درخت حوزه‌های تخصصی

اطلاعات به دلیل ماهیت خاص خود قابلیت های متعددیدارد.با بهره گیری از این قابلیت ها، نظام های اطلاعاتیمیتوانند بر ارزش اطلاعات بیفزایند. هدف مقالة حاضر تبیین و تحلیل ارزش افزوده ای است که در نتیجة فرایندها و فعالیت های حرفة کتابداری و اطلاع رسانی در نظام های اطلاعاتی ایجاد میشود. مقاله نشان میدهد که هر یک از فرایندهای نیازشناسی و گزینش، توصیف و سازماندهی، ذخیره و پردازش، جستجو و بازیابی، اشاعه و مدیریت اطلاعات چگونه قابلیت های منتهی به ارزش افزوده ایجاد میکنند. امکان استفاده های متعدد، مشترک و همزمان از اطلاعات، امکان تکثیر، مبادله، انتقال، پالایش، تحلیل و تفسیر، ترکیب و بازتولید، و از همه مهمتر، امکان تبدیل اطلاعات به دانش از جمله این قابلیت ها به شمار میرود. در شرایط متحول کنونی، حرفة کتابداری و اطلاع رسانی تنها در صورتی میتواند ارزش افزوده اطلاعات را محقق سازد که با استفاده از دانش خود و در تعامل با متخصصان علوم رایانه، به شناسایی راه ها و روش های روزآمد برای بهینه سازی نظام های موجود و نیز طراحی نظام های مورد نیاز به منزلة راهبردهای اصلی خود در فع الیت های آموزشی، پژوهشی، و اجرایی بپردازد.

امروزه مراکز علمی و پژوهشی نقش بسیار مهمی در پیشرفت و توسعه جوامع ایفا می کنند. نظام آموزش و پژوهش و سازمانهای متولی آن به لحاظ پیروی از الگوهای جوامع صنعتی کمتر توانسته اند ارتباط منطقی لازم را با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برقرارکنند، این امر قبل از هر چیز ریشه در عدم شناخت واقعی از محیط دارد و الگوهای بکار گرفته شده از تناسب لازم با وضع- موجود برخوردار نیستند، یکی از عمده تربن موانع در راه تحقق اهداف مراکز علمی و پژوهشی مانند دإنشگاهها،- کتابخانه ها و مراکز تحقیق و توسعه در جامعة اطلاعاتی که اطلاعات در آن بسرعت تولید می شود و در اختیار دیگران قرار میگیرد، ساختار سازمانی آن مراکز است زیرا به جای تسهیل در جریان روند تولید و در اختیار قرار دادن اطلاعات، مواخ بیشماری را در این راه ایجاد میکندکه مستلزم بازنگری و تجدیدنظر و طراحی مجدد با توجه به مقتضیات امروزی است. در این مقاله سعی شده اسلت با بررسیهای انجام شده، ساختار سازمانی مناسب برای این مراکز پیشنهاد شود.

کتابخانه های قرن بیست ویکم برخلاف آنچه بسیاری پیش بینی میکنند، کتابخانه های «بیکاغذ» نخواهند بود که تمام مواد کاغذی خود را یکسره به قالب های الکترونیکی منتقل کنند؛ بلکه کتابخانه های آینده اطّلاعات موجود در قالب های چاپی و غیرچاپی را درهم خواهند آمیخت و مجموعه های خود را به قالب های مختلفی چون الکترونیکی، رایانه ای، رسانه ای و چاپی تقسیم خواهند کرد. متقابلاً، بخش هایی از مجموعهی خود را، بسته به مناسب ترین قالب و نیز بنابر محتوا و کاربرد مواد، و تقریب ﴼ به همان روشی که کتابخانه های قرن بیستم فهرست های خود را در طی پروژه های تبدیلی گذشته نگر خود «مسدود» میکردند، «مسدود» خواهند کرد. به عنوان بخشی از این سازگاری «جو ّی» آینده، یکی از دغدغه های جدید و مهم کتابخانه های آینده طراحی، ساخت و نگهداری داده پایگاه های منحصربه فرد و ارزش افزوده به منظور گردآوری اطلاعاتی خواهد بود که دارای ارتباط بلافصل با نیازهای خاص مراجعان کتابخانه است. در این نوع جدید از کتابداری، خط افتراق کتابداران، پژوهندگان، و ناشران، برخورداری از نرمش لازم برای دستیابی به اطّلاعات موردنیاز فوری کاربران کتابخانه خواهد بود.

به نظر میرسد داده ها، آن قدر پیچیده هستند که هیچ چشم انداز واحدی نتواند همه بنیانهای موردنیاز برای بهبود کیفیّت داده را فراهم آورد. اولین رویکرد، چرخه زندگی داده را مورد بررسی قرار میدهد. درواقع، داده ها بسیار پویا هستند. یعنی با نرخهای باورنکردنی تعریف، خلق، ذخیره، دستکاری و دستیابی میشوند و مورد استفاده قرار میگیرند. الگوی چرخة زندگی بیانگر دو گروه فعالیتهای سطح بالای گردآوری و استفاده است. توجه به گردآوری، خلق یک الگوی داده و کسب ارزشها، مهم ترین مراحل برای کیفیّت داده است. نشان داده میشود که بهبود مداوم از بهکارگیری فنون فرایند مدیریت در ذخیره اطّلاعات که ایجاد داده میکند، نتیجه میشود.رویکرد ایستا دیدگاهی از قبل فرض شده دارد و یک داده به عنوان سه جزء شامل موجودیت، صفات خاصه و ارزش تعریف میشود. بازنمون داده به عنوان قواعد برای ثبت داده ها تعریف میشود. بنابراین، داده ها در هر دو سطح مفهومی و بازنمودی وجود دارند.ویژگیهای داده به عنوان یک منبع، به ویژه راههایی که داده ها از سایر منابع متمایز میشوند، ارائه میگردد و تعدادی از اشارات ضمنی برای مدیریت کیفیّت داده ارائه میگردد. چشم انداز دیگر توسط الگوی منابع داده مؤسسه تجاری فراهم شده است، که متوجه پایگاههای داده ها و زنجیره اطّلاعات یک مؤسسه تجاری است. سرانجام، تعدادی مسائل موجود در تعریف «اطّلاعات» مرور میشود. این چشم اندازها، افزون بر سودمند بودن برای کیفیّت داده، میتواند شکل دهنده آغاز دانش مدیریت برای داده ها و اطّلاعات باشد.«عصر جدید دارای حسن کاذبی از برتری است زیرا تودة انبوهی از داده ها را در اختیار دارد، ام ّا ملاک معتبر تمایز در این است که انسان تا چه اندازه قادر است این مواد را به فرمان خود درآورد».

ارزیابی قابلیتها و دیگر اشکال قدرت بالقوه، باید فناوریهای یک دورة تاریخی معین را منعکس کند. برای مثال، اختراع سلاحهای هسته ای پس از پایان جنگ جهانی دوم، روش تفکر افراد را درباره توزیع قدرت تغییر داد. به نظر میرسد از اواخر دهه 1960، استفاده گسترده از شبکه رایانه های رقومی پرسرعت و شبکه های مخابراتی تأثیر مشابهی بر ارزیابی قدرت داشته است. در این مقاله، تأکید بر این سؤال است که چگونه یک فرد باید دربارة قدرت در طی دوره های تحول فناورانه سریع و مخصوصاً دورة جاری بیاندیشد. همچنین بحث میشود که در نتیجه افزایش فناوریهای اطّلاعات، تغییری در مفهوم سازی فناوری وجود داشته است. در مفهوم سازی جدید بر جاسازی عناصر نهادی و فرهنگی در درون فناوریهای اطّلاعات و این امکان که انتقال فناوریها به آن سوی مرزهای ملی مشکل سازتر خواهد شد، تأکید میشود.

آموزش اصول اساس جستجو و مهارتهای اطلاع یابی , جنبه ای از رسالت آموزش اطلاع رسانی است. دسترس به منابع اطلاعاتی الکترونیکی به شیوه های متفاوت و با مراجعه به ابزارهای مختلف امکان پذیر است. جستجوی هر نوع اطلاعاتی در منابع الکترونیکی نیازمند برداشتن گامهایی است که اصطلاحا فرایند جستجو خوانده می شود. این فرایند شامل مراحل: تشخیص مسئله، انتخاب پایگاه اطلاعاتی , تحلیل پرسش، فرمولبندی پرسش، اجرای جستجو، ارزیابی نتایج جستجو و تکرار برخی یا تمامی فرایند جستجو در صورت نیاز است.

امروزه آموزش ازشیوه های جدید با استفاده ازفناوری های جدید بهره می گیرد .روش یاددهی –یادگیری به صورت تعاملی بین استادو دانشجو درآمده ودر نتیجه شیوه های آموزش دگرگون شده است .دررشته کتابداری واطلاع رسانی هم بسیاری از دروس از جنبه نظری به جنبه کاربردی تبدیل شده یا کارهای عملی وکاربردی فناوری های رایانه در آن افزایش یافته است.این مقاله به کاربرد فناوری اطلاعات در کلاس های درس گروه های کتابداری واطلاع رسانی و تجهیز این کلاسها به امکانات نوین رسانه های آموزشی اشاره دارد .