فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۸۱ تا ۸۰۰ مورد از کل ۷٬۵۳۴ مورد.
۷۸۱.

قبیله کِنْدِه و نقش آن در مهم ترین رویدادهای عصر جاهلی و صدر اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: کوفه تاریخ صدر اسلام نظام قبیلگی قبائل یمنی قبیلة کنده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸۳ تعداد دانلود : ۱۴۸۷
شناخت بخش مهمی از رویدادهای صدر اسلام در گروی شناخت قبایل عرب جاهلى و هنجارها و رویه های درونی و کشمکش های بین قبیله ای آنهاست. قبیله کنده یکی از قدرتمندترین قبایل یمنی قبل از اسلام است که به دلیل داشتن جنگاورانى نیرومند و جسور و سطح آگاهی رؤسای آن نقش آشکاری در تحولات سیاسی صدر داشت. نوشتار حاضر با واکاوی اطلاعات موجود در منابع اولیه چگونگی شکل گیرى، نسب، انشعابهای درون قبیلگی، دین، سرزمینهاى محل سکونت و مهمترین رویدادهای تاریخ این قبیله پیش و پس از ظهور اسلام را گزارش کرده است و سپس به چگونگی اسلام آوردن این قبیله و ریشه یابی ارتداد آنها پس از رحلت پیامبر(ص) پرداخته است. بخش پایانی مقاله نیز به بررسی نقش مثبت یا منفی برخی شخصیتهای نامدار این قبیله در تحولات سیاسی و اجتماعی نیمة نخست قرن اول هجری اختصاص یافته است.
۷۸۶.

یادداشت: جریان شناسی جبهه فکری تمدن اسلامی

۷۸۷.

ظرفیت های تمد نسازی سیره نبوی

۷۸۸.

روش شناسی سید جعفر مرتضی عاملی در ارزیابی احتمالات تاریخی در: الصحیح من سیرة النبی الأعظم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری اسلامی روش شناسی تاریخی سید جعفر مرتضی عاملی الصحیح من سیرة النبی الأعظم احتمال تاریخی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
تعداد بازدید : ۱۸۹۲ تعداد دانلود : ۷۶۵
کتاب الصحیح من سیرة النبی الأعظم، تألیف سید جعفر مرتضی عاملی، یکی از مهم ترین منابع در مطالعات سیره شناسی است که در آن از روش های گوناگون تاریخی استفاده شده است. در این نوشتار، روش های عاملی در ارزیابی احتمالات تاریخی در کتاب الصحیح، شناسایی، دسته بندی و برای هریک، نمونه ای ذکر شده است. ارزیابی احتمالات تاریخی توسط عاملی را می توان در سه مورد ذیل دسته بندی کرد: 1. ترجیح یک احتمال تاریخی، مانند: ترجیح احتمال سازگار با شخصیت فرد مورد نظر، ترجیح احتمال هماهنگ با تصریح روایت تاریخی، ترجیح احتمال با ردّ یکی از دو احتمال معارض، ترجیح احتمال با استناد به روایات مشابه دیگر و یا تواتر روایات، ترجیح احتمال مطابق با ذوق و سلیقه؛ 2. ردّ یک احتمال تاریخی، مانند: ردّ احتمال بدون دلیل، ردّ احتمال با استناد به شخصیت فرد مورد نظر و یا سیاق روایات، ردّ احتمال مخالف با ظاهر روایت؛ 3. ردّ توجیه دیگران، مانند: ردّ توجیه متناقض با صریح روایت، ردّ توجیه جمع بین روایات متناقض با استناد به قول بزرگان صحابه و تابعین.
۷۸۹.

عقد الانامل در اثبات ایمان ابوطالب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایمان نسخه های خطی ابوطالب بن عبدالمطلب قرن چهاردهم عقدالانامل (کتاب) زنجانی، ابراهیم (متوفی 1351 ق) عقدالانامل (علم ریاضی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۰ تعداد دانلود : ۹۲۱
این رساله، شرح چند حدیث دربارة ایمان حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب است که براساس حساب عقدالانامل بیان شده است. میرزا ابراهیم زنجانی (متوفی 1351 قمری) تخصصی در حساب عقدالانامل، از علوم ریاضی قدیم، داشته؛ لذا بر این اساس احادیث یاد شده را شرح کرده و نکاتی را که مولی محمدباقر مجلسی و شیخ فخر الدین طریحی ذیل این احادیث بیان کرده اند، نقد و بررسی می کند. این رساله براساس نسخه خطی موجود در کتابخانه ملی برای نخستین بار چاپ و منتشر می شود.
۷۹۰.

