درخت حوزه‌های تخصصی

این مقاله مشکلات تعریف «علم اطلاع رسانی» را به عنوان یک رشتة واحد مورد بررسی قرار میدهد و حاکی از آن است که مفهوم سطوح یکپارچه ساز، از هم گسیختگی این حوزه را تبیین میکند. «اطلاعات» در سطوح متفاوت بافت های گوناگونی دارد و رشته های مختلف با این بافت ها سروکار دارند. از این رو، در این مقاله بررسی میشود چگونه اطلاعات به عنوان یک پدیدة اجتماعی مستلزم روش های پژوهش علمی اجتماعی است و یک آرایه بندی جدید نیز برای روش های پژوهش اجتماعی مشخص میشود.

سنجش اثربخشی تولیدات و خدمات، همواره یکی از مؤثّرترین روشهای شناسایی میزان موفقیت هر سازمان در دستیابی به هدفها و مأموریتهای خود به شمار میرود. نتایج تازه ترین تحقیقات نشان میدهد استفاده از «روش مبتنی بر نظرسنجی از گروه های ذینفع» که به «روش مبتنی بر شاخصهای اساسی» نیز شهرت دارد، به دلیل این که چند گروه را مورد توجه قرار میدهد، مؤثّرترین روش سنجش اثربخشی خدمات هر سازمان و بخصوص سازمانهای غیرانتفاعی به شمار میرود. از این رو، در پژوهش حاضر با همین رویکرد به سنجش اثربخشی تولیدات و خدمات چند مورد از مهم ترین مراکز ملّی اطلاعات علمی پرداخته میشود که برای اجرای آن از روش «تحقیق موردی» و از نوع «چندموردی» استفاده شده است. در راستای اجرای تحقیق «چندموردی» حاضر، از روشهای «پیمایشی»، «تاریخی» و «کتابخانه ای» نیز استفاده شده است. با توجه به اینکه در «تحقیقات چندموردی»، امکان استفادة همزمان از اطلاعات کمّی و کیفی وجود دارد، در تحقیق حاضر نیز هر دو نوع اطلاعات مذکور مورد استفاده قرار گرفت. از طرفی، برای تجزیه و تحلیل و تطبیق یافته ها، از «روش تطبیقی» استفاده شد. نتایج هر دو نوع یافته های کیفی و کمّی تحقیق نشان میدهد که در بین مراکز ملّی اطلاعات علمی مورد مطالعه، تولیدات و خدمات «کتابخانة منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز» بیشترین اثربخشی و تولیدات و خدمات «پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران» کمترین اثربخشی را داشته اند

هدف: پیامدهای سیاست تعیین مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران از میان اعضای هیئت علمی و انجام وظیفه آنها به صورت غیرتمام وقت بر ایفای نقش مدیریتی شان. روش: داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 17 نفر از مدیران کتابخانه های دانشگاهی در سه شهر اصفهان، تهران و مشهد بدست آمده و داده ها با استفاده از روش کدگذاری باز، محوری، و گزینشی تحلیل شده اند. یافته ها: همه مدیران عضو هیئت علمی اعم از متخصص (کتابدار) و غیرمتخصص (غیرکتابدار) که عموما به صورت غیر تمام وقت به مدیریت کتابخانه نیز می پردازند، بی علاقگی خود را به نفش مدیریتی خود ابراز داشتند. آنها به سبب ایفای همزمان چند نقش، دچار کمبود وقت و توجه برای رسیدگی به مسئولیت مدیریتی خود هستند و از این رو تعارض زیادی را تجربه می کنند. آنها نقش آموزشی/پژوهشی خود را ترجیح می دهند و هویت خود را با دو نقش اخیر تعریف می کنند. در مورد مدیران غیر متخصص، به علاوه، تلقی موقتی بودن نقش مدیریت و نداشتن تخصص در ایفای نقش، بی علاقگی آنها را تشدید می کند. مدیران متخصصِ تمام وقت، بر عکس، به سبب حضور مستمر در محیط کتابخانه و داشتن تخصص و علاقه، به نحو محسوس با نقش مدیریتی خود ارتباط عاطفی برقرار و هویت خود را با آن تعریف می کنند. اصالت: بررسی پیشینه ها حاکی از آن است که تا کنون پژوهشی با موضوع شناسایی عوامل موثر در ایفای نقش مدیریتی ِ مدیران کتابخانه های دانشگاهی انجام نشده است. کاربرد: نتایج این تحقیق می تواند به تغییر و پیش گرفتن سیاست متفاوتی برای تعیین مدیران کتابخانه های دانشگاهی منجر شود.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی میزان مشارکت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین کارکنان کتابخانه های شهر تبریز است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است و چون جامعه آماری 155 نفر بود، کل جامعه پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه با استفاده از نظرات اساتید و متخصصان امر و پایایی آن با آلفای کرونباخ اندازه گیری گردید. یافته ها: در این تحقیق، میزان مشارکت اجتماعی در حد متوسط بدست آمد. آزمون فرضیه ها نشان داد که بین مشارکت اجتماعی و متغیرهای اعتماد بین فردی و بیگانگی اجتماعی همبستگی معکوس وجود دارد ولی بین متغیر کسب پاداش و مشارکت اجتماعی همبستگی مستقیم وجود داشت و بین متغیر کسب پاداش و متغیر اعتماد نهادی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی کارکنان رابطه معنی داری وجود نداشت. از بین متغیرهای زمینه ای نیز میزان مشارکت براساس جنسیت معنی دار، و مشارکت اجتماعی در بین کارکنان مرد بیشتر از کارکنان زن بود. در مجموع می توان گفت ترکیبی از عوامل فردی و اجتماعی در قالب مدل نظری برآمده از نظریه های تبیین رفتار و مشارکتی، این نتیجه را تبیین می کنند. مشارکت کارکنان مورد بررسی، دارای جنبه های ذهنی و شناختی بود که ارزش و اهمیت آن بالاست. با توجه به ضریب تبیین محاسبه شده در خصوص معادله رگرسیونی مطرح شده که در سطح نسبتاً پایین قرار داشت، به نظر می رسد که برای تبیین مشارکت اجتماعی کارکنان باید متغیرهای مبین دیگری نیز وارد معادله شوند و سطح تحلیل را باید از سطح خُرد و میانی فراتر برد و متغیرهای کلان تاثیرگذار بر فرآیند مشارکت را نیز که معمولاً در خارج از محدوده سازمان ها و نهادها قرار می گیرند مورد توجه قرار داد. اصالت/ارزش: با توجه به اهمیت مشارکت اجتماعی در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه، کارمندان کتابخانه ها به دلیل ارتباط با قشر وسیعی از دانشجویان، استادان، روشنفکران و عامه مردم، می توانند نقش اساسی در این راستا ایفا نمایند. این پژوهش از نخستین پژوهش های در نوع خود است.

