درخت حوزه‌های تخصصی

حفظ و نگهداری کارکنان موضوع مهمی است که سازمان ها با آن مواجه هستند. این در مورد کارکنان دانشی حیاتی تر است، چراکه دانش ارزشمندترین سرمایة سازمان محسوب می شود. کارکنان سهیم در سرمایة ذهنی، کارکنان دانشی نامیده می شوند و این سرمایه در سازمان های رسانه ای حضور قابل ملاحظه ای دارد. با عنایت به اینکه عرصة رسانه شاهد تحولات گسترده ای است، آینده پژوهی می تواند نقش مهمی را در این عرصه ایفا کند؛ زیرا موجب روشن شدن دیدگاه برنامه ریزان نسبت به رویدادها، فرصت ها و چالش های احتمالی آینده می شود. آینده پژوهی از طریق کاهش ابهام ها و تردیدهای فرساینده، توانایی انتخاب هوشمندانه را افزایش می دهد. البته در این پژوهش صرفاً با بهره گیری از برخی مفاهیم آینده پژوهی تلاش شده است تا تصویر واضح تری از رسانه های آینده ترسیم شود. ابتدا در قالب پیشینة نظری به مفاهیم آینده پژوهی، کارکنان دانشی و رسانه پرداخته و سپس پیشینة تجربی موضوع حفظ کارکنان دانشی سازمان های رسانه ای آینده را بررسی می کنیم. با توجه به اینکه در این موضوع خاص پیشینة تجربی چندانی وجود ندارد، با رویکردی آینده نگرانه، به وسیلة ابزار مصاحبه، اقدام به دریافت نظر خبرگان شد و با روش کیفی تحلیل تم، مصاحبه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در پایان، مدل مفهومی، نمایی از ارتباطات را میان فرایند پژوهش و یافته های هر بخش ارائه می دهد تا به وسیلة آن و با دسته بندی و تلفیق یافته ها به نتایج کاربردی برسیم.

از دلالت های اصلی وجوب حجاب اسلامی در آرای فقهی استحکام بنیان خانواده و جلوگیری از بی بندوباری و هیجان های جنسی و ارزش و احترام و جلوگیری از ابژگی زن ذکر می شود، با توجه به اهمیت ابعاد جنسی مساله پوشش، در این پژوهش با اتکا به رویکردی استقرایی در بستر پیچیده و متلاطم و متناقض موجود در زمینه پوشش  که هنجارهای نانوشته و مقررات رسمی آن را تنظیم می کنند، دریافت زنان و مردان از نسبت حجاب و امر جنسی مطالعه شده است. پژوهش با استفاده از نظریه مبنایی انجام شد. داده ها به وسیله مصاحبه عمیق و مشاهده مستقیم جمع آوری شدند. جمعیت هدف مطالعه را مردان و زنان ۲۵ تا ۴۰ ساله ساکن تهران تشکیل می دهند و نمونه ها شامل ۱۶ زن و ۸ مرد هستند که بر مبنای نمونه گیری نظری انتخاب شدند.      بر اساس نتایج پژوهش، مضمون اصلی که توضیح دهنده رابطه حجاب و سکسوالیته باشد"انواع مواجهه با امر جنسی" نام گذاری شد. نحوه تجربه امر جنسی، نگرش به امر جنسی و جذابیت های جنسی، تفسیرهای افراد را حول رابطه حجاب و سکسوالیته شکل می دهد که همین امر خود تحت تاثیر عوامل علی و زمینه ای قرار دارد. به عبارتی عوامل علی از قبیل تغیبرات اجتماعی، ویژگی های حجاب اسلامی و  تبعیت از همسالان و عوامل زمینه ای اعم از میزان تعلق مذهبی، تربیت خانوادگی، موقعیت جغرافیایی، آنومی نشانه شناختی و جامعه مردسالار بر مواجهه افراد با امر جنسی تاثیرگذار است. از پیامدهای تنوع در مواجهه با امر جنسی، تفاوت در معیار های انتخاب پوشش، طبقه بندی تیپ های پوششی بر اساس درک و دریافت از سکسوالیته، دیگری سازی و قضاوت های اخلاقی است. استراتژی هایی که افراد برای اداره پوشش خود و مسائل مربوط به آن اتخاذ می کنند، هم نوایی با تعاریف موجود و یا بازاندیشی در مفاهیم غیرت و حجاب است.