پژوهشی در بارة دو زیارت ناحیه و زیارت رجبیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عاشورا امام حسین (ع) زیارت ناحیه زیارت رجبیه مزارکبیر ابن مشهدی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۱۳۰ تعداد دانلود : ۶۹۲
ژوهش حاضر به بررسیِ سندی و محتواییِ سه زیارت از زیارات مربوط به امام حسین(ع) یعنی دو زیارت ناحیه و زیارت رجبیه می پردازد و پس از معرفی اجمالیِ کهن ترین مصادر گزارش کنندة آن زیارت، ابتدا به نقد و بررسی سندیِ هر یک و سپس در ادامه به بررسی محتوایی آن ها می پردازد و در پایان به این نتیجه رهنمون می سازد که اگرچه زیارات یاد شده از اعتبار سندی و محتوایی لازم جهت اثبات صدور آن ها از معصوم برخوردار نیست، اما به عنوان متونی که از سدة ششم و هفتم برجای مانده است، قابل اعتنا و توجّه است.
۷۹۲.

اخلاق اسلامی و تغییر سنت های نادرست اخلاق جاهلی

کلید واژه ها: اخلاق اسلامی اخلاق فردی اخلاق اجتماعی اصلاح سنت های جاهلی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب جزیره العرب قبل از اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : ۲۹۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۷۰
مطالعهٔ تاریخ دوران جاهلیت و بررسی اخلاق و آداب توده های مردمی در زمان جاهلیت بیانگر عدم وجود الگویی مناسب در روابط فردی و اجتماعی است.در زمان جاهلیت از نظر اخلاقی بسیاری صفات خوب و برجسته مانند ضیف (مهمان نوازی) جوار (حمایت از پناهندگان) حلف (هم پیمانی) جود و سخا، شجاعت وجود داشت اما به نوعی خاص تفسیر می شد و ریشه در عوامل اجتماعی و فرهنگ جاهلیت، مانند تفأخر و هم چشمی در میان قبایل داشت که نشان از انحطاط اخلاقی مردمان آن عصر داشت. با رسالت پیامبر، رسول خدا (ص) سلسله ای از اصلاحات اخلاقی توسط ایشان پیگیری شد که منجر به ایجاد تفاوت های مبنایی عصر بعثت با عصر جاهلیت در این زمینه گردید. توجه به دستورات قرآن و رقابت برای عمل به آن، جامعهٔ عرب آن روز را به شکل معناداری به تغییر واداشت. این تغییرات در دوره های بعد و نسل های بعد به شایستگی توسط ائمهٔ اطهار (ع) تبیین گردید و در اختیار عموم قرار گرفت و این بزرگواران به فراخور زمان سعی در ارتقای رفتار و اخلاق فردی و اجتماعی مسلمانان خصوصاً شیعیان نمودند. این مقاله درصدد بررسی میزان تأثیرپذیری جامعهٔ اسلامی از آموزه های دینی و اخلاقی اسلامی است و در این بررسی نیازمند استناد به منابع تاریخی و همچنین منابع دینی هستیم و از شیوهٔ توصیفی_تحلیلی استفاده می شود.
۷۹۳.

