درخت حوزه‌های تخصصی

تمبر به منزله سفیری کوچک، وظیفه انتقال فرهنگ کشورها را به اقصا نقاط جهان به عهده دارد. در همه جای دنیا تمبرهای بسیاری با مقاصد گوناگون چاپ و منتشر می شود. تمبرهای بلوک یادگاری گروهی از تمبرهای پستی هستند که در یک ورق قرار گرفته، از زمان چاپ متصل می باشند. این تمبرها جزء گونه ای ویژه اند که وظیفه یادمان کردن یادبودها را برعهده دارند. از سوی دیگر، انتشار مجدد و رو به گسترش این تمبرها، بخشی از هنر گرافیک و تصویرسازی کشورمان را نشان می دهد. این مقاله ضمن تعریف بلوک یادگاری و تاریخچه و اهمیت انتشار آن در دوران معاصر، بلوک های یادگاری ایران را از ابتدا تا سال 1389، معرفی کرده و به طبقه بندی موضوعی آن ها پرداخته است. همچنین جنبه های تصویری و ویژگی های فنی این دسته از تمبرها بررسی شده، به برخی از اشکالات آن ها اشاره می شود. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است.

موسیقی، هنر اول و انتزاعی ترین هنریست که توسط اصوات شنیده می شود، اما آیا تنها موسیقی را می توان شنید؟ و آیا می توان نمودهای موسیقایی را در هنرهای بصری مشاهده کرد؟ در میان هنرهای تجسمی، هنر فرش در بسیاری از عناصر و ترکیباتی که دنبال می کند به دلیل وجه بکر بودن نقش و رنگ خود و تجریدی بودن به ویژه در بافته-های عشایری و روستایی قابلیت تطابق با عناصر موسیقایی را دارد. در میان همه ملت ها و حتی مذاهب، هنر، زبان مشترک است و شاخه های هنری نیز با وجود تفاوت هایی که با یکدیگر دارند اما به دلیل داشتن زبانی مشترک می توانند، وجه هنری شان را به زبان هم بازگو کنند؛ موسیقیِ فرش انکارناپذیر است به همان اندازه که تجسم نقوش و رنگ ها با شنیدن قطعه ای موسیقی در ذهن و جان آدمی، بی واسطه تجسم می یابد. این پژوهش نگاهی دارد به عناصری از موسیقی که قابلیت دیده شدن در هنرهای تجسمی به ویژه فرش دستبافت ایرانی را دارد. لازم به ذکر است پژوهش حاضر، ایده و نگرشی است که برای بررسی کاملاً علمی و جامع آن نیاز به مطالعات و بررسی های گسترده از سوی محققان، هنرمندان و آگاهان به موسیقی و فرش ایرانی است.

شهر تاریخی جرجان در چهار کیلومتری غرب شهرستان گنبدکاووس دراستان گلستان واقع شده است.این شهر یکی از شهرهای مهم قرون اولیه اسلامی است که طبق نوشته جغرافی نویسان چون اصطخری و ابن حوقل با شهرهای معروفی مانند ری و نیشابور قابل مقایسه بوده است.این محوطه مهم قرون اولیه اسلامی از سال 1350ه ش تا سال1357ه ش مورد کاوش قرار گرفته است.در این مقاله،مجموعه سفالینه های مکشوفه با روش تحلیل کیفی و توجه به دو متغیر عمده در سفالگری (شکل و تزئین)مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.سپس نتایج بدست آمده با سفالگری دوره های قبل مقایسه شده است تا بتوان تغییرات در سفالگری بین دوره های مختلف فرهنگی را در تسلسل لایه نگاری این محوطه به اثبات رساند.افزون بر این،نتایج این مطالعه با محوطه های همزمان با روش تعمیم نتایج ،مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج این مطالعه می تواند بعضی از ابهامات تاریخ گذاری این محوطه را روشن نماید.

قالی بافی ، هنری اجتماعی است که در اقتصاد ملی کشورهایی چون ایران و ترکیه نقش مهمی را از گذشته تا کنون ایفا نموده و با توجه به تقاضای زیاد این کالای هنری ، اشتغال فراوانی را در زندگی روزمره ی مردم این دو کشور ایجاد نموده است . علی رغم وجوه مشترک و فراوان بین قالی دو کشور ، وجه تمایز گوناگونی نیز وجود دارد که با توجه به رقابت ترکیه با ایران در این زمینه ، می تواند برای شناسایی این تفاوت ها کمک کرده و احیانا زمینه های این رقابت را فراهم سازد . لذا در این مقاله سعی شده با روش اسنادی و تاریخی و همچنین با استفاده از شیوه ی تحقیقی - کتابخانه ای به مطالعه و کنکاش در وجوه اشتراک و افتراق هنر صناعی قالی بافی ایران و ترکیه پرداخته شود ...

به هنگام بررسی و مقایسه منبت ایرانی می توان خصوصیات ویژه ای را در منبت صفوی مشاهده کرد که آن را از منبت دیگر ادوار متمایز می کند . علی رغم تغییرات زیادی که منبت ایرانی در طول زمان داشته ، ‌نمی توان اظهار کرد که در همه ادوار هویتی کاملآ مطابق با باورهای ایرانی داشته است ،‌ اما در منبت صفوی به ویژگیهایی از لحاظ بیان و خصوصیات ظاهری و روش اجرا بر می خوریم که می توان آن را به جرأت کمال منبت ایرانی دانست . بسیاری از مرمت گران آثار چوبی و مفسران و محققان آثار هنری به دنبال آن هستند تا ویژگیهای بیانی و زیباشناسی منبت صفوی را بخوبی بشناسند تا بتوانند بر اساس آن نبست به یک مرمت صحیح اقدام کنند ...

