درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین امکان پیاده سازی الگوی مفهومی «ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی» در نرم افزارهای کتابخانه ای ایران، انجام شده است. روش: روش پژوهش، رویکرد تحلیلی - سیستمی، و جامعه پژوهش شامل نرم افزارهای سیمرغ، آذرخش، پیام مشرق و پاپیروس است. روش گردآوری اطلاعات، مشاهده مستقیم و ابزار آن، سیاهه وارسی محقق ساخته است. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که نرم افزار سیمرغ، کارکردهای «یافتن»، «شناسایی»، «انتخاب»، و «دسترسی» در سطح موجودیتهای کتابشناختی (اثر، بیان، نمود، و مورد) را به ترتیب و در مجموع 35/61%، 28/41%، 18/26% و 95/32% پشتیبانی می کند. امتیازهای نرم افزار آذرخش، برای کارکردهای «یافتن» 15/99%، «شناسایی» 25/99%، «انتخاب» 15/99%، و «دسترسی» 85/99% بود. نرم افزار پیام مشرق کارکردهای چهارگانه مد نظر الگو «یافتن»، «شناسایی»، «انتخاب»، و «دسترسی» را در سطوح چهارگانه سلسله مراتب شیء به ترتیب 18/59%، 95/37%، 58/20% و 8/31% حمایت می کند. نرم افزار پاپیروس توانست برای کارکرد «یافتن» 78/67%، «شناسایی» 18/50% و کارکردهای «انتخاب» و «دسترسی» 45/54% و 3/68% از کلّ ارزشهای در نظر گفته شده از سوی الگوی مفهومی اف.آر.بی.آر را کسب کند. نتیجه گیری: بر اساس امتیازهای کسب شده، نرم افزارهای آذرخش، پاپیروس، سیمرغ، و پیام مشرق به ترتیب رتبه های اول تا چهارم را به دست آوردند.

هدف: هدف از این پژوهش، مرور پیشینه مطالعات تاریخی با تأکید بر انجام این گونه مطالعات در علم اطلاعات است. این پژوهش کوشیده تا زوایا و جنبه های ایجابی توجّه بیشتر به موضوع را در رشته بکاود. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش، از نوع نظری و مروری تحلیلی است. یافته ها: غفلت از انجام این گونه مطالعات، آسیبهایی را در عرصه نظر و عمل در رشته به دنبال داشته است. پاره ای از آینده نگریهای نابجا در رشته از جمله این آسیبهاست. همچنین، اقبال به این مطالعات که از حدود دو دهه پیش در رشته رو به گسترش است، به تغییراتی در چشم انداز نظری رشته منجر شده است؛ مانند بازکاوی مفاهیم دکومانتاسیون در فضای نظری رشته. بحث و نتیجه گیری: نیاز علم اطلاعات به کار تئوریک، تغییر پارادایم، دستیابی به نظم مفهومی، شناسایی بی مبالاتی های نظری در گذشته رشته و بازنمایی آن به قصد تصحیح در آینده، لزوم بلوغ رشته و تسریع در روند حرفه ای شدن، از جمله دلایل نیازمندی فوری به انجام مطالعات تاریخی در گذشته رشته است.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی نقش کتابداران و متخصصان اطلاع رسانی کتابخانه ملی ایران در فرآیند پژوهش و نقش آنها در پیشبرد تحقیقات پژوهشگران است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش، پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه محقق ساخته بود که بین 80 نفر از پژوهشگران و 18 کتابدار بخش اطلاع رسانی توزیع شد. یافته ها: طبق نتایج این بررسی، تنها در مرحله جست وجوی اطلاعات است که پژوهشگران بیشترین درخواست کمک را از کتابداران می کنند و بین میزان آشنایی کتابداران با روش تحقیق و درخواست کمک از سوی پژوهشگران رابطه معنی داری وجود ندارد. بین دیدگاه کتابداران و پژوهشگران در مورد میزان مفید بودن کمک کتابدار در پیشبرد تحقیقات، تفاوت معنی داری وجود دارد. به عبارتی، خود کتابداران درخواست کمک پژوهشگران از آنها را مفید تلقی می کنند، حال آنکه خود پژوهشگران