دراسة أدوار حیاة السیدة أُمّ حبیبة فی صدر الإسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الإیمان الهجرة الرسول الأعظم (ص) أم حبیبة صدر الإسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۱ تعداد دانلود : ۵۳۸
الرسول الأکرم (ص) قدبذل قُصاری جهوده من أجل رفع المکانة الاجتماعیة للمرأة والأخذ بیدها لتصل إلی المرتبة التی رسمها لها الخالق عزّ وجلّ. المشهور أنّ من کواکب النساء الشهیرات فی صدر الإسلام کوکبة عُرفت بأُمّ حبیبة سطعت بنور تعالیم الإسلام وتربّت بالمدرسة الإسلامیة ذات أسمی الصفات التی جادت بها السماء فَوَلَهَت وَعَشَقَت تلک التعالیم السامیة بِحِلٍّ عن التعصب العائلی الاقتصادی واستحلّت فی تاریخ صدرالإسلام مکانة مرموقة. ولقد أخذت هذه المقالة علی عاتقها دراسة أدوارحیاة السیدة أم ّحبیبة بالاستناد علی المصادرالتاریخیّة والدینیةَ المختلفة وبشکل إبداعی حدیث. وکذلک دراسة أسلوب حیاة أُم حبیبه وسلوکیاتها ومعاملاتها الأخلاقیة وتصرافتها الاجتماعیة فی أدوار حیاتها منذإسلامها إلی یوم وفاتها. نعم إنّ هذه الدراسة بحث استقصائی تاریخی والهدف من تدوین هذه المقاله برغم حداثة البحث هو احتیاج المسرح العلمی التاریخی الاجتماعی معرفة حیاة وتاریخ النساء اللاتی ترکن آثاراً شامخة فی العالم الإسلامی وتاریخ الإسلام.
۷۹۴.

دراسة أسلوبیة ل «قصیدة الحسین (ع) یا ابن الکرام» للشاعر المسیحی جورج زکی الحاج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: المستوی الصوتی المستوی الترکیبی قصیدة الحسین (ع) المستوی البلاغی المستوی الصرفی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۸۳۶ تعداد دانلود : ۴۳۴
«قصیدة الحسین (ع) یا ابن الکرام» من القصائد التی کُتبت فی الإمام الحسین (ع) ومأساة عاشوراء، کما یوجد فیها ملامح من أدب المقاومة. هذه الدراسة عالجت قصیدة الحسین (ع) متبنّیةً المنهج الوصفی التحلیلی وبناءً علی نظریة الأسلوبیة الإحصائیة. ضمن الدراسة فی المستوی الصوتی بحثنا عن الأصوات المجهورة والمهموسة منها کما نعالج الأصوات الشدیدة والرخوة التی الأصوات المجهورة والشدیدة أکثر من المهموسة والرخوة وهذا یناسب الجو الملحمی للقصیدة. بالنسبة إلی المستوی الترکیبی فرکّز البحث علی دراسة الجمل الفعلیة والإسمیة ودرس الأفعال الماضیة والمضارعة عن طریق الإحصاء، والأفعال المضارعة ال مُوظَّفة فی القصیدة تدل علی خلود الإمام الحسین (ع) وحضوره فی قلب الشاعر. وأما المستوی البلاغی فیتضمّن الاستعارة والتشبیه من جانب والطباق من جانب آخر. الصراع بین الأخیار والأشرار فی القصیدة درسناها من خلال الدراسة فی المستوی الصرفی وذلک عبر استخدام جموع القلة والکثرة وضمیر «هم» للأخیار والأشرار. کما توجد کمّیة کبیرة من الضمیر لمخاطبة الإمام الحسین (ع).
۷۹۵.

بررسی زندگی الحاکم و نقش وی در شکل گیری فرقهٔ دروزیه

کلید واژه ها: امام مصر فرقه غلو ائمه فاطمی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۱۰۰ تعداد دانلود : ۷۴۹
یکی از مباحث اساسی حکومت فاطمیان مصر موضوع مذهب و به دست آوردن مشروعیت خلافت آنان است. کسب مقبولیت از طرف مردم به عنوان امام در مقابل خلفای بغداد و امویان اندلس یکی از مشخصه های پیروزی فاطمیان مصر به شمار می رود. نفوذ بر اذهان عمومی و استفاده از ادعای ائمه فاطمی مبنی بر انتصاب به پیامبر  و موضوع امامت و ولایت به همراه آموزه های شیعی به آن ها کمک کرد تا بتوانند مردم را به سمت خود سوق دهند. فاطمیان با استفاده از لقب امام-خلیفه و گرفتن نام امیرالمؤمنین و امام المسلمین انگیزه عاطفی و توجه مردم را به دست آوردند. در این میان امام فاطمی و داعیان و طرفداران فاطمی به برخی از باورها و اعتقادات دامن زدند و با معرفی اقدامات خارق العاده امام خود، باور جدیدی را در کیش اسماعلی بوجود آوردند که در بنیاد فکری طرفدران فاطمی-اسماعلی نقش مهمی داشته است. ضمن اینکه با ایمان به امام خود، درصدد غلو درجات امام فاطمی و بوجود آمدن فرقه ها و نحله ها غالی بر آمدند. اقدامات حاکمان و شرایط اجتماعی و فرهنگی مناسب در پیدایش این فرقه ها تأثیر بسزایی داشت. یکی از این موراد اقدامات الحاکم خلیفه فاطمی و شرایط عصر وی در شکل گیری فرقه درزویه است. در این پژوهش با رویکر توصیفی-تحلیلی تلاش شده به بررسی اقدامات سیاسی، اجتماعی، مذهبی، الحاکم بالله و نقش آن امام در شکل گیری فرقه دروزیه پرداخته شود.
۷۹۶.