سده های پنجم و ششم هجری مصادف با حکومت سلجوقیان در ایران، دوران شکوفایی کتیبه های اسلامی به خط تعلیق، نسخ و کوفی است. اما تعداد کتیبه های شناخته شده به خط کوفی یا خطوط دیگر در منطقه آذربایجان در این سده ها و پیش از آن بسیار اندک است. به طوری که مجموعاً تعداد 9 کتیبه در این پژوهش به صورت میدانی یا کتابخانه ای یافته و بازخوانی شده است. یافتن دلایل تعداد اندک این کتیبه ها در دوران شکوفایی و وفور کتیبه نویسی عربی و اسلامی یکی از سوالات اصلی این پژوهش بوده است. مقاله حاضر، در گام نخست به شناسایی و توصیف تنها نمونه های کتیبه نگاری بناهای تاریخی منطقه آذربایجان مربوط به پیش از سده ششم هجری پرداخته و پس از بازخوانی انتقادی این مجموعه، دو کتیبه مربوط به گنبد مدور و گنبد کبود مراغه که قبلاً توسط آندره گدار (1371) بازخوانی شده اند را با استفاده از مستندات تصحیح کرده است. در نهایت بررسی مجموع یافته ها نشان می دهد که کتیبه های اسلامی آذربایجان در شش سده اول هجری می توانسته بسیار بیش از این تعداد باشد و بررسی شواهد تاریخی و مستندات ارائه شده، به تأیید این فرضیه می رسد که اکثر این کتیبه ها در چند قرن بعدی به ویژه در اوایل دوره صفوی تخریب شده اند. پژوهش حاضر از نظر هدف بنیادی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است و اطلاعات آن چنانکه اشاره شد، به صورت میدانی و کتابخانه ای گردآوری شده است. با توجه به پراکندگی این کتیبه ها در سطح منطقه آذربایجان، معرفی و بازخوانی یکجای آن ها در یک مقاله گام مهمی در جهت تحلیل تحولات تاریخی دوره مذکور و دوره های بعدی از نظر کتیبه نویسی دارد؛ به ویژه آنکه چهار بنای آرامگاهیِ گنبد سرخ، گنبد مدور و گنبد کبود مراغه و بنای سه گنبد ارومیه، جزء منحصربه فردترین آثار این دوره اند.

معماری ایرانی و تزئینات مربوط به آن از گذشته های دور تا به امروز پویایی و تداوم خود را همواره حفظ ک رده است . هنرمندان با بهره گیری از انواع نقوش و طرحهای گیاهی ،‌ هندسی و خطاطی در تمام ادوار اسلامی شاهکارهای بدیع و زیبایی در معماری خلق کرده اند . تزئیناتی چون آجرکاری ،‌ گچبری ، کاشیکاری ، حجاری و ... از عناصر اصلی آرایش معماری ایران بوده و هست . گچ نخستین ماده چسباننده ساختمانی است که پس از تغییر شکل دادن ،‌در کارهای ساختمانی به عنوان عنصر اصلی آرایش در معماری ایران مورد استفاده قرار گرفته است ...

پژوهش حاضر در زمینة بررسی و مطالعة متنوع ترین طرح قالی های واگیره ای به جا مانده در یزد به ویژه در مجموعه های خصوصی است که از دوران قاجار در این منطقه بافته شده اند که با استفاده از روش تحقیق توصیفی و با استناد به منابع کتابخانه ای و با تکیه بر مصاحبه های میدانی و مشاهده قالی های باقیمانده و تهیه تصویر از آنها، به بررسی و معرّفی مهم ترین و پررونق ترین قالی های دارای طرح های واگیره ای این دوران می پردازد. از دوران قاجار، طرح های واگیره ای مانند «گل و ماهی (هراتی)»، «سردارجنگی»، «امیرجنگی»، «احمد محمدآبادی»، «تال و خونچه» و بعضاً «شرق لندن» در یزد از رواج و محبوبیّت بیشتری در بین بافندگان و خریداران یزدی برخوردار شدند. از آنجا که طرح برخی از این قالی ها، مانند سردارجنگی و امیر جنگی همیشه دارای یک طرح، نقش یا رنگ ثابت نبوده اند، به همین سبب انواع قالی هایی که به این نام ها در یزد بافته شده اند نیز معرّفی می شوند. مقاله حاضر می کوشد ضمن شناخت سیر تحوّل قالیبافی و ساختار فنی بافت آن در استان و بررسی رایج ترین قالی ها با طرح واگیره ای، به تنوعات، ویژگی های طرح و رنگ، تفاوت ها و نقاط مشترک و تأثیر و تأثّر این قالی ها از سبک های مناطق دیگر بپردازد و سپس ارتباط و دسته بندی نقوش و رنگ های به کار گرفته شده در قالی ها را، تا حدّ امکان مورد شناسایی قرار دهد. این بررسی ها نشان می دهد که ضمن تأیید بومی بودن نام طرح و نوع نقوش و هم نشینی آنها در قالی ها، هنرمندان یزدی در ارایه طرح، نقش و رنگ قالی های دستباف خود، از همة هنرهای سنتی و بومی یزد بهره برده اند و به طور کلّی ساختار هر کدام از قالی ها به گونه ای با نمادهای هنری، تاریخی، فرهنگی و اعتقادات مذهبی مردمان این خطّة کویری، ارتباط مستقیم دارد.