فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۳۹۱ مورد.
۲۸۱.

به دنبال دریاچه تحلیلی بر معماری منظر دریاچه شهدای خلیج فارس در چیتگر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیبایی شناسی هویت طبیعی دریاچه چیتگر منظر کوهپایه گسست منظر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۱ تعداد دانلود : ۵۰۹
دریاچه چیتگر یکی از پروژه های کلان شهری در منطقه شمال غرب تهران است که با هدف تلطیف هوا و جذب گردشگر ساخته شده است. اندیشه ساخت دریاچه در این ناحیه به نخستین برنامه های شهری توسعه تهران باز می گردد و نهایتاً در سال 1389 افتتاح شد. متخصصان محیط زیست درباره آن نظرات انتقادی جدی1 دارند. دیدگاه منظر نیز انتقاداتی جدی به فقدان استراتژی منظری شهر تهران در ارائه این پیشنهاد وارد آورده است. به دلایلی از جمله منحصربه فرد بودن تجمیع فعالیت های تفرجی در اطراف دریاچه و ابعاد وسیع آن در سال های اول پس از احداث، دریاچه با استقبال مواجه نشده است. در ابعاد کلان نیز، اجزای ناهمگون دریاچه در منظر و محیط موجب گسست منظر کوهپایه شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد علاوه بر مقیاس کلان و میانی که ابعاد هویتی و طبیعی را نادیده گرفته اند تصمیمات پایین دستی در مرحله اجرای نیز صدمات بسیاری را بر آن وارد کرده است. تحلیل اجزای این پروژه منظر از ابعاد زیبایی شناسی تا آسایش اقلیمی و ذهنیت مخاطبان از آن، بیانگر این است که عدم وجود نگاهی یکپارچه و واحد در طول زمان اجرای پروژه سبب آشفتگی در برخی ابعاد مقیاس خرد و در نهایت عدم انطباق مجموعه با هویت طبیعی بستر شده است. رجوع به طرح و تحقیقات میدانی، این موضوع را ناشی از مداخلات غیرکارشناسی و برخورد سلیقه ای با آن می داند که در نهایت به رویکردی تزئینی منجر شده و هویتی واحد را بر طرح مترتب نساخته است.
۲۸۲.

بام سبز یا باغ بام؟ نگ اهی به تج ربه های اخی ر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بام سبز باغ بام روف گاردن فضای سبز عمودی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۰ تعداد دانلود : ۴۹۷
ساخت بام های سبز در تهران در سال های اخیر افزایش پیدا کرده است. گرچه ایجاد فضای سبز بر روی بام از گذشته در معماری ایران وجود داشته، ولی امروز با پیشرفت تکنولوژی و ورود مصالح و زیرساخت های جدید، که ایجاد این فضاها را با سرعت و کیفیتی بیش از پیش ممکن می کند، استقبال از سبز کردن بام ها افزایش قابل توجهی داشته است. رشد باغ سازی بر روی بام در ایران، به مدد پیشرفت هایی که در سال های اخیر در زمینه بام های سبز در کشورهای توسعه یافته و به خصوص کشورهای اروپایی بدست آمده، ممکن شده و انتظار می رود در ادامه توجه به توسعه پایدار و استقبال از طراحی های اکولوژیک و معماری سبز اتفاق افتد؛ اما نگاهی دقیق تر به پروژه هایی که امروز در تهران اجرا می شوند نشان می دهد که گسترش بام های سبز در ایران لزوماً با توسعه آن در جهان هم راستا نیست. مهم ترین ویژگی بام سبز در ایران، که آن را با نمونه های جهانی متفاوت می کند، نبودِ انگیزه های زیست محیطی در ایجاد آن است. همچنین عدم شناخت صحیح از این مقوله در ایران بر کیفیت ساخت آن تأثیرگذار است و جهت گسترش آن را با انحراف و چالش مواجه می کند. این مقاله با نگاهی به تجربه بام سبز در تهران و ارتباط آن با گسترش بام سبز در جهان، به شباهت ها و تفاوت های موجود بین آن ها می پردازد.
۲۸۳.

نورپردازی یا روشنایی؟ منظر شبانه پل های تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تهران منظر شبانه پل های شهری مداخله زیباشناسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۵ تعداد دانلود : ۴۷۵
منظر شهری، برآیند تصاویری از شهر است که مخاطب به واسطه آن شهر را درک می کند و پرسش درخصوص کیفیت آن، از مباحث روز مدیریت شهری است. مداخلات زیباشناسانه از رایج ترین اقدامات در ارتقاء کیفیت منظر شهری محسوب می شود و نورپردازی، جایگاه مهمی در این امر برعهده دارد. از طرفی، نورپردازی پل ها که جزء عناصر اصلی منظر شهری هستند، از مداخلات مهم زیباشناسانه است که به دلیل قابل رؤیت بودن از فواصل مختلف در سرعت های متفاوت، نقش چشم گیری در ساختار منظر شبانه دارد. در تهران، اتخاذ رویکردهای پراکنده در نورپردازی پل ها نتایج چندگانه ای را در پی داشته که بعضاً به ارتقاء یا تنزل کیفیت منظر شهری منجر شده است. این نوشتار، نورپردازی شبانه پل های تهران را با هدف بررسی کیفی مداخله زیباشناسانه در رویکردهای اتخاذ شده برای نورپردازی پل ها و با نگاهی منظرین مورد ارزیابی قرار می دهد.
۲۸۴.