"عصر حاضر را عصر «انفجار اطلاعات و ارتباطات» نامیده‌‌اند. پیدایش ابزارها و فناوری‌های پیشرفته، بویژه رایانه‌های هوشمند، تغییرات جدی و بنیادی در شاخه‌های گوناگون دانش و کیفیت مطالعه و تحقیق در هر یک از آنها پدید آورده و به این ترتیب، امروزه دانش و دانشگاه به درون هر خانه‌ای راه یافته و روش‌های تحقیق را دچار تحولات اساسی کرده است. از مطالعه سیر تکامل کشورهای پیشرفته در می‌یابیم آن دسته از جوامعی که ابتدا زمینه و بستر لازم را برای تحقیق و پژوهش مهیا ساخته و آن را خمیرمایة طرح‌های خود قرار داده‌اند، مدارج ترقی و بالندگی را هر چه مطلو‌ب‌تر و در زمانی کوتاه‌تر پیموده‌اند. فصلنامه پژوهش و سنجش نیز طی سال‌ها فعالیت خود، همواره کوشیده است با طرح موضوعات موردنیاز رسانه ملی و درج مقالات علمی و پژوهشی، به بومی‌سازی در این حوزه کمک کند. طبق سیاست فصلنامه، سه شماره بهار، تابستان و پاییز هر سال، به موضوع ویژه‌ای اختصاص دارد و شمارة زمستان در قالب «جُنگ» ارائه می‌شود که مجموعه‌ای از مقالات مربوط به موضوعات مختلف در حوزة رسانه‌هاست. بر همین اساس در سال 85، شماره بهار و تابستان با موضوع «رسانه و موسیقی»، شماره پاییز، با موضوع «رسانه و زبان فارسی» و شماره حاضر، در قالب «جُنگ» ارائه شده است. همچنین به اطلاع همکاران، استادان، مدیران، دانشجویان و کلیه خوانندگان می‌رساند فصلنامه پژوهش و سنجش از شماره حاضر افتخار دارد از دیدگاه‌ها و اندیشه‌های استادان بزرگوار آقایان جناب آقای دکتر کاظم معتمدنژاد (عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)، جناب آقای دکتر علی‌اکبر فرهنگی (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)، جناب آقای دکتر علی رضائیان (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)، جناب آقای دکتر مهدی محسنیان‌راد (عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی) به عنوان هیئت تحریریه فصلنامه بهره‌مند گردد. ضمن تشکر از پذیرش این همکاری امید است فصلنامه بیش از پیش برغنای علمی و پژوهشی خود بیفزاید و پاسخگوی نیازهای گوناگون مخاطبان و خوانندگان فهیم و علاقه‌مند خود باشد. "

