درخت حوزه‌های تخصصی

پیدایش و پیشرفت نظریه های سازمان و مدیریت، همواره نقشی حیاتی در تلاش به منظور افزایش و بهبود کارآیی و اثربخشی یک سازمان ایفا نموده است. کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نیز در اجرای صحیح و موفق این نظریه ها تلاش روزافزون داشته اند. علاوه بر طرحهای سروکوال و لیبکوال، بهکارگیری راهبردها و رویکردهای مدیریتی همچون مدیریت کیفیت فراگیر، مدیریت تعارض و ... در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، آغازگر توجه به راهکارهای مدیریتی است. یکی از این رویکردها، مدیریت روابط با مشتری(سی.آر.ام.) است. از آنجا که کاربر/ مشتری مؤلفه ای اساسی در کانون فعالیتهای سازمانی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است، معرفی، شناخت و به کارگیری این رویکرد و فرایند میتواند در بهبود عملکرد این مراکز خدماتی و دانش ـ محور مورد توجه قرار گیرد. این مقاله سعی دارد از یک سو جایگاه کاربر/مشتری، وفاداری و رضایت وی و نیز کیفیت خدمات کتابخانه ای را بررسی کند و از سوی دیگر، علاوه بر معرفی موانع اجرای سی.آر.اِم. از قبیل نبود راهبرد مناسب، وجود نگرشهای منفی کارمندان و مقاومت آنها در برابر تغییر، روشهایی همچون آموزش کارمندان و کاربران/مشتریان، شناخت کامل سی.آر.ام، و ایجاد و گسترش خط مشیهای اجرایی مناسب در تعیین چارچوبها را به عنوان ضرورتهای اجرای موفق این رویکرد در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی مورد بررسی قرار دهد

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت عملکرد مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد ایزو/آی.ای.سی. 27002 انجام شده است. روش پژوهش توصیفی – پیمایشی است و به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد مذکور شامل 11 شاخص و 39 مولفه، استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 74 نفر از مدیران اصلی و میانی شاغل کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بر اساس آخرین فهرست موجود در پایگاه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق هر دو نوع آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار مایکروسافت اکسل 2007 و نرم افزار آماری اس. پی. اس. اس صورت گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در کتابخانه های مورد پژوهش میانگین رعایت استاندارد ایزو/ آی. ای. سی. 27002 در شاخص های سیاست های امنیتی (91/3) ، مدیریت امنیت اطلاعات سازمان(23/4)، مدیریت امنیت اموال سازمان (38/4)، مدیریت امنیت منابع انسانی(4)، مدیریت امنیت فیزیکی و محیطی(07/4)، مدیریت امنیت عملیات و ارتباطات (15/4)، مدیریت کنترل دسترسی به اطلاعات (38/4)، مدیریت اکتساب، توسعه، حفظ و نگهداری سیستم های اطلاعاتی (92/3)، مدیریت بحران امنیت اطلاعات (84/3)، مدیریت استمرار کسب و کار (46/3)، مدیریت تطابق (69/3) می باشد. بر اساس جدول ارزشیابی، میانگین تمام شاخص های استاندارد در وضعیت مطلوب قرار دارند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بطور کلی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران از لحاظ مدیریت امنیت اطلاعات در شرایط مطلوبی قرار دارند و با اطمینان 95% می توان گفت میانگین مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد ایزو آی. ای. سی. 27002 برابر با 4 بوده و بالاتر از حد متوسط است و در سطح مطلوبی قرار دارد. همچنین بین کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران از لحاظ مدیریت امنیت اطلاعات تفاوت معناداری وجود ندارد.

هدف این پژوهش، دستیابی به الگوی احتمالی در فهرست نویسی نسخه های خطی ایران با تأکید بر مجموعه پنج کتابخانه بزرگ بوه است. داده های پژوهش با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری و تحلیلهای لازم بر اساس آزمون کروسکال والیس جهت مقایسة نحوة حضور عناصر سیاهه وارسی در فهرستهای کتابخانه های مورد بررسی، انجام شد. نتایج به دست آمده بیانگر نبود الگوی واحد در فهرست نگاری نسخه های خطی در ایران و به تبع آن تأیید فرضیه پژوهش بود. برای رفع مشکل و تدوین استاندارد ملی نسخه های خطی در آینده، الگویی بر اساس قواعد موجود در ایران و جهان همراه با ملزومات و مقدمات لازم آن جهت یکسان سازی روال فهرست نگاری نسخه های خطی در کشور، پیشنهاد گردید

این پژوهش به منظور بررسی نگرش کتابداران کتابخانه بیمارستانی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی نسبت به ارائه خدمات کتابخانه ای به بیماران انجام گردیده است. روش پژوهش پیمایشی است و جامعه پژوهش شامل 30 کتابخانه بیمارستانی وابسته به دانشگاههای علوم پزشکی ایران، تهران، و شهید بهشتی است و داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است. بر اساس نتایج این پژوهش فقط 1/6 درصد بیماران از خدمات کتابخانه ای استفاده میکنند، و تنها 7/26 درصد از کتابخانه ها در وضعیت مکانی مناسبی قرار دارند تا بیماران بتوانند از آنها استفاده کنند. 3/3 درصد کتابداران برای ارائه خدمات به بیماران آموزش دیده اند. 80 درصد کتابداران معتقدند که کار در کتابخانه بیمارستانی برایشان رضایتبخش است. 90 درصد کتابدارادن با علاقه سرکار حاضر میشوند. 4/83 درصد کتابداران حاضرند، علی رغم مزایای ناکافی، در کتابخانه بیمارستان کار کنند. از نظر 7/86 درصد کتابداران، مدرک تحصیلی نقش زیادی در موفقیت آنها دارد و 94 درصد کتابداران اعتقاد دارند که لازم است در تهیه برنامه ها و اهداف کتابخانه با آنها مشورت شود.