مجاهدت امیر مؤمنان علیه السلام در تثبیت جایگاه محوری رسول خدا صلی الله علیه و آله در جامعة اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سنت رسالت سیره بدعت امیر مؤمنان علی (ع) رسول خدا صلی الله علیه و آله محوریت جامعة اسلامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
تعداد بازدید : ۹۴۴ تعداد دانلود : ۶۴۱
نگرش محوری امت اسلام به حضرت محمد صلی الله علیه و آله از همان صدر اسلام، از سوی عواملی تهدید می شد. امیر مؤمنان علیه السلام بر پایة باور به نقش بی بدیل پیامبر صلی الله علیه و آله در هدایت و حفظ وحدت امت اسلام، در جهت تثبیت محوریت ایشان مجاهدتی پیگیر داشت. این مجاهدت در روش های «ارتقای شناخت همگان از پیامبر صلی الله علیه و آله»، «تعمیق پیوند همگان با پیامبر صلی الله علیه و آله»، «استناد به سخن و روش پیامبر صلی الله علیه و آله» و «پاسداشت حرمت مُنتسَبان به پیامبر صلی الله علیه و آله» تجلی می یافت. ایشان بعثت آن حضرت را نجات دهنده و روش ایشان را روشن و استوار می دانست و مسلمانان را به تأسی از ایشان فرامی خواند. عوامل تهدیدکنندة محوریت پیامبر صلی الله علیه و آله در جامعة اسلامی دو پیامد مهم داشت: رواج برخی بدعت ها و پیدایش برخی برداشت های نادرست دربارة پیامبر صلی الله علیه و آله. در برابر، مجاهدت امیر مؤمنان و دیگر ائمه علیهم السلام به احیای شماری از سنت های پیامبر صلی الله علیه و آله و مهم تر از همه، به زنده نگه داشتن نام پیامبر صلی الله علیه و آله و حفظ و تثبیت محوریت آن حضرت در جامعة اسلامی انجامید.
۷۹۷.

سنخ شناسی مشارکت اصحاب حاضر در احد براساس قرآن و منابع تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت سنخ شناسی قران منابع تاریخی نبرد احد اصحاب پیامبر (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۹۷
جنگ احد یکی از غزوات مهم رسول ا... (ص) است که در سرنوشت اسلام و مسلمانان تاثیر به سزایی داشت. پس از پیروزی ابتدایی، پاره ای از مسائل زمینه را برای شکست مسلمانان فراهم کرد. این شکست درست در آستانه پیروزی سپاه اسلام و فرار سپاه قریش رخ داد. اصحاب حاضر در احد، دارای مشارکت و عملکرد متفاوتی در میدان نبرد بودند. شجاعتی که برخی از آنان از خود نشان دادند هم سو با حمایت از شخص پیامبر(ص) در شرایط بحرانی جنگ و پیشبرد منافع اسلام بود. از سویی دیگر، بسیاری از سپاهیان اسلام، دارای اقدامات و مشارکت نظامی ناکافی و غیرموثر بودند. به طوری که نتوانستند مقاومت کنند و از میدان گریختند. رویکرد قرآن و منابع تاریخی به رخدادهای این جنگ تا حدودی متفاوت است. در این مقاله سعی می شود با استفاده از روش کمی نوع شناسی، سنخ شناسی مشارکت صحابه برگرفته از آیات قرآنی و صحابه ذکر شده در منابع تاریخی صورت گیرد. بررسی های آماری نشان می دهد، در مقایسه بین سنخ همراه کامل و سایر سنخ ها از مجموع 27 آیه مربوط به احد، 70 درصد آیات شاخصه ها و ویژگی های سنخ های همراه حداکثری، نیمه همراه و غیرهمراه را بیان می-کند و فقط 30 درصد باقیمانده نشانگر شاخصه های همراهان کامل می باشد منابع تاریخی بیشتر صحابه حاضر در میدان را با ویژگیهای قابل صدق بر همراهی کامل معرفی می کنند و از ذکر گونه-های دیگر و ویژگی های آنان به سرعت می گذرند. اما در رویکرد آیات قرآن بیشتر صحابه با مشارکت نسبتاً غیرفعال و با رفتار منفعلانه و سست مورد خطاب بوده اند. در واقع مورد خطاب آیات قرآن برعکس منابع، بیشتر ناظر به اصحابی است که مشارکت آنها در نبرد ناکافی و غیرموثر بوده است.
۷۹۸.

