درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: این پژوهش بر آن است تا دیدگاه دنبال کنندگان صفحه های اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران را در رابطه با نحوه مشارکت و ویژگی های محتواهای ارائه شده در آن ها بررسی کند. روش شناسی: پژوهش حاضر با رویکرد کمی و روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش شامل دنبال کنندگان صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران بوده است. از میان 602 نفر جامعه پژوهش (دنبال کنندگان صفحات کتابخانه های عمومی ایران)، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 235 نفر از آن ها به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پس از تکمیل پرسشنامه ها نیز با استفاده از ابزار spss و آمار توصیفی و استنباطی، پاسخ شرکت کنندگان مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: اکثریت شرکت کنندگان در پژوهش معتقدند که دریافت اطلاعات مربوط به رویدادهای کتابخانه، اطلاع از اخبار کتابخانه و آشنایی با منابع کتابخانه مهمترین انگیزه های آن ها برای دنبال کردن صفحات اینستاگرام کتابخانه های عمومی ایران است. همچنین دیدگاه کاربران در مورد چگونگی مشارکت خود متوسط و در مورد ویژگی محتواهای ارائه شده نسبتاً خوب بوده است. رابطه میان متغیر مشارکت کاربران و متغیرهای انگیزه، مدت زمان عضویت و سن کاربران معنی دار و مستقیم و رابطه میان متغیر مشارکت و متغیر عضویت معنی دار و معکوس است. همچنین میان متغیر ویژگی محتواهای ارائه شده با متغیرهای جمعیت شناختی رابطه معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: شبکه اجتماعی اینستاگرام ابزار مناسبی برای بازاریابی کتابخانه ها در شبکه های اجتماعی است و پیشنهاد می شود که کتابداران از محتواهای معرفی منابع کتابخانه، اطلاع رسانی رویدادهای کتابخانه به صورت مختصر و مفید و به روز و همچنین قالب های عکس و فیلم که مشارکت کاربران در آن ها بیشتر بوده است استفاده کنند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش شناخت و بررسی ویژگی جلد نسخه های خطی موجوددرکتابخانه مرکزی ومرکز اسناد دانشگاه تهران است . روش :پژوهش حاضر بااستفاده از رویکردی توصیفی و جامعه مورد مطالعه این پژوهش که تعداد11630 جلد را شامل می شد از طریق نمونه گیری تصادفی تعداد 1160جلد نسخه خطی به صورت نمونه درنظر گرفته شد. یافته ها: دراین پژوهش تعداد 1160 جلد از مجموعه نسخ خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به صورت نمونه گیری تصادفی درنظر گرفته شد. ابزار گرد آوری اطلاعات یک سیاهه وارسی محقق ساخته است که جزئیات ظاهری هر نسخه منتخب، استخراج ووارد سیاهه وارسی گردیده است وبا استفاده از نرم افزار اکسل.تجزیه وتحلیل آمارها ی عناصر اطلاعاتی توسط نرم افزار spss انجام شده است. با بررسی ویژگی جلدها ی بکاررفته بیشتر از جنس چرم وتیماج برابر80.3 درصد بوده است وبیشترین موضوع مربوط به ادبیات با 277 مورد و23.9 درصد بوده است و بیشترین تزئینات جلد مربوط به ضربی با373مورد برابر32.2درصد وبیشترین نوع قطع ربعی با602موردبرابربا52.5درصد بوده است. همچنین ارتباط منطقی بین تزئینات جلد با تاریخ نگارش نسخه خطی وجود دارد .بدین معنا که تزئینات جلدها درهردوره ای متفاوت ازدوره دیگر است وهمچنین ارتباط بین موضوعات نسخه های خطی و تزئینات جلد بدست آمد. متفاوت ازدوره دیگر است ودیگر آنکه ارتباط بین موضوعات نسخه های خطی و تزئینات جلد بدست آمد.

هدف: بررسی وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از سه جنبه دانش، مهارت و هفت فعالیت مدیریت اطلاعات شخصی(شامل یافتن و دوباره یابی، ذخیره سازی، سازماندهی، نگهداشت، امنیت و مدیریت جریان اطلاعات، ارزش یابی و ارزش گذاری، تدبیر و مفهوم سازی بر اساس مدل جونز است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی، توصیفی–تحلیلی انجام گرفته و از پرسش نامه تصحیح شده «مجاور» (1392) استفاده شد. با تعیین تعداد کل دانشجویان( 1300 نفر) و با استفاده از جدول کرجسی– مورگان، تعداد تقریبی نمونه 297 نفر تعیین گردید. از میان 297 پرسش نامه توزیع شده، 297 پرسش نامه بر گردانده(نرخ پاسخ 100درصد) و کار تحلیل داده ها از آمار توصیفی(فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد) و برای تعیین معنا داری رابطه از آمار استنباطی(آزمون همبستگی اسپیرمن و پیرسون، رگرسیون خطی) استفاده شد. یافته ها: یافته های توصیفی منتج از پژوهش نشان داد میانگین های دانش، مهارت و مجموع هفت فعالیت دانشجویان به ترتیب برابر با 22/1، 05/2 ، 50/2 و در سطح نا مطلوب و نسبتاً نا مطلوب است. در این پژوهش به نقش سه متغیر مقطع تحصیلی، سن، دانشکده ی محل تحصیل در مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان پرداخته و مشخص شد که از میان این عوامل«مدیریت اطلاعات شخصی» در بین دانشکده های مختلف و مقطع تحصیلی با توجه به سطح معناداری 05/0رابطه ی معنا داری وجود دارد و میان دانشجویان با بازه های سنی مختلف رابطه ی معنا داری نیز وجود دارد. نتیجه گیری: وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سطح نسبتاً نا مطلوب قرار دارد که بایستی دوره ها و کارگاه هایی در جهت آگاهی بهتر نسبت به ابزارهای مدیریت اطلاعات شخصی و ارتقا مهارت های دانشجویان برگزار شود. 