مفید بودن کمک کتابدار را اذعان نمی دارند. بین میزان استفاده از کتابخانه و درخواست کمک از کتابداران رابطه معنی داری مشاهده شد. هر چه میزان استفاده از کتابخانه بیشتر باشد، درخواست کمک از کتابداران نیز بیشتر می شود. همچنین بین دیدگاه کتابداران و پژوهشگران در مورد میزان درخواست کمک از کتابدار تفاوت معنی داری مشاهده شد؛ یعنی پژوهشگران کمتر از کتابداران درخواست کمک می کنند، حال آنکه خود کتابداران معتقدند درخواست کمک بیشتری از آنها می شود. یافته ها: پژوهشگران، کتابداران و اطلاع رسانان کتابخانه ملی ایران را منبع باارزشی در فرآیند پژوهش تلقی نمی کنند و معتقدند که هدایت و راهنمایی آنان در فرآیند پژوهش، صرفاً درحد یابندگان و فراهم کنندگان مدارک و منابع است. آشنایی کم پژوهشگران با خدمات مرجع و اطلاع رسانی کتابخانه و از سوی دیگر عدم اطلاع آنان از توانایی کتابداران، از دلایل عدم درخواست کمک پژوهشگران از کتابداران است. فقدان سابقه پژوهشی در میان 50 درصد کتابداران بخش اطلاع رسانی که در ارتباط مستقیم با پژوهشگران هستند، می تواند به خاطر انتخاب نامناسب کتابداران یا ضعف در برنامه های آموزشی کتابداری باشد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان مرکزیت شبکه اجتماعی هم نویسندگی موجود در بین مجلات علم اطلاعات نمایه شده در پایگاهتامسون رویترز می باشد. روش شناسی:پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل شبکه ای صورت گرفته است. جامعه پژوهش تمامی مجلات علم اطلاعات است که دارای ضریب تأثیرگذاری بالاتر از 6/0 می باشند. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل نشان داد که گلنزل بالاترین مرکزیت رتبه، بینابینی، بردار ویژه و نزدیکی را در مجله علم سنجی دارد و نیکولاس بالاترین مرکزیت رتبه، بردار ویژه و مرکزیت بتا را در مجله علوم اطلاعات دارد. نتایج حاکی از آن است که به طور کلی شبکه اجتماعی هم نویسندگی پژوهشگران علم اطلاعات کم تراکممی باشد و از لحاظ سنجه های مرکزیت در مقایسه با سایر رشته های علمی در سطح پایین تری قرار دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، سنجش سطح کیفیت خدمات در کتابخانه های عمومی با استفاده از تلفیق تکنیک های سروکوال و شش سیگما است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش، مراجعه کنندگان کتابخانه عمومی سنایی کیش می باشد که حجم نمونه ای به تعداد 217 نفر و به روش تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مورد استفاده در روش سروکوال است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که بیشترین رضایت از کیفیت خدمات ارائه شده در کتابخانه عمومی سنایی کیش در بعد «قابلیت اطمینان» است و ابعاد «ملموسات»، «همدلی»، «پاسخگویی» و «قابلیت اعتماد»، به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. اصالت/ارزش: سنجش و اندازه گیری سطح کیفیت، ضمن اینکه نقش بسیار مهمی در درک درست از میزان کیفیت خدمات ارائه شده دارد، به اندازه گیری میزان پیشرفت و بهبود و نیز الگوگیری از بهترین نمونه های موجود کمک قابل توجهی می نماید. معمولاً اندازه گیری کمی سطح کیفیت برای خدمات، از جمله کتابخانه های عمومی، به سادگی امکان پذیر نیست. پژوهش حاضر با تلفیق تکنیک سروکوال و روش شش سیگما، روشی را برای سنجش کمی سطح کیفیت خدمات ارائه می دهد که امکان پایش روند تغییرات سطح کیفیت خدمات و مقایسه با سایر کتابخانه ها و نیز استانداردها و الگوهای جهانی را فراهم می نماید.

هدف: این نوشتار معرفی نخستین اثر نوشتاری با رویکرد گفتمان مناظره ای، در تاریخ دست نوشت های فارسی، بین دو حوزه عقیدتی اسلام و مسیحیت را معرفی می کنید. روش:روش این تحقیق تاریخی است و این پرسش ها بررسی شده است ؛ رویداد در کجا، چه زمانی، با چه کسانی، با چه باور و پیش زمینه عقلی و با چه انعکاسی در متن روی داده است . یافته ها: نخستین دستنوشت فارسی پس از اسلام که این گونه را بین دو آیین اسلام و مسیحیت نمایندگی می کند و سالیانی دراز، جریانی از جدال فکری را در دنیای فارسی زبان ایجاد کرد، دستنوشت «آیینه حق نما» است. بررسی این متن نشان از چالشی دارد که خرد مسیحیت در آن روزگار برای نخستین بار با آن روبرو شد. این چالش در زمان خود ساختار و سازوکارهای زبانی- گفتمانی پیچیده ای داشت و با چالش هایی که مسیحیت پیش از آن در سرزمین های عربی تجربه کرده بود، تفاوت می کرد. مبلغان مسیحی در اینجا و هنگام روبرو شدن با تمدن ایرانی – اسلامی با چالشی برگرفته از خرد حِکمی ایرانی – اسلامی روبرو شدند. چالشی که برون متنی بود و رنگ فلسفی داشت

پژوهش حاضر با هدف تبیین نمایه سازی و رتبه بندی اشیای محتوایی5 حاوی عناصر فرا داده ای هسته دوبلین و مارک 21 مبتنی بر زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) در محیط های اطلاعاتی پیوسته پویا توسط موتورهای کاوش گوگل و یاهو و مقایسه آنها با یکدیگر با رویکرد تحلیلی-مقایسه ای انجام شد. جامعه پژوهش را 100 شیء محتوایی (کتاب الکترونیکی) مبتنی بر زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) در قالب دو گروه تشکیل می داد. گروه اول، حاوی عناصر فرا داده ای هسته دوبلین و گروه دوم، حاوی عناصر فرا داده ای مارک 21 که از اواخر مرداد 1388 تا خرداد 1389 روی وب سایت http://www.marcdcmi.ir انتشار یافته بودند. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی بود. وب سایت مورد مطالعه براساس پیشرفته ترین روش ها به موتورهای کاوش گوگل و یاهو معرفی شد. یافته های پژوهش نشان می دهند که موتور کاوش گوگل توانست عناصر فراداده ای مربوط به دو طرح فراداده ای هسته دوبلین و مارک 21 درج شده در اشیای محتوایی مورد مطالعه را به طور کامل نمایه سازی کند. ولی، موتور کاوش یاهو تا پایان مهلت انتشار (حدود 10 ماه) واکنش مثبتی نشان نداد و فاقد توانایی در نمایه سازی و به تبع آن رتبه بندی اشیای محتوایی مورد مطالعه بود. از دیدگاه مقایسه ای نیز تفاوتی میان نمایه سازی و رتبه بندی عناصر فراداده ای مربوط به دو استاندارد مورد مطالعه توسط موتور کاوش گوگل مشاهده نگردید. در مجموع، یافته ها حاکی از آن بود که هیچیک از دو طرح فرا داده ای هسته دوبلین و مارک 21 مبتنی بر XML منتشرشده در محیط های اطلاعاتی پیوسته پویا از لحاظ دسترس پذیری توسط موتورهای کاوش نسبت به یکدیگر برتری ندارند.

