: این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی-تحلیلى و کاربردى است که در نیمه اول سال 1384 انجام یافته است. داده هاى این پژوهش از طریق پرسشنامه و بررسى مستندات عملکرد دانشگاه ها جمع آورى گردید. داده هاى مزبور در جداولى شامل 182 شاخص در دو بخش ارزیابى عملکرد عمومى و اختصاصى برنامه تحول ادارى با سیستم امتیازى لیکرت ارزش گذارى شد. درصد موفقیت دانشگاه ها در اجراى هر یک از برنامه هاى تحول ادارى درصد از کل امتیاز تعیین در سه بخش کمتر از 50% (نامطلوب)، 50-75% (متوسط) و بیشتر از 75% (مطلوب) دسته بندى و ارائه شد. یافته ها: میانگین امتیاز عملکرد دانشگاه هاى مورد مطالعه در اجراى برنامه تحول ادارى 8/75 درصد بود که در مرز سطح متوسط و مطلوب قرار دارد. بررسى ارتباط میان عملکرد دانشگاه ها در اجراى هر یک از برنامه هاى تحول ادارى نشان داد که برنامه هاى اصلاح فرایندها و توسعه فناورى ادارى و اصلاح ساختارهاى تشکیلاتى بیشترین تاثیر را در اجراى برنامه تحول در فعالیت هاى عمومى داشته و نیز این برنامه با ضرایب یکسان نسبت به برنامه تحول در فعالیت هاى اختصاصى، نقش بیشترى در توفیق برنامه کلى تحول ادارى داشته است. بررسى میزان عملکرد این دانشگاه ها در اجراى برنامه هاى مختلف تحول ادارى تفاوت معنى دارى نشان نداد. نتیجه گیری: با وجود عدم توفیق کامل دانشگاه ها در دستیابى به اهداف برنامه تحول ادارى، عملکرد آنها مشابه سایر دستگاه هاى اجرایى است. با توجه به استمرار برنامه تحول ادارى در سال هاى برنامه چهارم توسعه، تحقق کامل اهداف این برنامه مستلزم عزم ملى راسخ و تلاش بیشتر دانشگاه هاى علوم پزشکى کشور و حمایت وزارت متبوع در تامین امکانات و اعتبار لازم خواهد بود. "

بیمارستان به عنوان بزرگترین و پرهزینه ترین واحد عملیاتى نظام بهداشت و درمان شناخته شده بنابراین توجه کامل به کارایى هزینه هاى آن از اهمیت ویژه اى برخوردار مى باشد. هدف این مطالعه بررسى کارایى بیمارستان هاى دانشگاه علوم پزشکى ایران با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده ها می باشد. روش بررسی: در این مقاله کارایى فنى بیمارستان هاى دانشگاه علوم پزشکى ایران از روش تحلیل فراگیر داده ها طى سال هاى 1383-1379 مورد بررسى و تحلیل قرار گرفته است. براى این منظور از فرم پوششى نهاده مدار روش تحلیل فراگیر داده ها با فرض بازدهى متغیر نسبت به مقیاس استفاده شده و از چهار ستانده یعنى پذیرش سرپایى، روز- بسترى، تخت روزاشغالى وتعداد عمل جراحى و چهار نهاده یعنى تعداد تخت، کادر پرستارى، کل پرسنل پزشکى و سایر پرسنل براى بررسى استفاده گردید. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار استفاده گردیده است.لازم به ذکر است که اطلاعات بوسیله فرم هاى طراحى شده توسط نویسنده از مرکز آمار دانشگاه گردآورى شده است. یافته ها: نتایج حاصل از روش تحلیل فراگیر داده ها نشان مى دهد که ظرفیت ارتقاء کارایى فنى در بیمارستان هاى مورد بررسى به میزان 10 درصد(893/0=TE) وجود دارد. همچنین نتایج حاکى از آن است که بازدهى ثابت نسبت به مقیاس بر فرآیند تولید حاکم مى باشد. علاوه بر آن وجود ظرفیت مازاد عوامل تولید بویژه نیروى انسانى در بیمارستان هاى دانشگاه مشهود مى باشد. نتیجه گیرى :حذف نیروى انسانى مازاد در قالب یک برنامه ریزى جامع و بر اساس نتایج روش تحلیل فراگیر داده ها نقش عمده اى در کاهش هزینه هاى بیمارستان و بخش بهداشت و درمان ایفاﺀ مى نماید. پیشنهاد مى شود که اثرات عواملى از قبیل کیفیت ارائه خدمات و رضایتمندى بیماران بر کارایى فنى بیمارستان هاى مذکور مورد ارزیابى قرار گیرد. "

ارزشیابى جزء لاینفک هر گونه فعالیت و کار اجرایى به شمار مى رود زیرا با استفاده از اطلاعات قابل اندازه گیرى بهبود فعالیت هاى اجرایى که هدف اصلى است دنبال مى شود. با توجه به اهمیت ارزشیابى بیمارستان ها این تحقیق با هدف تعیین شیوه فعلى ارزشیابى بیمارستان هاى دولتى و خصوصى تهران از دیدگاه مدیران ارشد بیمارستان هاى دولتى و ستاد انجام گرفت. روش بررسی: این یک مطالعه توصیفى مقطعى است که در آن هفتاد نفر شامل سى و پنج نفر از مدیران ارشد بیمارستان هاى دولتى اعم از رئیس، مدیر و مترون بیمارستان و سى وپنج نفر از مسئولین و کارشناسان ستاد وزارت بهداشت و درمان و معاونت هاى سلامت دانشگاه هاى علوم پزشکى مستقر در شهر تهران که در زمینه ارزشیابى بیمارستان ها فعالیت مى کردند جامعه پژوهش را تشکیل مى داد. ابزار اصلى گردآورى اطلاعات پرسش نامه اى روا و پایا، مصاحبه و مشاهده اسناد و مدارک بود. اطلاعات جمع آورى شده با استفاده از آمار توصیفى و استنباطى شامل آزمون هاى t-test و X2 و نرم افزارهاى EPI INFO و SPSS تحلیل شد. یافته ها: ده درصد از پاسخگویان (7 نفر) با ترکیب، زمان و شیوه امتیازدهى ارزشیابى فعلى موافق بودند. 20 درصد (14 نفر) معتقد بودند که ارزشیابى فعلى باعث افزایش کارایى، اثر بخشى و بهبود عملکرد بیمارستان ها خواهد شد. 9/22 درصد معتقد بودند با شیوه فعلى ارزشیابى اهداف وزارت بهداشت و درمان محقق مى شود. 20 درصد (14 نفر) نیز موافق مشترک بودن فرم هاى ارزشیابى بیمارستان هاى دولتى و خصوصى بودند. 6/18درصد از پاسخگویان معتقد بودند شیوه ارزشیابى فعلى مى تواند در تعیین تعرفه هاى پزشکى مؤثر باشد. نتیجه گیری: به طور کلى مدیران ارشد بیمارستان هاى دولتى و مسؤلین و کارشناسان ستاد وزارت بهداشت و معاونت هاى درمان دانشگاه هاى علوم پزشکى مستقر در شهر تهران با شیوه فعلى ارزشیابى بیمارستان ها موافق نیستند و خواستار تغییر شیوه ارزشیابى و ارائه الگوى مناسب مى باشند. "

بیمارستان ها از منابع تولید زباله در شهرها به حساب مى آیند. بخش مهمى از مواد زاید بیمارستان ها را زباله هاى مخاطره آمیز تشکیل مى دهد. اگر جداسازى، جمع آورى، حمل و دفع آن به صورت مناسب انجام نگیرد، نه تنها سبب لطمه به سلامتى کارکنان و بیماران خواهد شد بلکه به صورت غیرمستقیم بر سلامتى انسان ها و جامعه اثر سوء خواهد داشت. بر همین اساس مدیریت زباله در بیمارستان هاى بوکان، مهاباد، میاندوآب، سقز مورد بررسى قرار گرفت. روش بررسی: این تحقیق به روش توصیفى به وسیله یک وارسى نامه (چک لیست) و مشاهده مستقیم در سال 1384 صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه بیمارستان هاى عمومى شهرهاى بوکان، مهاباد، میاندوآب و سقز مى باشد. یافته ها: یافته هاى این پژوهش نشان داد على رغم این که جداسازى زباله صورت مى گرفت ولى جداسازى به صورت کامل و 100 درصد نبود. در بعضى مواقع زباله ها به صورت مختلط بودند. حمل زباله در 75درصد موارد به وسیله تریلى و در 25درصد موارد به وسیله چرخ دستى بود. 50 درصد بیمارستان ها داراى زباله سوز بودند. اما در این بیمارستان ها براساس مشاهدات کیفیت کار زباله سوزها زیاد مطلوب نبود. در 25 درصد موارد زباله هاى عفونى به صورت جداگانه و در 25 درصد موارد جهت سوزاندن به بیمارستان دیگر منتقل مى شد. در هیچ کدام از بیمارستان ها سیستم سرماساز براى زباله ها وجود نداشت و در همه بیمارستان ها نحوه انتقال زباله به خارج از بیمارستان در 50 درصد موارد توأم با سایر زباله هاى شهرى توسط شهردارى دفن مى شد و در 50 درصد موارد نیز به صورت جداگانه دفن مى شد. نتیجه گیری: نظارت مستقیم و مداوم بر مدیریت زباله هاى بیمارستانى داراى اهمیت ویژه اى ست و بر همه مسوولان است که با تدابیر ویژه به اهمیت موضوع پى برده و آن را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند. "

رشد جمعیت و توسعه شهر نشینی افزایش بی رویه انواع ضایعات در تمامی کشورها را به همراه داشته است . امروزه دفع این پسمانده ها بویژه در بیمارستانها به عنوان یکی از مهمترین چالشهای زیست محیطی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه درآمده است. در این میان تخلیه پسمانده های خطرناک صنعتی و بیمارستانی ، بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی و فنی به عنوان یکی از پیچیده ترین و پرهزینه ترین مشکلات مسئولان در هر کشوری محسوب می شود. لذا این پژوهش با هدف کاهش میزان تولید مواد زائد عفونی بیمارستان با استفاده از الگوی ارتقاء کیفیت مدیریت مواد زائد انجام گردید. روش بررسی: در این پژوهش مداخله ای که در یکی از بیمارستانهای آموزشی شیراز انجام گرفت تلاش شد تا با اجرای یک الگوی ارتقاء کیفیت مدیریت مواد زائد از میزان تولید مواد زائد عفونی بیمارستان کاسته شود. در این پژوهش طی دو مرحله قبل و بعد از اجرای الگو زباله های بیمارستانی وزن (بر حسب کیلوگرم) و مقایسه شدند. برای تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که قبل از اجرای الگو میانگین روزانه تولید زباله در بیمارستان برای زباله های عفونی 813 کیلوگرم و برای زباله های عادی83 کیلوگرم بوده، همچنین میانگین روزانه تولید زباله عفونی در بخشهای بستری 43/3 کیلوگرم به ازاء تخت روز اشغالی بوده است . میزان تولید زباله عفونی در بیمارستان 7/90% کل زباله های بیمارستان را تشکیل می داد که بعد از اجرای الگوی ارتقاء کیفیت مدیریت مواد زائد این میزان به 6/57% کاهش یافت. نتیجه گیری: استفاده از مدل ارتقاء کیفیت مدیریت مواد زائد میزان تولید زباله عفونی را تا 1/33% کاهش داده است. بنابراین بیمارستانها می توانند با استفاده از مدل ارتقاء کیفیت مواد زائد، زباله های عفونی خود را کاهش دهند. "

بیمارستان ها از منابع تولید زباله در شهرها به حساب مى آیند. بخش مهمى از مواد زاید بیمارستان ها را زباله هاى مخاطره آمیز تشکیل مى دهد. اگر جداسازى، جمع آورى، حمل و دفع آن به صورت مناسب انجام نگیرد، نه تنها سبب لطمه به سلامتى کارکنان و بیماران خواهد شد بلکه به صورت غیرمستقیم بر سلامتى انسان ها و جامعه اثر سوء خواهد داشت. بر همین اساس مدیریت زباله در بیمارستان هاى بوکان، مهاباد، میاندوآب، سقز مورد بررسى قرار گرفت. روش بررسی: این تحقیق به روش توصیفى به وسیله یک وارسى نامه (چک لیست) و مشاهده مستقیم در سال 1384 صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه بیمارستان هاى عمومى شهرهاى بوکان، مهاباد، میاندوآب و سقز مى باشد. یافته ها: یافته هاى این پژوهش نشان داد على رغم این که جداسازى زباله صورت مى گرفت ولى جداسازى به صورت کامل و 100 درصد نبود. در بعضى مواقع زباله ها به صورت مختلط بودند. حمل زباله در 75درصد موارد به وسیله تریلى و در 25درصد موارد به وسیله چرخ دستى بود. 50 درصد بیمارستان ها داراى زباله سوز بودند. اما در این بیمارستان ها براساس مشاهدات کیفیت کار زباله سوزها زیاد مطلوب نبود. در 25 درصد موارد زباله هاى عفونى به صورت جداگانه و در 25 درصد موارد جهت سوزاندن به بیمارستان دیگر منتقل مى شد. در هیچ کدام از بیمارستان ها سیستم سرماساز براى زباله ها وجود نداشت و در همه بیمارستان ها نحوه انتقال زباله به خارج از بیمارستان در 50 درصد موارد توأم با سایر زباله هاى شهرى توسط شهردارى دفن مى شد و در 50 درصد موارد نیز به صورت جداگانه دفن مى شد. نتیجه گیری: نظارت مستقیم و مداوم بر مدیریت زباله هاى بیمارستانى داراى اهمیت ویژه اى ست و بر همه مسوولان است که با تدابیر ویژه به اهمیت موضوع پى برده و آن را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند. "