درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۲۱ تا ۲۴۰ مورد از کل ۷۲٬۴۱۸ مورد.
۲۲۱.

ارزیابی نظریه توقیفی بودن ترتیب آیات قرآن کریم از منظر عالمان جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 347 - 374

کلید واژه ها: چینش آیات قرآن ترتیب آیات قرآن توقیفی اجتهادی تناسب آیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 779 تعداد دانلود : 716
هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی توقیفی بودن آیات قرآن از منظر عالمان جهان اسلام بویژه عالمان دو مذهب شیعه و اهل سنت است. مساله مقاله حاضر این است که از دیدگاه شیعه و اهل سنت چینش آیات در سوره های قرآن کریم، توقیفی است یا اجتهادی؟ بر این اساس در مقاله حاضر با استفاده از روش مطالعه کتابخوانه ای و تحلیل توصیفی، به بررسی دلایل عقلی و نقلی توقیفی یا اجتهادی بودن آیات قرآن از منظر اندیشمندان این دو مذهب شاخص در جهان اسلام پرداخته شده است. یافته های تحقیق بیانگر این مطلب است که عالمان شیعه و اهل سنت در مساله توقیفی بودن آیات قرآن اتفاق نظر داشته و بر «تناسب آیات» و «تحریف ناپذیری قرآن کریم» تاکید دارند. در این میان، تنها مسائل اختلافی، مواردی مانند وحدت موضوعی، ترتیب آیات قرآن و چینش آیات در درون سوره ها می باشد. قائلان به اجتهادی بودن چینش آیات قرآن در درون سوره ها، تنظیم اندکی از آیات را حاصل اجتهاد صحابه می دانند اما اکثر عالمان جهان اسلام معتقدند که تنظیم و چینش آیات قرآن در سوره ها به وحی الهی و دستور پیامبر اکرم (ص) بوده و لذا تنظیم و ترتیب همه چیز در قرآن کریم، توقیفی است.
۲۲۲.

ارزیابی حدیث عبدالله بن بکیر در قاعده ی لاضرر به روش تحلیل فهرستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 67 - 89

کلید واژه ها: لا ضرر تحلیل فهرستی عبدالله بن بکیر اعتبارسنجی حدیث سید احمد مددی موسوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 76 تعداد دانلود : 444
از مهمترین مستندات قاعده ی لاضرر روایت داستان سمره بن جندب است که معتبرترین طریق آن به عبدالله بن بکیر منتهی می شود. . مستندات قاعده لاضرر به ادعای تواتر یا اعتبار، غالبا مورد ارزیابی قرار نمی گیرند. در موارد ارزیابی شده تلاش شده تا روایات مربوط بر اساس روش های مرسوم رجالی تصحیح گردد. در این مقاله به روش تحلیل فهرستی به ارزیابی روایت عبدالله بن بکیر درباره قاعده ی لاضرر پرداخته می شود. تحلیل فهرستی در تقریر مختار مشتمل بر چهار مرحله بررسی رجالی و فهرستی اولیه، مطالعه فضای صدور، بررسی موضع امامان(ع) و مطالعه مرحله انتقال از حدیث به فتوا می باشد که در این پژوهش این چهار مرحله بر حدیث عبدالله بن بکیر پیاده سازی شده است. بررسی رجالی سند موجود در کافی، ضعف آن را آشکار می کند. از جهت دیگر، با بررسی فهرستی، اعتبار فهرستی در زمان تألیف کتاب کافی احراز می گردد. با تتبع حدیث در تراث اهل سنت کاملا آشکار است که فقره ی «لاضرر و لا ضرار» در فضای مدینه در قرن اول و مخصوصا در نیمه ی دوم آن شهرت داشته است. در قرن دوم، عالمان اهل سنت تلاش کردند اسناد آن را ذکر نمایند. اینان در قرن سوم، حدیث لاضرر را منقطع دانسته و از نقل آن خودداری کرده اند و در قرنهای بعد، آن را قبول کردند. با بررسی موضع اهل بیت ع نسبت به این حدیث تأیید اصل انتساب فقره ی «لاضرر و لاضرار» به رسول الله ص توسط ایشان قابل احراز است.
۲۲۳.