پدیدارشناسی دیوار در باغ ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: باغ ایرانی دیوار عناصر باغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۶۷۴
هنر باغسازی ایرانی، محصولی از فرهنگ و تمدن ایرانیان است که عناصر و اصول آن به اندازه کافی شناخته نشده است. غیر از خیابان اصلی یا جوی آب روان، باغ ایرانی از عناصری تشکیل می شود که باید هویت و نقش آن ها در ایجاد مفهوم باغ بازشناسی شود. دیوار محوطه، که در همه نمونه های اصیل باغ ایرانی تکرار می شود، از آن دست عناصری است که میان ساده اندیشی عملکردی با پیچیدگی فرهنگی نمادین سرگردان است. مطالعه دیوار به مثابه یک «پدیدار» تا حدی از اسرار ماهیت و نقش آن در تولید سبک باغ ایرانی رمزگشایی می کند. دیوار، عنصری چند مفهومی است که به کارگیری آن برای محصور کردن باغ، فارغ از فواید کارکردی آن، نقش ارزنده ای در ایجاد معنا و هویت ایرانی باغ دارد؛ چه، باغ ایرانی عرصه ای برای تأمل در طبیعت و نظر بر آیات هستی است. این عرصه با توجه به خصوصیات ذهن مخاطب و ظرفیت های منظر (و فضا) نیاز به رعایت آداب خاصی دارد که دیوار از زمره مهم ترین آن هاست.
۲۸۵.

پا به پای «محمد شهیر» در بهشت، تجربه های مرمت در باغ های ایرانی- هندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۳۷۵
محمد شهیر (1948-2015 م.)، معمار منظر هندی، مرمت و بازسازی باغ های تاریخی مختلف در هند و افغانستان را بر عهده داشته است. این مقاله به رویکردها و روش های وی در سه پروژه بازسازی منظر می پردازد : باغ مقبره همایون و محور مرکزی ساندر نرسری* در دهلی، و باغ بابر در کابل. شهیر درک عمیقی از باغ ایرانی داشت و اندیشه نهفته در باغسازی گورکانی را به خوبی می شناخت. حفظ اصالت باغ های تاریخی نتیجه این شناخت و همچنین دقت و توجه شهیر به جزئیات است. درک روح هندسه باغ به همان صورتی که وجود داشت و پیروی از آن، اساس کار وی را تشکیل می دهد. در این پروژه ها، بازسازی جریان آب و احیای طرح کاشت بر اساس شواهد تاریخی و همچنین بهره گیری از شیوه های محلی، با هدف بازگرداندن باغ به دوران شکوفایی خود انجام شده است. درک شهیر از زمینه های فرهنگی محلی و طراحی منظر مطابق آن، و سبک خاص او که در عین سادگی، مداخله حداقل و پایبندی به اصالت طرح، قادر بود کارکردهای مدرن را نیز به صورت یکپارچه در باغ های تاریخی تعبیه کند، این سایت ها را به جاذبه های مهم گردشگری تبدیل کرده است.
۲۸۶.

موسیقی خیابانی به دنبال جایگاه موسیقی در منظر شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای شهری حیات جمعی موسیقی خیابانی معیارهای مکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۹ تعداد دانلود : ۵۰۳
هنر شهری، رویدادی سیال در شهر است که مفهوم آن به دنبال تغییرات رفتارهای اجتماعی، امکانات و حیات جمعی، رشد و متناسب با زمینه خود ظهور کرده و شامل هنرهای مختلفی مانند نمایش ، دیوارنگاری، مجسمه و موسیقی است. در فضاهای عمومی تهران معاصر انواع مختلف هنر شهری دیده می شود که از این بین موسیقی، اگرچه در دو مقیاس متفاوت خرد و کلان در شهر حضور دارد، اما این هنر، علی رغم تأثیرگذاری بر حیات جمعی شهر، در قیاس با سایر هنرهای شهری، کمتر مورد توجه واقع شده است. به گونه ای که صحنة کالبدی- فضایی شهر، جایگاهی مناسب برای اجرای موسیقی ندارد. در راستای رسیدن به فضای شهری مناسب که بتواند زمینه ای مناسب برای اجرای موسیقی خیابانی باشد، این سؤالات مطرح می شود کهآیا در تمام نقاط شهر، شرایط یکسانی برای اجرای موسیقی خیابانی وجود دارد؟ مکان هایی که تبدیل به بستر اجرای آن شده اند، چه ویژگی هایی را شامل می شوند؟ این مکان ها به همراه موسیقی خیابانی چه تأثیری بر رفتار اجتماعی و فردی رهگذران دارند؟ مقاله حاضر بر آن است با شناسایی موسیقی خیابانی، به عنوان هنری مؤثر در شهر، جایگاه گمشدة آن را بازیابد تابخشی از حیات جمعی شهر به آن بازگردانده شود.
۲۸۷.

