درخت حوزه‌های تخصصی

افزایش حجم حضور و تردد اتوموبیل ها در سطح شهرها و به وجود آمدن ازدحام ترافیکی در معابر اصلی شهر سبب شده تا دوباره موضوع انسانی کردن شهرها از طریق افزایش قابلیّت پیاده مداری و توجه دوباره به سهم جا به جایی عابر پیاده در نظام حمل و نقل در دستور کار برنامه ریزان و طراحان شهری قرار بگیرد. در طول روز مسیرهای پیاده روی توسط نور طبیعی روشن شده و تجربه یک پیاده روی راحت، ایمن و لذّت بخش را فراهم می کند. اما در طول شب، این تکنیک های نورپردازیِ مصنوعی هستند که باید با حفظ استانداردهای پیاده روی، محیط را برای نیازهای خاص و اولویّت های عابرین پیاده، روشن کنند. عواملی متعددی در ایجاد یک نورپردازی مناسب برای یک پیاده روی امن و جذاب مؤثر هستند. در این مقاله سه عامل ایمنی، امنیّت شخصی و جذابیّت به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر در کیفیت بخشی به پیاده روی شهروندان مورد بررسی قرار گرفته اند. شهر قم به دلیل دارا بودن ویژگی های فرهنگی و اقلیمی خاص، از پتانسیل بالایی جهت جذب عابرین پیاده به خصوص در ساعات پایانی شب برخوردار است که باید از این توان بالقوه حداکثر استفاده را کرده و محیط و مناظر شهری را به بهترین شکل برای پیاده روی شهروندان آماده کرد. ازاین روی،دراینپژوهشبهنقشنورپردازیدر کیفیت بخشی به پیاده روی شهروندان پرداختهشدهاست. روشاینپژوهش،توصیفی،تحلیلیوپیمایشیاستو جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه و توزیع پرسشنامه در بین شهروندان شهر قم صورت گرفته است وبرایتحلیل داده هاازنرم افزار SPSS استفادهشده است. حجم نمونه با توجه به تعداد عابران پیاده استفاده کننده از پیاده راه در مقطع زمانی مورد نظر با استفاده از فرمول کوکران و در نظر گرفتن 80 درصد احتمال وجود صفت و 96.1 احتمال صحت گفتار و 5% خطا 190 نفر برآورد گردید که به سبب بالا بردن اطمینان از نتایج پژوهش، به 195 نفر افزایش یافت. نتایج این تحقیق نشان دهنده این موضوع است که در صورتی که به نورپردازی مسیرهای پیاده روی توجه ویژه شده و اجرای دقیق آن در دستور کار برنامه های کیفیت بخش به فضای شهری به خصوص در شهرهایی با اقلیم کویری قرار گیرد، می توانیم ضمن بهبود کیفیت زندگی شهری، نقش مهمی در افزایش امنیّت، ایمنی و جذابیّت پیاده راه ها ایفا کرده و زمینه ساز افزایش کیفیت پیاده روی و در نتیجه افزایش حضور شهروندان در فضای شهری و گسترش فرهنگ پیاده مداری شویم.

اگرچه مفهوم منظر شهری همیشه مثمر بر روی الگوی شهری اروپایی متمرکز است، اما براساس یک تجربه بین المللی شکل گرفته و دستاوردهای آن قابل قیاس و نیز سازگار با دیگر الگوهای شهری است. این منظر با ارایه راهکاری منسجم به، زیربنای پایداری شهری جدید را خلق کرده و به بازتعریف کاربرد فضاهای باز شهری می پردازد. مقاله حاضر کشاورزی شهری را به عنوان یکی از اصلی ترین مؤلفه های منظر شهری پایا مورد توجه قرار داده و به بررسی نقش منظر حاصلخیز در بستر طراحی منظر شهری همیشه مثمر می پردازد. امروز نمایشگاه های بین المللی و انتشارات زیادی این موضوع را مورد توجه قرار داده اند. همچنین این مقاله تغییر قابل توجه کشاورزی شهری را از یک موضوع حاشیه ای به موضوعی اصلی در معماری و شهرسازی معاصر دنبال می کند. این نوشتار اذعان می کند توجه کافی به کشاورزی شهری باعث می شود طراحی منظر حاصلخیز اساس سیاست های توسعه پایه ریزی شود که حمایت از فعالیت های آن نیازمند اقدامات انتظامی، ضربتی و ماهرانه ای است تا بتواند از تمامی پتانسیل های کانسپت هایی منظر شهری همیشه مثمر برای ساختن زیربنای ضروری درون شهرهای پایدار آینده به درستی استفاده کند.