کنش های گفتاری داستان حضرت یوسف (ع) در قرآن کریم (بر اساس نظریه جان سرل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 91 - 111

کلید واژه ها: قرآن کریم داستان یوسف(ع) جان سرل کنش گفتاری زبان شناسی کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 177 تعداد دانلود : 833
با عنایت به اینکه کاربست نظریه های جدید زبان شناسی در تحلیل متون دینی، افق های جدیدی را در برابر پژوهشگران هر دو حوزه قرار می دهد، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی، بر اساس نظریه جان سرل، کنش های گفتاری را در داستان حضرت یوسف(ع)، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. نتایج، نشان از آن دارد که نظریه مذکور می تواند لایه-های عمیق تری از آیات قرآن کریم را آشکار سازد و از گزاره ها و اسلوب های شایع در قرآن با توجّه به سیاق و بافت آیات، معانی متعدّدی را برداشت کرد. از میان کنش های پنجگانه سرل، کنش های اظهاری و ترغیبی از بسامد بالاتری برخوردارند. علّت این بسامد بالا که بیشتر به صورت کاربرد غیرمستقیم و استفاده از معانی ثانوی استفهام، امر و نهی و نیز استفاده از جملات خبری به جای انشائی جلوه گری کرده است، نشان دادن عنایت ویژه خداوند متعال به بندگان مخلص خود، ترغیب و تشویق مخاطب به تفکّر عمیق در دین با عبرت گرفتن از حوادث این داستان و درک عقلایی داشتن از مسائل مختلف است. از نکات قابل توجّه در کنش های تعهّدی، عاطفی و اعلامی می توان به توکّل و اعتماد به خدا، پایبندی به اخلاق و پاکدامنی، بیان حالات روحی و عاطفی شخصیّت های داستان و ابراز همدردی با آنان، اعلام وحدانیت خداوند و بیزاری از مشرکان اشاره نمود که فضایی کاملاً معنوی را در داستان مذکور ایجاد کرده است.
۲۲۴.

مهدویت در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۶ 7 - 26

کلید واژه ها: مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مهدویت انتظار روش داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 69 تعداد دانلود : 246
هدف از این تحقیق تحلیل بیانات و اندیشه های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به عنوان رهبر و الگوی جامعه اسلامی و متفکر جهان اسلام درزمینهٔ ظهور و مهدویت است. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی به روش داده بنیاد که از نوع پژوهش های استقرایی و اکتشافی است. ابزار جمع آوری داده ها، بیانات معظم له به تعداد 73 سخنرانی است که جمعاً به تعداد 175 زیر مقوله مرتبط با موضوع، استخراج و ثبت شده اند. این زیر مقوله ها در جلسات کانونی با تعداد 12 نفر از خبرگان و صاحب نظران مطرح و درنهایت تعداد 148 زیر مقوله استخراجی در قالب تعداد 10 مقوله و تعداد 6 مضمون دسته بندی گردید. نتایج نشان داد که تشکیل حکومت مردمی ایران؛ آماده کردن زمینه های ظهور به عنوان عوامل زمینه ای؛ رابطه عاطفی، اهمیت و ارزش مسئله انتظار، الزامات انتظار حقیقی و الگوسازی موفق به عنوان عوامل علّی؛ اهداف و تبلیغات استعماری و استکباری به عنوان عوامل مداخله ای؛ گفتمان سازی مهدوی به عنوان راهبرد و درنهایت رسیدن به تعالی فردی و تعالی اجتماعی در زمان ظهور امام زمان (عج) به عنوان پیامدهای آن است. توجه به همه عوامل ازجمله برنامه ریزی برای اجرایی نمودن راهبردهای استخراجی می تواند جهان اسلام را به سمت ظهور و تحقق عدالت جهانی سوق دهد.
۲۲۵.

تبیین برهان صدیقین و شواهد قرآنی آن از منظر آیت الله جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۱ 5 - 29

کلید واژه ها: برهان صدیقین آیت الله جوادی آملی ملا صدرا علامه طباطبایی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 131 تعداد دانلود : 149
برهان صدیقین در مقام اثبات وجود خدا بدون وساطت مخلوقات است. فارابی، این منهج را طرح و ابن سینا با تقریر برهان «امکان و وجوب» مدعی اقامه این برهان شد، که صدیقین بودن آن، مورد اعتراض ملا صدرا قرار گرفت و نهایتاً خودِ ملا صدرا و پس از ایشان، علامه طباطبایی هر یک تقریر جدیدی از این برهان را ارائه فرمودند. حضرت آیت الله جوادی آملی از طرفی در مباحث برهانی، با همان ملاکی که ملا صدرا در صدیقین بودن برهان ابن سینا مناقشه کرده بود، در خود برهان ملا صدرا مناقشه نموده اند و نهایتاً بر برهان علامه طباطبایی تأکید می ورزند و از طرفی دیگر در مباحث تفسیری به بیان شواهد قرآنی بر این برهان پرداخته اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی در صدد پاسخ به این سوال قرار گرفته است: تبیین برهان صدیقین و شواهد قرآنی آن از منظر آیت الله جوادی آملی چگونه است؟ که در مقام پاسخ پس از تقریر برهان صدیقین از منظر آیت الله جوادی آملی، به تبیین شواهد قرآنی آن با توجه به آیه 45 سوره فرقان و 53 سوره فصلت و توضیح وجه شهادت و دلالت هر کدام از آیات بر مدّعا، همت گمارده است، تا اولاً نمونه ای از عقلانی بودنِ مفاهیم قرآن، ثانیاً جلوه ای از تفکیک ناپذیری قرآن و برهان به صورت عینی و مصداقی، و ثالثاً جنبه ای از اعجاز علمی این کتاب آسمانی را نمایان سازد.
۲۲۶.

مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 5 - 35

کلید واژه ها: معنای زندگی هدف از زندگی خدا مرگ آخرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 189 تعداد دانلود : 301
هدف پژوهش حاضر، تبیین مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن کریم و بررسی میزان روایی آن بود. برای این منظور، مفاهیم و گزاره های مرتبط با معنای زندگی با استفاده از دو راهبرد "جست و جوی واژگانی" و "متن خوانی باز" از قرآن کریم گردآوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی (شجاعی، 1399الف) مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای حصول اطمینان از تطابق آن ها با محتوای متون دینی از یک سو و کاربرد آن در حوزه روان شناسی از سوی دیگر، اعتبار یافته ها با استفاده از ارزیابی نظرات متخصصان به وسیله 8 کارشناس با محاسبه شاخص روایی محتوا (CVI) و نسبت روایی محتوا (CVR) مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی گزاره های قرآنی، هفت مولفه به دست آمد که شامل: خدا به عنوان مبدأ و مقصد هستی، هدفمندی خلقت، مسیر زندگی یگانه، ناپایداری زندگی دنیا، آسیب پذیری زندگی دنیا، گریز ناپذیری مرگ و زندگی جاودانه آخرت بود. سپس مدل مفهومی معنای زندگی براساس آیات قرآن استخراج گردید. براساس مدل مفهومی، این جهان دارای مبدأ و مقصدی است و همه موجودات تکوینا به سمت مقصد در حرکتند. هدف نهایی زندگی، رسیدن به زندگی سعادتمند اخروی است و راه رسیدن به این هدف، مسیر یگانه و صراط مستقیم است.
۲۲۷.

معناشناسی هم نشین های واکنشی واژه «ابتلاء» در قرآن (براساس نظریه میدان های معنایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۱۰ 123 - 140

کلید واژه ها: ابتلا روابط هم نشینی هم نشین های واکنشی میدان معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 191 تعداد دانلود : 408
واژهٔ ابتلا یکی از واژگان کلیدی قرآن است. بسامد سی وهشت موردیِ مشتقات این ماده نشان از اهمیت آن در دستگاه زبانی قرآن دارد. مطالعهٔ میدان معنایی واژگان قرآن، شیوه ای نوین به منظور کشف لایه های معنایی و دستیابی به مراد خداوند از راه تحلیل نظام مند روابط درون متنی است؛ تحلیل روابط هم نشینی یکی از راه های مطالعهٔ میدان معنایی واژگان است. در میان مجموعه کلماتی که با ابتلا هم نشین شده است، آن دسته از واژگانی که بیانگر واکنش های امتحان شونده و امتحان گیرنده در طول فرایند ابتلاست از اهمیت مضاعفی برخوردارند؛ چه آنکه شناخت این عکس العمل ها می تواند تغییرات مثبتی در جهت گیری انسان در برابر ابتلا ایجاد کند. تحلیل گزاره های قرآنی مشتمل بر هم نشین های واکنشی نشان می دهد عکس العمل انسان در هنگام مواجهه با امتحان های الهی به دو دستهٔ مطلوب و نامطلوب تقسیم شدنی است. به هر دسته از واکنش های انسان پاسخی از سوی خداوند تعلق می گیرد؛ واکنش خداوند در برابر عکس العملِ مطلوب انسان ها به شکل پاداش و عفو تجلی می یابد و واکنش نامطلوب با عذاب پاسخ داده می شود.
۲۲۸.

