درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه دانش به عنوان یک منبع حیاتی برای کسب برتری رقابتی شناخته شده و مدیریت داراییهای دانشی، ضرورتبیشتری یافته است. در این راستا، اشتراک دانش به عنوان یک عنصر کلیدی در فرایند مدیریت دانش شناخته شده است. بر همین اساس، تحقیق حاضر به منظور بررسی و شناسایی عوامل مشوّق و بازدارندة اشتراک دانش در کتابخانه های آستان قدس رضوی انجام شده است. در اجرای این پژوهش از روش تحقیق موردی از نوع پیمایشی استفاده شده است. به منظور گردآوری اطلاعات دو نوع پرسشنامه برای بررسی نظرات مدیران و کتابداران طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد از میان عوامل فردی و سازمانی مؤثر بر اشتراک دانش، کسب دانش، ایجاد ارتباط و کسب وجهه اجتماعی، احساس مسئولیت، اعتماد میان کتابداران و اعتماد سازمانی به عنوان عوامل مشوق اشتراک دانش شناخته شدند. نبود زمان و وقت کافی برای شرکت در فعالیتهای اشتراک دانش، عامل بازدارنده برای این فعالیت در سازمان کتابخانه هاست.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت نیروی انسانی متخصص کتابخانه های دانشکده های دانشگاه تهران در مقایسه با استانداردهای نیروی انسانی کتابخانه های دانشگاهی ایران صورت پذیرفته است. با توزیع دو نوع پرسشنامه یکی مربوط به مدیران و دیگری نیروهای متخصص کتابداری و اطلاع رسانی شاغل در 18 کتابخانه، حضور کارکنان متخصص در بخش های مختلف کتابخانه و همخوانی آنان با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران بررسی گردید. با به ارگیری روش پیمایش ارزشیابی در اجرای این پژوهش مشخص گردید که تعداد نه نفر (معادل 56/3 درصد) عقیده داشته اند که کتارخانه برنامه مشخصی برای آشناسازی کارمندان تازه وارد اعم از متخصص و کمک متخصص، با برنامه ها و فعالیت های خود دارد. تعداد هشت نفر (معادل 50 درصد) ابراز داشته اند که کتابخانه شرایط لازم را برای آموزش مداوم متخصصان فراهم میآورد. کل متخصصین از رتبه ها، عنوان ها و مزایای شغلی اعضای هیأت علمی پژوهشی در شرایط مساوی برخوردار نیستند. جامعه مورد مطالعه دارای کمبودی (معادل 61 درصد) از نظر داشتن نیروی متخصص و کمبود نیروی کمک متخصص و کمبود نیروی کمک متخصص به (میزان 26 درصد) است.

هدف: بررسی انتقادی گسترش های ایرانی رده بندی دهدهی دیویی در سه بخش تقسیمات فرعی استاندارد، فرانما، و نمایه نسبی بود. روش/ رویکرد پژوهش: اسنادی- مقایسه ای از نوع توسعه ای یافته ها: علی رغم ادعای گسترش ادبیات ایرانی مبنی بر روزآمدی آن مطابق با ویراست 21 رده بندی دیویی، در جدول تقسیمات فرعی استاندارد این گسترش، 30/80 درصد از شماره ها همراه با عبارت های مقابل آنها نسبت به ویراست 21 رده بندی دیویی دچار تغییرات کلی شده است. در قسمت فرانماها اصول کلی همانند ویرایش هجدم دیویی است، درصورتی که در ویراست 22 این ساختار بسیار تفاوت کرده است. گسترش اسلام نیز نشان دهنده اختلاف بین ساختار و شماره های ارائه شده در این گسترش برای حوزه موضوعی اسلام و ساختار و شماره های موجود در رده بندی دیویی در ویراست کنونی یعنی ویراست 22، برای این حوزه است. ویراست سوم گسترش تاریخ ایران نیز به ادعای مقدمه آن، با دیویی 21 مقابله و هرجا لازم بوده، اصلاح شده است. 47/89 درصد از شماره ها در گسترش تاریخ نسبت به ویراست 20، و 38/88 درصد از شماره ها در گسترش تاریخ نسبت به ویراست 21 رده بندی دیویی به طورکلی تغییر یافته اند. آخرین ویراست گسترش زبان های ایرانی یعنی ویراست دوم مطابق با ویراست 19 رده بندی دیویی است. یافته های آماری از بررسی جدول تقسیمات فرعی استاندارد نشان می دهد که 86/27 درصد از شماره ها در گسترش زبان های ایرانی نسبت به ویراست 19 رده بندی دیویی دچار تغییر کلی شده اند. بررسی فرانماهای گسترش های ادبیات، تاریخ، و زبان های ایرانی و مقایسه آنها با طرح اصلی رده بندی دیویی در رده های800، 900، و 400 و مقایسه آنها با ساختار فرانما در گسترش های ادبیات، تاریخ و زبان های ایرانی حاکی از محدودیت شماره سازی از طریق گسترش های ادبیات، تاریخ، و زبان های ایرانی است. نتیجه گیری: گسترش های ایرانی رده بندی دیویی به روزآمدسازی مطابق با رویکرد جهانی به کارگرفته شده در متن اصلی رده بندی دیویی نیاز دارند. با به کارگیری پیشنهادات این پژوهش می توان گسترش های ایرانی را (برپایه متن اصلی در رده بندی دهدهی دیویی در هر یک از حوزه ها) در یک مجلد ادغام کرد. پیشنهادهایی برای تغییر ساختار فرانماهای این گسترش ها و درنتیجه بهبود وضعیت شماره سازی از طریق آنها، ارائه شده است.

هستی شناسی، دانش ساختاریافته در مورد یک حوزه خاص است که از طریق ارائه مفاهیم و روابط میان آنها در آن حوزه شکل می گیرد. امروزه، به دلیل طراحی هستی شناسی در حوزه های موضوعی مختلف، ارائه معیارهایی برای گزینش مناسب ترین هستی شناسی، ضروری است. مقاله حاضر در نظر دارد معیارها و رویکردها و سطوح مختلف ارزیابی هستی شناسی را بررسی کند. بدین منظور، ابتدا مراحل مختلف ارزیابی هستی شناسی ها بررسی شد. سپس، مهمترین رویکردها در ارزیابی هستی شناسی ها، شامل رویکرد استاندارد طلایی، رویکرد وظیفه محور، رویکرد استخراج داده، و رویکرد معیار محور، مطرح گردید. معیارهای ارزیابی هستی شناسی شامل معیارهای مطرح شده توسط صاحب نظران این حوزه و نیز معیارهای مؤسسه تحقیقات هستی شناسی امریکا، در بخش دیگری از مقاله ارائه شد. سطوح مختلف ارزیابی هستی شناسی شامل سطح واژگانی و داده ای، سطح ساختار سلسله مراتبی و رده بندی، سطح روابط معنایی، سطح بافت و کاربرد هستی شناسی، سطح نحوی هستی شناسی، و سطح معماری و ساختار هستی شناسی نیز در بخش پایانی مقاله بررسی گردید

با وجود آنکه هر دو گسترش ردة تاریخ ایران در دو نظام دیویی و کنگره توسط یک سازمان (کتابخانه ملی ایران) و یک فرد (کامران فانی) انتشار یافته اند، چه به لحاظ حجم و چه به لحاظ تعداد شماره های اختصاص داده شده به هر یک از مدخلها، اختلاف چشمگیری با یکدیگر دارند. نوشته حاضر بر آن است تا از طریق مقایسة گسترش ردة تاریخ ایران در دو نظام رده بندی دهدهی دیویی و کنگره، ابتدا دلایلی را که نگارندة هر دو گسترش در توجیه اختلاف یاد شده ذکر کرده، مورد نقد و بررسی قرار دهد و در مرحلة بعد، نارسایی ها و مشکلاتی را که ممکن است کتابخانه ها به هنگام استفاده از گسترش ردة تاریخ ایران در نظام دیویی با آن مواجه شوند، در قالب مثالهای متعدد تشریح نماید

تهیه آمارهای استفاده کاربران از منابع اطلاعاتی، همیشه مدنظر کتابداران و مدیران کتابخانه ها بوده است. با وجود فناوریهای نوین و تغییر در الگوی استفاده از منابع، آمارهای استفاده به صورت دیگری نیز تهیه میشود که با تجزیه و تحلیل تعاملهای کاربران، قابل انجام است. این روش، که از رفتار کاربران در استفاده از منابع و نظامهای اطلاعاتی به دست میآید، تحلیل گزارش تعاملات (TLA) نامیده میشود. در این روش، کلیه فعالیتهای کاربران مورد پیگیری قرار گرفته تا الگوی استفاده از منابع اطلاعاتی کشف و ترسیم شود. به منظور سنجش رضایت کاربران منابع، از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و برای بررسی میزان و نحوه استفاده از منابع، از روش تحلیل گزارش تراکنش استفاده میشود. این دو روش به عنوان مکملی برای شناخت جامعه استفاده کننده از منابع بهکار گرفته میشوند. ترکیبی از این دو روش باعث میشود از کاربران شناخت بیشتری حاصل شده و بررسی رویکرد آنان در محیط الکترونیکی، به بهبود خدمات اطلاعاتی منجر شود. در این مقاله، سعی شده به جنبه های عملی و نظری تحلیل گزارش پرداخته شود تا شناخت بیشتری از این روش حاصل گردد و مورد مطالعه کاربران قرار گیرد.

هدف: هدف این تحقیق بررسی تأثیر میزان ابهام گریزی دانشجویان بر سطح اعتماد آنان برای خرید اینترنتی کتاب با نقش واسط متغیر ادراکات دانشجو است. روش: این تحقیق با روش پیمایشی در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 92-91 با حجم نمونه 384 نفر انجام شد. برای بررسی روایی، بررسی محتوایی روایی انتخاب گردید و از نظر متخصصان استفاده شد. پایایی پرسشنامه با نرم افزار اس.پی.اس.اس سنجیده شد و مقدار ضریب آلفای کرونباخ 79/0 محاسبه شد که نشان از پایایی ابزار تحقیق داشت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های رگرسیون و همبستگی استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که ابهام گریزی بر اعتماد دانشجویان مؤثر نیست. با این حال، یافته ها بیانگر این بودند که متغیر ادراک درباره بنگاه فروش، و ادراک درباره حفظ حریم خصوصی بر اعتماد دانشجویان مؤثرند. اصالت/ارزش: بر اساس پژوهش حاضر، برای اعتمادسازی میان دانشجویان برای خرید اینترنتی از کتاب، باید ادراک آنان به رعایت حریم خصوصی آنان را بهبود داد و اطمینان های لازم را در این خصوص ایجاد کرد. همچنین، باید اعتماد آنان را نسبت به بنگاه فروش کتاب از طریق راه اندازی کتاب فروشی های با مقیاس بزرگ و برندسازی و ایجاد شهرت نیک، جلب نمود.

به منظور آشنایی با چگونگی روند ارائه خدمات در بخش مرجع دبجیتال کتابخانه ها و ویژگی های خدمات ارائه شد. توسط آنها، بازدیدی از 150 سایت ""وب مستقر درکتابخانه های دانشگاهی صورت گرفت، تقریبا 45 درصد ازکتابخانه های مورد بررسی، خدمات مرجع دیجیتال را ارائه. داد. و با بخش ها و مؤسسات بزرگ تر و جامع تر ودر ارتباط بودند. علاوه بر این ارتباط مسنقیم توسط صفحهء خانگی کتابخانه ها راه هایی که از طریق آن استفاده کنندگان پرسش های خود را ارائه می دهند، سؤالات تکراری و همیشگی (FAQ) سیاست هاموانع فنی و نقش کنترل- سازمانی نیز بررسی گردید.

هدف: در این مقاله خدمات مرجع الکترونیکی در وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاهی منطقه مرکزی کشور بررسی و مقایسه شده است. روش / رویکرد پژوهش: روش پژوهش توصیفی است. برای گردآوری داده ها از چک لیست استاندارد در بررسی خدمات مرجع الکترونیک استفاده شد. جامعه آماری شامل وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی منطقه مرکزی کشور بود. یافته ها: وب سایت ها در زمینه خدمات ناوبری و پیوند به منابع الکترونیک بهترین عملکرد را داشته اند؛ در خدمات ناوبری 16/79 درصد و در پیوند به منابع الکترونیک 33/63 درصد این خدمات را ارائه کرده اند. هیچیک از وب سایت ها خدمت تراکنش همزمان ارائه نکرده اند. وب سایت کتابخانه های دانشگاه های علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، و صنعتی اصفهان رتبه های اول تا سوم را کسب کرده اند. نتیجه گیری: میزان ارائه خدمات مرجع دیجیتال در وب سایت کتابخانه های موردنظر بهتر از متوسط بود، اما فاصله عملکرد آنها با عملکرد وب سایت های کتابخانه ها در کشورهای پیشرفته فاحش است.

هدف: شناسائی وضعیت اجرای طرح تکریم ارباب رجوع در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر آموزه های فرهنگ اسلامی است. روش/ رویکرد پژوهش: نظرات کارکنان و ارباب رجوع پیمایش شد. داده ها با دو پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. جامعه کارکنان شامل 50 نفر کارکنانِ 7 بخش از سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است که با ارباب رجوع ارتباط مستقیم دارند و از این تعداد، 41 نفر به پرسشنامه های کارکنان پاسخ دادند. جامعه آماری ارباب رجوع را 1336 نفر در 7 بخش کتابخانه ملی شکل داده اند. انتخاب نمونه به صورت تصادفی طبقه ای غیرنسبتی انجام شده است. تعداد نمونه آماری از بین جامعه ارباب رجوع 300 نفر بود که از این تعداد، 261 نفر به پرسشنامه ها پاسخ دادند. پرسشنامه ارباب رجوع، نحوه اجرای طرح تکریم ارباب رجوع را در 4 بُعد، و پرسشنامه کارکنان، نحوه اجرای طرح را در 5 بُعد مورد سنجش قرار گرفت. یافته ها: میانگین اجرای همه ابعاد طرح تکریم به جز بُعد «نظرسنجی از مردم» از حد متوسط بالاتر است. بیشترین میانگین ها به ترتیب مربوط به ابعاد «تدوین منشور اخلاقی سازمان در ارتباط با مردم»، و «شفاف سازی و مستندسازی نحوه ارائه خدمات به ارباب رجوع» است. نتیجه گیری: طرح تکریم ارباب رجوع در بیشتر ابعاد با موفقیت نسبی و بالاتر از متوسط اجرا می شود. بعد منشور اخلاقی که برخی از بندهای آن مستقیماً برگرفته از آموزه های دینی و فرهنگ اسلامی است، به نحو شایسته عمل کرده است.