از هنگامی که اندیشة تولید مارک ایران به عنوان موضوع یک پایان نامه شکل گرفت تاکنون که مارک ایران در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)» به منزلة بخشی از پایگاه اینترنتی سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران دیده میشود، سه مرحله طی شده است: مارک ایران به صورت یک پایان نامة دکتری، دستنامة مارک ایران و شکل عملیاتی آن در «سیستم جامع کتابخانة ملی (رسا)». مارک ایران طی این سه مرحله، تغییراتی داشته که محتوای نوشتة حاضر را تشکیل می دهد. آنچه تلاش میشود در این نوشته ارائه شود، میزان وابستگی هر مرحله به تغییرات و پیشنهادهایی است که در مرحلة پیش از آن انجام شده، و نیز تعیین این نکته است که آیا مارک ایران در حال طی کردن سیری کمالگرا یا نقص گراست.

پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان رضایت استفادهکنندگان از مجموعة کتابخانه های عمومی استان اردبیل براساس متغیرهایی از قبیل شهر، شغل، مدرک تحصیلی، جنسیت، سن و غیره انجام گرفته است. جامعة آماری پژوهش شامل کلیة افراد دارای کارت عضویت از کتابخانه های عمومی استان اردبیل در سال 1382 با برآورد تقریبی 9421 نفر بوده است. پژوهش نشان داد که میزان رضایت از منابع کتابخانه ها در برخی از شهرهای استان از جمله مشگین شهر، گرمی، نیر و خلخال پایین تر از حد متوسط استانی است. همچنین در دارندگان مدرک تحصیلی بالاتر از فوق دیپلم، میزان رضایت نسبتاً پایین است. کارمندان دارای بیشترین و دانشجویان دارای کمترین میزان رضایت هستند. در بین گروه های مختلف تحصیلی، گروه تحصیلی راهنمایی دارای بیشترین و گروه های با سطوح تحصیلی لیسانس و بالاتر دارای کمترین میزان رضایت هستند. در بیشتر موارد تفاوت معناداری بین میزان رضایت گروه های مختلف مشاهده نشد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت آلودگی اطلاعات در شبکه های اجتماعی - علمی و ارائة راهکارهای مناسب به اعضای شبکه برای کاهش نقش منفی خودآرشیوی آن ها در آلودگی اطلاعات شبکه های اجتماعی - علمی آکادمیا و مندلی است. در این پژوهش از روش مروری - تحلیلی با رویکرد توصیفی استفاده شده است که در آن پژوهشگران به معرفی شبکه های اجتماعی - علمی آکادمیا و مندلی و بررسی وضعیت اطلاعات موجود در آن ها می پردازند. با توجه به ویژگی های این شبکه ها، راهکارهایی برای کاهش آلودگی اطلاعات در شبکه های مذکور ارائه می شود. یافته ها حاکی از آن است که خودآرشیوی اعضا سبب افزایش آلودگی اطلاعات همچون به روز نبودن، چندزبانه بودن، ناخوانا بودن، دروغین و نامعتبر بودن، تکراری بودن، و نقص اطلاعات در شبکه های اجتماعی شده است. امروزه، شاهد افزایش روزافزون کاربران شبکه های اجتماعی و به تبع آن افزایش بی رویه و غیرقابل جلوگیریِ اطلاعات ناخواسته هستیم. بنابراین، اطلاعات اشتباه، حجم زیاد آن ها، و آلودگی اطلاعات از جمله مشکلاتی است که شبکه های اجتماعی، به منزلة بخشی از فضای مجازی، با آن دست و پنجه نرم می کنند. این پژوهش نشان می دهد که با ارائة راهکارهایی به اعضا از جمله وضع و اعمال استانداردها و قواعد به منظور کنترل دقیق داده های ورودی به شبکه ها، استفاده از تکنیک های نام گذاری استاندارد برای ورود اطلاعات، و برقراری پیوند بین گروه ها برای دسترسی مشترک به مقالات می توان از آلودگی اطلاعات در این فضای مجازی کاست. لازم به ذکر است که مقاله حاضر در هشتمین همایش ملی اتحادیه انجمن های علمی دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران (ادکا) با عنوان ""رسانه های اجتماعی در مراکز اطلاع رسانی"" که با حمایت مادی و معنوی انتشارات سوره مهر در آبان ماه سال جاری برگزار گردید، ارائه شده و برای اولین بار در شماره های هفدهم و هجدهم فصلنامه کتاب مهر منتشر می گردد.