ارزیابیِ سیرالملوک

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۹۹) 133 - 183

کلید واژه ها: نقد و بررسی تصحیح متن سیاست نامه محمود عابدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 359 تعداد دانلود : 392
در سال 1398، دکتر محمود عابدی تصحیحی دیگر از کتاب سیرالملوک خواجه نظام الملک طوسی عرضه کردند. این تصحیح از نگاه متن شناسی، ناهمخوانی های زیادی با چاپ های پیشینِ این متن (همچون چاپ استاد هیوبرت دارک و چاپ استاد جعفر شعار) ندارد؛ چراکه نسخه اساس این چاپ ها نیز همان نسخه شناخته کتابخانه نخجوانی است که در چاپ های نامبرده هم از آن بهره گرفته اند. از دیگر سو، گزارشگر چاپ نوین این کتاب (دکتر عابدی) یادداشت هایی بر آن افزوده است که در این نوشته ها، کم و بیش نارسایی هایی راه یافته است. نوشته کوتاهی که پیش روی شماست از خوانش متن و نگرشی کوتاه در یادداشت های آن فراهم آمد که در سه بخش از پیش چشم خواننده گرامی خواهد گذشت: 1) ضبط های نادرست  2) نارسایی های معنایی واژگان  3) افتاده ها و ناگفته های معنایی
۲۲۹.

العداله بوصفها أساس الحق علی السلام دراسه من منظور الوثائق الدولیه وآیات القرآن الکریم

نویسنده:
منبع: الحوکمه فی القران والسنه المجلد الاولی ربیع و صیف ۲۰۲۳ العدد ۱ 93 - 122

کلید واژه ها: حقوق الإنسان حق التمتع بالسلام الوثائق الدولیه القرآن الکریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 319 تعداد دانلود : 739
کان السلام والحیاه الهادئه والعیش فی مناخ سلمی ودّی وبعید عن الحروب والصراعات، منذ الأزل من أهم وأکبر آمال بنی البشر. وللوصول إلی هذا الهدف، قام الإنسان بإجراءات وأعمال کثیره علی المستوی الدولی، مثل حظر اللجوء إلی العنف، وبلوره طرق ناجعه لحفظ السلام والأمن الدولیین کأوّل وأهمّ هدف تطمح إلیه إتفاقیات الأمم المتحده. ویندرج السعی لنزع السلاح، وتنمیه العلاقات الإقتصادیه، والتجاریه وغیرها ضمن هذه المحاولات. ولئن تکللت هذه المحاولات بالنجاح بعض الشیء، بید أنّها لم تنجح نجاحاً مطلقاً. ومن أهم الإجراءات والأعمال فی هذا السیاق، نذکر معرفه «السلام»، بوصفه «حق بشری» تحت عنوان «حق التمتع بالسلام» وضمن مقوله «حقوق التعاون». یثیر هذا البحث بعض التساؤلات أبرزها یتمثل فی السؤال عن معرفه «حق التمتع بالسلام» وبلوره المعنی الصحیح له. وللرد علی هذا السؤال نستطیع القول أنّ العدل هو أساس فهم «السلام» وحق من «حقوق الإنسان» ثم النظر إلی هذه المقولات من منظور الوثائق الدولیه وآیات القرآن الکریم. وقد استخدمت هذه الدراسه المعطیات المکتبیه واعتمدت المنهج الوصفی التحلیلی والمنهج المقارن من منظور الوثائق الدولیه وآیات القرآن الکریم فی إطار مقدمه وثلاثه محاور، ودرست هذه الفرضیات والسؤالات فی هذا البحث.
۲۳۰.

بررسی مفهومی و مصداقی استقامت در قرآن و سنّت با تأکید بر اقتصاد مقاومتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 85-114

کلید واژه ها: اقتصاد مقاومتی استقامت قرآن سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 763 تعداد دانلود : 677
این مقاله با موضوع «بررسی مفهومی و مصداقی استقامت در قرآن و سنّت با تأکید بر اقتصاد مقاومتی» بر آن است که با بررسی آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار (ع) و همچنین سیری در منابع و کتابهای مرتبط، به بحث پیرامون موضوع بپردازد و بتواند به بخشی از سوالات و مشکلات در این خصوص بپردازد. روش این پژوهش باتوجه به امکانات و منابع موجود روش توصیفی- تحلیلی می باشد همچنین در انجام این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که: در درجه اول استقامت در زمینه ی اقتصاد نقش مهمی در بالندگی کشور و رساندن ملت به سعادت و کمال دارد. نتیجه دیگری که از این پژوهش به دست می آید شناسایی استقامت است که با شناخت ویژگی-های آن به این نتایج رسیدیم که استقامت دارای ویژگی هایی چون ولایت مداری، عدالت، استقلال و ... است. دانسته شد استقامت، فرهنگ ولایتمداری است یعنی حرکت در مسیر راستین خدا در تمام امور زندگی ما حاضر باشد. همچنین فهمیدیم استقامت، فرهنگ سختی و تکلیف است، یعنی همراه با استقامت باید صبر و تحمل باشد، البته نتایج آن نیز به موازات این سختی ها بزرگ اند. یکی دیگر از ویژگی های استقامت در زمینه اقتصاد، سعی و تلاش و قناعت ورزیدن است. یکی دیگر از بخش های این پژوهش بررسی موانع پیش روی استقامت در زمینه اقتصاد مقاومتی بود. از جمله موانع، می توان به بروز فساد اقتصادی در کشور اشاره کرد که به نوعی مهمترین مانع پیش روی استقامت است زیرا تاثیر زیادی روی افکار و روحیه افراد دارد.
۲۳۱.