با پیشرفت علوم نوین و رقابتی تر شدن محیط در عرصه دستاوردهای فناوری، مدیریت دانش به عنوان یکی از مهم ترین مزیت های رقابتی پایدار سازمان های درگیر تکنولوژی محسوب می شود. این امر در سازمان های با تکنولوژی های پیشرفته، به خصوص سازمان های فعال در حوزه فناوری اطلاعات، به دلیل ماهیت آن ها، نمود بیشتری پیدا می نماید و از این جهت موضوع مدیریت دانش، در حال حاضر به یکی از مهم ترین اولویت های این قبیل سازمان ها تبدیل شده است که در صورت عدم شناسایی، به کارگیری، ثبت، ذخیره و خلق دانش، سازمان ناچار به پرداخت هزینه های هنگفتی در ازای احیای مجدد آن خواهد شد. هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدل جامعی در پیاده سازی مدیریت دانش در صنعت فناوری اطلاعات می باشد. بنابراین، مؤلفه های مدل پیشنهادی پژوهش با مطالعه مقالات و پژوهش های مشابه صورت گرفته در حوزه مدیریت دانش و فناوری اطلاعات و نیز با نظرسنجی از خبرگان این حوزه شناسایی گردیدند و بدین جهت پرسش نامه ای در دو بخش طراحی گردید و در اختیار خبرگان سازمان های مورد بررسی قرار گرفت. داده های پژوهش از طریق آزمون T تک نمونه ای (T Test) و آزمون دو جمله ای (Binomial) تحلیل شدند. همچنین، به دلیل محدودیت هایی که طیف لیکرت در ارائه پاسخ های دقیق ایجاد می نماید، از رویکرد فازی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهند که مراحل مدل پیاده سازی مدیریت دانش در صنعت فناوری اطلاعات به ترتیب اهمیت شامل ارزیابی دانش، ارتقاء دانش، برنامه ریزی دانشی، فرهنگ دانش محور، استراتژی های مدیریت دانش، فرایندهای مدیریت دانش، زیرساخت های مناسب دانش، سازمان دانش محور و نمایش دانش می باشند، و نیز اقداماتی در هر یک از این مراحل وجود دارند که در پیاده سازی موفق این مراحل نقش مؤثری ایفا می نمایند.

هدف: تصرف های صورت گرفته در نسخ خطی آثار میرزا ابراهیم بدایع نگار از مورخان دوره قاجار و آسیب هایی که این تصرفات بر شناسایی این آثار می گذارند، بررسی و تحلیل شده است. در پرتو این بررسی آثار منفی تحریف نسخه های خطی بر پژوهش های بعدی نیز تشریح شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش برمبنای تحلیل متون انجام شده است. با بررسی نسخه های خطی مربوطه، موارد تحریف مشخص و سپس با مقایسه این موارد با متون دیگر، میزان و شکل تغییرات تحلیل شد. یافته ها: میرزا احمد منشی رازی نوه میرزا ابراهیم بدایع نگار تلاش کرد یکی از مهم ترین آثار پدربزرگش را به نام خود قلمداد کند، بنابراین با دست بردن در نسخه تغییراتی را در آن ایجاد کرد. این تغییرات که با عنوان تحریف یا تصریف شناخته می شوند، از سویی موجب شدند نسخه در فهرست ها درست معرفی نشود و از سوی دیگر محتوای آن نیز دچار آسیب شود. این تصرفات در سه بُعد بررسی شده اند: نخست تحریف در نام نویسنده و سپس تحریف در نام افراد مرتبط و در نهایت تصرف در محتوای کتاب. نتیجه گیری: تحقیق و تدقیق در نسخه های خطی به لحاظ سیاق نگارش و کتابت می تواند در شناسایی علمی تر این نسخه ها مؤثر باشد. نسخه های بسیاری وجود دارند که سهواً یا عمداً دچار تحریف و تصریف شده اند و یکی از وظایف نسخه شناسان شناسایی و اصلاح آنهاست تا بتوان درحد امکان به نوشته مؤلف نزدیک شد.