با ظهور انقلاب اسلامى در ايران، دينداری به عنوان مهم ترين عامل سبك زندگى مردم ايران به مثابه نرم افزار انقلاب مورد توجه قرار گرفت. به همين جهت تلاش های زيادی برای ارتقای اثربخشى تبليغات دينى انجام شد. يكى از مهم ترين اجزای اين اثربخشى شناخت مخاطب در گونه های دينداری است؛ زيرا با توجه به عوامل مختلف همچون ظهور جامعه اطلاعاتى، رشد علم و فناوری و حتى تهاجم فرهنگى، شاهد تنوع در شكل های دينداری ايرانيان، به خصوص جوانان هستيم. مسئله اصلى اين مقاله، راهبردهای تبليغى مواجهه با گونه های دينداری در ميان جوانان است. برای پاسخگويى به آن، با استفاده از روش تحليلى به گونه شناسى دينداری در تحقيقات گذشته پرداخته شد و سپس با روش تحليلى-تطبيقى با گونه شناسى ديگری از محقق كه در مصاحبه نيم هساخت يافته با 42 نفر از جوانان كه به صورت نظری و غيراحتمالى هدفمند انتخاب شدند، مقايسه شد. با معيار نگرش به دين، هفت گونه تكليف گرای متشرع، عرفى، اخلاق گرا، توسلى، معرفت گرا، عقلانى و سكولار در دينداری جوانان ايرانى قابل شناسايى و در جمع بين دال های شناور در چهار طبقه قابل دسته بندی شد. سپس گون ههای دينداری يافته شده به هفت نفر از مبلغان خبره عرضه و راهبردهای ايشان جمع بندی شد. نتايج تحقيق نشان م ىدهد راهبردهای تذكر و موعظه، توجه به اخلاق اجتماعى، توجه به مرگ و معاد، بحث از مهدويت و موعود، تفسير قرآن و توجه به حقيقت ولايت معصومان (ع) از جمله مهمترين شيوه ها و پيام هايى است كه مبلغان توجه داشت هاند.

مواجهه جامعه ایرانی با مدرنیته، با پیامدهایی همراه بوده و ارزش های متفاوتی را در ساحت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجب شده است. گسترش این ارزش ها، با تغییر نگرش و به تبع آن، تغییر در کنش های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از جمله مصرف گرایی همراه بوده است. پرسش این است که آیا دینداری، ارزش ها، سنت ها، هویت و پایگاه اقتصادی و اجتماعی می تواند به مثابه بازدارنده هایی در فرایند مصرف گرایی آن جوامع نقش ایفا نماید؟ در این مقاله با رویکرد جامعه شناختی و روش پیمایش و با استفاده از پرسش نامه صورت پذیرفته است. داده های مورد نیاز از نمونه 506 نفری از افراد هیجده سال به بالای ساکنان شهر کاشان، به شیوه تصادفیِ ساده جمع آوری شده است. یافته های آماری نشان می دهد  که بین دینداری، سنت گرایی، هویت انقلابی، هویت جنسیتی، ارزش های دینی و پایگاه اقتصادی و اجتماعی با مصرف گرایی، رابطه معناداری وجود دارد. نتایج معادله رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که دینداری بیشترین قدرت تبیین کنندگی را در رابطه با مصرف گرایی دارد، به گونه ای که با افزایش دینداری میل به مصرف گرایی کاهش پیدا می کند.