فناوری معماری و علوم ساختمان همواره به دنبال بهره گیری از روش هایی بوده است که امکان کاهش مصرف منابع انرژی و افزایش آسایش محیطی را فراهم آورد. از جمله راهکارهای امروزه برای وابستگی کمتر به مصرف انرژی، در عین تأمین آسایش حرارتی و عملکرد بهینه صوتی که از دیدگاه نور روز و تأمین تهویه، در مقام مقایسه با بهره گیری از جداره های ضخیم تر خارجی و مصالح غیرشفاف و بازشوهای کوچک تر مطلوب تر است، امکان بهره گیری از پوسته دوم برای کنترل بهتر محیط داخلی است. طبعاً نورگذری، قابلیت تهویه، کنترل شرایط آکوستیکی، و بهره گیری از عملکردهای ترکیب این پوسته ها از دلایل توسعه و ترویج این ساختار شناخته می شود. با پیشرفت نماهای دوپوسته گونه های مختلفی شناسایی شد که عموماً در شرایط اقلیمی کشورهای سردسیر به کار بسته شده، ارزیابی، ارتقا و درنهایت در ساختمان سازی مرسوم ایشان وارد گردید. لیکن در ایران کمتر به این موضوع پرداخته شده و درنتیجه، اطلاع دقیقی از تیپولوژی بهینه متناسب شرایط اقلیمی شهرهای آن در دست نیست. این مقاله فرایند مطالعات طراحی یک نمونه عینی است که با استفاده از روش شبیه سازی و ارزیابی گزینه های طراحی، فرایند انتخاب ساختار بهینه نمای دوپوسته را در یک برج اداری در تهران شرح می دهد. به این منظور با شبیه سازی گزینه های مختلف پیکره بندی، تهویه، و نیز ترکیب و مشخصات اجزای آن و سنجش بر مبنای معیارهای انرژی و آسایش گزینه های بهینه شناسایی شده است. نتایج در مقایسه با یک نمای تک پوسته با کیفیت مطلوب، نشان دهنده کاهش نیاز به گرمایش و نیز بهبود شرایط فضای داخلی در دوره سرمایش است. کاهش مصرف منابع انرژی ناشی از استفاده از نمای دوپوسته در این ساختمان بین kWh/m2 ۵۴-۲۸ معادل 7.79% تا 14.80% کاهش ارزیابی شد. همچنین بیشترین تأثیر استفاده از گونه های مختلف نمای دوپوسته در کاهش بار سرمایشی است؛ اگرچه در تمام گونه های آن موجب افزایش بار روشنایی می شود.

خوانش اثر معماری به صورت انفرادی و بدون در نظر گرفتن لایه های متنیِ مرتبط و مؤثر بر شکل گیری آن، یکی از کمبودهای حوزه نقد معماری است. نظریه بینامتنیت به هنگام مواجهه با آثار، آن ها را به صورت شبکه ای از متون در هم تنیده مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش با تکیه بر خوانش بینامتنی آثار معماری، روابط عناصر درون متنی با برون متنی و تأثیر آن ها در شکل گیری معنای کلی اثر معماری را مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش پس از بررسی نظریات نظریه پردازان بینامتنیت، مدلی برای نقد بینامتنیِ معماری تدوین شده است. سپس مدل ارائه شده در خوانش مسجد الغدیر مورد آزمون قرار گرفته است. پرسش اصلی که نگارندگان در پی پاسخگویی به آن بوده اند، بدین قرار است: اثر معماری چگونه مبتنی بر مدل نقد بینامتنی مورد خوانش قرار می گیرد؟ این پژوهش از گونه پژوهش های کیفی است که در مرحله جمع آوری اطلاعات از روش توصیفی و در مرحله تجزیه وتحلیل داده ها از روش استدلال منطقی بهره گرفته است. این تحقیق با تکیه بر نظریه بینامتنیت صورت گرفته و در لایه های مختلف به بررسی متن مورد نظر (در اینجا اثر معماری) پرداخته است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که به کارگیری خوانش بینامتنی، از خوانش سطحی آثار معماری جلوگیری می کند و می تواند منجر به درک لایه های پنهان معنا شود و در خوانش اثر پارادایم های گسترده تری را درگیر نماید. ابعاد گوناگون معنایی در آثار معماری، در روابط بینامتنی به وسیله تعدد لایه های مختلف در درون خویش در دو محور عمودی (درزمانی) نظامِ نشانگی درون آن و محور افقی (هم زمانی) نظام رمزگانی آن، حاصل می شود.