باغ موزه یا موزه باغ؟ منظر باغ موزه مینیاتور تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موزه باغ ایرانی دلبستگی مکانی مینیاتور منظر نمایشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۷ تعداد دانلود : ۶۹۴
باغ موزه مینیاتور پدیده ایست معاصر که با استفاده از ابزارهای منظر، مفهوم سنتی موزه را با گره زدن آن به فضای جمعی با دستیاری مفهوم سنتی باغ موزه دگرگون می کند. تلفیق باغ ایرانی و موزه در باغ موزه مینیاتور تهران می تواند به منظری آشنا را رقم زند که توسعه تعاملات اجتماعی، خاطره انگیزی و تقویت حس مکان از نتایج آن است. روند ناخودآگاه دریافت اطلاعات از میراث به نمایش درآمده در باغ موزه می تواند ادراک خاصی از فضا در اختیار مخاطب قرار دهد که مشوق او برای قرار گرفتن در فضای واقعی اثر باشد. منظر نمایشگاهی و توجه مناسب به الزامات منظر، نوع خاصی از فضا را ایجاد می کند که به رونق گردشگری می انجامد. در باغ موزه مینیاتور عدم وحدت کلیت طرح و جزء فضاها، نوعی التقاط در استفاده از عناصر آشنا و ناآشنا در منظره سازی ایجاد کرده که روح ایرانی مجموعه را کمرنگ می کند. این نوشتار با بررسی اهداف و راهبردهای طراحی پروژه، تدوین معیارها و مقایسه با آنچه ساخته شده میزان موفقیت پروژه باغ موزه مینیاتور را از نگاه منظرین مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. معیار های اصلی بررسی شده در این روند، ایجاد حس دلبستگی مکان، خلق منظر نمایشگاهی و آفرینش منظر آشنا برگرفته از باغ ایرانی است.
۲۸۸.

شهید از دو منظر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۴۳۱
ششمین همایش مطالعات پدیدارشناسی منظر شهری با عنوان «شهید در دو قاب : سینما و هنر شهری» شامل یک سخنرانی علمی با عنوان «جنگ و منظر شهری» با حضور دکتر «انیِس دوویکتور1» مدرس تاریخ سینما در دانشگاه «سوربن»2 و یک میزگرد با عنوان «طرح پژوهشی بازنمایی شهید در سیمای شهر تهران» با حضور مهندس مهدی شیبانی3 و دکتر شهره جوادی4، توسط پژوهشکده نظر و با حمایت سازمان زیباسازی در دی ماه 1394 در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری تهران برگزار شد. گزارش این نشست را در ادامه بخوانید.
۲۸۹.

بررسی نقش مؤلفه های منظر شهری در ارتقای سطح احساس امنیت شهروندان در فضاهای عمومی شهر اهواز (مطالعه موردی: محله گلستان)

کلید واژه ها: امنیت گلستان شهروندان فضای عمومی منظر شهری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری منظر
تعداد بازدید : ۱۶۹۵ تعداد دانلود : ۱۷۸۰
امروزه، جرم و احساس ناامنی در برابر آن، در محلات شهری، از دغدغه های اصلی شهروندان به شمار می رود و در رشد آسیب های اجتماعی مؤثر بوده اند. هدف این پژوهش، بررسی نقش مؤلفه های منظر شهری در ارتقای سطح امنیت در فضاهای عمومی شهر است. مؤلفه های «حس مکان»، «هویت مکان»، «خاطره انگیزی»، «خوانایی و تصویری روشن از محیط»، «ادراک عمومی و لذت بصری» و «فرم و ریخت» به عنوان شاخص های منظر شهری برای سنجش احساس امنیت شهروندان در فضاهای عمومی شهری به دست می آیند. روش گردآوری اطلاعات در بخش مبانی نظری پژوهش، کتابخانه ای و در بخش مطالعات میدانی از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. و روش علّی و همبستگی جهت تحلیل روابط میان «احساس امنیت» و «منظر شهری» به کار گرفته شده است. نتایج بررسی انجام شده نشان می دهد که علی رغم وجود امنیت، احساس امنیت در محدوده مورد مطالعه از دید ساکنین، پایین تر از سطح متوسط ارزیابی شده است. با توجه به شش معیار هویت مکان، خاطره انگیزی، فرم و ساختار، حس مکان، خوانایی و ادراک عمومی و بصری، میانگین اساس امینت در دو معیار هویت مکان و خاطره انگیزی بالاتر از میانه نظری و چهار معیار دیگر پایین تر از میانه نظری ارزیابی شده است. بنابراین شهروندان محله گلستان شهر اهواز، دو مؤلفه هویّت مکان و خوانایی را در ایجاد احساس امنیت مؤثرتر می دانند. مشارکت شهروندان در نگهداری از فضا، توجه به اماکن تاریخی، ایجاد محیطی مأنوس، استفاده از آب، درخت، نور، مبلمان و ... از جمله راهکارهای مطرح شده جهت افزایش احساس امینت در سطح محله هستند.
۲۹۰.

