درخت حوزه‌های تخصصی

این مقاله با ارائه تعریفی از رویکرد اقتصاد سیاسی کار خود را شروع کرده و پس از معرفی ویژگی های بنیادی آن به توصیف مکاتب فکری اصلی این رویکرد می پردازد. در ادامه، این مطلب مورد بررسی قرار می گیرد که محققان ارتباطات در اخذ کدام چارچوب نظری به انجام پژوهش در زمینه ی رسانه های توده ای و تکنولوژی های اطلاعاتی پرداخته اند. در این قسمت سعی بر این است که مشخص شود در رویکردهای پژوهشی به کارگرفته شده در آمریکای شمالی، اروپا، و جهان سوم بر چه چیزهای تاکید شده است. موضوع بعدی که این مقاله به آن می پردازد، توصیف فرآیند بازاندیشی در اقتصاد سیاسی ارتباطات است که با ارائه پیشنهادهایی در زمینه فرضیه های فلسفی این رویکرد همراه است. این مقاله رویکردی در دانش را جستجو می کند که هم واقعیت مفاهیم و مشاهدات را بپذیرد و هم در رد این دیدگاه بکوشد که همه تبیین ها قابل تلخیص به یک علت اساسی نظیر اقتصاد یا فرهنگ هستند. بازاندیشی در اقتصاد رسانه ای همچنین تاکید ویژه ای بر تغییر اجتماعی، فرآیندهای اجتماعی و روابط اجتماعی دارد و از این لحاظ نیز در نقطه مقابل دیدگاه سنتی قرار می گیرد که نقطه عزیمت خود را ساختارها و نهاد های اجتماعی قرار می دهد. با دستور کاری که ارائه شد، این مقاله به معرفی سه فرآیند می پردازد که، در واقع، می توانند نقاط شروعی برای انجام پژوهش هایی در زمینه اقتصاد سیاسی باشند. کالایی سازی، فرآیندی است که طی آن چیزهایی که به نوعی برای استفاده ارزشمند می باشند به کالاهایی تبدیل می شوند که در بازار قابل مبادله باشند. برای نمونه می توان به فرآیندی اشاره کرد که طی آن داستانی که برای جمعی از دوستان جالب بوده است تبدیل به فیلم یا رمانی برای فروش در بازار می شود. فرآیند دوم، فضایی شدن است که عبارت است از فرآیند غلبه بر موانع جغرافیایی به واسطه رسانه های توده ای و تکنولوژی های ارتباطی. برای نمونه، تلویزیون با تصویرهایی که از رویدادهای مختلف سراسر کره زمین جمع آوری می کند و یا شرکت هایی که با استفاده از ارتباطات کامپیوتری به سازماندهی تجارت در مقیاس جهانی پرداخته و امکان دسترسی به بازارهای مختلف و انتقال کالاها را در سراسر جهان میسر می کنند، بر فواصل مکانی و فضایی غلبه می کنند. فرآیند سوم ساختاربندی است و عبارت است از ایجاد روابط اجتماعی؛ به خصوص روابطی که حول طبقه ی اجتماعی، جنسیت و نژاد شکل می گیرند. اقتصاد سیاسی در رابطه با طبقه ی اجتماعی توضیح می دهد که چگونه نابرابری ها در توزیع درآمد و ثروت بر میزان دسترسی به رسانه های توده ای و تکنولوژی های نوین ارتباطی اثرگذار است و افراد با ثروت و درآمد بیشتر دسترسی بیشتری به رسانه ها و تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی دارند. نتیجه گیری پایانی این مقاله به توصیف این مطلب می پردازد که چگونه اقتصاد سیاسی بازنگری شده، به واسطه ی اصول مشتق شده از مطالعات فرهنگی و علم خط مشی، پاسخگوی چالش های پیش روی خواهد بود

هویت ملی هویت دینی از مقوله های مهم هویت و از منابع مهم تشکیل دهنده هویت افراد هر جامعه محسوب می شود. در این مقاله نیز چگونگی و رابطه بین هویت دینی و هویت ملی و عوامل تاثیرگذار بر آن ها، به صورت پیمایشی در بین 350 نفر از دانش آموزان دبیرستان های دولتی و غیر انتفاعی ناحیه 4 تبریز مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مقاله جهت اندازه گیری متغیرهای هویت ملی، هویت ...

"در این تحقیق، میزان توجه نمایندگان دوره هاى چهارم و ششم مجلس شوراى اسلامى به مقولات مختلف رفاه اجتماعى، مورد بررسى قرار گرفته است. روش تحقیق اسنادى است و با تکنیک تحلیل محتواى نطق هاى پیش از دستور نمایندگان به اجرا در آمده است. اطلاعات مورد نیاز، از طریق مراجعه به مجلس شوراى اسلامى و دریافت متن کامل سخنرانى هاى دو دوره مجلس تهیه شده است سپس با شماره گذارى نطق هاى پیش از دستور و تعیین تعداد نطق هاى نمونه جامعه آمارى به وسیله فرمول کوکران، با استفاده از نرم افزار انتخاب اعداد تصادفى کامپیوتر از میان نطق هاى پیش از دستور هر دوره، 92 مورد براى تحلیل محتوا برگزیده شدند که در عمل، با تکرارى شدن تصادفى چند نطق، 87 نطق در دوره چهارم و 87 نطق در دوره ششم، مورد بررسى قرار گرفتند. این تحقیق در پى آن بوده است که از طریق تحلیل محتواى نطق هاى پیش از دستور نمایندگان، به میزان حساسیت آن ها به مقولات مختلف رفاه اجتماعى دست یابد؛ میزان وقوف آن ها به نقش پارامترهاى مختلف ذکر شده در بخش شاخص هاى رفاه اجتماعى را دریابد و به پرسش هاى اصلى تحقیق پاسخ دهد: نمایندگان مجلس شوراى اسلامى در دو دوره سازندگى و اصلاحات (یعنى دوره هاى چهارم و ششم) تا چه اندازه به شاخص هاى رفاه اجتماعى توجه داشته اند؟ آیا در میزان توجه نمایندگان دو دوره به شاخص هاى رفاه اجتماعى، تفاوت معنى دارى وجود دارد؟ کدام یک از شاخص هاى رفاه اجتماعى در دیدگاه نمایندگان هر یک از دو دوره، مورد بى توجهى یا کم توجهى قرار گرفته است؟ آیا تفاوت احتمالى توجه نمایندگان مجلس هاى دوره چهارم و ششم، به شاخص هاى رفاه اجتماعى، با گرایش عمده و گروه بندى سیاسى آن ها مطابقت دارد؟ فهم و درک علت تغییرات سیاسى سال هاى 76 و 84 از دل درک میزان توجه نمایندگان و قانون گذاران آن سال ها به مقولات رفاهى، هدف ناگفته دیگر این تحقیق بوده است. تحلیل محتواى این نطق ها نشان داد که تفاوت معنى دارى بین نمایندگان دو دوره در نگاه به مقولات رفاه اجتماعى وجود ندارد. تفاوت موجود در میزان توجه آن ها به برخى شاخص ها از جمله میزان تورم موجود در جامعه ، میزان اشتغال، میزان برخوردارى از امکانات بهداشت فردى و اجتماعى، میزان دسترسى افراد و گروه هاى اجتماعى به خدمات زیر بنایى، میزان مهاجرت، ناشى از تغییر در ترکیب سنى جمعیت و موکلین آن ها بوده و در نتیجه تغییردر نوع و میزان نیازهاى آن ها پدید آمده است و تنها تفاوت در میزان توجه به برخوردها و تضادهاى فرهنگى، میزان امنیت، نحوه توزیع قدرت و میزان آزادى هاى فردى را مى توان ناشى از وجود تفاوت در گرایش عمده سیاسى و گروه بندى سیاسى دو مجلس دانست. آن چه پیش روى دارید، حاصل تلاشى است در زمینه شناخت وضعیت اندیشه رفاه اجتماعى در بین نمایندگان دو دوره چهارم و ششم مجلس شوراى اسلامى و مقایسه میزان توجه آنان به شاخص هاى رفاه اجتماعى. "