هدف از پژوهش حاضر تحلیل الگوهای هم نویسندگی روندهای پژوهش و ترسیم نقشه دانش آثار جهان و ایران در حوزه سازمان دهی اطلاعات و دانش در وبگاه علم بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی با رویکرد علم سنجی بود که در آن از فنون تحلیل هم واژگانی و تحلیل شبکه اجتماعی نویسندگان استفاده شده است. جامعه پژوهش تولیدات علمی حوزه سازمان دهی اطلاعات و دانش در وبگاه علم بود. نرم افزارهای هیست سایت، یوسینت و بیب اکسل و جهت تحلیل داده ها و ووس ویور جهت ترسیم نقشه ها استفاده شده است. در دو دهه اخیر 8688 اثر توسط 15139 نویسنده از 110 کشور جهان در وبگاه علم نمایه شده اند. ایران با 79 اثر دارای رتبه 24 بود. آمریکا بیشترین تولیدات را داشت. بیشترین تولیدات جهان و ایران در سال های 2017 و 2018 بود. در جهان یورلند و لیدزدروف و در ایران علیپورحافظی و کوشا به ترتیب بیشترین تولیدات و استنادات را به خود اختصاص دادند. حوزه علم رایانه بیشترین سهم را در تولید آثار داشت. دانشگاه های ایلینویز و آزاد اسلامی بیشترین مشارکت را داشتند. واژگان بازیابی اطلاعات، رده بندی، فراداده و کتابخانه های دیجیتال بیشترین فراوانی را داشتند. نتایج پژوهش نشان داد مهم ترین زمینه های موضوعی این حوزه علمی در جهان شامل استخراج اطلاعات از شبکه های اجتماعی و کلان داده ها، برچسب گذاری کاربران، آر. دی. ای.، آر. دی. اف.، اف. آر. بی. آر.، کتابخانه های دیجیتال و آرایه شناسی و زمینه های موضوعی این حوزه علمی در ایران شامل اف. آر. بی. آر.، کتابخانه های دیجیتال، بازیابی اطلاعات فازی، هستی شناسی و فضای ابری است. توجه بیشتر به آثار علمی غنی جهانی در ابعاد علمی و فنی در عرصه سیاست گذاری علمی کشور عامل شناسایی روندهای جدید پژوهشی این حوزه در کشور را فراهم می کند.

هدف مقاله حاضر بررسی قابلیت ها و مزایای را یا نش ابر ی در توسعه خدمات ارتباطات الکترونیک در صنایع فولاد استان یزد با بهره برداری از روش ترکیبی تصمیم گیری چندمعیاره، محاسبات منطق فازی و روش مدل سازی PLS بود. روش پژوهش حاضر تلفیقی (کیفی و کمی) بود و با ابزار مصاحبه و پرسشنامه صورت گرفت. جامعه آماری شامل اساتید دانشگاهی صاحب نظر در حوزه موردبررسی و متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات شاغل در صنایع فولاد استان یزد بودند که از بین آن ها 320 نفر در سال 1398 با ترکیبی از دو روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند و تصادفی انتخاب شدند. یافته ها با توجه به محاسبات فازی نشان داد مهم ترین معیار در خوشه مزیت رایانش ابری، «کاهش هزینه ها» با 191/0، «خدمت سریع تر به مشتریان» با وزن فازی 120/0 و «برقراری ارتباط با مشتریان» با وزن شبکه ای فازی 096/0 به ترتیب بودند. مهم ترین معیار در خوشه قابلیت های رایانش ابری در توسعه خدمات ارتباطات الکترونیک نیز، «ذخیره سازی اطلاعات در خدمات ارتباطات الکترونیک» برابر با 123/0 بودند. درنهایت، تحلیل مسیر بین «توسعه خدمات ارتباطات الکترونیک» و «قابلیت های را یا نش ابر ی» با توجه به بارهای تحلیل عاملی تأییدی برابر با 566/0 و بین توسعه خدمات ارتباطات الکترونیک و مزیت رایانش ابری برابر با 521/0 حاصل شد. نتایج نشان داد فناوری رایانش ابری با توسعه خدمات ارتباطات الکترونیک صنایع فولاد یزد دارای رابطه و تأثیرگذاری مثبت است.