منظر ترحیمی در پادشاهی دهلی، الگوی چهارباغ در منظر ترحیمی پیش از مغول (1555-1206 م.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چهارباغ منظر ترحیمی معماری ترحیمی دوران پادشاهی دهلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۳۸۲
معماری ترحیمی در هندِ دوران پیش از مغول، نمونه های بی شماری از فرم ها و فضاها ازجمله باغ ها را شامل می شود. مفاهیم شکل دهنده به این خاک سپاری ها به صورت قابل توجهی در ارتباط با عادت و رسوم زیارت یا همان بر سر مزار رفتن است. ازجمله آنچه در مقابر افراد بزرگ و مقدس مانند مقابر بزرگان چشتیه (chishti) و همچنین پادشاهان باستان می بینیم. در هند از اوایل سده 13 تا میانه سده 16، سیر تحول منظر و معماری در مسیری متضاد با یکدیگر، هم در مقیاس و هم در فضاها پیشرفت. مناظر ترحیمی (فرم، مکان و نحوه قرارگیری و ...) رابطه نزدیکی با رسم و آئین های خاک سپاری و درواقع مردم شناسی دارد. مرگ، خاک سپاری و مجلس یادبود هویت را نشان می دهد؛ انتخاب سایت خاک سپاری، سبک و موقعیت مقابر، همراه با شیوه ای که مراسم ترحیم سازمان دهی شده و گرامی داشته می شده است، به بازسازی روابط دودمانی و زنده نگه داشتن خاطره شان کمک می کند. هدف این مقاله تأکید بر چند نکته در ارتباط به انسان شناسی و معماری منظر ترحیمی (باغ مقبره) در قلمرو سلاطین دهلی است. این مقاله با اشاراتی به رابطه مردم شناختی و معماری منظر ترحیمی در دوره سلاطین دهلی و برشمردن نمونه هایی از مناظر آرامگاهی شبه قاره هند از ۱۲۰۶ م تا ۱۵۵۵ م، سیر تحول فضاهای آرامگاهی از تک بناهای کوچک تا مجموعه های آرامگاهی با محورهای تعریف شده در بافت شهری و باغ های چهارقسمتی (چهارباغ) را نشان می دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که آثار تقسیمات چهارتایی معروف به چهارباغ در منظرهای ترحیمی (باغ مقبره ها) در هند دوران پیش از مغول وجود داشته است و شکل گیری مجموعه های آرامگاهی با بناهای مقابر در میانشان در اواخر این دوره ارتباط مستقیم با تغییر مراسم و مقیاس آن دارد.
۲۹۱.

چهارباغ یا چارباغ؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کهن الگو باغ ایرانی چهارباغ چارباغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۹ تعداد دانلود : ۸۴۱
«چهارباغ» صحیح است یا «چارباغ»؟ این سؤال اصلی نوشتار پیش روست. هرگاه برای فهم عمیق تر این پدیده به متون تاریخی، کتاب ها، سفرنامه ها، زندگینامه ها و حتی کتیبه ها سر می زنیم مشاهده می کنیم که واژه «باغ» به عرصه ای دلپذیر، پر از گل، گیاه، درخت و آب جاری، اما منظم و برپایه هندسه ای مشهود، اطلاق شده است. در این میان«چهارباغ» یا شاید «چارباغ» اشاره ای به الگوواره نظم دهنده به آب ، گیاه و بنا در عرصه ای به نام «باغ» است. اما سؤال اصلی اینجاست که چرا گاهی در متون علمی و ادبی حرف «ه» از واژه «چار» حذف شده است. آیا دلیل ویژه ای برای این امر وجود دارد یا صرفاً به مرور زمان و در افواه عمومی این حرف حذف شده است. البته بعید است فرض دوم صحیح باشد زیرا در متون ادبی که معمولاً نویسنده آن بر نگارش صحیح واژه اصرار داشته است نیز واژه «چارباغ» به چشم می خورد. از این رو این نوشتار براساس بررسی تطبیقی اسناد در دسترس - اما محدود- دودمان شناسی واژه و تطبیق آن با شکل شناسی، به کنکاش این موضوع می پردازد.
۲۹۲.