بررسی اندیشه ها و عقاید محمد بن علی شلمغانی معروف به ابن ابی العزاقر بنیان گذار فرقه عزاقریه (شلمغانیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غالیان حسین بن روح نوبختی امام زمان (ع) عزاقریه شلمغانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
تعداد بازدید : ۱۳۷۵ تعداد دانلود : ۶۰۹
غالیان شیعه با عنوانهای متعدد در کتب فرق مورد توجه قرار گرفته اند و عقاید و افکار ایشان، شرح و توضیح داده شده است. از جمله آنها، می توان به عَزاقِریه یا شَلمَغانیه اشاره کرد که منسوب به محمد بن علی شلمغانی است. در این نوشتار، به روش توصیفی تحلیلی، افکار و اندیشه های غالیانه این شخص مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین با توجه به عقاید اباحی گری و غیراسلامی شلمغانی، نمی توان این عقاید غالیانه را منتسب به شیعه و به طور کلی در حیطه باورهای اسلامی مسلمانان محسوب کرد. الوهیت ائمه(ع)، حلول و تناسخ که از ویژگیهای کلی همه فرقه های غالیانه محسوب می شود، به خوبی در اندیشه شلمغانی نمایان است. باید توجه داشت پیروان فرقه عزاقریه، هیچ ارتباطی به شیعه و اسلام ندارند، از این رو، در کتب فرق، در جای درستی قرار نگرفته اند.
۷۹۹.

شخصیت قرآنی امام رضا (ع)

۸۰۰.

نقش قبایل یمنی در رواج تشیع در آذربایجان طیّ سده های نخست اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: کوفه آذربایجان تشیع قبایل یمنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۰۹۵ تعداد دانلود : ۵۳۴
با فتح آذربایجان در دهه سوم هجری، گروه بزرگی از تیره ها ، عشیره ها و قبیله های گوناگون عرب، به سوی این سرزمین رهسپار شدند. این امر، علاوه بر اینکه در گسترش اسلام در این ناحیه سهمی بسزا داشته، می تواند دورنمایی از وضعیت تشیع را نیز در این سامان به دست دهد؛ زیرا با توجه به موقعیت عرب های مهاجر، موضع گیری مذهبی آن ها، در میان بومیان نیز اثرگذار بوده است. بررسی نقش مهاجرت قبایل عرب در تشیع آذربایجان، از دو بُعد قابل توجه است: نخست، نقش اسکان قبایلی که عقاید شیعی در بین آن ها رواج داشته است؛ نظیر قبایل یمنی در آذربایجان. و دیگری، نقش شهر کوفه که شاهد بروز و ظهور عقاید شیعی در بین قبایل یمنی ساکن آن هستیم. پژوهش حاضر، در صدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، نقش مهاجرت قبایل عرب، به ویژه قبایل یمنی را طیّ قرون نخست اسلامی در گسترش تشیع در آذربایجان، در محورهایی نظیر: مشارکت یمنیان در فتح آذربایجان، حضور والیان و کارگزاران و مأموران حکومتی یمنی در این ناحیه، نقش اشعریان در تشیع آذربایجان و اصحاب یمنی ائمه: در این ناحیه، بررسی نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان