درخت حوزه‌های تخصصی

طی سال های گذشته، نظام ارزی ایران، دستخوش تحولات زیادی قرار گرفته است. این موضوع، امکان ایجاد انحراف از مسیر تعادلی در نرخ ارز واقعی را فراهم نموده است. لذا شناخت مسأله ی انحراف، از مسیر تعادلی بلندمدت و تأثیر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی، می تواند راهکارهایی در اختیار سیاست گذاران اقتصادی قرار دهد. در محافل کارشناسی نرخ ارز صحیح، که بتواند نیاز کلیه ی بخش های اقتصادی، از تولیدکننده تا مصرف کننده را در بهترین شرایط تأمین نماید، از مهمترین مباحث پرچالش است. در این ﭘﮊوهش، سعی بر این است، که با استفاده از مدل مبتنی بر کودرت و کوهارد (2007)، که بر اساس مدل FEER، تفکیک تراز تجاری دو بخش دولتی و خصوصی و تخمین واردات و صادرات کشور با استفاده از روش هم انباشتگی یوهانسون (1999)، انحراف نرخ ارز اسمی تعادلی اساسی بلندمدت ریال ایران در مقابل دلار امریکا برآورد گردد. نتایج ﭘﮋوهش، حاکی از این است که نرخ ارز رسمی ریال در مقابل دلار 64.75 درصد بیشتر ارزش گذاری گردیده است و ریال ایران باید به همین مقدار تضعیف گردد تا بتوان بر اساس آن، به تعادل تراز داخلی و تراز خارجی دست یافت.

سازمان‌ تجارت‌ جهانی‌، نهادی‌ برای‌ تسهیل‌ هر چه‌ بیشتر تجارت‌ کالاها و خدمات‌است‌. سازوکار اجرایی‌ اصلی‌ آن‌، حذف‌ موانع‌ و تعرفه‌های‌ تجاری‌ بین‌ کشورهای‌ عضو است‌.کشورهایی‌ که‌ به‌ عضویت‌ این‌ سازمان‌ در می‌آیند باید ضوابطی‌ را بپذیرند، و براساس‌ آن‌،سیاستهای‌ اقتصادی‌ و تجاری‌ خود را تنظیم‌ نمایند. انگیزه‌ اصلی‌ تأسیس‌ این‌ نهاد بین‌المللی‌،تأمین‌ تقاضا برای‌ مازاد ظرفیت‌ تولیدی‌ در جهان‌ است‌. بررسیهای‌ بین‌المللی‌ نشان‌ می‌دهد که‌آزادسازی‌ تجاری‌ توصیه‌ شده‌ از سوی‌ این‌ سازمان‌ بیشتر به‌ نفع‌ کشورهای‌ صنعتی‌ است‌ که‌ مازادظرفیت‌ تولیدی‌ بیشتری‌ دارند. عضویت‌ کشورمان‌ در سازمان‌ تجارت‌ جهانی‌ هنگامی‌ از لحاظ اقتصادی‌ توجیه‌پذیر است‌که‌ سبب‌ تسریع‌ فرایند توسعه‌ صنعتی‌ کشور شود. برای‌ این‌ منظور باید قبلا مجموعه‌ شرایط وامکاناتی‌ فراهم‌ آید که‌ از جمله‌ مهمترین‌ آنها می‌توان‌ به‌ رشد مطلوب‌ ظرفیت‌ صادرات‌ صنعتی‌،تحول‌ نظام‌ تصمیمگیری‌ و سیاستگذاری‌ تجاری‌ و لزوم‌ هماهنگی‌ سیاستهای‌ پولی‌، مالی‌تجاری‌ و ارزی‌ کشور اشاره‌ کرد. تحقق‌ یافتن‌ این‌ مجموعه‌ شرایط، به‌ هر صورت‌ - عضویت‌ یاعدم‌ عضویت‌ در سازمان‌ تجارت‌ جهانی‌ - امری‌ ضروری‌ است‌. تا زمانی‌ که‌ این‌ شرطها محقق‌نشده‌ و تا زمانی‌ که‌ تجارت‌ نفت‌ خام‌، خارج‌ از دستور مذاکرات‌ تعرفه‌ای‌ این‌ سازمان‌ قرار دارد،تعجیل‌ برای‌ عضویت‌ کشورمان‌ در سازمان‌ تجارت‌ جهانی‌، نه‌ تنها ضرورت‌ ندارد، بلکه‌ به‌صلاح‌ کشور هم‌ نیست‌. دولت‌ می‌تواند در فراهم‌ ساختن‌ زمینه‌ تحقق‌ این‌ شرطها نقشی‌ اساسی‌بر عهده‌ بگیرد. بدین‌ منظور، ابتدا دولت‌ باید در کارآمدتر کردن‌ فعالیت‌ خود بکوشد. افزایش‌کارایی‌ دولت‌ باید در کوتاهترین‌ زمان‌ ممکن‌ انجام‌ شود. قسمت‌ عمده‌ تلاش‌ سیاستگذاران‌ بایدبر تسریع‌ این‌ فرایند متمرکز شود.

