درخت حوزه‌های تخصصی

هویت و چیستی هنر نگارگری ما از سده هفتم هجری شکل می گیرد ؛ گو اینکه سابقه اش به پیش از اسلام می رسد . در دوران اسلامی با اتکا بر احادیث و عقاید کلامی ، بازنمایی انسان یا حیوان به طور کلی مجاز نبوده است و جایگاهش را تا حد زیادی از دست داده است ، هرچند جسته و گریخته ، در آثار علمی و تعلیمی همچون « منافع الحیوان » ، « مقامات حریری » و ... جلوه می یافت . تا اینکه با ورود مغولان و بعد از آن تیموریان ، قواعد نگارگری چینی به ممالک اسلامی و ایران انتقال یافت ...

نگارگری سنتی ایران خصوصیاتی را در بر دارد که یک کلام آن را امروزی و نوین می نماید . به این معنی که دقیقآ در زمانی که هنرمندان غربی تلاش داشتند تا با استفاده از روش های کلاسیک یونانی - رومی حدیث نفس نموده و هنری عینی ، ناسوتی و فضا - مکانی خلق نمایند ، نگارگران سنتی ما دقیقآ در جهت عکس آن عمل کرده و کوشش نمودند ، هنری ذهنی ، تفکر برانگیز و فضا - زمانی بیافرینند . نقش آفرینان ایرانی ( بخوانید شرقی ) ، از کهن ترین زمان ، تا اواخر دوره صفویه ، همواره سعی داشتند تا با اتکا به عوامل فوق و نیز رویکرد به جهان بینی ایرانی - اسلامی ، هنری را بیافرینند که هنرمندان معاصر در پی تبیین آنند ...

هنرمند کسی است که هویت و شخصیت جامعه خود را بشناسد و آن را معرفی کنند و ما فرهنگ خود را نمی شناسیم ! میزان فرهنگ هر هنرمند به میزان برخورداری او از جامعه بستگی دارد که البته با متغیرات همراه است و در این تغییرات همه کوشش اندیشمندان ، هدفمندان و هنرمندان جامعه دست یافتن به فرهنگی پربار است . ما تا به امروز بهترین سنتها را با خود حمل کرده ایم و نمی توانیم خود را از سنتها خالی بیابیم . هنرمند در زمینه فرهنگی خود از سنتها الهام می گیرد و محتوا سازی می کند . هنرمند در عصر حاضر پیگیر بهترین الهامات از دوره های سنتی است ...

در این مقاله ابتدا به توضیح هر یک از عناصر طبیعی شامل آسمان ، زمین ، مهر و ماه و ایزدان آنان در تمدن های مختلف ، و سپس مفاهیم و نمادهای بصری آنها بپردازیم . آن گاه جداولی از نمادهای هندسی ، حیوانی ، گیاهی و احتمالآ ابزاری مربوط به هر یک از عناصر طبیعی مورد بحث ارائه می شود . این جدول ها به گونه ای تنظیم شده اند که همچون یک فرهنگ نماد عمل کنند ، به طوری که بتوان با دیدن تصویر نماد ، به مفهوم و کاربرد آن نماد بر سفالینه های پیش از تاریخ پی برد ...