استفاده از متریک های منظر در بهسازی شبکه اکولوژیک شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر تبریز شبکه اکولوژیک شهری متریک های منظر اکولوژی منظر مدل موزاییکی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری منظر
تعداد بازدید : ۱۱۳۴ تعداد دانلود : ۹۳۶
در دهه های اخیر تئوری های مربوط به اکولوژی منظر درهای تازه ای به روی برنامه ریزی و طراحی منظر گشوده است. مفهوم شبکه اکولوژیک نیز از دستاوردهای این مبحث بوده و در ارتباط با غلبه انسان در محیط های طبیعی و تکه تکه شدن تدریجی آن به دنبال توسعه محیط زیست انسانی نمود می یابد. به همین جهت طراحان و اکولوژیست های منظر، این مفهوم را در جهت به کار بستن یک استراتژی فضایی بهینه در مقیاس های مختلف و نیز محیط های شهری مورد استفاده قرار می دهند. در این راستا متریک های منظر به عنوان ابزار مفید بررسی و بهسازی شبکه های اکولوژیک شهری به شمار می آیند. در مطالعه حاضر، هدف اصلی، ارایه راهکارهای بهسازی برای شبکه اکولوژیک شهر تبریز با استفاده از متریک های منظر است. در این راستا ابتدا عناصر تشکیل دهنده ساختار شبکه اکولوژیک شهر تبریز که شامل لکه ها و کریدورهای طبیعی و مصنوعی هستند، با استفاده از متریک های منظر به طور کمی بررسی شده و بدین ترتیب لایه های اکولوژیکی طبیعی و مصنوع آن با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست و متریک های منظر(شامل CAP و MNN و NP) مورد شناسایی و آنالیز واقع شد. سپس تحلیل شبکه با روی هم گذاری این لایه ها صورت گرفته و این امر به درک شبکه اکولوژیک شهر انجامید. در نهایت پهنه بندی ساختار شبکه به صورت سه پهنه همگن و ارایه راهکارهای ارتقای آن برای هر پهنه در مقیاس شهری از نتایج این مطالعه است.
۲۹۳.

منظر بزرگراه ارزیابی دو منظر بزرگراهی در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بزرگراه زیبایی شناسی بزرگراه بزرگراه یادگار امام بزرگراه همت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۵۶۴
بزرگراه ها به عنوان بیرونی ترین عنصر شبکه راه های دورن شهری نقش مهمی را در جابجایی و دسترسی شهری ایفا می کنند. از این رو پرداختن به چگونگی طراحی منظر بزرگراه باعث ارتقای کیفیت منظر شهری می شود. امروزه در خصوص طراحی منظر بزرگراه ها و جداره های آن در ایران ضوابط و مقررات مدونی وجود ندارد و فقدان طرح های بالادست که بر کیفیت طراحی و اجرای منظر بزرگراهی نظارت داشته باشند، باعث بروز اغتشاش در منظر شده است. توجه نکردن به همخوانی کالبدی این عناصر با سایر عناصر شهری و نیز توجه نداشتن به منظر آنها می تواند مشکلاتی از انواع زیست محیطی، اجتماعی و شهری را پدید آورد و عدم خوانایی بزرگراه ها برای زندگی شهروندان چالشی جدی محسوب می شود. با توجه به اینکه کاربری اصلی بزرگراه عبور ماشین با سرعت زیاد است باید در منظر آن ها به عامل سرعت توجه ویژه شود. عناصر اطراف بزرگراه به نوعی نشانه تبدیل می شوند. به موازات آن هویت و زیبایی شناسی بزرگراه ها مطرح می شوند و نقش نشانه ها در آن عمده می شود. مکان قرارگیری بزرگراه های تهران با توجه به بستر جغرافیایی و ویژگی های طبیعی آنها بسیار با هم تفاوت دارند. منظرهایی که در این مسیرها برای مخاطب به نمایش گذاشته شده، ارتباط معنایی با ارزش های طبیعی و تاریخی زمینه بزرگراه ندارند و در محدوده وسیعی، جداره های بزررگراه با درختان سبز، طرح کاشت ریزدانه، ساختمان های بلند مرتبه و دیواره های بتنی حجیم در راستای تأمین امینیت حرکت، ساماندهی شده اند. تحلیل منظر بزرگراه های یادگار امام و شهید همت با رویکرد زیبایی شناسی نشان می دهد آشفتگی در آنها به دلیل کم توجهی به فرایند معنابخشی و نبود برنامه ای جامع در طراحی جداره های بزرگراهی منطبق با تاریخ طبیعی و هویتی در برنامه جامع شهر است.
۲۹۴.