را یانش ابری به عنوان یک زیرساخت محاسباتی راهکارهای قدرتمندی برای ذخیره سازی، پردازش و توزیع داده ها ارائه داده و می تواند به راحتی و به سرعت با پلتفرم سازمانی ادغام و انطباق یافته، و هزینه های کاربرد، و نگهداری را کاهش دهد. معماری سازمانی نیز رویکردی یکپارچه است که راهکارهای جامعی برای طراحی و استقرار ابعاد مختلف سازمان، ارائه می دهد. ارائه نوعی چارچوب ترکیبی از رایانش ابری و معماری سازمانی می تواند الگویی برای استقرار و کاربردهای رایانش ابری فراهم آورده و چگونگی ایفای نقش توسط بازیگران را در استقرار این فنّاوری تبیین نماید. این مطالعه تلاش نموده است با تجزیه و تحلیل همگرایی معماری سازمانی و رایانش ابری، یک چارچوب پیشنهادی برای بهره گیری از مزایای هر دو فنّاوری- در حوزه مدیریت منابع انسانی- ارائه نماید. پژوهش با استفاده از روش فراترکیب به بررسی پژوهش های گذشته در زمینه مدل ها و معماری های رایانش ابری، معماری سازمان و مدیریت منابع انسانی پرداخت ه و پس از شناسایی 19 مفهوم در قالب پنج مقوله اصلی تلاش نموده است مدل معماری سازمانی مبتنی بر ابر را ارائه داده و کاربرد آن را در حوزه وظیفه ای مدیریت منابع انسانی بسط دهد. اعتبار مدل با بهره گیری از نظر خبرگان و مدل لاوشی ارزیابی گردید. اجزاء، مراحل، فعالیت ها و نتایج مدل، ارائه و شرح داده شده است. الگوی توسعه یافته از معماری منابع انسانی مبتنی بر فنّاوری ابر، شامل سه نقش اصلی مصرف کننده کسب و کار، فراهم کننده خدمات کسب و کار مبتنی بر ابر، و توسعه دهنده و فروشنده سرویس ابر می باشد. در این الگو رایانش ابری در لایه های معماری سازمانی انطباق یافته و کاربردهای آن ارائه شده است.

هدف: مرور نظام مند پژوهش های حوزه معناشناسی در سامانه های برچسب گذاری اجتماعی، به منظور شناسایی شاخه های موضوعی قابل توجه پژوهشگران، مرور راهکارهای رفع یا کاهش اثرات مسائل معناشناسی بر بازیابی اطلاعات در این سامانه ها و شناسایی شکاف های پژوهشی این حوزه است. روش پژوهش : پژوهش به روش مرور نظام مند انجام گرفته است. به این منظور، با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی، 101 مقاله پژوهشی به زبان انگلیسی در بازه زمانی 2003-2019 انتخاب و پس از پالایش، 44 پژوهش تحلیل شد. یافته ها: محورهای موضوعی مهم شامل طراحی یک سامانه برچسب گذاری معنایی، استفاده از وردنت برای تعیین رابطه معنایی میان برچسب ها، بهره گیری از بافت برای ابهام زدایی از معنای برچسب، تولید الگوریتم برچسب گذاری معنایی خودکار بودند. خلأهای پژوهشی برای انجام پژوهش های آتی عبارتند از: ابداع روشی برای شناسایی منابع حاوی معنایی خاص از یک برچسب بدون نیاز به بررسی همه منابع، بررسی امکان استفاده از روش های خوشه بندی برچسب ها برای خوشه بندی منابع. نتیجه گیری: با توجه به شکاف های پژوهشی همچنان مسئله معنا در سامانه های برچسب گذاری می تواند از حوزه های مهم مطالعات پژوهشی سازماندهی اطلاعات باشد.

مقدمه: ارائه تصویری کلان از وضعیت پژوهش های صورت گرفته و چگونگی ارتباط حوزه های مختلف و آگاهی از چگونگی رشد و توسعه این حوزه ها در طی زمان از اهمیت ویژه ای در مطالعات و ترسیم نقشه های علمی داشته است. هدف از انجام این پژوهش نیز بررسی تغییر رویکرد مطالعات بازیابی اطلاعات تعاملی از دهه 1990 تا 2020 و ارائه تصویری جامع از تولیدات علمی و ترسیم نقشه هم رخدادی واژگان این حوزه بر اساس مقالات نمایه شده در پایگاه وب علوم است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علم سنجی است که با استفاده از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه انجام شده است. با مراجعه به پایگاه اطلاعاتی وب علوم و جستجوی حوزه بازیابی اطلاعات تعاملی تعداد 10.294 منبع شناسایی شد و در نهایت تعداد 154 مقاله که در دسته علم اطلاعات و کتابخانه بودند پایه تحلیل قرار گرفتند. بازه زمانی خاصی برای جستجو در نظر گرفته نشد و داده ها از تاریخ 1990 تا 2020 برگرفته شده اند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و نرم افزار تحلیل شبکه VOSviewer استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد از سال 2001 به بعد تولیدات علمی این حوزه دوران رشد خود را آغاز کرده و در سال 2016 به حداکثر تعداد مقالات رسیده در واقع این روند رشد در سال های 2015، 2016، 2017 و 2018 به حداکثر رسیده است. همچنین پیا بورلاند، آیریس زای و آماندا اسپینک از نویسنده های پراستناد در حوزه بازیابی اطلاعات تعاملی هستند. بیشترین تمرکز متون مورد مطالعه بر روی موضوعات رفتار اطلاعاتی، توجه به تفاوت های فردی کاربران، فرایند جستجو، استراتژی های جستجو، عملکرد جستجو و طراحی سیستم های اطلاعاتی، گسترش پرس و جو و ربط است. تغییر پارادایم مطالعات از توجه به کاربر، بازخورد ربط و نتیجه گرایی به سمت توجه به فرایند جستجو و مباحث مرتبط با آن مانند توجه به تفاوت های فردی کاربران، استراتژی های جستجو، عملکرد جستجو، فرایند جستجو و فرمول بندی مجدد پرس وجو سوق پیدا کرده است. به عبارتی رویکرد مطالعات بازیابی اطلاعات تعاملی از توجه به نتیجه و خروجی جستجو به فرایند جستجو و آنچه در جلسه جستجو اتفاق می افتد، متمرکز شده است. یافته های مربوط به خوشه بندی سلسله مراتبی به روش وارد نیز منجر به شکل گیری سه خوشه شد که شامل «جستجوی وبی»، «رفتار اطلاع یابی»، «تعامل انسان و ماشین» است. نتیجه : نتایج این پژوهش نشان داد که تحلیل هم رخدادی واژگانی به خوبی می تواند ساختار علمی یک حوزه را نمایش دهد. بررسی محتوای منابع اطلاعاتی تولید شده در حوزه بازیابی اطلاعات تعاملی می تواند به شناسایی روند تولیدات علمی و تغییر پارادایم مطالعات در این حوزه کمک کند و نقشه راهی برای تولیدات بعدی در این حوزه باشد.

مقدمه : هیجان ها همان طور که هر فعالیت و رفتار انسانی در زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می دهند، در فرایند بازیابی اطلاعات نیز تأثیر و اهمیت ویژه ای دارند؛ مسئله ای که در حوزه بازیابی اطلاعات توجه اندکی به آن صورت گرفته است. از این رو، نوشتار حاضر درصدد است تا نقش و کاربرد هیجان و نظریه های هیجان را در بازیابی اطلاعات تشریح نماید. روش شناسی: مطالعه حاضر با رویکرد کتابخانه ه ای نوشته شده است. اطلاعات لازم با استفاده از بررسی و مطالعه منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی موجود در کتابخانه ها، اینترنت و پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی گردآوری شد. یافته ها: هیجان ها جزء جدایی ناپذیر تمام فعالیت های انسانی از جمله فعالیت های بازیابی اطلاعات شامل رفتار های اطلاعاتی، جستجوی اطلاعات و نظایر آن و تعامل انسان با رایانه هستند. هیجان ها در بازیابی انواع منابع متنی، صوتی و تصویری نقش ویژه ای دارند. هیجان های مثبت، رفتار موفقیت آمیز را تسهیل کرده و هیجان های منفی، مانع عملکرد مناسب فرد می شوند. نتیجه : شناخت هیجان ها در مراحل مختلف بازیابی اطلاعات و بهره گیری از نظریه های هیجان به منظور شناخت علل ایجاد هیجان ها، عوامل اثرگذار بر آن ها و نظایر آن، گامی مهم در کنترل هیجان ها و افزایش ایجاد هیجان های مثبت در فرایند بازیابی اطلاعات موفقیت آمیز خواهد بود. همچنین طراحان نظام های اطلاعاتی و کتابداران را در ارائه خدمات مطلوب تر و کارپسندتر به کاربران یاری خواهد کرد.

هدف: شناساندن پایان نامه های تحصیلی فارسی مرتبط با سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. روش شناسی: پایان نامه هایی که تمامی یا بخشی از آنها به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مربوط می شود با جستجو در منابع کتابشناختی، شناسایی شد. با مطالعه چکیده و در صورت نیاز متن کامل آنها، توصیفگرهایی به هر یک اختصاص یافت. با دسته بندی توصیفگرها موضوع های اصلی و فرعی پایان نامه ها شناسایی شد. یافته ها : از اواخر دهه 1340 تا اواخر دهه1390 تعداد 409 عنوان پایان نامه در چهار دسته به ترتیب: مدیریت سازمانی (32%)، سازماندهی اطلاعات (30%)، خدمات و اشاعه (22%)، و مدیریت مجموعه (5/15%) تدوین شده است. بیش از نیمی از آنها در دانشگاه های دولتی و بیش از نیمی به روش پیمایشی تولید شده است. رایج ترین ابزار گردآوری داده ها (32%) پرسشنامه بوده است؛ اعضای هیئت علمی سازمان در 28% آنها نقش راهنما یا مشاور داشته اند. بخش پردازش و سازماندهی و بخش پژوهش بیشتر از سایر بخش ها موضوع پایان نامه ها بوده اند. نتیجه گیری:  سازماندهی اطلاعات فعالیت پراهمیتی با تأثیر فراسازمانی است و از نتایج آنها همه کتابخانه های کشور استفاده می کنند و بر آموزش دانشگاهی تأثیر دارد. اما تنوع موضوع های مربوط به مدیریت سازمانی سبب افزایش شمار پایان نامه در این عرصه در مقایسه با سازماندهی اطلاعات شده است. از اندک شمار بودن پایان نامه های مربوط به مدیریت مجموعه (که نیمی از آن هم به متن پژوهی نسخه های خطی تعلق دارد) نباید آسان گذشت. این کوتاهی به ویژه در زمینه بررسی مجموعه با توجه با کمبودهای شناخته شده در مجموعه های کتابخانه ملی بیشتر محسوس است. نیاز به انجام پژوهش های دوره ای درباره استفاده کننده ضرورت دارد. مقایسه کیفیت پایان نامه های کارکنان سازمان با پایان نامه های دانشجویان و استادان غیر سازمانی و بهره برداری بخش های سازمان از همه پایان نامه ها موضوع های شایسته بررسی های بعدی است.