بررسی تحلیلی نظریه خشونت در اندیشه سیاسی کارل اشمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم بهار ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 139-160

کلید واژه ها: امر سیاسی حاکم دولت دوست-دشمن خشونت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 880 تعداد دانلود : 409
خشونت یکی از مهم ترین وجوه تاریخ زندگی سیاسی بشر است که به صورت درد و رنج جسمی و روحی در آدمی ظهور می یابد. اندیشمندان و نظریه پردازان سیاسی تلاش کرده اند پدیده خشونت را در درون نظریه سیاسی شان توضیح دهند. کارل اشمیت یکی از مهم ترین نظریه پردازان سیاسی و حقوقی در قرن بیستم است که به توضیح و ایضاح مفهوم خشونت پرداخته است. اشمیت، حیات بشر را به قلمروهای متنوع و نسبتاً مستقلی از اندیشه و عمل از جمله اخلاق، زیبایی شناسی، اقتصاد و... تقسیم می کند که قلمرو سیاست و امر سیاسی یکی از این قلمروها، با معیار تمایز دوست-دشمن است. امر سیاسی پیش فرض دولت، و دولتْ مظهر سرشت سیاست است. سیاست نیز تصمیم گیری فرد حاکم در وضعیت استثنایی است. حاکم هم کسی است که در شرایط استثنایی تصمیم می گیرد. دولت یا همان فرد حاکم، انحصار تامِّ به کارگیری خشونت را در دست دارد. حاکم که از بیرون و ورای نظام قانونی، برای آن تصمیم گیری و تعیین تکلیف می کند، این اقدام اجبارآمیز او اِعمال خشونت است که به اصطلاح خشونت حاکمانه نامیده می شود. این مقاله تلاش می کند نظریه خشونت را در اندیشه سیاسی کارل اشمیت توضیح دهد.
۲۳۲.

جلوه های بیانی در خطبه شقشقیه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۸ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۷۴-۱۵۹

کلید واژه ها: خطبه شقشقیه علم بیان تشبیه استعاره کنایه و مَجاز مُرسَل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 985 تعداد دانلود : 792
سید رضی (406 ق) نهج البلاغه را از خطبه ها، نامه ها و حکمت های کلام امام علی؟ع؟ بیشتر با رویکردی ادبی و بلاغی گرد آورد و از همین رو، «نهج البلاغه» (راه روش سخن گفتن بلیغ) نام نهاد؛ گرچه وی وجوه بلاغت آن را چندان نشان نداد ولی رویکرد و نام گذاری اش، درست و به جا بود. این امر زمانی روشن می شود که با مورد پژوهی یک خطبه کوتاه و ناتمام (خطبه شقشقیه و سوم نهج البلاغه) ده ها جلوه و نکته بیانی بلاغی به دست آید. از دیگر سو، پندار اندک افرادی که صدور این خطبه را از امیرالمومنین؟ع؟ با دیده تردید دیده اند، تا اندازه ای پاسخگو باشد.
۲۳۳.

خوانشی انتقادی از گزارش های تاریخیِ تغییر قرآن توسط عبدالله بن أبی سرح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۶ ۱۷۲-۱۴۷