عصر حاضر، آیا عصر بازگشت به دین است؟ آیا رواج سخن گفتن از معنویت، حکایت از چرخشی به سمت دینداری دارد؟ چرا امروزه معنویت که در جهان سنت در چارچوب دین فهمیده می شد، فارغ از دین هم قابل تصور است و حتی برای برخی، معنویت منهای دین، مترقیانه تر نیز جلوه می کند؟ مسئله ی محوری در مقاله حاضر این است که چه عوامل و زمینه هایی در عصر حاضر باعث شده است چرخشی از دین به سمت «معنویت» انجام گیرد و دینداری چه دلالت هایی دارد که فهم انسان جدید از آن دلالت ها گریخته و برای نامیدن دغدغه های تعالی جویانه خود به واژه معنویت روی آورده است؟ به عبارت دیگر سؤال اصلی مقاله این است که اولاً، چه زمینه هایی (به ویژه زمینه های اجتماعی و فرهنگی) باعث شده است که برخی معنویت را بدون دین بخواهند و در صدد داشتن معنویتی فارغ از دین برآیند. ثانیاً، معنویت در این چرخش جدید دینداری، چه ویژگی هایی می یابد. این مقاله با کمک گیری از نظریه هایی در حوزه جامعه شناسی دین و فرهنگ از جمله نظریه انفسی گرایی، خودابرازگرایی، پساماده گرایی و نظریه خودشیفتگی فرهنگی سعی خواهد کرد عمده عوامل و زمینه های پیدایش معنویت فارغ از دین را شناسایی کند و با تحلیل نظریه ها نشان دهد که چگونه با تأکید بسیار زیاد بر نفس انسان در فرآیند معنویت یابی، دین وارد مرحله ای جدید می شود و تحت نام معنویت، به جای دینداری نهادینه و وحی محور، نوعی دینداری شخصی و خودمحور مقبولیت می یابد.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه جنسیتی رابطه شیوه ی همسرگزینی( سنتی و جدید) با میزان رضایت زناشویی در میان خانواده های شهر شیراز انجام گرفته است. روش پژوهش، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش، شامل زنان 15 سال به بالای متاهل بوده و حجم نمونه با استفاده از جدول لین 389 نفر بر آورد گردیده است. داده ها پس از جمع آوری توسط نرم افزار Spssدر دو سطح توصیفی و استنباطی(آزمون مقایسه میانگین ها) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان داد که میزان رضایت زناشویی در همسرگزینی(سنتی و جدید) با یکدیگر متفاوت بوده و در همسرگزینی جدید میزان رضایت زناشویی بیشتر است. مطالعه ی جنسیتی این رابطه نشان داد که رابطه مذکور تنها در بین مردان برقرار است و در مورد زنان این تفاوت دیده نشد. بررسی تفاوت میزان رضایت زناشویی در ابعاد مختلف آن با شیوه همسرگزینی در زنان و مردان نیز نشان داد که در گروه مردان تنها میزان ابعاد رضایت جنسی و مناسبات بین فردی در شیوه همسرگزینی سنتی و مدرن با یکدیگر متفاوت است و در مورد زنان هیچ تفاوت معناداری در هیچ کدام از ابعاد رضایتمندی زناشویی برحسب شیوه همسرگزینی ملاحظه نشد. 

از آن جایی که رابطه علم و ایدئولوژی یکی از پیچیده ترین روابط فرهنگی است، برای رسیدن به این بینش در فهم پدیدارها، نیازمند فهم دقیق تری از این رابطه هستیم. برای گذر از «دوگانه ها» نیازمند طرح مسئله «مفروضات پشت صحنه» در نگاه الکساندر هستیم. مفروض به مثابه یک مفهوم خنثی نیست بل دارای لایه های هرمنوتیکی است. به انحاء گوناگون بینش جامعه شناختی محقق را گرفتار می کند. بسیاری تو-در-تو-بودن مفاهیم در بستر تاریخی را بسیار ساده انگارانه مفهومینه می کنند و چنین می پندارند که با کاربردی کردن مفاهیم در بستری دیگر مشکل مفروضات پشت صحنه مرتفع خواهد شد. تاریخیت به مثابه یک امر بسیط قابل فهم نیست. تاریخیت ذیل عالمیت قابل فهم است. این عالمیت تاریخی شده جزیی از آن دغدغه ای است که به آن مفروضات پشت صحنه اطلاق می شود. برخی ممکن است این اشکال را وارد کنند که الکساندر در چنین سیاقی این مفهوم را بکار نبرده است. پاسخ این است که مفروض بودن مفروضات خود مسئله ای متا-تئورتیک است و الکساندر خود نیز از این مسئله غفلت کرده است و منطق را به مثابه امری جهانشمول مفهومینه کرده است که خود ذیل منطق ارسطویی قابل درک است و نباید آن خبط را دوباره تکرار کنیم.