زیباشناسی فضای جمعی؛ ارزیابی زیبایی در سه فضای شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تهران زیباشناسی فضای جمعی مداخله انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۵۶۶
فضای جمعی و زیباشناسی دو مفهومی هستند که امروزه در ادبیات شهری جایگاه وسیعی را به خود اختصاص داده اند. نقطه پیوند این «دوگانه» در مقوله معنای فضا نزد انسان و نقش او در شکل دهی به این معناست. اقدامات زیباشناسانه از طریق مداخله انسان در فضای جمعی به بروز معنا در تجربه محسوس مخاطب از آن می انجامد. این اقدام، میزان انطباق معنا را با ذهن مخاطب تعیین می کند. هرچه اقدام زیباشناسانه با ذهنیت جامعه هم سوتر باشد، مخاطب معنای عمیق تری از فضای جمعی دریافت خواهد کرد. در مقابل، اقدامات زیباشناسانه که اغلب به دلایل ایدئولوژیک، اقتصادی، بی برنامگی از ذهنیت جامعه به دورند، در محصول خود به وضوح دچار آشفتگی و بی معنایی می شوند.
۲۹۵.

سیر تحول رابطه ساختاری باغ و شهر در سازمان فضایی شیراز از سده چهارم تا دوازدهم هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سازمان فضایی باغ شهر محورهای حکومتی باغ محور نظام استقرار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری منظر
تعداد بازدید : ۱۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۲۷۴
باغ های تاریخی شیراز تا پیش از تغییرات شهری دوران پهلوی و معاصر، از عناصر شاخص شهری به حساب می آمده است. به نظر می رسد شکل گیری هسته تاریخی شهر و توسعه آن در ادوار مختلف، چه از حیث رابطه ساختاری میان باغ و شهر و چه از حیث استفاده از باغ و عناصر آن در پیکره شهر، به پدیده باغ وابسته بوده است. از سوی دیگر، تعریف نظام استقرار باغ در شهر، به عوامل متعددی وابسته است که خود بر چگونگی تعامل ساختاری باغ و شهر تأثیر دارد. ازآنجاکه شیراز تا پایان دوره زندیه شاهد چهار دوره حکومتی مقتدر بوده است، سؤال اصلی این پژوهش چنین مطرح می شود که «رابطه ساختاری میان باغ و شهر از سده چهارم هجری تا پایان دوره زندیه چگونه است؟» برای دریافت چگونگی این رابطه، «جایگاه باغ در هسته مرکزی شهر» و سپس «جایگاه باغ محورها در توسعه فضایی شهر» با استفاده از مطالعات و اسناد تاریخی، توصیفات سفرنامه ها و نقشه های بازسازی شده بررسی شده است؛ سپس چگونگی نظام استقرار باغ در شهر شیراز تا اواخر دوره زندیه تحلیل و در نقشه شهر شیراز مکان یابی شده است. نتایج نشان می دهد که تعامل باغ و شهریک تعامل دوسویه است، بدین صورت که از یک سمت مشخصات طبیعی شهر همچون ارتفاعات، مسیر رودخانه، منابع آب و حتی تصمیمات حکومتی مبنی بر چگونگی ساختار شهر، به گونه ای از پیش تعریف شده، محل قرارگیری باغ را مشخص می کند؛ از سمت دیگر باغ با هویت بخشیدن به محورهای حکومتی و هدایت مسیر های توسعه شهر در دوره های بعد، نقشی کلیدی در سازمان فضایی شهر ایفا می کند.
۲۹۶.