کلید واژه ها: عبدالله بن أبی سرح تحدی تغییر قرآن تحریف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 323 تعداد دانلود : 777
براساس برخی گزارش های تاریخی، نزول برخی از آیات وحی براساس تمنا یا پیش بینی عبدالله بن أبی سرح بود. او هنگام کتابت وحی، گاه آیات را تغییر می داد و تغییرات یادشده مورد تأیید پیامبر قرار می گرفت. موضوع این پژوهش بررسی صحت و سقم این روایات تاریخی است. گزارش های یادشده در غالب منابع اهل سنت و به تبع آن در برخی منابع شیعه آمده است و بسیاری از مستشرقان و شبهه افکنان برای نقد قرآن به آنها استشهاد کرده اند. نقد این گزارش ها می تواند وحیانیت الفاظ، تحریف ناپذیری و عدم امکان هماوردی با قرآن کریم را ثابت کند و به برخی از شبهات در حوزه های یادشده پاسخ دهد. از وجوه نوآوری مقاله، بررسی تفصیلی سندی روایات و ارائه پاسخ هایی نو و تحلیلی به انگاره امکان دست اندازی عبدالله بن أبی سرح، عمربن خطاب یا معاذبن جبل به قرآن کریم است. تحقیق با رویکرد توصیفی- تحلیلی، با مراجعه به متون کهن و بررسی سندی و دلالی گزارش ها انجام شده است. یافته ها نشان می دهد این انگاره که جمله «فتبارک الله أحسن الخالقین» توسط عبدالله، عمربن خطاب یا معاذبن جبل پیشگویی شده و یا به قرآن اضافه شده، از حیث سندی و دلالی مخدوش است. عبدالله چند صباحی از نویسندگان وحی الهی بود؛ مرتد و سپس مسلمان شد، ولی هیچ گاه به تحدی قرآن پاسخ نگفت و تغییر و تحریف آیات توسط او امکان پذیر نبود. گزارش های تاریخی موجود در منابع شیعه و اهل سنت مبنی بر اینکه عبدالله بن سعد هنگام نوشتن آیات به جای «و اللَّه سمیع بصیر»، «سمیع علیم» می نوشت، یا به جای «و الله بما تعملون خبیر»، «و الله بما تعملون بصیر» می نوشت، همگی بدون سند معتبر و عاری از حقیقت است.
۲۳۴.

تعلیق در انعقاد قرارداد و انفساخ آن با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال ۲۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹۹ 1 - 28

کلید واژه ها: انشا انفساخ تعهد تعلیق شرط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 893 تعداد دانلود : 961
عقد معلق، عقدی است که تأثیر آن برحسب انشا موقوف بر امر دیگری باشد و شرط فاسخ، شرطی است که انحلال عقد را موکول به امری می کند. علی رغم وحدت ماهیت تعلیقی این دو نهاد، تمایز موضوع تعلیق آنان سبب شده تا احکام و آثار متفاوتی داشته باشند. در این مقاله، ضمن بیان تعریف و احکام کلی تعلیق در انعقاد و انفساخ قرارداد، تفاوت این دو نهاد از حیث احکام و آثار، با تأکید بر دیدگاه امام خمینی، موردمطالعه قرارگرفته است. در این نوشتار، نشان داده خواهد شد که به نظر امام خمینی، چون تعلیقِ ایجاد عقد نسبت به انشای آن انجام می گیرد تا پیش از وقوع معلق علیه، عقدی ایجاد نشده، هیچ گونه تعهدی به وجود نمی آورد و ملکیتی را منتقل نمی سازد؛ ولی در تعلیق انفساخ قرارداد، ابتدا عقد کاملی شکل می گیرد؛ اما با وقوع معلق علیه، عوضین به مالکان پیشین خود بازمی گردند؛ بنابراین، مالکان، در عقد معلق، حق هرگونه تصرف در مال خویش را خواهند داشت، لیکن در عقد مشروط به شرط فاسخ، منتقل الیه مکلف به حفظ موضوع معامله است. هرچند تخلف از این حکم تکلیفی، اثر وضعی ندارد.
۲۳۵.

تصدیق، تألیف و یا تحریف عهدین از منظر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۶) 135 - 156

کلید واژه ها: قران عهدین تحریف تصدیق تالیف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 197 تعداد دانلود : 39
یکی از مسائل اجماعی میان مفسران قرآن و علمای اسلام از دیرباز تا کنون، اعتقاد به تحریف عهدین می باشد. این آموزه چندی است که مورد تردید قرار گرفته و برخی از محققان معتقد هستند در قرآن هیچ آیه که نشان دهد عهدین تحریف شده، یافت نمی شود و قرآن، عهدین را تصدیق می کند. این در حالی است که اگر به صورت مصداقی، آیات قرآنی را که به عهدین ارجاع داده شده، بررسی کنیم، می یابیم که قرآن تمام محتوای موجود در عهدین را تصدیق ننموده و برخی از محتواهای موجود عهدین از نظر قرآن مردود است. از همین رو در این تحقیق تلاش شده به صورت مصداقی، آیاتی از قرآن را که به نحوی ارجاع به عهدین دارد، مورد بررسی قرار دهیم تا به درک کامل تری از دیدگاه قرآن نسبت به عهدین دست یابیم. پرسش اصلی ما در این تحقیق آن است که دیدگاه قرآن درباره عهدین چگونه است؟ آیا قائل به تصدیق، تالیف (جعل) و یا تحریف عهدین است؟
۲۳۶.