پژوهش حاضر به بررسی وضعیت و روند پذیرش موتورها و ابرموتورهای جستجو در بین کاربران دانشگاه اصفهان براساس نظریه اشاعه نوآوری راجرز پرداخته است. هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی نرخ پذیرش و شناسایی قابلیت ها و ابزارهای مؤثر در پذیرش موتورها و ابرموتورهای جستجو در بین کاربران دانشگاه اصفهان بوده است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری این پژوهش شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان بوده است که تعداد 351 نفر از آنها به عنوان نمونه و براساس روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی نظیر میانگین،آزمون t، و آزمون ناپارامتری کروسکال- والیس (آزمون H) استفاده شده است. براساس نتایج پژوهش، آزمون های t وکروسکال- والیس نشان دادند که میانگین پذیرش موتورها و ابرموتورهای جستجو توسط کاربران دانشگاه اصفهان از نظر جنسیت و مقطع تحصیلی و دانشکده از لحاظ آماری معنی دار نبوده و فقط از نظر جنسیت در پذیرش موتورهای جستجوی تخصصی معنی دار بوده است. دیگر نتایج حاکی از آن بود که دوستان کاربران، در چگونگی پذیرش موتورهای جستجوی عمومی و راهنماهای موضوعی و استادان در چگونگی پذیرش موتورهای جستجوی تخصصی و ابرموتورها نقش مهمی داشته اند. بیشترین محل آشنایی کاربران با موتورها و ابرموتورهای جستجو در دانشگاه بوده است. اضافه بر این، نتایج پژوهش نشان داد که منحنی آهنگ پذیرش نوآوری در میان نمونه مورد پژوهش نرمال و S شکل نیست. همچنین، مقایسه بین استفاده از صفحات ساده و یا پیشرفته جستجو در گوگل نشان داد که در بین کاربران نسبت به صفحه جستجوی ساده، گرایش بیشتری وجود دارد و این امر نظریه راجرز را تأیید کرد. نتایج دیگر پژوهش نشان داد که انصراف از نوآوری فقط در مرحله تصمیم گیری نیست و این امر با نظریه راجرز در تضاد بود

هدف از این پژوهش بررسی اسناد تاریخی و نقش دولت شیعی قطب شاهیان هند در تاریخ اسلامی هند است. روش/رویکرد پژوهش: در این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی بر پایه منابع کتابخانه ای و بررسی اسناد تاریخی در موضوع تاریخ اسلام و هند و نسخه های خطی دو مرکز مهم در هند سعی در پاسخ به سوالات پژوهش گردیده است. یافته ها و نتایج: یافته ها نشان می دهد که با ظهور و گسترش اسلام در هند، مسیر تایخ هند، دستخوش تحولات بنیادی شد. فتوحات سپاهیان مسلمان به هند و به دنبال آن مسافرت و مهاجرت عالمان و دانشمندان اسلامی به هند زمینه آشنایی هندیان با مبانی اسلامی را فراهم نمود و دین اسلام هم به عنوان یک قدرت نظامی و هم یک مذهب مترقی به هند راه یافت. از زمان سلطان قطب الدین ایبک در سال 602 ه / 1181م تا پایان کار بهادر شاه ظفر در سال 1274ه / 1853م حضور شیعیان و شخصیت های تاثیر گذار و برجسته شیعی بسیار چشمگیر است. امروز آثار به جا مانده از موقوفات شیعی دولت قطب شاهیان از اهمیت بالایی برخوردار است و جهانگردان و تاریخ نگاران که به هند عزیمت می کنند به شوق دیدار این اماکن موقوفه روی آوردند. برخی از این آثار موقوفه جزو آثار ملی از سوی دولت هند به حساب آمده است.