باغ به مثابه نهاد توسعه شهر، توسعه باغ- محور شهر تاریخی شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: صفویه شیراز زندیه باغ ایرانی باغ - محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۸ تعداد دانلود : ۵۷۱
«باغ- محور» - محورهای ساختاریِ شهری تأثیرپذیرفته از باغ- یک عنصر شهری شاخص در شهرهای دوران صفویه است. نوسازی و توسعه شهر، با کمک باغ- محورها در شهرهایی همچون قزوین، اصفهان، مشهد، نیشابور و شیراز در دوران صفویه صورت گرفت. حاکمان نخستینِ صفوی، پایتخت های جدیدشان را با اتصال باغ شهرهایی به شهرهای موجود برپا می کردند که حول نوع خاصی از فضاهای باغ عمومی (میدان و خیابان) سازماندهی شده بود.شیراز، حیات شهری خود را وامدار حضور باغ ها، چه به صورت باغ-محور و چه به صورت باغ های حکومتی بوده است. پرسش اصلی در این مقاله این است که نقش باغ- محورها در رشد و توسعه شهر شیراز چیست؟برای پاسخ به این سؤال ابتدا نگاهی اجمالی به چیستی مفهوم باغ- محور و شرحی بر دو باغ-محور شمالی و غربی شهر شیراز صورت گرفته و سپس نقش آن ها در توسعه شهری در دوران زندیه و بعد از آن بررسی و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که باغ-محور، دستاوردی بوده است در شهر تاریخی شیراز که در دوران صفویه برای تبلور کالبدی ساختار شهر در نظام جدید فضایی ابداع شده بود. باغ-محورهای شمالی و غربیِ شهر، علاوه بر آن که عنصر هویت ساز در نظام شهری بوده اند، نقش مهمی نیز در توسعه های شهری داشته اند. شکل گیری این دو باغ محور، از یک سو نمایش دهنده اصول باغ سازی صفویان برای هویت بخشی به ورودی های شهر (دروازه اصطخر و دروازه باغ شاه) بود و از سوی دیگر به توسعه شهر در دوران زندیه، قاجار و پهلوی جهت می بخشید. در دوره کریم خان زند نیز ایجاد مجموعه شاهی و تلفیق آن با باغ های حکومتی ازجمله «باغ نظر» و باغ منضَم به «ارگ کریم خان»، در کنار تقویت دو باغ-محور شمالی و غربی، این نظام شهری را تقویت کرد. در اولین مراحل توسعه شهری شیراز، باغ-محور غربی شهر در دوره پهلوی اول به خیابان کریم خان زند تبدیل شد. در دوره های بعد، تجمیع فعالیت های مهم اداری در این خیابان و فرآیند توسعه در طی سال ها، منجر به تفکیک و نابودی این باغ ها شد.
۲۹۷.

مجسمه میادین تهران از اقتدارگرایی پیکره ای تا فردگرایی انتزاعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انتزاع گرایی تهران اقتدارگرایی مجسمه میدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۲ تعداد دانلود : ۱۳۱۲
مجسمه شهری با خروج از انحصار موزه و گالری پا به عرصه منظر شهر گذاشت تا ضمن کمک به خوانایی شهر در ارتقای کیفیت بصری آن نیز ایفای نقش کند. در این راستا توجه به ذهنیت مخاطب، تاریخ و زمینه، اصولی مهم در موفقیت مجسمه جهت نیل به اهداف فوق شناخته می شوند. به نظر می رسد حضور مجسمه در فضای میادین تهران از دوران پهلوی اول تا امروز روندی از اقتدارگرایی پیکره ای تا فردگرایی انتزاعی را طی کرده است. به طوری که اقتدار حاکمیت در دوران پهلوی اول و دوم در بازنمایی واقع گرای پیکره خاندان پهلوی و مشاهیر نمود پیدا می کند و از دهه 80 تا امروز با الگوبرداری از زیبایی شناسی مدرنیستی از رویکردی انتزاعی و فردگرا تبعیت می کند. بنابراین شاید بتوان گفت مجسمه میادین به عنوان نشانه شهری با جدایی گزینی از زمینه و تاریخ و بدون توجه به مخاطب، روند تکاملی به سمت نمادین شدن را طی نکرده است و با انتزاع گرایی از معنابخشی به محیط فاصله گرفته است.
۲۹۸.

باغ خواجه، به روایت نظامی گنجوی، باغ ایرانی بر اساس داستانی از مثنوی هفت پیکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۴۵۲
بازنمایی ساختاری و فضایی گونه های متنوع باغ ایرانی در دوره های مختلف با تکیه بر مستندات و مکتوبات تاریخی و باستان شناسی از شاخه های مهم پژوهش در حوزه باغ ایرانی است. پژوهش هایی که به فهم ما از باغ ایرانی، الگوها و ساختارهای آن در دوره های مختلف کمک می کند. این مقاله مشخصاً به معرفی الگویی کمتر شناخته شده از باغ ایرانی در دوره های پیشین با تکیه بر روایتی از مثنوی هفت پیکر نظامی گنجوی می پردازد. در این مثنوی، نظامی تصویر باغی مرکب را بازنمایی کرده است؛ باغی که از دو بخش بیرونی ( گلستان) و درونی (بوستان)تشکیلشده و میان این دو غرفه ای(حجابگه) قرار دارد. بوستان فضایی محصور در میان دیوارهای بلند و در قرق زنان است و نظر افکندن به آن تنها از این غرفه ممکن است. این تصویر، گونه ای از باغاست که در مثنوی ویس و رامین نیز نشانه هایی از آن یافت می شود. این تصویرها ممکن است برآمده از شکل فضا در روایت اصلیِ داستان هایی باشند که ریشه قدیمی تری دارند؛ و یا ممکن است شاعری چون فخرالدین اسعد گرگانی و نظامی در بازتعریف و روایتگری داستانی قدیمی تر، به تجربیات بصری خود در سده های پنجم و ششم مجال داده باشند تا به میزانسن برخی صحنه های داستان های آن ها تبدیل شوند. پاسخ دادن به این پرسش دشوار است؛ اما همین تصویر قابل فهم از باغ که در آثار هر دو این شاعران بازنمایی شده است، نیز ما را با شکل و الگویی جدید از باغ آشنا می کند و به فهم ما از باغسازی ایرانی می افزاید.
۲۹۹.