جستاری در لایه های معرفتی قرآن، سطوح فهم مخاطبان و میزان بهره مندی آنان از هدایت های قرآنی بر اساس آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲شماره ۵۳ 41 - 72

کلید واژه ها: لایه های معرفتی قرآن مخاطبان قرآن هدایت شدگان قرآن سطوح هدایت های قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 105 تعداد دانلود : 727
جستار پیش رو با اتخاذ روش تحقیق تلفیقی نقلی- استدلالی و نیز داده پردازی های توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای- نرم افزاری مطالب به نگارش در آمده؛ نگارنده ضمن اشاره به لایه های هستی شناسی و معرفت شناسی قرآن؛ به تفصیل لایه های معرفتی قرآن را تبیین؛ و افزون بر فرق گذاری میان فهم قرآن و بهره مندی از هدایت های قرآن؛ به گروه های خاص مخاطب لایه های معرفتی قرآن و نیز مراتب شناخت و میزان بهره مندی ایشان از حقایق قرآنی و هدایت های آن پرداخته؛ و روش های نیل به آن معارف را بیان نموده است.این مهم از طریق دسته بندی آیات و بررسی معانی ظاهری، تفسیری و تأویلی آن ها انجام گرفته است. در ادامه در وهله اول بر اساس روایات، لایه های معرفتی قرآنی در چهار سطح اصلی ( ظاهر، باطن، حد و مطلع ) دسته بندی نموده و در مرحله بعد با فرق گذاری میان عمومیت مخاطبان قرآن (اعم از هدایت شدگان، گمراهان، مغضوبان و مستضعفان) و هدایت شدگان قرآنی(مسلمانان، مؤمنان، متقیان و مطهران)؛ ویژگی های هر یک از آنان بر اساس آیات و روایات به لحاظ عمق اعتقادات، پایبندی به احکام فقهی و اخلاقی اسلام و قرب به حق تبیین نموده و سطح بهره مندی مخصوص هر گروه از هدایت های قرآنی را تبیین نموده است.
۲۳۷.

تأملی در مفهوم خانواده «اهل» در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲شماره ۵۳ 73 - 100

کلید واژه ها: اهل خانواده مفهوم شناسی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 507 تعداد دانلود : 823
اساسی ترین واژه در قرآن کریم دال بر مفهوم خانواده واژه «اهل» است. مقاله حاضر در صدد است با روش تحلیل و توصیف، و با بررسی کاربردهای لغوی و قرآنی واژه «اهل» معنای اساسی آن و گستره مفهومی آن را کشف کرده و بر اساس آن «اهل» در آیه 6 سوره تحریم را بازتفسیر کند. نتایج حاصل از تحقیق آن است که از میان 5 معنای بیان شده برای «اهل» در لغت، معنای اساسی آن انس و الفت است و 4 معنای دیگر به معنای انس برمی گردد، و در قرآن در معانی: خانواده هسته ای، گسترده، ساکنان یک مکان، کسانی که با فرد زندگی می کنند، پیروان کتب آسمانی آمده است. بنابراین به نظر می رسد این واژه در آیه 6 سوره تحریم، قابل تفسیر به مراتب مختلف خانواده بوده و دست کم قابل تعمیم به رحم و خویشان است، در نتیجه خداوند در این آیه همه خویشان را به دلسوزی و تلاش برای هدایت و سعادت همه مراتب خانواده از هسته ای تا گسترده به ترتیب اولویت، و حفظ و نگهداشت آنها از آتش جهنم با شیوه های مختلف تربیتی از جمله امربه معروف و نهی از منکر سفارش کرده است.
۲۳۸.

تحلیل شناختی سنّت ابتلاء از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲شماره ۵۳ 101 - 128

کلید واژه ها: سنت ابتلاء سنت مداوله سنت تمییز سنت تمحیص سنت جعل امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 904 تعداد دانلود : 507
از مهم ترین سنّت های تأثیرگذار در پیشرفت جوامع، سنّت ابتلاء است. پرسش اصلی این مقاله آن است که چگونه می توان با تکیه بر آموزه های قرآنی سنّت ابتلاء را با رویکرد شناختی مورد بررسی قرار داد. نوشتار حاضر با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی در استنتاج دیدگاه، به پاسخ این پرسش می پردازد. در گام اول سه واژه سنّت، ابتلا و رویکرد شناختی مفهوم شناسی می شود و در گام بعدی سه مصداق سنّت ابتلا (الف. سنّت مداوله با دو زیرشاخه سنّت تمییز و تمحیص؛ ب. سنّت بأساء و ضراء؛ ج. سنّت جعل امامت) با رویکرد شناختی تحلیل می شوند. نتایج حاصله عبارت اند از: الف. جریان سنّت ابتلاء و در کنار آن سنّت مداوله برای شناساندن انسان هاى خبیث از افراد پاک و همچنین خالص کردن مؤمنان از شوائب و ناخالصى های کفر و نفاق و فسق است که هر دو جنبه شناختی دارند. ب. سنّت بأساء و ضراء نیز که از مصادیق سنّت ابتلاء شمرده می شود، کارکرد شناختی دارد؛ زیرا برای هشداردهی و بیدارسازی امت از خواب غفلت و ارتکاب معصیت و همچنین شناساندن مجاهدین و صابرین به مردم است. ج. غایت قصوی سنّت ابتلاء، برخورداری از مقام امامت است. تحقق این هدف که با مشکلات اختیاری و آگاهانه همراه است، با صبر و شناخت میسر است. در این بین رکن بصیرت و شناخت از اهمیت بیشتری برخوردار است که بدون آن استقامت هم اثر معکوس دارد.
۲۳۹.