هدف : با توجه به اهمیت انتقال تجارب کتابداران به یکدیگر در راستای انجام هرچه بهتر وظایف حرفه ای خود، پژوهش حاضر با هدف کشف روش های انتقال و اشتراک دانش پنهان در میان کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس و عوامل مؤثر بر آن انجام شد . روش : روش پژوهش پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی است. جامعه پژوهش شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس بود که 400 کتابدار را در برگرفته است. براساس فرمول کاکران تعداد 190 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. همچنین ابزار گرد آوری داده ها پرسش نامه بود. روایی پرسشنامه با نظر اساتید و متخصصان علم اطلاعات سنجیده شد و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ (α=0.82) مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. اولویت بندی روش های اشتراک دانش پنهان و نیز عوامل مؤثر بر آن با کمک آزمون کروسکال والیس تعیین شد و از معادله رگرسیون خطی چند متغیره جهت سنجش روابط میان عوامل مؤثر و ویژگی های جمعیت شناختی استفاده شد . یافته ها : نتایج پژوهش نشان داد که مهم ترین روش های انتقال دانش پنهان بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان فارس به ترتیب، ارتباط کلامی با همکاران و شرکت در دوره های آموزش ضمن خدمت بوده است. هر سه دسته عوامل فردی، سازمانی و وابسته به فناوری در انتقال دانش ضمنی از دید کتابداران مؤثر بودند؛ درحالی که عوامل سازمانی بیشترین امتیاز و عوامل فردی کمترین امتیاز را داشته اند. همچنین معادله رگرسیون تنها وجود رابطه میان سن و جنسیت کتابداران و عوامل وابسته به فناوری را تأیید کردند . اصالت/ارزش : تا کنون پژوهشی در داخل کشور در خصوص روش های اشتراک دانش پنهان بین کتابداران کتابخانه های عمومی انجام نشده است. از آنجا که عوامل سازمانی و وابسته به فناوری از دید کتابداران مهم ترین عوامل مؤثر در اشتراک دانش پنهان بوده اند. توجه ویژه به این دو عامل می تواند در برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت نهاد کتابخانه های عمومی کشور جهت تسهیل و تقویت انتقال دانش پنهان میان کتابداران سودمند باشد .

هدف از پژوهش حاضر، بررسی پرکاربردترین کارکردهای پردازش زبان طبیعی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی بوده است. پژوهش حاضر به روش تحلیل اسنادی یا کتابخانه ای و با مداقه و بررسی و تحلیل متون انجام شده است. یافته ها نشان داد که تاکنون کاربردهای مهمی از پردازش زبان طبیعی در حوزه های مختلف انجام شده است. در این پژوهش پرکاربردترین کارکردهای پردازش زبان طبیعی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی عبارت بودند از: نمایه سازی خودکار، استخراج خودکار اطلاعات یا خلاصه سازی خودکار، بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات بین زبانی (نظام بازبین)، بازیابی اطلاعات موسیقیایی، رده بندی خودکار و سیستم های پرسش و پاسخ. نتایج نشان داد که پردازش زبان طبیعی، همچنان دارای قابلیت های خوب و مفیدی در حوزه های مختلف و ازجمله در رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی است که باید با برشمردن مزایا و هزینه ها، نسبت به ادغام پردازش زبان طبیعی در حوزه های موضوعی مختلف اقدام نمود.

مقدمه: با ظهور قرن بیست و یکم، مراکز آموزشی در حال گذر از فرایند آموزشی به فرایند یاددهی-یادگیری هستند که در این فرایند، هر شهروندی باید در هر شرایطی به طور آزادانه در معرض یادگیری، آموزش و پرورش خود قرار گیرد.  لذا توجه به آموزش مهارت های سواد اطلاعاتی از عناصر کلیدی در پیشبرد یادگیری مادام العمر و نظام آموزشی نوین محسوب می شود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به عوامل اثرگذار بر وضعیت سواد اطلاعاتی در دانشگاه شهید چمران اهواز است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش پیمایشی انجام می شود. جامعه پژوهش شامل تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران اهواز است، که تا نیمسال دوم سال 98-1397 حداقل دو نیمسال از تحصیل خود گذرانده اند. به دلیل بزرگ بودن جامعه پژوهش، نمونه گیری انجام شد. بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجسی- مورگان نمونه گیری انجام شد و اندازه نمونه، 380 نفر در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته سواد اطلاعاتی است که، روایی آن را اساتید گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز تأیید کرده و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ، معادل 82% برآورده شد که نمره مطلوبی برای سنجش پایایی است. یافته ها: بر اساس داده های بدست آمده، از نظر جامعه پژوهش حاضر ویژگی های زمینه ای و آموخته های پیشین در سطوح زیاد و متوسط، اعضای هیأت علمی در سطح متوسط و امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات و کتابخانه های دانشگاه در سطوح متوسط و کم بر وضعیت سواد اطلاعاتی پاسخگویان تأثیرگذار بوده است. این چهار عامل بر اساس میانگین رتبه ای که کسب کرده اند به ترتیب، شامل ویژگی های زمینه ای، سپس اعضای هیأت علمی، پس از آن امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه و در انتها کتابخانه های دانشگاهی بر وضعیت سواد اطلاعاتی جامعه تحت مطالعه مؤثر بوده اند. بحث و نتیجه گیری: با در نظر داشتن این که آموزش مهارت های سواد اطلاعاتی و توجه به روش های فناورانه، اولین اولویت کتابخانه های دانشگاهی توسط انجمن کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشی در سال 2018 تعیین گردید، و همچنین با دقت در چارچوب 2016 سواد اطلاعاتی در توجه به نقش دانشجو به عنوان یادگیرنده و کتابدار به عنوان واسطه یادگیری مهارت های لازم، کتابخانه های دانشگاهی باید خدمات خود را به گونه ای ارائه دهندکه دانشجویان به طور مستقل از اساتید و کتابداران مهارت های سواد اطلاعاتی خود را ارتقاء دهند و نیازهای اطلاعاتی خود را مرتفع سازند . پیشنهاد می شود بر اساس مواارد مطرح شده در  چارچوب 2016، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به سمت استفاده بیشتر از فضای مجازی مانند وب 2 و استفاده از امکاناتی چون وب سایت های کتابخانه ای و میز مرجع مجازی و گفتگوی پیوسته سوق داده می شوند.

مقدمه: با توجه به اهمیت سبک ها و رویکردهای تدریس در آموزش دانش آموزان ابتدائی، در این پژوهش نقش سواد اطلاعاتی در انتخاب و استفاده از رویکردهای متنوع تدریس مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه این پژوهش معلمان مقطع ابتدائی پایه ششم شهر سمنان هستند. از بین 110 نفر از معلمان پایه ششم ابتدایی شهر سمنان در سال تحصیلی 97-1396، 86 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها، از دو پرسشنامه محقق ساخته برای سنجش وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان و همچنین برای مشخص کردن رویکردهای تدریس آن ها استفاده شده است. یافته ها: بر مبنای یافته های این پژوهش، وضعیت سواد اطلاعاتی معلمان مورد بررسی در سطحی بالاتر از متوسط قرار دارد. از میان رویکردهای مختلف تدریس، رویکرد تعاملی دارای بزرگ ترین میانگین در بین رویکردهای تدریس معلمان است. همچنین یافته ها نشان داد که این معلمان به میزانی کم تر از سطح متوسط از رویکرد تدریس مستقیم و به میزان بالاتر از سطح متوسط از سه رویکرد تدریس دیگر استفاده می کنند. یافته های مرتبط با فرضیه های پژوهش نیز نشان داد بین رویکرد تدریس مستقیم و سواد اطلاعاتی معلمان دوره ابتدائی شهر سمنان رابطه معنادار معکوس و بین رویکردهای غیرمستقیم و مسئله محور و تعاملی با سواد اطلاعاتی رابطه معنادار و هم افزا وجود دارد. همچنین معلمان با سواد اطلاعاتی بیشتر از تعداد رویکردهای متنوع تری (2 و 3 و 4 رویکرد) در تدریس خود استفاده کرده اند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که معلمان مورد بررسی تحت تأثیر سواد اطلاعاتی از رویکرد های متنوع تر و همچنین کارآمدتری برای تدریس خود بهره می گیرند. بدین ترتیب، مجهز بودن به مهارت های سواد اطلاعاتی می تواند در انتخاب رویکرد های تدریس متنوع تر و بهبود رویکرد های آموزشی معلمان مقطع ابتدائی نقش مؤثری داشته باشد.

مقدمه: نسب شناسی به عنوان یکی از قدیمی ترین علوم، به مطالعه رابطه خویشاوندی افراد بشر و توالی و تناسب نسل آنها می پردازد و کارکردی مشابه در فضای علمی دانشگاهی با عنوان «نسب شناسی علمی» به کار می رود. روابط در یک خاندان و تبار علمی شامل روابط نسبی و روابط غیرنسبی است. غنی سازی پیشینه های کتابشناختی از طریق شناسایی و افزودن حداکثر روابط میان موجودیت ها برای ساختن سوپر رکورد (فراپیشینه) حائز اهمیت است و سازماندهی دانش به دنبال رفع این مسئله برای نیل به وب معنایی است. هدف از این پژوهشی بررسی این رابطه و شناخت ابعاد و ویژگی های آن به منظور بازتعریف در فهرست های رایانه ای است. روش شناسی: پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی و با استفاده از روش های تحلیل استنادی و پیمایشی و با ابزارهای سیاهه وارسی، مصاحبه و پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کتاب های درسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی به تعداد 30 عنوان کتاب و 1452 رکورد استنادی تشکیل می دهند. تمامی رکوردها در قالب شناسنامه استناد مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. در مرحله بعد، شناسنامه هر کتاب، شامل تحلیل استنادها و روابط نویسندگان، طی مصاحبه نیمه ساختاریافته، مورد تأیید نویسندگان قرار گرفت. یافته ها: میزان تأثیرپذیری هر یک از نویسندگان از افراد مورد استناد مشخص شد. سپس بر اساس یافته های مصاحبه و همچنین تحلیل رزومه نویسندگان، انواع روابط نسبی و غیرنسبی پدیدآور با افراد تحلیل شد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که روابط علمی در خاندان علمی نویسندگان کتاب های درسی به روشنی قابل ردیابی است؛ دانشجویان برای تبیین و توضیح و توجیه و اعتباربخشی به اساتید خود استناد می دهند. بیشترین استناد در مقام تکریم و قدردانی به اساتید است درحالی که بیشترین استناد به دانشجویان در مرور پیشینه ها است. با پیوند این یافته ها به یافته های اثرگذاری، می توان به شبکه دلایل استناددهی افراد با توجه به نقش آنها در یک خاندان و تبار علمی پی برد. چنان که رابطه روابط تبار علمی با دلایل استناددهی نیز معنادار شده است. استنادها بیشتر در بخش مقدمات و تعاریف و بحث استفاده شده که بیانگر اتکا به دیگران برای توجیه و ارائه تعاریف به کاررفته است. یافته ها در بررسی وضعیت نویسندگان نشان داد که گستره نفوذ اندیشه افراد صاحب نام در حوزه علوم اطلاعات و دانش شناسی از جایگاه و مقبولیت علمی و همچنین در برخی موارد جایگاه های اداری آنها نشئت می گیرد. همچنین مشخص شد که روابط نسبی جایگاه مهمی در ظهور و بروز اندیشه این افراد در کتاب های درسی داشته است. یافته ها در بخش اثرگذاری از روابط نسبی نشان داد که استناد دهندگان دارای روابط نسبی تحت تأثیر خاندان علمی خود قرار دارند.

هدف: این پژوهش قصد دارد نشان دهد متون مختلف چگونه در قالب گفتمانِ «بحران مطالعه» در دهه های چهل و پنجاه شمسی، زمینه ای برای گفت وگو درباره خواندن ایجاد کرده و توزیع نیروها پیرامون آن را سامان داده اند. روش : روش این پژوهش تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف است. متون مرتبط با خواندن از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی گردآوری شد (425 متن). در مرحله نخست، هر متن پس از تمام خوانی، در یک یا چند گفتمان کدگذاری شد. از میان آن ها متن هایی ذیلِ کد «گفتمان بحران مطالعه»، جدا شده و طی دو مرحله بعد کدگذاری شدند. در مرحله دوم، بر اساس چهارچوب تحلیل گفتمان فرکلاف، هر پاره متن در یک یا چند عنصر گفتمانی (محور) قرار گرفت (433 پاره متن). در مرحله سوم، مفاهیم مشابهی که در یک محور گنجانده شده بودند، دسته بندی و نام گذاری شدند. کدگذاری تا جایی پیش رفت که برای توصیف تمام مؤلفه های گفتمانی منتخب، داده کافی گردآوری شد و پژوهشگر توانست به رابطه ای منطقی میان داده ها دست پیدا کند. یافته ها: گفتمان بحران مطالعه از مشروطه آغاز می شود و در دهه های چهل و پنجاه شمسی به اوج می رسد. سخن گویان اصلی آن ناشران هستند و با تکیه بر آمار میزان نشر و میزان مطالعه، وضعیت خواندن را بحرانی نشان می دهند و تلاش می کنند بازار کتاب را رونق بخشند. در این گفتمان، خواننده بیش از هرچیز با صفت خریدار بازنمایی می شود و عمل خواندن و خریدن هم سان تلقی می شود. کتاب در معنای خواندنی های علمی معطوف به عمل، خواندنی های تاریخی و ادبیات کلاسیک به کار می رود. این گفتمان دو نوع نهاد را توجیه می کند: نهادهای سلبی، برای کنترل ورود کتاب بد به بازار و نهادهای ایجابی، مسئول پشتیبانی از تولید کتاب های خوب در بازار. سامان گفتمان به گونه ای است که هم سود ناشران تضمین شود و هم از الگوی توسعه پهلوی حمایت شود. این گفتمان محل تفاهم دولت و ناشران است و هرچیز که برهم زننده این تفاهم باشد نوعی اخلال در نظم تلقی می شود که با عناوین مختلف و با تکیه بر مکانیسم های مختلف طرد می شود. اصالت/ارزش: این پژوهش با بررسی نحوه سخن گفتن درباره خواندن، نحوه سامان دادن نیروهای مختلف پیرامون آن را نشان می دهد و از این منظر می تواند در سیاست گذاری خواندن و فعالیت های ترویجی مفید باشد.

هدف: ارائه الگوی آماری کتابخانه های ایران روش پژوهش: رویکرد پژوهش آمیخته است. پیشینه آمار کتابخانه ها در ایران و جهان با نمونه گیری هدفمند شناسایی، مرور نظام مند، و تحلیل اسنادی شد. جستجوی پایگاه های اطلاعاتی فارسی و لاتین با کلیدواژه «آمار کتابخانه ها» منابع مرتبط شناسایی، و تکراری ها با غربالگری حذف شد. با ارزیابی 138 منبع در ایران و 223 منبع در جهان انتخاب، و بررسی شد. اقلام اطلاعاتی آمار کتابخانه ها از آن ها استخراج شدند. با روش کمی دلفی اقلام الگوی آماری کتابخانه های ایران با اجماع نظر متخصصان با نمونه گیری غیراحتمالی اعتباریابی و تکمیل شد. با روش کیفی گراندد تئوری توصیف و طبقه بندی الگوی آماری کتابخانه های ایران در واحد گزارش گیری، کاربرد، واحد اندازه گیری با مصاحبه از مصاحبه شونده ها با نمونه گیری مبتنی بر هدف و ابزار پرسشنامه باز انجام شد. کدگذاری باز طبقه های اصلی اقلام و مقوله های واحد گزارش گیری، کاربرد، واحد اندازه گیری شناسایی؛ با محوری، رابطه طبقه و مقوله ها استخراج؛ با انتخابی، توسعه نظام مند طبقه و مقوله های الگوی آماری کتابخانه های ایران ارائه شدند. یافته ها: الگوی آماری کتابخانه های ایران 59 قلم؛ پنج طبقه مجموعه ها، خدمات، منابع انسانی، منابع مالی، و زیرساخت؛ مقوله واحد گزارش گیری عهده دار گردآوری آمار کتابخانه های ایران در کتابخانه های دانشگاهی، تعاونی، عمومی، مدارس، تخصصی، و استانی؛ مقوله کاربرد الگوی آماری کتابخانه های ایران در پنج سطح بین المللی، منطقه ای، ملی، استانی، و محلی؛ و مقوله واحد اندازه گیری جلد، عنوان، افزوده، موجودی، وجین، نفر، ساعت، ریال، مترخطی، و مترمربع شناسایی شد. درنهایت، الگوی آماری کتابخانه های ایران ارائه شد. نتیجه گیری: الگوی آماری کتابخانه های ایران در راستای ایجاد نظام گردآوری آمار کتابخانه ها؛ و زیربنای تدوین استاندارد آمار کتابخانه های ایران است.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش میزان پذیرش و نقش اضطراب رایانه ای کاربران کتابخانه های عمومی در میزان استفاده از سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی (سامان) در چهارچوب نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری ( UTAUT ) بود. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف، کاربردی و از نظرِ نحوه گردآوری داده ها توصیفی– هم بستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل مراجعه کنندگان کتابخانه های عمومی نهادی استان کرمان مشتمل بر 130 کتابخانه که مجموعاَ شامل 35906 مراجعه کننده بود. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر برآورد شد که به روش چندمرحله ای صورت گرفت. برای اجرای پژوهش از دو پرسش نامه پذیرش فناوری اطلاعات (گودرزوند چگینی و اسماعیلی، 1394) و مقیاس اضطراب رایانه ای (هنسن، گلاس و نایت) استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن بود که بین متغیرهای مدل یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری، و قصد رفتاریِ استفاده از نرم افزار کتابخانه ای سامان رابطه معنادار وجود داشت. سطح پذیرش نرم افزار کتابخانه ای سامان برحسب جنسیت کاربران کتابخانه های عمومی استان کرمان تفاوت معنی دار نداشت اما برحسب سن کاربران تفاوت معنادار داشت. اضطراب رایانه ای تعدیل کننده رابطه انتظار عملکرد، انتظار تلاش و تأثیر اجتماعی با قصد رفتاری استفاده کاربران از نرم افزار کتابخانه ای سامان بود. همچنین، اضطراب رایانه ای تعدیل کننده رابطه شرایط تسهیل گر با استفاده کاربران از نرم افزار کتابخانه ای سامان بود. اصالت/ارزش: از آنجا که تاکنون پژوهشی به بررسی نقش اضطراب رایانه ای در پذیرش سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی در چهارچوب نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری نپرداخته است، نتایج پژوهش حاضر با تأکید بر اهمیت نقش اضطراب رایانه ای در پذیرش و استفاده به منظور ارتقای این سامانه می تواند مفید واقع شود.

هدف: شناسایی عوامل مؤثر بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات متنی هدف این پژوهش است. روش شناسی: داده ها از متون و پیمایش نظرات متخصصان بازیابی اطلاعات به روش نمونه گیری هدفمند گردآوری شده است. یافته ها: بُعد فناوری بیشترین تأثیر را بر آینده سامانه های بازیابی اطلاعات خواهد داشت. بُعد هوش مصنوعی با ضریب 93 مؤثرترین شناخته شد. حق مؤلف در بُعد سیاسی با ضریب86 و وابسته شدن مشاغل به اطلاعات در بُعد اجتماعی-فرهنگی با ضریب 87 و برنامه های همراه با ضریب 86 در شاخص اقتصادی مهمترین عوامل موثر بر آینده سامانه های متنی خواهد بود.

هدف: شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود ربط در بازیابی اطلاعات در شبکه اجتماعی لینکدین. روش: 17 مشارکت کننده (9 مرد و 8 زن) به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و در مصاحبه نیمه ساختاریافته شرکت کردند. داده ها به روش دیکلمنکدگذاری و تحلیل شد. یافته ها: استخراج 441 کد اولیه و هفت مقوله شامل سامانه اطلاعاتی ، سامانه بازیابی ، ویژگی های سند ، ویژگی های پایگاه ، ویژگی های کاربر ، درخواست ها و پرسش ها و وجود بازخورد از داده ها استخراج شد و نشان داد شبکه لینکدین نقش مهمی در رفع نیازهای اطلاعاتی مشارکت کنندگان دارد.