گزارش حاضر ضمن اشاره به سیر تاریخی رژیم های ارزی تجربه شده در جهان به طبقه بندی آنها می پردازد و با بررسی موضوع انتخاب رژیم نرخ ارز از منظر کشورهای پیشرفته و اقتصادهای نوظهور، شواهد تجربی را در زمینه عملکرد رژیم های مختلف ارزی ارائه می دهد. گزارش برای پاسخ به این پرسش که کدام یک از ترتیبات ارزی بهترین گزینه هستند به منافع و مضار رژیم های ثابت و شناور پرداخته و نتیجه می گیرد که انتخاب بهترین رژیم ارزی برای هر کشوری به ویژگی های منحصر به فرد آن کشور از قبیل سطح توسعه مالی، تورم، تحرک سرمایه، میزان آسیب پذیری در برابر شوک های اسمی و حقیقی و ... بستگی دارد. به این ترتیب نویسنده تحلیل می کند که چرا کشورهای نوظهور می بایست در پیروی کورکورانه از برنامه کشورهای توسعه یافته، که به صورت موفقیت آمیزی آن را انجام داده اند، محتاط باشند. آخرین بخش گزارش به رژیم ارزی کشور امارات متحده عربی اختصاص یافته است و ضمن بررسی منافع و مضار تداوم رژیم ارزی ثابت در این کشور نشان می دهد که با توجه به مسائل پیش رو و چشم انداز برنامه های اقتصادی این کشور، تداوم نظام ارزی فعلی امارات به دلیل وابستگی شدید این کشور به درآمدهای نفتی، آسیب دیدن سایر فعالیت ها نظیر توریسم از ناحیه افزایش قیمت نفت و تقویت پول ملی این کشور و همچنین جلوگیری از نوسانات شدید در بازار ارز به نفع آن کشور می باشد.

فرش دست باف در دوره1357-1392به طور متوسط سهم 44/22 درصدی در بازار جهانی فرش دست باف و 654/524 میلیون دلاری در صاردات غیرنفتی ایران داشته است. این پژوهش از الگوی ناهم سانی شرطی خودرگرسیونی تعمیم یافته (GARCH)، هم گرایی یوهانسن جوسیلیوس (J-J)، و مدل تصحیح خطای برداری (VECM)به منظور ارزیابی تأثیر نوسانات نرخ ارز در صادرات فرشاستفاده کرده است. نتایج نشان داد که نرخ ارز حقیقی، درآمد ناخالص کشورهای واردکننده،و نرخ تورم تأثیر مثبت در صادرات فرش دارند. هم چنین نوسانات نرخ ارز در کوتاه مدت تأثیر منفی و معنی داری در ارزش صادرات فرش دارد. نتایج آزمونJ-Jبا آزمون اثر و حداکثر مقدار ویژه نشان داد که حداقل یک رابطه در بلندمدت وجود دارد. هم چنین الگوی VECM نشان داد که متغیرهای نرخ ارز و نوسانات نرخ ارز واگرا و متغیرهای تورم و درآمد ملی کشورها هم گرایند. نوسانات نرخ ارز به نوسان درآمد عرضه کنندگان فرش و نوسان قیمت برای تقاضاکنندگان فرش منجر می شود.نوسانات نرخ ارز ریسک تولید و ریسک سرمایه گذاری در صنعت فرش را افزایش می دهدو تأثیر منفی در طرف عرضهفرش دارد. در طرف تقاضا نیز افزایش ریسک بازارمی تواند به تعویق خرید یا انصراف از خرید فرش منجر شود، زیرا خریدار با نوسانات قیمتی روبه رو است. به این ترتیب اجرای سیاست ارزی باثبات از سویمقامات پولی و ارزی پیش نهاد می شود.