مقصود از طراحی فضاهای سبز در حقیقت جستجوی عوامل ضروری در ایجاد فضای سبز مناسب شهری از دیدگاه زیست محیطی، اوقات فراغت، زیباشناسی و فرهنگی می باشد. همچنین نقش گسترده فضای سبز در تمدد اعصاب بر کسی پوشیده نیست. تا حدی که مبحث پارک درمانی به عنوان یکی از نسخه های سلامت بخش شناخته می شود. از سوی دیگر، فضایشهری بخشی از ساختارهای شهر می باشند که طراحی آنها می بایست در راستای ضروریات زندگی شهری و در جهت پاسخگویی به نیازهای شهروندان باشد تا بتوان به الگوهای با ارزشی که دارای معانی و مفاهیم فرهنگی منتج از درون جامعه است، دست یافت. این امر می تواند زمینه ساز ایجاد فضای سالم و با ارزش شهری باشد. در این پروژه برای جمع آوری اطلاعات از سه روش میدانی، مصاحبه و کتابخانه ای استفاده شده است. در روش نظری (تحقیقات کتابخانه ای) با رجوع به منابع فارسی و انگلیسی موجود (انواع مجلات، ماهنامه ها و فصلنامه های فضای سبز و کتب مربوطه) و همچنین وب سایت های مربوطه اطلاعات لازم گردآوری گردید. روش توصیفی شامل مشاهده مستقیم و غیرمستقیم از فضاهای سبز تازه احداث شده شهرهایی همچون تهران، اصفهان، شیراز و مشهد می باشد. مصاحبه هایی نیز با صاحبنظران صورت گرفت که قسمت اعظم و مهمّ این پژوهش بر اساس نظرات و عقاید و تجربیات آنها شکل گرفته است و اساس تجزیه و تحلیل اطّلاعات و نتیجه گیری را تشکیل می دهد. نتایج حاصل بر طبق نظر متخصصان نشان داد که دقت در تأثیرگذاری ویژگی های گیاهان مانند بو، رنگ، فرم و بافت آنها در روح و روان آدمی در طراحی پارک ها و دیگر فضاهای سبز ایران کمتر مورد توجه واقع شده است. همچنین از دیگر مؤلفه های تأثیرگذار بر کیفیّت بهداشتی و روانی پارک های شهری ایران می توان به ویژگی های روحی طراح اشاره کرد که واجد چه نگرشی به جهان اطراف خود است. چرا که مصاحبه ها نشان دادند که طراح بر اساس آن نگرش پارک را طراحی خواهد نمود. عوامل دیگری نیز مانند نیاز به سایه و تغییر درجه حرارت، کنترل آلودگی صوتی، کنترل آلودگی هوا و ... که همگی بر روی چینش گیاهی پارک و در نهایت بر انتخاب سبک پارک سازی ها تأثیرگذار خواهند بود در درجه اهمیّت بعدی قرار گرفتند و تاحدودی می توان گفت امروزه استفاده از ویژگی های بهداشتی پارک ها از قبیل مهار صوت، مهار آلودگی و مهار نور در ایجاد فضای پاک و سالم و همچنین ویژگی های روانی آنها مانند القاء حس سکون و آرامش و زدودن خستگی بوسیله رنگ و در نهایت بوسیله گیاهان در کشور رو به گسترش است.

بینایی مهم ترین حس ادراکی میان حواس آدمی است؛ ازاین رو اهمیت نورپردازی و دانش های وابسته به آن بر کسی پوشیده نیست. نورپردازی در ایران یک علم نوپاست؛ اما در سه دهه گذشته پیشرفت های چشمگیر در این دانش و عبور از نگاه صرفاً فیزیکال و ابتدایی به نور تا شناخت بسیاری از ارزش های ادراکی آن صورت گرفته است. بر اساس این پژوهش ها، نورپردازی می تواند نقش مهمی در واکنش های فیزیولوژیکی و روان شناختی افراد نسبت به محیط ایفا کند. این مقاله ضمن بررسی روش ها و الزام های نورپردازی و بسترهای ادراکی آن از منابع معتبر با طبقه بندی کاربردی اطلاعات، شاخص های اصلی مؤثر در سنجش کیفی نور را معرفی می کند و امید دارد شناخت این شاخص ها، امکان مدل سازی و سنجش کیفی پردازش و آرایش نور در فضاهای داخلی را فراهم کند که زمینه پژوهش آتی نگارندگان این مقاله خواهد بود.

شهرها از روی نشانه های شهری و مشاهده عینیت ها و نقش خاطره ها در ذهن شناخته می شود؛ نشانه هایی همچون آب، کوچه، میدان، خیابان، فضای باز و سبز و... همراه با جریان زندة فعالیت های جمعی و اجتماعی در شهر. فضاهای مذهبی و زیارتی در شهرهای امروز، از جمله فضاهای گم شده هستند که مدیریت شهری تنها بر بار معنایی آنها در رفتارهای اجتماعی تأکید می کند. درحالی که توجه به منظر زیارتی می تواند عامل اصلی در تعریف الگویی برای شهر اسلامی در ایران باشد. منظر زیارتگاه ها، کلیدواژه های ادراک شهروندان از فضاهای شهر است. این نوشته از طریق شرح ظرفیت ها و عملکرد اماکن زیارتی درصدد دستیابی به مفهومی است که در تمامیت منظر شهری، نقش مهمی در تشکیل خاطره جمعی و فضای شهر نزد شهروندان ایفا کند