چند سالی است که اخبار حاشیه های فوتبال به ویژه خارج از استادیومها با خبرهای متن فوتبال برابری می کنند. در میان خبرهای حاشیه ای، رفتارهای تماشاگران از جمله خشونت گرایی آنها جایگاه مهمی دارد. در ایران، خشونت گرایی در فوتبال به هیچ وجه مانند کشورهای اروپایی نیست؛ اما به تاثیر از هیجانات و حساسیتهای ایجاد شده حول مسابقات داخلی و ملی، تماشاگران و هوادارانی به نسبت خشن در برخی مسابقات، شرایط خشونت باری را بر جمع تماشاگران حاکم کرده اند. پژوهش حاضر با روش پیمایشی، میان 1020 نفر از تماشاگران فوتبال در مسابقات پرتماشاگر کشور انجام گرفته است. در این تحقیق که با هدف شناخت دلایل اجتماعی خشونت گرایی تماشاگران فوتبال آغاز شده است، اثرات سه دسته متغیرهای هویتی، گروهی و وضعیتی بر خشونت در فوتبال مفروض انگاشته شده اند. یافته ها نشان می دهد که بخشی از دلایل خشونت گرایی و درگیریها در میادین ورزشی را باید در عوامل زیر جستجو کرد: سن افراد (میانگین سن 21 سال)، احساسی بودن رفتار و فعالیتها در جمع تماشاگران، بی نامی، تلقین پذیری و فشار گروه و جمع، مطالعه مطبوعات تیم گرا و تاثیرپذیری از تفاسیر آنها، عملکرد نیروی انتظامی حاضر در میدان، احساس نبود نیروهای کنترل کننده در جمع و بروز رفتارهای عنادورزانه و کینه توزانه، احساس علاقه و تعلق قطبی و افراطی به یک تیم خاص (تیم گرایی)، بنابراین می توان گفت که خشونت فوتبال - در تحلیلی جامعه شناختی - تابعی از ویژگیهای خرده فرهنگی تماشاگران، ساختار گروهی جماعت تماشاگر و وضعیت عناصر مداخله گر در میدان مسابقه (اعم از داور، نیروهای انتظامی و ...) است. بدیهی است اگر خواسته شود در راستای مدیریت بهینه فضای تماشاگران و اعمال در رفتارهای خشن آنان تلاشی صورت گیرد، توجه به عوامل مذکور به موفقیت امر کمک می کند.

رویکرد «پلیس جامعه محور» در یکی دو دهه گذشته نه تنها به لحاظ تئوریک بلکه به لحاظ تجربی نیز رشد قابل توجهی داشته است و به جرات می توان گفت یکی از مهم ترین ملاک های اثربخشی و کارایی «پلیس جامعه محور» توانایی آن در کاهش احساس ناامنی شهروندان است. به لحاظ نظری با توجه به اتخاذ رویکرد پایین به بالا و شکل دهی و ارتقای سرمایه اجتماعی و از طریق شناسایی و پیشگیری از وقوع جرم و توجه به دیدگاه های شهروندان، «پلیس جامعه محور» می تواند به افزایش رضامندی، احساس امنیت و در نهایت کیفیت زندگی آن ها کمک کند. از لحاظ تجربی نیز شواهد حاکی از آن است که پیاده سازی برنامه های «پلیس جامعه محور» و آگاهی شهروندان شده است، با این حال به دلیل پیچیدگی موضوع «ترس از جرم» و «احساس ناامنی» بعضا نتایج متناقضی نیز حاصل گردیده است.در این مقاله پس از مقدمه ای کوتاه، به بررسی احساس امنیت و برخی نظریه های تبیین کننده آن، از جمله «پلیس جامعه محور» پرداخته می شود. بخش دوم مقاله نیز به «پلیس جامعه محور»، تعاریف، ابعاد و مولفه ای و نقشی که این رویکرد نسبتا جدید در افزایش ضریب امنیتی شهروندان می تواند داشته باشد، اختصاص دارد.

این مقاله بر آن است تا با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موف که چارچوبی برای تحلیل نظام گفتمانی سیاسی - اجتماعی است نشان دهد که چگونه نظام گفتمانی حاکم بر یک جامعه محصولات فرهنگی ای مانند فیلمهای سینمایی را تولید می کند و بدان واسطه در واقع به باز تولید خود در جامعه می پردازد. در این راستا، بخشهایی از فیلم سینمایی «پارتی» ساخته سامان مقدم به عنوان نمونه مد نظر قرار گرفته است و این سوالات مطرح شده است که این فیلم در چه گفتمان اجتماعی ای تولید شده و چگونه این فضای گفتمانی در فیلم بازنمایی شده است. در نهایت، با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موف فضای گفتمانی حاکمی که فیلم را تولید کرده است و چگونگی بازنمایی این فضا در فیلم مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلی هدف از مقاله این است که نشان دهد چگونه نظریه گفتمان می تواند برای تحلیل پدیده های اجتماعی و محصولات فرهنگی به کار گرفته شود.