هدف : این مقاله در پی بررسی تاثیر توسعه یافتگی کشورها بر میزان همکاری علمی میان آن ها است. روش : پژوهش با استفاده از روش های علم سنجی صورت پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مقالات هم تالیفی 20 کشور توسعه یافته و درحال توسعه نمایه شده در وبگاه علوم ISI در فاصله سال های 2005 و 2006 به همراه استنادهای آن ها در طول سال های 2005 تا 2010 می باشد. برای بررسی میزان رویت پذیری مقالات هم تالیفی شناسایی شده در دو سال پایه حجم نمونه ای متناسب انتخاب و طی یک دوره 6 ساله 2005 تا 2010 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها نشان داد متوسط استناد به مقالات مشترک بین کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه 29/11، و متوسط استناد به مقالات هم تالیفی غیرمشترک کشورهای درحال توسعه 18/5 است. همچنین بین تعداد کشورهای همکاری کننده در مقالات حاصل از همکاری علمی و میزان استناد به آن ها رابطه مثبت وجود دارد. میزان همکاری علمی منطقه ای یا قاره ای در کشورهای توسعه یافته حدود سه برابر کشورهای درحال توسعه و میزان همکاری علمی درون قطبی در کشورهای توسعه یافته حدود یازده برابر کشورهای درحال توسعه است؛ اما بین میزان همکاری های ملی و فرامنطقه ای در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه تفاوت چندانی مشاهده نشد. میزان استناد به مقالات هم تالیفی بین المللی بیش از 8/1 برابر میزان استناد به مقالات هم تالیفی ملی است. میانگین استناد به مقالات هم تالیفی کشورهای توسعه یافته حدود دو برابر کشورهای درحال توسعه است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که همکاری علمی کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته بر میزان رویت پذیری مقاله های آن ها تاثیر مثبت دارد؛ و تفاوت معنی داری بین الگوهای همکاری علمی در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه وجود دارد.

هدف : این پژوهش، امکان سنجی استفاده از شاخصهای خوانایی مفهوم پایه و سنتی در بازآرایی و رتبه بندی مجدد نتایج جستجو در حوزه علوم رایانه و فناوری اطلاعات است. پیشتر از شاخصهای سنجش خوانایی با هدف درجه بندی متون برای آموزش استفاده می شد، حال آنکه گرایش به استفاده از این شاخصها در بازیابی اطلاعات، رویکرد جدیدی است که به عنوان یک راهکار جایگزین برای تعیین خودکار سطح مخاطبان یک سند بازیابی شده، مورد استفاده قرار می گیرد. روش شناسی : بدین منظور، ابتدا با استفاده از ابزار google trends عبارتهای جستجو با بیشترین فراوانی در سطح اینترنت در حوزه علوم رایانه شناسایی شده و بر این اساس 28 جستجو صورت گرفت. در این مرحله، مدارک بازیابی شده از نظر شاخصهای فلش - دیانی، دامنه مدرک و همگرایی مدرک بررسی و در مرحله بعد نتایج حاصل از این بررسی با نظرهای خوانندگان غیرمتخصص مقایسه شد. بدین منظور، نمونه هایی از هریک از این متون برای رتبه بندی در اختیار 30 نفر (فاقد تحصیلات آکادمیک در حوزه علوم رایانه) قرار گرفت. یافته ها : در مرحله اول، نتایج بررسیها نشان می دهد امکان استفاده از شاخص ترکیبی دامنه - همگرایی مدرک برای متون وجود دارد. یافته های مرحله دوم بررسی، از عملکرد بهتر رتبه بندی برمبنای شاخصِ ترکیبیِ تشکیل شده حکایت داشت.    

مقدمه: مدیریت منابع، یکی از موضوعات مهم در حوزه کتابخانه هاست. ارزیابی عملکرد کتابخانه ها با استفاده از تحلیل شاخصهای عملکرد نظیر کارایی، نقش بسزایی در این زمینه خواهد داشت. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی عملکرد کتابخانه ها در قالب مفهوم کارایی با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده ها (DEA) می باشد که زمینه را برای مدیریت بهتر منابع فراهم می آورد. مواد و روشها: در این تحقیق، کارایی 53 کتابخانه عمومی در شهر مشهد (سال 1390) با استفاده از تحلیل پوششی داده ها (DEA) در قالب مدل بازگشت به مقیاس متغیر (VRS) با رویکرد داده محور با دو نهاده (تعداد کتاب و مساحت فضا) و سه ستاده (نسبت تعداد کاربران به جمعیت، نسبت تعداد اعضا به جمعیت و نسبت تعداد اعضا به تعداد کاربران) در قالب 4 گروه (مقیاس شهری، منطقه ای، ناحیه ای و محله ای) بررسی شده است. برای تجزیه و تحلیل نتایج نیز از تلفیقی از نرم افزارهای DEAP2.1 وArcGIS10 بهره گرفته شده است. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد در بین کتابخانه های با موقعیت شهری، منطقه ای، ناحیه ای و محله ای، به ترتیب 56، 39، 45 و 75% کتابخانه ها در مقایسه با سایر کتابخانه ها در گروه خود، ناکارا می باشند و ظرفیت ارتقای کارایی فنی به میزان 16، 3، 14 و 42% در این کتابخانه ها وجود دارد. نتیجه گیری: با توجه به ظرفیت بالای ارتقای کارایی در برخی کتابخانه ها (بویژه در موقعیت محله ای) و همچنین ظرفیت قابل توجه مازاد کتاب در برخی کتابخانه های ناکارا، مسئولان و مدیران مربوط باید با برنامه ریزی جامع و در نظر گرفتن تمامی جوانب، در راستای استفاده از حداکثر ظرفیت کتابخانه ها و همچنین انتقال ظرفیت مازاد مربوط به برخی نهاده ها به کتابخانه های با کارایی بالاتر، زمینه را برای مدیریت بهتر منابع کتابخانه ها فراهم کنند.  