لزوم فقهی گذر از تک فرزندی در پرتوی ضرورت افزایش جمعیت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 541 - 568

کلید واژه ها: تک فرزندی حکم فرزندآوری وجوب افزایش جمعیت قاعده لاضرر اختلال نظام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 196 تعداد دانلود : 501
بدون تردید جمعیت به عنوان سرمایه اجتماعی نقش بسزایی در پیشرفت هر جامعه ای دارد. کاهش نرخ زادوولد و پیر شدن جمعیت افزون بر بروز مشکلات بسیار در زمینه اقتدار و پیشرفت جامعه، کیان خانواده را به خطر می اندازد و صدمات جبران ناپذیری به سلامت روحی و روانی فرزندان وارد می سازد. خانواده های تک فرزند از نظر عاطفی گسست بیشتری دارند و در مقابل، محیط خانواده های با چند فرزند، صمیمی تر و همراه با ابراز عاطفه و مهرورزی بیشتر است. کاهش جمعیت یکی از مشکلات جدی پیش روی برخی از جوامع در حال پیشرفت ازجمله ایران اسلامی به شمار می آید که ضرورت مطالعه جدی درباره آن وجود دارد. یکی از مباحث چالش برانگیز در مباحث کاهش جمعیت، مطالعه مسئله تک فرزندی است. بررسی فقهی و دستیابی به حکم شرعی این مسئله  یکی از عوامل مؤثر گذار از تک فرزندی در خانواده های دینی است و نقش فراوانی را در افزایش جمعیت ایفا می کند. این نوشتار درصدد است مبانی فقهی ضرورت افزایش جمعیت را ارزیابی کند و حکم فقهی تک فرزندی را روشن سازد. روش تحقیق در این پژوهش به اعتبار ماهیت، توصیفی-تحلیلی و با روش سنجش کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده است. بررسی منابع فقهی نشان می دهد که آیات و روایات صراحتی در وجوب شرعی افزایش جمعیت ندارد، اما با توجه به قواعد فقهی و مبتنی بر مصالح و مفاسد و آسیب های تک فرزندی می توان به عدم جواز حکم کرد و تکثیر نسل و افزایش جمعیت را واجب دانست.
۲۴۰.

Analyzing the Impact of Re-Organizing the Higher Education System Based on Religion and Spirituality in Uganda(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۱۰, Issue ۳۲۶, Autumn ۲۰۲۳ 165 - 196

کلید واژه ها: religion spirituality lifestyle Pure Life Higher education system

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 378 تعداد دانلود : 109
SUBJECT & OBJECTIVES : The enhancement and progress of Uganda's higher education system necessitate a foundational integration of religion and spirituality, the vital components that uphold the interests and dignity of Ugandan citizens. This research aims to scrutinize the profound effects of a religious and spiritual-based higher education system on both individuals and the broader societal framework.   METHOD & FINDING : Employing a descriptive-analytical approach, this study conducts a comprehensive investigation into Uganda's higher education system through case studies and document analysis. Additionally, it explores the multifaceted dimensions of religion and spirituality within this context. The findings indicate a positive correlation between implementing a holistic religious and spiritual lifestyle and its constructive impact on the personal and communal aspects of Ugandan citizens' lives within the higher education sphere.   CONCLUSION : Uganda's higher education system faces challenges that significantly impact individual and societal prosperity, leading to widespread criticisms and skepticism. Consequently, it has garnered low scores both locally and internationally. The cultivation of a lifestyle guided by religious and spiritual principles such as freedom, dignity, equality, and justice demonstrates a beneficial influence on the lives of Ugandans. Therefore, integrating religion and spirituality within higher education is a potential avenue to positively transform individual trajectories and societal paradigms, fostering the emergence of independent, esteemed, and morally grounded Ugandan citizens.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان