فلسفه های مضاف

از روزگار کهن ، اعتقادبه ظهور مصلح ، اصلی اساسی بوده است . بسیاری از پیامبران پیشین ،آمدن دیگری را وعده می داده اند. همچنین در سرتاسر بشارتها واشارتهای پیشینیان ، همواره سخنانی درباره “موعودآخرین ” و “منجی آخرالزمان” گفته شده است . در هر کدام از دیانتهای قدیم ازاین موعود به عنوانی یاد شده است همچون کالکی، بودای پنجم ، سوشیانس ، مسیحا ، پسر انسان و... ، که متعارف و آشنای مردمان خاص آن زمان بوده است .همچنین نشانه ها و خصوصیاتی از او، آئین نجات بخش اش و علائم ظهور ووقایع پس از ظهور او در این آثار کهن آمده است که علی رغم بعد زمانی و جغرافیایی بسیار نزدیک و مشابه هم هستند که این مطلب نشانگر اعتقاد به یک حقیقت و اصل واحد در همه ادیان بزرگ است و آن چیزی جز ایمان و امید به ظهور منجی آخرالزمان نیست . البته گونه های مختلفی از اعتقاد به مصلح آخرین در ادیان دیده می شود . در یک جا ، نجات بخش صرفا یک مصلح اجتماعی است و درگونه دیگر فقط در صدد رستگاری معنوی افراد بشر است و در حالت سوم هر دو رسالت را به عهده می گیرد . از طرف دیگرموعود آخرین گاهی قوم گرا و گاهی در صد نجات تمام جهانیان است . همچنین در برخی ادیان وعده به آمدن شخص معین داده شده است ( شخصی ) و گاهی صحبت از شخص خاصی نیست بلکه وعده بیشتر راجع به نوید افق روشن در آینده بشر همراه با ظهور یک مصلح جهانی است ( نوعی ). در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای و کتب مقدس و منابع غالبا درجه اول ، پس از مروری مختصر به برخی از بشارتهای گذشتگان وسخنان پیامبران الهی در ادیان قبل از اسلام به تحلیل و گونه شناسی اندیشه موعود در این ادیان پرداخته شده است .

۹۴۳.

برهان صدیقین در فلسفه ملاصدرا و مقایسه آن با برهان وجودی آنسلم و دکارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا اکبریان علی فجر دزفولی

منبع: پژوهشهای فلسفی ۱۳۸۶ شماره ۲۰۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۹۴

۹۴۴.

ارزیابی نگرش های الهیاتی پسامدرن از منظری فلسفی

نویسنده: حمیدرضا آیت اللهی

منبع: فصلنامه حکمت و فلسفه ۱۳۸۵ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۰ تعداد دانلود : ۱۱۸۴

۹۴۵.

دویدن در پی آواز حقیقت: ایمان دینی

نویسنده: مصطفی ملکیان

منبع: کیان ۱۳۷۹ شماره ۵۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۳۹ تعداد دانلود : ۱۵۲۴

۹۴۶.

روزنی به روشنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدباقر سعیدی روشن

منبع: قبسات ۱۳۷۹ شماره ۱۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۲۴۳۵

۹۴۷.

دو راهکار تولید علم دینی بر مبنای آرای دکتر سروش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدتقی موحد ابطحی

منبع: جستارهای فلسفه دین سال دوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: علم دینی علم برگرفته از متون دینی علم هماهنگ با آموزه های دینی راهکارهای تولید علم دینی دکتر عبدالکریم سروش

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۲۱

دیدگاه های مختلفی در موافقت و مخالفت با علم دینی در کشور وجود دارد، و تا به حال تلاش چندانی برای هم گرایی این دیدگاه ها صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر این است که بر مبنای آرای دکتر سروش، که در ایران به مخالف علم دینی مشهور است، راهکارهایی برای تولید علم دینی ارائه کند. در این مقاله دو راهکار برای تولید علم دینی به تناسب دو تلقی دکتر سروش از علم دینی، یعنی تلقی ضعیف (علم برگرفته از متون دینی) و قوی (علم هماهنگ با متون دینی) ارائه خواهد شد

۹۴۸.

اخلاق؛ عقل و آزادی

نویسنده: محمدرفیع محمودیان

منبع: کیان ۱۳۷۸ شماره ۵۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۶۲

۹۴۹.

اخلاق فردی و اجتماعی

نویسنده: برتراند راسل عزت الله فولادوند

منبع: کلک فروردین و تیر ۱۳۷۶ شماره ۸۵ و ۸۶

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق

تعداد بازدید : ۲۴۳۲ تعداد دانلود : ۱۷۴۶

۹۵۰.

بازخوانی نسبت مثل افلاطون و ارباب انواع شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد عنبرسوز عباس جوارشکیان

منبع: پژوهش های هستی شناختی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۰

کلید واژه ها: معرفت هستی مثل ارباب انواع عقول عرضی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۹ تعداد دانلود : ۹۳۷

به رغم آن که شیخ اشراق به سبب باور به ارباب انواع یا عقول عرضی، فیلسوفی افلاطونی در جهان اسلام محسوب می شود، مقایسة نظریة مثل در اندیشة افلاطون با نظریة رب النوع ها در حکمت اشراق حکایت از آن دارد که، در عین برخی شباهت های کلی، تفاوت هایی نیز میان این دو فیلسوف در خصوص مبادی عالی اشیا وجود دارد. در جستار حاضر ضمن تبیین مقصود این دو فیلسوف از مثل و ارباب انواع به مقایسة این دو نظر پرداخته ایم و به چند مورد از شباهت ها و اختلافات ایشان در این خصوص اشاره خواهیم کرد. همچنین، به عنوان یکی از موضوعات اصلی مورد بحث در این جستار، به مقایسة نظر این دو فیلسوف در باب مثل و ارباب انواع، از دو منظر هستی شناسی و معرفت شناسی، خواهیم پرداخت.

۹۵۱.

مرگ و جاودانگی در اندیشه هایدگر و عرفان اسلامی

نویسنده: ونز رابرتزای مترجم: شهین اعوانی

منبع: فرهنگ ۱۳۶۷ شماره ۲ و ۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۶۴

۹۵۲.

بررسی تطبیقی نظریه جامعه شناختی پدیدارشناسی(تأکید بر اندیشه آلفرد شوتس) با مبانی نظری اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسین فخر زارع

منبع: قبسات سال هفدهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۹۹

۹۵۳.

مفهوم نظریه ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی

نویسنده: حمید عنایت مترجم: سعید محبی

منبع: کیان ۱۳۷۵ شماره ۳۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۳ تعداد دانلود : ۱۴۶۴

۹۵۴.

نقش و توضیحات در مشاهده ی عینی و خاطره ها در پژوهش های عینی

نویسنده: شهاب ستوده نژاد

منبع: دانش و مردم سال ششم خرداد وتیر ۱۳۸۴ شماره ۳ و ۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۲ تعداد دانلود : ۹۲۵

۹۵۵.

عقلانیت به مثابة حفظ «گزاره های ثابت» و جایگزینی «گزاره های سیال»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامحسین مقدم حیدری حمیدرضا آیت اللهی

منبع: فلسفه علم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲

کلید واژه ها: عقلانیت مبناگرایی یقینیات گزاره های مرجع گزاره های ثابت گزاره های سیال

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم

تعداد بازدید : ۲۴۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۶۵

یکی از نظریه های متداول دربارة عقلانیت علم، عقلانیت به مثابة مبناگرایی است که بنابر آن، عقلانیت یک نظریة علمی و مبتنی بر داده های حسی است که آن نظریه بر آن اساس بنا شده است. اما داده های حسی قطعی و یقینی موضوعی است که مناقشات فراوانی را درپی داشته است. در این مقاله، با تمسک به آرای ویتگنشتاین درباب «یقین»، تلقی نوینی از یقینیات یک نظریه علمی ارائه می شود که، بنابر آن، هر نظریة علمی دارای دوگونه گزاره است: گزاره های ثابت و گزاره های سیال. پیرو چنین تقسیم بندی از گزاره های یک نظریة علمی، ایدة نوینی برای عقلانیت نظریه های علمی ارائه می شود. براساس این ایده، نظریه ای عقلانی است که اولاً سازگار باشد، ثانیاً گزاره های ثابت جامعة علمی را حفظ و گزاره های سیال را با گزاره های مناسب دیگری جایگزین کند. مقاله سعی می کند با ارائة شواهد تاریخی، کارایی، و واقع بینانه بودن این ایده را در برابر معیارهای عقلانیت مبتنی بر بداهت شواهد حسی بیان کند.

۹۵۶.

