درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر، بررسی کارآمدی قابلیت های هستی شناسی در مقایسه با اصطلاحنامه در ساختار سنتی آن است. هستی شناسی ها نوعی از ابزارهای معنایی هستند که به دلیل کاستی های ساختار اصطلاحنامه ها در بازنمون دانش حوزه موضوعی از طریق نمایش مفاهیم و روابط میان آن ها در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی به کار گرفته شده اند. پژوهش حاضر به منظور ارائه مدلی از هستی شناسی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و با هدف گسترش این ابزار به عنوان ابزار معنایی در بازنمون دانش و بازیابی مفاهیم حوزه با روش تحلیل حوزه، به ساخت نمونه اولیه ای از هستی شناسی در حوزه «نمایه سازی» با عنوان ASFAOnt در نرم افزار Protégé 3.4.4 پرداخته است. هستی شناسی طراحی شده، حاصل تبدیل مفاهیم مربوط به حوزه «نمایه سازی» در اصطلاحنامه اصفا به هستی شناسی است. به منظور ارزیابی کارآمدی ساختار هستی شناسی طراحی شده با روش تحلیل حوزه در بازنمون دانش، در یک مطالعه «کاربردپذیری» به سنجش هستی شناسی در مقایسه با اصطلاحنامه پرداخته شد. پژوهش از نوع کاربردی است و ابزارهای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ساختار یافته با روش انتومتریک، روش بلند فکر کردن در حین جستجو و مصاحبه پس از انجام جستجو است. نتایج پژوهش نشان می دهد میزان کارآمدی هستی شناسی در بازنمون دانش، از کارآمدی اصطلاحنامه اصفا بیشتر است. همچنین با رویکرد تحلیل حوزه می توان ابزارهای معنایی کارآمدتری در بازنمون دانش حوزه های موضوعی در مقایسه با ابزارهای سنتی نظیر اصطلاحنامه ها طراحی نمود.

کتابخانة منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز» نهادی است بین المللی که در حوزة تحقیقات اطلاع رسانی و اشاعة اطلاعات علمی و فنی فعالیت میکند. تهیة پایگاه های اطلاعاتی از وظایف و اختیارات عمدة کتابخانة منطقه ای است. پایگاه اطلاعاتی کتاب های فارسی الکترونیکی به صورت طرح تحقیقاتی و برای نخستین بار در سطح کشور، در کتابخانة منطقه ای به اجرا درآمده است.

نگارنده دراین مقاله با اشاره به جایگاه ویژه ی مطالعه ی آثار مکتوب،به عوامل تاثیر گذار درگسترش امر مطالعه وانگیزه های کتابخوانی می پردازد و بیان می کند که چگونه این عوامل،انسان رادردستیابی به توسعه ی فکرفرهنگی وورود به دنیای ناشناخته ها کمک می دهد.

مقدمه: سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک مفهوم جدید مطرح شده از طرف یونسکو، کاربران را قادر می سازد تا در هنگام استفاده از اطلاعات و رسانه ها قضاوت و تفسیر درست داشته باشند و در خلق و تولید اطلاعات حق مؤلف را نیز رعایت کنند. هدف این پژوهش تعیین میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو بوده است. روش بررسی: روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده که بر اساس شاخص های سواد رسانه ای و اطلاعاتی یونسکو و متون علمی معتبر و نیز نیاز پژوهشگران تهیه و بومی سازی گردیده است. روایی توسط متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ مقدار 75 صدم به دست آمد. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 375 نفر به دست آمد. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای می باشد. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی ( Independent T-test و ANOVA) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان 338/0±86/3 می باشد که بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. بیشترین میانگین مربوط به ارج نهادن به تولیدات علمی دیگران با 775/0±40/4 و کمترین میانگین ها مربوط به انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی با 23/1±15/3 می باشد. میانگین بعد رعایت حق مؤلف با 466/0±22/4 بیشتر از سایر ابعاد (ارزشیابی اطلاعات رسانه ها، شیوه استفاده از رسانه ها، استفاده هدفمند از رسانه ها، ترکیب اطلاعات، تبادل اطلاعات) و کمترین بعد مربوط به تبادل اطلاعات 744/0±62/3 می باشد. مقایسه بین جنسیت و وضعیت تأهل و میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی نشان داد که بین سواد اطلاعاتی و متغیرهای مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد، اما با متغیر مقطع تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد میزان سواد رسانه ای و اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بالاتر از حد متوسط و نسبتاً مطلوب می باشد. با این وجود دانشجویان در زمینه انتقال اطلاعات از طریق سخنرانی رسمی، ارائه دانسته های علمی به شکل نوشتاری و شروع فعالیت های جدید با اطلاعات کم وضعیت مطلوبی ندارند. در مجموع لازم است هم دانشجویان و هم دست اندرکاران امر آموزش به عوامل مؤثر در افزایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی به عنوان یک قابلیت اساسی در استفاده از رسانه های چاپی و الکترونیکی توجه ویژه نمایند.

پژوهش حاضر وضعیت مجموعه سازی کتابخانه های دبیرستان های دولتی شهر تهران را در سال تحصیلی 88-1387 مورد بررسی قرار می دهد. 99 دبیرستان از میان 296 دبیرستان دخترانه دولتی موجود به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و به روش پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار این پژوهش یک پرسشنامه با 23 سئوال بسته و 2 سئوال باز می باشد. یافته ها نشان داد که 40 کتابخانه (5/45 درصد) توسط کتابدار اداره می شود. «عدم توجه و اهمیت به شغل کتابداری» مهم ترین دلیل عدم استخدام کتابدار در کتابخانه های آموزشگاهی ذکر شده است. رشد سالانه ی منابع به طور متوسط کم تر از یک درصد است. آزمون آماری کای اسکوئر نشان داد که حضور یک کتابدار متخصص در کتابخانه با ایجاد مجموعه ای که رضایت مراجعه کنندگان را تامین کند، ارتباط دارد ( 038/0= p و 54/6= X2 ). بیش ترین سهم مجموعه را کتب مذهبی، و کمترین سهم را کتب سرگرمی و تفریحی دارند، ضمن اینکه داشتن تحصیلات کتابداری نقشی در اولویت موضوعی مجموعه ندارد. «توصیه ی مراجعان» نخستین اولویت به عنوان ابزار انتخاب کتاب و «کمبود بودجه» مهم ترین مشکل در مجموعه سازی عنوان شده است.