هدف: هدف این پژوهش، مشخص کردن رابطه بین میزان استفاده اعضای هیأت علمی گروه های آموزشی از فن آوری اطلاعات با عملکرد آموزشی آنان در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بود. روش: روش این پژوهش توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش اعضای هیأت علمی گروه های آموزشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران به تعداد 53 نفر شامل (10 نفر زن و 43 نفر مرد) بودند و به صورت سرشماری انتخاب شدند. یافته ها: نتایج نشان داد اعضای هیأت علمی به میزان متوسط از فن آوری اطلاعات استفاده می کنند و عملکرد آموزشی آنان در سطح مطلوب قرار دارد و میان گروه های آموزشی از نظر میزان استفاده فن آوری اطلاعات تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین بین میزان استفاده از فن آوری اطلاعات با عملکرد آموزشی اعضای هیأت علمی با 53/0 = در سطح 001/0 رابطه معنی داری وجود داشت

امروزه، ارزش اطلاعات به منزله یک کالای حیاتی و راهبردی مورد توافق همگان است. کارهای مختلفی که روی اطلاعات صورت می گیرد، شامل فرایند یا فرایندهایی است که به آن پردازش و مدیریت اطلاعات می گوئیم. با توسعه منابع، فنّاوری ها، و محیط اطلاعاتی و در نتیجه، با گسترش انواع نظام ها و پایگاه های اطلاعاتی، توجه به پردازش و مدیریت اطلاعات بیش از هر زمان دیگری مطرح است. رشد توجه به این مقوله در سطوح گوناگون سازمانی و ملّی قابل مشاهده است. در دو دهه اخیر، میزان سرمایه گذاری در صنعت اطلاعات و ایجاد انواع نظام ها و پایگاه های اطلاعاتی بی نظیر بوده است. در این قلمرو، تعداد بسیار زیادی از افراد، مؤسسه های دولتی و غیردولتی با تخصص های گوناگون مشغول به کار هستند. بدیهی است کارآمدی دست اندرکاران این عرصه نیازمند برنامه های آموزشی گسترده و نوین است. نگاهی به برنامه های آموزشی دانشکده های کتابداری و اطلاع رسانی و نیز علوم رایانه در بسیاری از کشورها، به ویژه کشورهایی که در این زمینه پیشرفته به شمار می آیند، نشان می دهد که گستردگی و تخصص گرایی در قلمرو پردازش و مدیریت اطلاعات و نیز توجه به مفاهیم و زمینه های نوین تا چه اندازه از رشد برخوردار بوده است. آشکار است که برنامه های آموزشی کارآمد باید از اثربخشی لازم نیز برخوردار باشند. در این مورد نیز می توان به این نکته اشاره کرد که بدون تردید، موفقیت افراد و مراکز دولتی و غیردولتی در طراحی و ایجاد انواع نظام ها و پایگاه های اطلاعاتی و نیز در مدیریت اطلاعات مدیون برنامه های آموزشی است. این پیشرفت ها را نه تنها در کشورهای پیشرفته، در ایران نیز می توان شاهد بود. اما، زمینه دیگر اثربخشی برنامه های آموزشی را می توان در عرصه پژوهش ردیابی نمود. نخستین نمودهای فعالیت های پژوهشی در مقاله های کلاسی و بعد در پایان نامه های دانشجویی بروز می کند. هرچند که این نوع فعالیت پژوهشی را باید به منزله آغاز یا تمرین به شمار آورد، درواقع نوعی توانمندسازی برای آینده است. این حقیقت مورد توافق همگان است که توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به طور کلی و پیشرفت های فنون پردازش و مدیریت اطلاعات به طور ویژه وابسته به فعالیت های پژوهشی افراد و مراکز در یک فضای رقابتی تنگاتنگ است. به بیان دیگر، همه آنچه را که به منزله تحول و نوآوری در قلمرو پردازش و مدیریت اطلاعات شاهد هستیم، بدون داشتن برنامه های آموزشی کارآمد و نیز فعالیت های پژوهشی قابل تحقق نخواهد بود. باید شادمان بود که اکنون فعالیت های پژوهشی قابل ملاحظه ای در قلمرو پردازش و مدیریت اطلاعات در ایران صورت می گیرد، هرچند که عمده آنها حاصل پایان نامه های دانشگاهی است. از سوی دیگر، باز هم باید شادمان بود که برای اشاعه یافته های این پژوهش ها و نشر مقاله های برگرفته از آنها، مجله های تخصصی به وجود آمده و امکان ترویج سریع دستاوردهای پژوهشی را میسر ساخته است. مجله های تخصصی درواقع، چرخه آموزش، کار، و پژوهش را کامل می کنند و نقش حیاتی در توسعه آنها دارند. وظیفه این مجله ها، شناسایی و ارزیابی دانش ارزشمند در مقایسه با اطلاعات تکراری و به احتمال کم ارزش یا بی ارزش است.

هدف این مقاله، مقایسه میزان دقت راهنماهای موضوعی وب در بازیابی اطلاعات فنّی-مهندسی است. گردآوری اطلاعات براساس روش اسنادی و وب سنجی بوده است. کلیدواژه های تخصصی حوزه فنّی-مهندسی از سایت تخصصی IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) و مجلات واقع در سایت ساینس دایرکت (science direct) انتخاب شدند. این کلیدواژه ها در راهنماهای موضوعی یاهو، گوگل، اینفوماین، اینتیوت، و دی موز که پراستفاده ترین راهنماهای موضوعی بودند، جستجو شدند. با توجه به اینکه به طور معمول، نتایج اولیه هر بازیابی، در ابزارهای کاوش ارتباط بیشتری با کلیدواژه مورد نظر دارند، بنابراین در هر جستجو 10 نتیجه اول ارزیابی شد. این ارزیابی ها براساس میزان دقت، میزان خطا و نسبت اقلام فنّی به کل اقلام بودند. معیارهای تعیین میزان دقت که براساس استانداردهای پراستفاده در مدارک مختلف بودند شامل: حضور کلیدواژه ها در عنوان، هم جواری کلیدواژه ها، بسامد کلیدواژه ها در صفحات وب بازیابی شده، رده موضوعی، نشانی اینترنتی، و توصیف سایت است. تجزیه و تحلیل اطلاعات براساس آزمون کروسکال والیس و L.S.D فیشر انجام شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در میزان دقت راهنماهای موضوعی وب وجود دارد و فرضیه اول تأیید گردید. راهنماهای موضوعی وب از نظر دقت به این ترتیب رتبه بندی شدند: گوگل، یاهو، اینتیوت، دی موز، و اینفوماین. از نظر میزان خطای مشاهده شده، راهنماهای موضوعی یاهو، دی موز، اینتیوت، گوگل، و اینفوماین به ترتیب کمترین میزان خطا را داشتند. در این پژوهش، مقایسه ای بین نسبت اقلام بازیابی شده در رده فنّی-مهندسی با اقلام بازیابی شده از کلیدواژه ها در همه رده های موضوعی انجام شد و فرضیه دوم یعنی وجود اختلاف معنی دار بین این راهنماها تأیید گردید. همچنین، راهنماهای اینتیوت، اینفوماین، یاهو، دی موز، و گوگل به ترتیب بیشترین نسبت اقلام فنّی به کل را دارا بودند.