تصویر کاخ و باغ شاه موبد در مثنوی ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شعر فارسی معماری ایرانی فخرالدین اسعد گرگانی منظومه ویس و رامین شکل باغ اجزا و عناصر باغ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای هنر
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری منظر
تعداد بازدید : ۱۵۰۱ تعداد دانلود : ۷۶۸
شکل یا طرح باغ موضوعی است که برخی از مهم ترین ویژگی های فضایی باغ را در بر دارد. علاوه بر آثار باقی مانده یا مدارک تصویری و متون تاریخی، شعر فارسی نیز منبعی برای شناخت باغ محسوب می شود و تصویری از آن فراروی ما قرار می دهد. تصویر یادشده که ممکن است حاصل مشاهده توصیفگر یا حتی تصویر ذهنی او درباره فضایی خاص باشد، اهمیت دارد و ما را با موضوعی آشنا می کند که اطلاعات دیگری از آن در دست نداریم یا اطلاعات ما را تکمیل می کند. این مقاله متن داستانیِ منظومی را از نیمه نخست سده پنجم مطالعه می کند؛ زمانی که فخرالدین اسعد گرگانی داستانی قدیمی تر را روایت کرده است. داستان یادشده، مثنوی ویس و رامین است که تأثیری گسترده بر داستان های منظوم پس از خود داشته و احتمالاً اصل آن به دوره اشکانی بازمی گردد. مقاله در پی آشکار کردن تصویری از باغ و سرای شاه موبد است که شاعر در حین داستان گویی خود و شرح روابط میان شخصیت ها، آن را به طور ضمنی وصف کرده است. در این مطالعه، شعر شاعر ازجمله آن ها که مربوط به شرح فضای یادشده اند یا غیر آن، تفسیر می شوند تا خصوصیات فضایی سرای شاه موبد روشن شود. در تفسیر یادشده، درون مایه دراماتیک و صحنه های داستان در مرکز توجه قرار دارند و هدف، یافتن ویژگی های معماریِ صحنه هایی است که شاعر در ارتباط با سرای شاه موبد شرح می دهد. بنا بر شرح شاعر، «سرای شاه موبد» از باغ و کاخ و شبستانی تشکیل شده است و مجاور گوشکی است که مشرف به میدان است و کل مجموعه در دز یا کندز مرو قرار دارد. سرای موبد دربردارنده دو باغ است که یکی همچون حیاط اندرونی در میان عمارت شبستان بوده و دیگری دارای دیوار و حصار بوده و در مقابل کاخ اصلی است. کاخ به هر دو راه دارد و از طریق ایوان با فضای هر دو باغ گلستان و بوستان ارتباط می یابد.
۳۰۰.

زیباشناسی سد و اعتلای منظر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیبایی شناسی سد منظر روان شناسی محیط ارتباط سد با طبیعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۷ تعداد دانلود : ۴۴۸
فرآیند طراحی و ساخت یک سد ایمن و کارآمد، تلاشی مداوم جهت برخوردهایی درست و اقتصادی با چالش هایی مرتبط با زمین شناسی، هیدرولوژی و مصالح است. در کنار تحصیل این مطالبات بنیادین، دست یابی به زیبایی سد و ارتباط مطلوب میان طرح سد و محیط اطراف آن، ابعاد دیگری است که باید به آن توجه شود. سد به عنوان عنصری مداخله گر در طبیعت که گستره وسیعی از طبیعت را دستخوش تغییر می نماید، ضروری است نه تنها زیبایی طبیعت را مخدوش ننموده، بلکه آن را نیز ارتقا بخشد. به دلیل تأثیر مستقیم مشاهده و ارتباط با طبیعت بر سلامت روانی انسان، درصورتی که ساخت سد به تضعیف یا نابودی مناظر زیبای طبیعت منجر شود، سلامت روانی انسان نیز به مرور زمان در معرض تهدید قرار خواهد گرفت. در صورت لحاظ نمودن این دیدگاه در طراحی، نتایج، اغلب چشمگیر است و سازه هایی باهیبت و زیبا پدید می آید که قادر است کیفیت زیباشناختی محیط طبیعی اطراف خود را تقویت سازد. عوامل اصلی پدیدآورنده زیبایی در معماری سدها و به دنبال آن حفظ و ارتقای منظر، موضوع اصلی این مقاله است. مطالعات نشان می دهد اعتلای زیبایی سدها با رعایت اصولی ازجمله نظم، تناسبات، ارتباط مطلوب با محیط و نیز دارابودن عملکرد مناسب، همزمان با پاسخگویی درخور به نیازهای تکنیکی سد قابل حصول خواهد بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان