درخت حوزه‌های تخصصی

برای اینکه کتابخانه های مرکزی دانشگاه ها ،جایگاه شایسته ای دراجتماع به دست آورند وبه دانشجویان،پژوهشگران ،استادان وسیاستگذاران در رسیدن به اهداف خود ،به نحو مطلوب وشایسته ،یاری رسانند ودر انتقال دانش به گونه روزافزونی فراترازادای وظایفی سنتی از قیبل انتخاب کتاب ،فراهم آوری سازماندهی نگهداری و امانت دهی مدارک بپردازند ،ضرورت طرح انتخاب استراتژی مناسب تحول در آن از روزمرگی تا بدل شدن به یک مرکز پژوهشی فعال وپویا ،اهمیت واولویتی دارد که دراین مقاله موردبررسی قرار میگیرد .

هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین میزان کاربست مؤلفه های سازمان یادگیرنده در کتابخانه های عمومی استان خوزستان از دیدگاه کارکنان کتابخانه های استان است. روش: در این پژوهش که نوعی نگرش سنجی به شمار می رود، از پیمایش توصیفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش 200 نفر از کارکنان دارای مدرک کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد کتابخانه های عمومی استان خوزستان بوده است. ابزار گردآوری داده پرسشنامه بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و آمار استنباطی از قبیل آزمون t تک گروهی، آزمون t برای گروه های مستقل و آزمون F استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از نظر کارکنان، میزان به کارگیری مؤلفه های سازمان یادگیرنده در کتابخانه های عمومی استان خوزستان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. از بین مؤلفه های سازمان یادگیرنده تنها مؤلفه «چشم انداز مشترک» بالاتر از میانگین قرار داشت. همچنین تفاوت معنی داری بین مدرک تحصیل، رشته تحصیلی، نوع مسؤلیت و جنسیت کارکنان و نظرشان در خصوص به کارگیری مؤلفه های سازمان یادگیرنده وجود نداشت. اصالت/ارزش: امروزه کتابخانه های عمومی با ظهور فن آوری های اطلاعاتی و تغییرات اجتماعی وسیع با تغییرات اساسی مواجه شده اند. در چنین وضعیتی، کتابخانه های عمومی باید یاد بگیرند در محیط پر از تغییرات وسیع اجتماعی، پیشرفت های پرشتاب فن آوری و رقابت فزاینده به طور موفق عمل کنند. این مقاله سعی دارد ضمن پرداختن به موضوع سازمان یادگیرنده که در مباحث مدیریتی کتابخانه های عمومی کمتر بدان پرداخته شده است، نقاط ضعف و قوت کتابخانه های عمومی برای تبدیل شدن به یک سازمان یادگیرنده را روشن کند.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین میزان تأثیر قراردادهای روان شناختی و اعتماد سازمانی بر تعهد سازمانی کتابداران کتابخانه های عمومی شهر کرمان طراحی و اجرا گردید. روش: در این پژوهش پیمایشی، از روش آماری همبستگی از نوع معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه مورد بررسی کل کتابداران شهر کرمان بود. نمونه مورد بررسی بر اساس فرمول کوکران 120 مشارکت کننده برآورد شد که به شیوه خوشه ای تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه تعهد سازمانی، اعتماد سازمانی و قراردادهای روان شناختی استفاده گردید. داده های به دست آمده به روش معادله یابی ساختاری با کمک نرم افزار PLS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان داد که اولاً مدل از برازش خوبی برخوردار است و ثانیاً تمامی مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم به جز مسیر مستقیم قراردادهای روان شناختی با تعهد سازمانی معنی دار است (01/0>Pvalue). مدل نهایی با حذف مسیر مستقیم قراردادهای روان شناختی بر تعهد سازمانی ارائه گردید. همچنین در بررسی مؤلفه های تعهد سازمانی کتابداران بر حسب جنسیت، نتایج نشان داد که مردان در مقایسه با زنان از تعهد مستمر بالاتری به لحاظ آماری (01/0>Pvalue) برخوردارند. اصالت/ارزش: با توجه به نتایج این پژوهش و نقش قراردادهای روان شناختی بر اعتماد سازمانی و به دنبال آن تعهد سازمانی می توان بیان داشت که تعهد سازمانی کتابداران در گرو ایجاد قراردادهای روان شناختی بوده که منجر به اعتماد گردیده است و این، اعتماد تعهد سازمانی کارکنان را به دنبال خواهد داشت. بنابراین ایجاد قراردادهای روان شناختی که منتج به نگرش مثبت کارکنان و به دنبال آن تعهد سازمانی آنان به کتابخانه شود، ضروری به نظر می رسد.

در این پژوهش نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان و دانشجویان، منابع اطلاعاتی مورد نیاز آن ها، دلایل مراجعة آن ها به کتابخانه های آستان قدس و همخوانی مجموعة کتابخانه ها با نیازهای آنان مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش به صورت پیمایشی و جامعة آماری مورد پژوهش، دانش آموزان و دانشجویان مراجعهکننده به کتابخانه های آستان قدس در شهر مشهد بوده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که مجموعة کتابخانه ها نیازهای بیش از 80% از مراجعان دانش آموز و دانشجو را در حد متوسط و بیشتر برآورده میکنند. بین نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان و دانشجویان تفاوت معناداری وجود ندارد. مجموعة کتابخانه ها با نیازهای اطلاعاتی دانش آموزان در مقایسه با دانشجویان، همخوانی بیشتری دارد و مهم ترین دلیل مراجعة هر دو گروه به کتابخانه ها در دسترس نبودن کتابخانة مناسب در محل زندگی و تحصیل آن ها است.

مقالة حاضر گزارشی است از طرح ایجاد پایگاه مستند موضوعی فارسی در کتابخانة مرکزی و مرکز اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد که دربرگیرندة موضوع های کلیة کتاب های فهرست شدة کتابخانه های این دانشگاه میباشد.فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی موجود در کتابخانه های دانشگاه فردوسی با خدمت سیساله به بازنگری، اصلاح و تکمیل نیاز دارد. گزینش و ساخت موضوعات جدید، تطبیق آن ها با یافته های قبلی، روزآمدسازی واژه ها، بررسی همخوانی آن ها با موضوع های کتابخانة کنگره آمریکا و کتابخانة ملی ایران با درنظرگرفتن اقتضای فرهنگی و زبانی، مراحل کار را دربر میگرفت. ویراستاری و تکمیل فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی کتابخانه که با همکاری یک گروه کاری منتخب، با دقت و با صرف ساعت ها وقت انجام گرفت دسترسی به یک پایگاه مستند موضوعی مطمئن و مستند را در سیستم شبکه ای کتابخانه ممکن ساخت.

پیشرفت هایی که در فن اوری ارتباطی صررت گرفته کتابخانه ها را از حالت خودمداری خارج کرده و به سمت شبکه های کتابخانه ای و اطلاعاتی سوق داده است. در این محیط دسترسی بی واسطه کاربران به اطلاعات راحت تر شده است و ممکن است نقش کتابداران متخصص را با چالش روبه رو کند؟ اما کتابداران متخصص می توانند با آموزش کاربران در دستیابی به اطلاعات، نقش موثرتری در عصر اطلاعات داشته باشند. این مقاله علاوه بر تاکید بر آموزش رسمی کاربران، راهبردهایی را برای محیط در حال تغییر کتابخانه های دانشگاهی از حالت خودمداری به سمت شبکه های کتابخانه ای و أینده ای دیجیتالی ترسیم میکند.