پیاده سازی موفقیت آمیز یک سامانه اطلاعات اجرایی2(EIS) کار ساده ای برای سازمان ها نیست. از میان عوامل مختلفی که باید درنظر گرفته شود، موفقیت یا شکست یک EIS درنهایت به مدیریت مؤثر فرایند پیاده سازی هم از نظر فنّاوری و هم از نظر کاربران بستگی دارد. یک EIS از دیگر سامانه های اطلاعاتی متفاوت است، زیرا برای برنامه ریزی و پیاده سازی به رویکرد متفاوتی نیاز دارد. به عنوان نمونه، کاربران آن یعنی مدیران ارشد، دارای سواد رایانه ای بالایی نیستند و وقت یا تمایل زیادی برای این کار ندارند. درضمن، EIS در مقایسه با سامانه های سنتی از پویایی بیشتری برخوردار است. این مقاله با درنظر گرفتن نیاز اطلاعاتی مدیران ارشد برای تصمیم گیری راهبردی، به دنبال شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی EIS در سازمان های ایرانی است. جامعه آماری این پژوهش را مدیران و کارشناسان شرکت صنایع تجهیزاتی نفت و شرکت های تابعه آن تشکیل می دهد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. نتایج پژوهش مبتنی بر تحلیل عاملی نشان می دهد که عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی EIS عبارتند از: طراحی مناسب مدل مفهومی، طراحی و استقرار مشارکت جویانه، فنّاوری مرتبط، نقش واحد IT، مدیریت طرح EIS، نقش مدیریت ارشد، و قابلیت های نرم افزاری مورد نیاز. این عوامل درمجموع، حدود 59 درصد از تغییرپذیری در پیاده سازی موفقیت آمیز EIS را نشان می دهند. بنابراین، باید گفت عوامل کلیدی دیگری نیز وجود دارند که در این پژوهش شناسایی نشده اند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت جمعیت شناختی فرهنگ سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از مدل رابینز انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و جامعه پژوهش شامل 609 نفر از کارکنان سازمان است که حداقل دارای مدرک کاردانی هستند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی با 8 سؤال و پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی رابینز با 30 سؤال است که با استفاده از آنها نظرات 416 نفر از کارکنان سازمان گردآوری شد. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، فرهنگ سازمانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با میانگین 85/2 در مقیاس لیکرت از دیدگاه کارکنان در سطح متوسطی قرار دارد و متغیرهای جنسیت، وضعی تأهل و سن کارکنان با هیچ یک از مؤلفه های فرهنگ سازمانی دارای رابطه معنی دار نبود. از میان مؤلفه های فرهنگ سازمانی بین «هویت»، «سیستم پاداش» و «سازش با پدیده تعارض»، و سابقه کار کارکنان کتابخانه ملی رابطه معنی دار و مثبت وجود داشت و رابطه فرهنگ سازمانی با سابقه کار آنها در حالت کلی، معنی دار و مثبت بود. از میان مؤلفه های فرهنگ سازمانی بین مؤلفه های «رهبری»، «یکپارچگی» و «حمایت مدیریت»، و داشتن تحصیلات در رشته کتابداری رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. اصالت/ارزش: فرهنگ سازمانی، عاملی نامحسوس اما تاثیر گذار در هدایت و کنترل رفتار اعضای سازمان هاست. از آن جا که کتابخانه ملی رسالت ویژه ای در امر حفظ و گسترش فرهنگ و اشاعه اطلاعات در سطح جامعه به عهده دارد، مطالعه فرهنگ سازمانی این مرکز و رابطه آن با ویژگی های جمعیت شناختی کارکنان می تواند با شناسایی کاستی ها، زمینه ساز برنامه ریزی در جهت بهسازی فرهنگ سازمانی و در نتیجه افزایش رضایت کارکنان و بهره وری و توانمندسازی هر چه بیشتر سازمان باشد.