نسبت اخلاق دینی و اخلاق سکولار از منظر علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یعقوب قاسمی خویی عبدالحسین خسروپناه

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: علامه طباطبایی قلمرو دین حسن و قبح اخلاق دینی اخلاق سکولار دین و اخلاق عقل و دین

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۰ تعداد دانلود : ۱۱۴۳

علامه طباطبایی در یک طرح ابتکاری، مکاتب اخلاقی را به چهار مکتب عمده (مکتب انبیای سلف، مکتب ویژه قرآن، مکتب فلاسفه یونان و مکتب نسبیت گرایی اخلاقی و پیروان نظریه تکامل) تقسیم می کند. دو مکتب اول را علامه جزو اخلاق دینی و دو قسم اخیر را سکولار می داند. بنابر ارزیابی علامه از مکاتب اخلاقی، نسبت اخلاق دینی و سکولار، نسبت نقص و کمال و مصداق عموم و خصوص مطلق است. تمایز اصلی دو رویکرد مذکور در بهره مندی و عدم بهره مندی عقل در شناخت مفاهیم، مصادیق، کشف، توجیه و تضمین ارزش های اخلاقی از معارف وحیانی است. در اخلاق دینی، ایمان حقیقی به مبدأ و معاد، التزام عملی به احکام دینی، ارزش های اخلاقی را تضمین و شکوفا می کند و منشأ ضعف های اخلاقی موجود در جوامع دینی به ویژه جوامع مسلمان، بی توجهی به مبانی و عدم التزام عملی به تعالیم اصیل دین اسلام است.

۹۵۷.

عقیده و آزمون

نویسنده: عبدالکریم سروش

منبع: کیان سال دوم مرداد و شهریور ۱۳۷۱ شماره ۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۰ تعداد دانلود : ۱۴۰۷

۹۵۸.

عینیت در علم و رابطه آن با آموزه های دینی (آیا علم دینی ممکن است)

نویسنده: احمد نراقی

منبع: کیان ۱۳۷۳ شماره ۲۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۹۱

۹۵۹.

کثرت گرایی روش شناختی و واقع گرایانه علمی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مرتضی فتحی زاده

منبع: ذهن بهار ۱۳۸۷ شماره ۳۳

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم

تعداد بازدید : ۲۴۱۴ تعداد دانلود : ۱۱۱۱

۹۶۰.

رهیافتی نو در مسئله معنای زندگی در نظرگاه کرکگور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عاطفه مروی امیرعباس علیزمانی

منبع: فلسفه دین سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۷)

کلید واژه ها: معنای زندگی عشق رنج تناقض هراس صیرورت نومیدی فردانیت مؤلفه های وجودی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۱۵ تعداد دانلود : ۲۵۲۵

جستار حاضر پژوهشی است در حد توان درباره جست وجوی معنای زندگی از دیدگاه کرکگور. پرسش معنای زندگی در عصر وی به طور آشکار مطرح نبوده است، ولی آثارش سرشارند از نظرهایی که دست به دست هم، معنای زندگی را می سازند. کرکگور نواندیشی دینی و فیلسوفی وجودی نگر محسوب می شود، بنابراین آرای وی معطوف به انسان و ویژگی های وجودی آن شکل می گیرد. زندگی نیز فرایندی است که انسان آن را طی می کند و در فلسفه وجودی، نه به عنوان یک مفهوم انتزاعی، بلکه به منزله واقعیتی انضمامی (که احوال، افعال و افکار زینده آن را می سازد) لحاظ می شود. از این رو معنای زندگی در نسبتی برابر با معنای زینده یعنی انسان قرار می گیرد و مؤلفه های درون مایه معنای زندگی، متناظر با ویژگی های وجودی انسان رقم می خورد. این ویژگی های وجودی عبارتند از صیرورت، فردانیت، تناقض، رنج، عشق، هراس و نومیدی. کیفیت تحقق این ویژگی ها و در نتیجه معنایی که در زندگی پیدا می کنند، در کنار هم معنای زندگی را رقم می زند. هرچه این مؤلفه ها از معنای ارزنده تر و شایسته تری برخوردار باشند، به همان نسبت زندگی فرد معنادار خواهد بود. نکته دیگر آنکه از نظر کرکگور مؤلفه های وجودی همه به یک منظور در انسان گرد آمده اند و آن «انسان اصیل» شدن یا «خود شدن» است. به این ترتیب معنای زندگی نزد وی در گرو تحقق بخشیدن به خود اصیل انسانی است و این امر مستلزم تحقق ویژگی های وجودی انسان در معنای اصیلشان خواهد بود.

درخت حوزه‌های تخصصی