هدف از انجام پژوهش حاضر؛ کشف عوامل زمینه ای و دلایل تن فروشی است. روش شناسی مورد استفاده برای نیل به هدف فوق نظریه ی زمینه ای بود. تعداد 24 نفر از زنان مراجعه کننده .D.I.C خانه خورشید تهران در پژوهش مشارکت نمودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. داده ها با استفاده از روش مصاحبه عمیق، جمع آوری و به کمک تکنیک های سه گانه کدگذاری تجزیه و تحلیل گردید.به طور کلی در فرایند تجزیه و تحلیل داده ها بیش از 6 مفهوم، که عبارت است از: تجربه آزارجنسی، ازهم گسیختگی خانوادگی، نیازاقتصادی، اعتیاد، ناکامی منزلتی، انتقام جویی و 3مقوله: عوامل خانوادگی، زمینه های اجتماعی و عوامل روان شناسی به عنوان عوامل زمینه ای تأثیر گذار کشف گردید.

مقالة حاضر به موضوع جایگاه اخلاق حرفه ای در عملکرد روزنامه نگاران مطبوعات امروز ایران پرداخته است. در این پژوهش با 20 نفر از روزنامه نگاران، استادان ارتباطات، حقوقدانان و مدیران مسئول روزنامه ها مصاحبة عمقی انجام گرفته است. نظریة هنجاری مطبوعات و تأکید بر مفهوم عینیت چارچوب نظری این پژوهش را تشکیل می دهد. در چارچوب مفهومی این پژوهش، بر نظریة مسئولیت اجتماعی و مفهوم عینیت تأکید شده است. بنابراین پرسش های تحقیق با توجه به این چارچوب و در قالب گویه ها و موقعیت های اخلاقی، غیراخلاقی و تردیدآمیز طراحی شده اند. در این سوال ها مصاحبه شوندگان هر کدام در پاسخ به سوال، دلیل خود را نیز توضیح داده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد بین مصاحبه شوندگان درباره اخلاقی، غیراخلاقی یا تردیدآمیز بودن بسیاری از موقعیت هایی که روزنامه نگاران با آن مواجه می شوند، اتفاق نظر وجود ندارد. به طوری که رعایت نشدن اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری، به امری طبیعی بین بسیاری از روزنامه نگاران تبدیل شده است. یکی از دلایل این امر، عدم وجود قانونی مشخص و شفاف در زمینة اخلاق روزنامه نگاری است.

رسانه را به دلیل ویژگی های خاصش، باید مفهوم و ابزاری تأثیرگذار در حوزه های مختلف دانست. سیاست  خارجی را می توان از جمله حوزه هایی دانست که ارتباط و تعاملی تنگاتنگ با رسانه دارد. اینک با انقلاب ارتباطات و اطلاعات، شاهد افرایش این تاثیر و فزونی هرچه بیشتر نقش رسانه ها در حوزه های مختلف و به ویژه سیاست خارجی و تأمین اهداف و منافع ملی می باشیم. لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به بررسی تآثیر و نقش رسانه ها در سیاست خارجی پرداخته شده است.

بحث درباره مختصات سبک زندگی اسلامی، در دو سطح «انتزاعی یا اصول سبک زندگی» و سطح «انضمامی یا سویه مشهود سبک زندگی» قابل طرح است. بُعد مشهود سبک زندگی، ناظر به معرف های عینی و انضمامی است که در کنش ها و تعاملات روزمره انعکاس دارند و قابل سنجش و اندازه گیری اند؛ اما اصول سبک زندگی، به معیار های کلان و انتزاعی تر اشاره دارد که در مجموع، کلیت حیات و زیست جهان مؤمنانه یا الحادی را معین می کنند. در حقیقت، آنچه سبک زندگی اسلامی را از دیگر سبک ها و شیوه های زندگی متمایز می سازد، اصول بنیادینی است که به تعبیر قرآن، سپهر «حیات طیبه» را شکل می دهند. بنابراین، پرسش مهمی مطرح می شود، مبنی بر اینکه اصول بنیادین حاکم بر سبک زندگی اسلامی کدام اند. در این پژوهش که با هدف بررسی اصول سبک زندگی قرآن، و با استفاده از ظرفیت روش های توصیفی تحلیلی سامان یافت، این نتیجه حاصل شد که جریان یابی اصول بنیادین در واقعیت زندگی روزمره، شیوه زیستِ مؤمنانه را به صورتی متفاوت از دیگر سبک های زندگی رایج متأثر می کند؛ چراکه اگر انقطاع از عالم قدسی، غلبه هوس بر عقل، احساس خودمختاری کاذب، فرم گرایی افراطی و شکاکیت فراگیر، در کانون اندیشه و سبک زندگی غربی جای گرفته باشد، حضور همه جایی خداوند، توحیدمحوری، شریعت به مثابه چهارچوب انتخاب ها، خودشناسی یا شناخت درست انسان و جهان، فطرت مداری و التزام به قوانین برخاسته از آنها، اساس سبک زندگی اسلامی را شکل می دهد.

این پژوهش با محوریت محله «هرندی» در شهر تهران، کاووشی در حوزه فقر و مسائل اجتماعی شهری است. بر اساس روش مردم نگاری اتوبیوگرافیک، داده ها از طریق مشاهده، مصاحبه، آرشیو شخصی افراد، مصاحبه های انتشاریافته فعالان مدنی و نیز روش اسنادی (برداشت از رمان)، گردآوری شده و در 2 «روایت» عمده، سازماندهی شده اند. محله «هرندی» نمونه اکستریمی از پیوند بین مسائل اجتماعی و فقر شهری است و به همین دلیل نیز، به عنوان نمونه انتخاب شده است. یافته ها دال بر نظارت اجتماعی بسیار پایین، عدم احساس مالکیت بر فضا، کم رنگ بودن پیوندهای اجتماعی ساکنان محله با سایر اجتماعات شهر، فراهم بودن زمینه برای قانون گریزی و هنجارشکنی، شکل گرفتن قلمروهای نمادین توسط گروه های آسیب دیده، ضعف سیاست های حمایتی دولت در قبال اجتماعات ساکن محله، اجتماع ستیزی در بین برخی خُرده گروه ها و میزان بالای طرد اجتماعی است. بر این اساس، درهم تنیدگی موارد یادشده با کالید و فضاهای شهری آسیب زا در سطح محله، می طلبد سیاستگذاری اجتماعی به گونه ای باشد که به متن حساس بوده و شرایط تمام گروه ها را در آن لحاظ نماید که این امر از طریق رویکردهای متکی به ملاحظات کمّی و از بالا به پایین میسر نخواهد بود.

هدف این تحقیق سنجش نگرش نخبگان تحت پوشش بنیاد ملی نخبگان استان تهران در مورد عوامل اجتماعی، اقتصادی و علمی پژوهشی موجود در مبدأ و مقصد به عنوان عوامل دافعه و جاذبه و چگونگی تأثیر این عوامل بر گرایش نخبگان به مهاجرت خارج از کشور است. روش تحقیق، کیفی و کمی بوده، در بخش کیفی 22 مصاحبه ی نیمه ساختار یافته و عمیق با نمونه گیری هدفمند در سال 1397 انجام گرفت. مصاحبه ها با روش استقرایی، کدگذاری باز شده، سپس در قالب زیرطبقه و طبقه های فرعی و اصلی دسته بندی شدند. نتایج این مرحله نشان داد مشکلات: اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، برنامه ریزی، قانونی و زیرساخت های ارتباطی و تکنولوژیکی از عوامل دافعه مهاجرت نخبگان است. در بخش کمی با استفاده از روش پیمایش، 200 نفر به روش خوشه ای و سهمیه ای مورد نظرسنجی قرارگرفتند. براساس نظریه های نظام جهانی، الگوی جهان گرای، لی، دوگانگی ساختاری، بحران منزلتی، سرمایه انسانی و محرومیت نسبی، عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان مورد کندوکاو قرار گرفت. بعد از تجزیه و تحلیل های رگرسیونی مشاهده شد که عوامل علمی، اجتماعی و مداخله گر در مقصد و عوامل اجتماعی در مبدأ بر گرایش نخبگان به مهاجرت خارج از کشور تاثیر دارند.